Doğru Cevap: C) Karluklar

Açıklama: 751 yılındaki Talas Savaşı'nda Çin'e karşı Abbasilerin yanında yer alan Karluklar, bu savaştan sonra kitleler halinde İslamiyet'i benimseyen ilk Türk topluluğu olmuştur. Bu olay Türk-İslam tarihinin başlangıcı kabul edilir.

Doğru Cevap: E) Din adamlarını atamak

Açıklama: İslamiyet öncesi Türk devletleri laik bir yönetim anlayışına sahipti. Kağanın görevleri arasında orduyu yönetmek, meclise başkanlık etmek, adaleti sağlamak ve halkı doyurup giydirmek gibi görevler varken, din işleri ve din adamlarının atanması gibi konular siyasi otoritenin dışında tutulurdu. Din adamları (Kam/Baksı) kurultaya katılmazdı.

Doğru Cevap: A) Kuzey Şansi Antlaşması

Açıklama: "Türk" adı, siyasi bir terim olarak ilk kez Asya Hunları ile Çinliler arasında imzalanan Kuzey Şansi Antlaşması'nda geçmektedir.

Doğru Cevap: B) Göçebe yaşam ve hayvancılık

Açıklama: Göçebe ve hayvancılığa dayalı bozkır kültürü, Türklerin sanatını derinden etkilemiştir. Sanat eserlerinde (kemer tokaları, silah kabzaları, halılar vb.) en çok karşılaştıkları ve mücadele ettikleri hayvan figürlerini (kurt, geyik, kartal vb.) işlemeleri "Hayvan Üslubu"nun doğmasına neden olmuştur.

Doğru Cevap: E) Hukuk kurallarının devamlılığına

Açıklama: Bu atasözü, devletlerin yıkılabileceğini ancak toplumu bir arada tutan yazısız hukuk kuralları olan törenin kalıcı ve daha üstün olduğunu ifade eder. Bu durum, eski Türklerde hukuk sisteminin ve toplumsal düzenin ne kadar önemli olduğunu gösterir.

Doğru Cevap: D) Türgişler

Açıklama: Türgiş hükümdarı Baga Tarkan, kendi adına para bastıran ilk Türk hükümdarıdır. Bu durum, Türgişlerin egemenlik sembolü olarak parayı kullandığını ve bağımsız bir devlet yapısına sahip olduğunu gösterir.

Doğru Cevap: A) Kıpçaklar (Kumanlar)

Açıklama: Karadeniz'in kuzeyinde geniş bir alana yayılan Kıpçaklar, komşuları olan Ruslar ve Oğuzlarla yoğun mücadeleler yaşamışlardır. Bu mücadeleler, hem Rusların milli destanı olan "İgor"a hem de Türklerin önemli edebi eseri olan "Dede Korkut Hikayeleri"ne yansımıştır.

Doğru Cevap: C) Tarkan

Açıklama: İlk Türk devletlerinde ordu komutanları için "Tarkan" veya "Subaşı" gibi unvanlar kullanılırdı. Aygucı (vezir), Tudun (vergi memuru), Tamgacı (yazıcı) ve Apa (sivil yönetici) ise diğer idari görevlilerdir.

Doğru Cevap: B) Ordu-millet anlayışının güçlenmesi

Açıklama: Ordu-millet anlayışı, her Türk'ün asker sayıldığı göçebe yaşam tarzının bir sonucudur. Uygurların yerleşik hayata geçmesi ve savaşmayı yasaklayan Maniheizm dinini benimsemesi, onların askeri özelliklerinin ve dolayısıyla ordu-millet anlayışının zayıflamasına yol açmıştır.

Doğru Cevap: A) Göktürkler

Açıklama: İslamiyet öncesi Türk devletlerinde (Hunlar, Göktürkler vb.) ve Osmanlı Devleti'nin ilk dönemlerinde "Ülke hanedanın ortak malıdır." anlayışı geçerliydi. Bu durum, Kut anlayışına dayanır ve tahtın kime geçeceğinin kesin kurallara bağlanmaması nedeniyle sürekli taht kavgalarına yol açmıştır.

