KPSS Tarih Parşömeni
Sınav Odaklı 90 Kritik Püf Noktası ve Şifreleme
1. Püf Noktası: **Uygurlar**, yerleşik hayata geçen ilk Türk devletidir. Bu yüzden onlarda "tarım, mimari, tapınak, matbaa, kütüphane" gibi kavramlar öne çıkar. Göçebelikle bağdaşmazlar.
2. Püf Noktası: Türk adıyla kurulan ilk devlet **Göktürkler**, Orhun Abideleri gibi ilk yazılı kaynakları bırakan devlet **II. Göktürk (Kutluk)** Devleti'dir.
3. Püf Noktası: Tarihteki ilk büyük düzenli Türk ordusunu kuran **Mete Han**'dır (Asya Hun). Bu ordunun kuruluş tarihi (M.Ö. 209) günümüz Kara Kuvvetleri'nin kuruluş tarihi sayılır.
4. Püf Noktası: Avrupa'da kurulan ilk Türk devleti **Avrupa Hun Devleti**'dir. En parlak dönemi **Attila**'dır.
5. Püf Noktası: İstanbul'u kuşatan ilk Türk devleti **Avarlar**'dır.
6. Püf Noktası: İslamiyet'i kabul eden ilk Türk boyu **Karluklar**, ilk Türk devleti **İtil Bulgar Devleti**'dir. Orta Asya'da İslamiyet'i kabul eden ilk Türk devleti ise **Karahanlılar**'dır.
7. Şifreleme: Karahanlıların Türk-İslam Sentezi Özellikleri: **R.U.T.B.E.** (**R**ibat (ilk kervansaray), **U**lusçu (Türkçe resmi dil), **T**ürk-İslam medresesi (Semerkant), **B**urslu öğrencilik, **E**... (İlk **E**debi eserler)).
8. Püf Noktası: İlk Türk-İslam medresesi (Semerkant) **Karahanlılara**, ilk büyük medrese olan Nizamiye Medresesi ise **Büyük Selçuklulara** aittir.
9. Püf Noktası: "Sultan" unvanını kullanan ilk Türk hükümdar **Gazneli Mahmut**'tur.
10. Püf Noktası: **Dandanakan Savaşı (1040)**, Gaznelilerin yıkılış, Büyük Selçuklu Devleti'nin ise kuruluş sürecini başlatan savaştır.
11. Püf Noktası: **Malazgirt Savaşı (1071)**, Anadolu'nun kapılarını Türklere açmış ve Anadolu'da **I. Beylikler Dönemi**'ni başlatmıştır.
12. Şifreleme: Malazgirt Sonrası Kurulan I. Beylikler: **D.A.S.M.A.Ç.** (**D**anişmentliler, **A**rtuklular, **S**altuklular, **M**engücekliler, **A**... (İzmir **A**ka Bey), **Ç**aka Beyliği).
13. Püf Noktası: Anadolu'daki ilk medrese olan **Yağıbasan Medresesi**'ni **Danişmentliler** kurmuştur.
14. Püf Noktası: **Miryokefalon Savaşı (1176)**, Anadolu Selçuklu Devleti zamanında yapılmış, Bizans'ın Türkleri Anadolu'dan atma ümidini tamamen bitirmiştir. Anadolu kesin olarak Türk yurdu haline gelmiştir.
15. Püf Noktası: Anadolu Selçuklu Devleti'ni zayıflatan en önemli olaylar **Baba İshak (Babai) İsyanı** (ilk büyük dini-toplumsal isyan) ve ardından gelen **Kösedağ Savaşı** (Moğol yenilgisi) olmuştur.
16. Püf Noktası: İlk Türk-İslam edebi eserleri (**Kutadgu Bilig, Divan-ı Lügati't-Türk vb.**) Karahanlılar dönemine aittir.
17. Püf Noktası: "Divan-ı Lügati't-Türk" sadece bir sözlük değil, aynı zamanda Araplara Türkçe öğretmek ve Türkçenin zenginliğini göstermek amacıyla yazılmış, içinde Türk dünyasına ait bir harita da bulunan sosyolojik bir eserdir.
18. Püf Noktası: **El-Cezeri**, Artuklular döneminde yaşamış ve sibernetiğin (robotik biliminin) kurucusu sayılan büyük bir bilim insanıdır.
19. Püf Noktası: Osmanlı Devleti'nin Bizans ile yaptığı ilk büyük savaş **Koyunhisar (Bafeon) Savaşı**'dır. Bu savaşla beylik statüsünden devlet statüsüne geçişi perçinlenmiştir.
20. Püf Noktası: Osmanlı'nın Rumeli'ye geçişi **Çimpe Kalesi**'nin alınmasıyla olmuştur.
21. Püf Noktası: Haçlılarla yapılan ilk savaş **Sırpsındığı Savaşı**'dır.
22. Püf Noktası: Padişahın savaş alanında şehit olduğu tek savaş **I. Kosova Savaşı**'dır (I. Murat).
23. Püf Noktası: Osmanlı'nın "ikinci kurucusu" sayılan padişah, Fetret Devri'ne son veren **Çelebi Mehmet**'tir.
24. Püf Noktası: İstanbul'un Fethi'nin en önemli sonuçları; **Fatih Sultan Mehmet**'in "Fatih" unvanını alması, Osmanlı'nın Yükselme Dönemi'ne girmesi ve Orta Çağ'ın kapanıp Yeni Çağ'ın başlamasıdır.
25. Püf Noktasi: **Kanunname-i Ali Osman** ile "kardeş katli" ve "müsadere" sistemini yasalaştıran Fatih Sultan Mehmet'tir. Amacı merkezi otoriteyi güçlendirmektir.
26. Püf Noktası: Halifelik, **Yavuz Sultan Selim**'in **Mercidabık** ve **Ridaniye** savaşları sonucu Memlük Devleti'ne son vermesiyle Osmanlı'ya geçmiştir.
27. Püf Noktası: **Preveze Deniz Savaşı (1538)** ile Akdeniz bir Türk gölü haline gelmiştir. Bu zaferin kazanıldığı gün (28 Eylül) günümüzde "Denizcilik Günü" olarak kutlanır.
28. Püf Noktası: İlk Osmanlı-Fransız ittifakı ve **kapitülasyonlar**, Kanuni Sultan Süleyman döneminde, Avrupa Hristiyan birliğini parçalamak amacıyla verilmiştir.
29. Şifreleme: Divan-ı Hümayun'un Seyfiye (Askeri-İdari) Üyeleri: **V.İ.P.** (**V**ezir-i Azam, **V**ezirler, **K**aptan-ı Derya, **Y**eniçeri Ağası).
30. Püf Noktası: Divanda alınan kararların kaydedildiği deftere **Mühimme Defteri** denir.
31. Püf Noktası: Kazasker (adalet-eğitim) ve Şeyhülislam (din) **İlmiye** sınıfına; Defterdar (maliye) ve Nişancı (yazışma-toprak kaydı) ise **Kalemiye** sınıfına aittir.
32. Püf Noktası: **Tımar Sistemi**, sadece bir toprak sistemi değil; aynı zamanda devletin para harcamadan asker yetiştirdiği, üretimin sürekliliğini sağladığı ve bölgenin güvenliğini temin ettiği çok yönlü bir sistemdir. Bozulması, Osmanlı'yı her alanda çökertmiştir.
33. Püf Noktası: **Devşirme Sistemi**, Hristiyan tebaadan alınan çocukların **Enderun Mektebi**'nde eğitilerek devlet adamı veya Kapıkulu askeri (Yeniçeri) yapılmasıdır.
34. Püf Noktası: **Millet Sistemi**, Osmanlı'nın fethettiği yerlerdeki halkı dinlerine veya mezheplerine göre örgütleyerek yönetmesidir. Bu sistem, toplumsal barışı uzun süre sağlamıştır.
35. Püf Noktası: Osmanlı'nın batıda en geniş sınırlara ulaştığı antlaşma **Bucaş Antlaşması** (Lehistan), doğuda en geniş sınırlara ulaştığı antlaşma ise **Ferhat Paşa Antlaşması**'dır (İran).