Doğru Cevap: C) Karahanlılar

Açıklama: Orta Asya'da kurulan ilk Müslüman Türk devleti olan Karahanlılar, İslamiyet'i kabul etmelerine rağmen Türkçe'yi resmi dil olarak kullanmışlar, ikili teşkilat gibi eski Türk geleneklerini devam ettirmişlerdir. Bu özellikleri ile ilk Türk-İslam sentezini oluşturmuşlardır. Ayrıca Semerkant Medresesi'nde ilk burslu öğrencilik sistemini başlatmışlardır.

Doğru Cevap: A) Kut, Küç, Ülüş

Açıklama: Gök Tanrı tarafından kağana verildiğine inanılan yetkiler şunlardır: Kut (siyasi yönetme yetkisi), Küç (askeri güç, savaş yeteneği) ve Ülüş (ekonomik güç, zenginliği halka paylaştırma hakkı).

Doğru Cevap: B) Sabirler (Sibirler)

Açıklama: Sabirler, kelime anlamı "yoldan sapan" olan bir Türk topluluğudur ve bugünkü Sibirya bölgesine adlarını vermişlerdir. Anadolu'ya akınlar düzenleyen ikinci Türk topluluğu olarak da bilinirler.

Doğru Cevap: A) Wilhelm Thomsen

Açıklama: Orhun Kitabeleri'ni ilk bulan İsveçli subay Strahlenberg olsa da, yazıtları bilimsel olarak ilk kez çözen ve okuyan kişi Danimarkalı dil bilimci Wilhelm Thomsen'dir. Thomsen'in ilk okuduğu kelime "Tengri" (Tanrı) olmuştur.

Doğru Cevap: C) Göçebe yaşam tarzı ve coğrafi koşullar

Açıklama: Bozkır coğrafyasının zorlu yaşam koşulları ve sürekli yer değiştirmeye dayalı göçebe hayat, her an dış tehditlere açık olmayı gerektiriyordu. Bu nedenle eli silah tutan her Türk (kadın-erkek) aynı zamanda bir asker olarak görülürdü. Bu duruma "ordu-millet" anlayışı denir.

Doğru Cevap: A) Asya Hunları

Açıklama: Ünlü Çin Seddi, Çinliler tarafından özellikle Asya Hun Devleti'nin akınlarını durdurmak amacıyla inşa edilmiştir. Bu durum, Hunların Çin üzerinde ne kadar büyük bir askeri baskı kurduğunun bir göstergesidir.

Doğru Cevap: D) Karasuk

Açıklama: Orta Asya'daki kültür merkezleri içinde demirin ilk kez işlendiği ve kullanıldığı yer Karasuk kültürüdür. Bu, bölgede madenciliğin gelişiminde önemli bir aşamayı temsil eder.

Doğru Cevap: A) Asya Hun Devleti

Açıklama: Hem Asya Hunları gibi eski Türk devletlerinde hem de Osmanlı Devleti'nin ilk döneminde veraset sistemi belirsizdi ve "Ülke hanedanın ortak malıdır" anlayışı geçerliydi. Bu durum, tahtın kime geçeceğinin belli olmamasına ve sık sık taht kavgaları yaşanmasına neden oluyordu.

Doğru Cevap: B) Kırgızlar

Açıklama: Kırgızlar, dünya tarihinde milletlerarası yarışma düzenleyen ilk millet olarak bilinirler. Bu durum onların sosyal ve kültürel etkinliklere verdikleri önemi göstermektedir.

Doğru Cevap: A) Adalet

Açıklama: Türk töresinin değişmeyen dört temel ilkesi vardı: Könilik (adalet), Uzluk (iyilik, faydalılık), Tüzlük (eşitlik) ve Kişilik (insanlık). Bu ilkeler, Türk hukuk ve toplum düzeninin temelini oluşturuyordu.