36. Püf Noktası: Avusturya Arşidükü'nün Osmanlı Padişahı'na denk sayıldığı ve Osmanlı'nın Avrupa'daki siyasi üstünlüğünü kaybettiği antlaşma **Zitvatorok Antlaşması**'dır (1606).
37. Püf Noktası: Günümüz Türkiye-İran sınırını büyük ölçüde çizen antlaşma **Kasr-ı Şirin Antlaşması**'dır (1639).
38. Püf Noktasi: **II. Viyana Kuşatması**'ndaki ağır yenilgi sonrası başlayan Kutsal İttifak Savaşları, Osmanlı'nın batıda ilk kez büyük çapta toprak kaybettiği **Karlofça Antlaşması (1699)** ile sonuçlanmıştır. Osmanlı savunmaya geçmiştir.
39. Püf Noktası: **Lale Devri (1718-1730)**, Pasarofça Antlaşması ile başlayıp Patrona Halil İsyanı ile biten, Batı'nın kültürel ve teknik yeniliklerinin (matbaa, çiçek aşısı, itfaiye) alındığı, ancak askeri ıslahatların yapılmadığı bir dönemdir.
40. Püf Noktası: Osmanlı tarihinde şartlar öne sürerek sadrazam olan ve Köprülüler Devri'ni başlatan kişi **Köprülü Mehmet Paşa**'dır.
41. Püf Noktası: İlk radikal ve Batı tarzı askeri ıslahatları yapan padişah **III. Selim**'dir. Kurduğu orduya **Nizam-ı Cedid** denir. Bu dönem, Kabakçı Mustafa İsyanı ile sona ermiştir.
42. Püf Noktası: Padişahın yetkilerini kendi isteğiyle değil, bir güçle (Ayanlar) imzalayarak sınırladığı ilk belge **Sened-i İttifak**'tır (1808 - II. Mahmut). Bu belge, Magna Carta'ya benzetilir.
43. Püf Noktası: **II. Mahmut**, Yeniçeri Ocağı'nı (Vaka-i Hayriye), Divan-ı Hümayun'u (Nazırlıklar), Tımar ve Müsadere sistemlerini kaldıran en köklü ıslahatçı padişahlardandır.
44. Püf Noktasi: **Tanzimat Fermanı (1839)**, padişahın kendi isteğiyle hukuk üstünlüğünü kabul ettiği, tüm Osmanlı tebaasına (Müslim/Gayrimüslim) can, mal, namus güvencesi verdiği bir anayasalcılık adımıdır.
45. Püf Noktası: **Islahat Fermanı (1856)**, Kırım Savaşı sonrası Avrupalı devletlerin baskısıyla, özellikle **gayrimüslimlere** yönelik hakları genişleten bir belgedir. Tanzimat'ın aksine dış baskı belirgindir.
46. Püf Noktası: **I. Meşrutiyet (1876)** ile ilk anayasa (**Kanun-i Esasi**) ilan edilmiş, ilk meclis (**Mebusan Meclisi**) açılmış ve halk ilk kez yönetime katılmıştır.
47. Püf Noktası: **II. Meşrutiyet'in (1908)** ilanıyla çok partili hayata geçilmiştir. Rejime karşı çıkan ilk büyük isyan **31 Mart Vakası**'dır. Bu isyanı bastıran **Hareket Ordusu**'nun kurmay başkanı **Mustafa Kemal**'dir.
48. Püf Noktası: **Trablusgarp Savaşı**, Mustafa Kemal'in ilk askeri başarısıdır ve sömürgeciliğe karşı ilk mücadelesidir. Dünyada savaş uçağının kullanıldığı ilk savaştır.
49. Püf Noktası: Mondros Ateşkes Antlaşması'nın en tehlikeli maddeleri **7. Madde** (İtilaf Devletleri güvenliklerini tehdit eden herhangi bir stratejik noktayı işgal edebilir - işgallere hukuki zemin) ve **24. Madde**'dir (Vilayet-i Sitte'de karışıklık çıkarsa işgal edilebilir - Ermeni devleti kurma amacı).
50. Püf Noktası: Milli Mücadele'nin haklılığını ortaya koyan ilk uluslararası belge, İzmir'in işgalinin haksız olduğunu belirten **Amiral Bristol Raporu**'dur.
51. Şifreleme: Milli Mücadele'nin Yol Haritası: **H.A.E.S.A.M.** (**H**avza Genelgesi, **A**masya Genelgesi, **E**rzurum Kongresi, **S**ivas Kongresi, **A**masya Görüşmeleri, **M**isak-ı Milli'nin ilanı).
52. Püf Noktası: Milli Mücadele'nin amacı, gerekçesi ve yöntemi ilk kez **Amasya Genelgesi**'nde belirtilmiştir. ("Vatanın bütünlüğü, milletin istiklali tehlikededir.")
53. Püf Noktası: "Manda ve Himaye" fikri ilk kez **Erzurum Kongresi**'nde, kesin olarak ise **Sivas Kongresi**'nde reddedilmiştir.
54. Püf Noktası: Temsil Heyeti'nin İstanbul Hükümeti tarafından resmen tanındığı ilk olay **Amasya Görüşmeleri**'dir.
55. Püf Noktası: **Misak-ı Milli**'nin Son Osmanlı Mebusan Meclisi'nde kabul edilmesi, İstanbul'un resmen işgaline ve meclisin dağıtılmasına neden olmuştur. Bu durum, Ankara'da yeni bir meclisin açılmasını zorunlu kılmıştır.
56. Şifreleme: Misak-ı Milli Maddeleri: **K.A.R.A.B.O.R.S.A.** (**K**apitülasyonlar, **A**zınlıklar, **R**... (Boğazla**r**), **A**... (Arap Toprakları), **B**oğazlar, **O**... (**O**smanlı Borçları), **R**... (Refe**r**andum: Batı Trakya, Kars-Ardahan-Batum), **S**ınırlar, **A**zınlıklar).
57. Püf Noktası: I. TBMM, **kurucu** (devlet kurdu), **savaşçı** (savaşı yönetti), **ihtilalci** (saltanatı yok saydı), **ulusal** ve **demokratik** bir meclistir. Ancak **inkılapçı** bir meclis değildir, tek inkılabı Saltanatın Kaldırılması'dır.
58. Püf Noktası: I. TBMM'de "güçler birliği" ilkesi ve "Meclis Hükümeti Sistemi" uygulanmıştır. Amaç, savaş döneminde hızlı karar almaktır.
59. Püf Noktası: **Sevr Antlaşması**, Mebusan Meclisi tarafından onaylanmadığı için hukuken **ölü doğmuş** bir antlaşmadır.
60. Püf Noktası: TBMM'nin ilk askeri ve siyasi başarısı Doğu Cephesi'nde Ermenilere karşı kazanılan zafer ve imzalanan **Gümrü Antlaşması**'dır.
61. Şifreleme: I. İnönü Zaferi'nin Sonuçları (iç ve dış): **M.İ.L.A.T.** (**M**oskova Antlaşması, **İ**stiklal Marşı'nın Kabulü, **L**ondra Konferansı, **A**fganistan Dostluk Antlaşması, **T**eşkilat-ı Esasiye).
62. Püf Noktası: TBMM'yi tanıyan ilk devlet **Ermenistan**, ilk itilaf devleti **Fransa**, ilk büyük Avrupa devleti **Sovyet Rusya**, ilk Müslüman devlet ise **Afganistan**'dır.
63. Püf Noktası: Mustafa Kemal'e "Gazilik" unvanı ve "Mareşallik" rütbesi **Sakarya Meydan Muharebesi**'nden sonra verilmiştir.
64. Püf Noktası: Kurtuluş Savaşı'nın askeri safhasını bitiren ateşkes **Mudanya**, savaşını ve Osmanlı'yı tamamen bitiren barış antlaşması ise **Lozan**'dır.
65. Püf Noktası: Mudanya Ateşkesi ile **Doğu Trakya, İstanbul ve Boğazlar savaş yapılmadan** kurtarılmıştır. Bu, büyük bir diplomatik zaferdir.
66. Püf Noktası: **Saltanatın kaldırılmasını (1 Kasım 1922)** hızlandıran olay, Lozan Konferansı'na İstanbul Hükümeti'nin de davet edilmesidir.
67. Püf Noktası: **3 Mart 1924**, laikliğin en önemli günüdür. Aynı gün Halifelik, Şer'iye ve Evkaf Vekaleti, Erkan-ı Harbiye Vekaleti kaldırılmış ve Tevhid-i Tedrisat Kanunu kabul edilmiştir.
68. Püf Noktası: **Tevhid-i Tedrisat Kanunu** ile tüm okullar Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlanmış, medreseler kapatılmış, eğitimde birlik ve laiklik sağlanmıştır.
69. Püf Noktası: **Medeni Kanun (1926)** İsviçre'den alınmıştır. Kadınlara sosyal ve ekonomik haklar (miras, boşanma, meslek seçimi) vermiş, **ancak siyasi haklar vermemiştir.** Siyasi haklar daha sonra (1930-1934) verilmiştir.
70. Püf Noktası: **Takrir-i Sükûn Kanunu**, Şeyh Sait İsyanı'nı bastırmak için çıkarılmış ve bu kanuna dayanılarak ilk muhalefet partisi olan **Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası** kapatılmıştır.
71. Şifreleme: Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Kurucuları: **K.A.R.A.R.** (**K**azım Karabekir, **A**li Fuat Cebesoy, **R**auf Orbay, **A**dnan Adıvar, **R**efet Bele).
72. Püf Noktası: 1929 Dünya Ekonomik Krizi, Türkiye'de özel sektörün başarısız olmasına ve **Devletçilik** ilkesinin zorunlu olarak uygulanmaya başlanmasına neden olmuştur.
73. Püf Noktası: Atatürk'ün isteğiyle, hükümeti denetlemesi amacıyla kurulan ikinci muhalefet partisi **Serbest Cumhuriyet Fırkası**'dır. Ancak rejim karşıtlarının odağı haline gelince kurucusu Fethi Okyar tarafından feshedilmiştir.
74. Püf Noktası: Serbest Fırka'nın kapatılmasından sonra yaşanan **Menemen (Kubilay) Olayı**, çok partili hayata geçiş için ortamın henüz uygun olmadığını göstermiştir.
75. Şifreleme: Kadınlara Siyasi Hakların Verilmesi (Kronolojik): **B.M.V.** (1930 - **B**elediye, 1933 - **M**uhtarlık, 1934 - **V**ekillik).
76. Şifreleme: Atatürk İlkeleri ve İlgili İnkılaplar: **L**aiklik -> **H**alifeliğin kaldırılması, **M**illiyetçilik -> **T**DK/TTK/Kabotaj, **H**alkçılık -> **A**şar'ın kaldırılması/Soyadı Kanunu, **C**umhuriyetçilik -> **S**altanatın kaldırılması/TBMM.
77. Püf Noktası: Atatürk Dönemi dış politikasında **Musul**, aleyhimize (İngiltere lehine) çözülen tek büyük sorundur. Sebebi, içerideki **Şeyh Sait İsyanı**'dır.
78. Püf Noktası: Türkiye, Milletler Cemiyeti'ne **1932**'de İspanya'nın davetiyle üye olmuştur.
79. Şifreleme: Batı sınırını güvenceye alan **Balkan Antantı (1934)** üyeleri: **T.A.Y.Y.a.R.** (**T**ürkiye, **Y**unanistan, **Y**ugoslavya, **R**omanya).
80. Şifreleme: Doğu sınırını güvenceye alan **Sadabat Paktı (1937)** üyeleri: **T.İ.İ.A.** (**T**ürkiye, **İ**ran, **I**rak, **A**fganistan).
81. Püf Noktası: **Montrö Boğazlar Sözleşmesi (1936)**, Lozan'da aleyhimize olan Boğazlar Komisyonu'nu kaldırmış ve Boğazların tam egemenliğini Türkiye'ye vermiştir. Bu, muhteşem bir diplomatik zaferdir.
82. Püf Noktası: Atatürk'ün "Benim şahsi meselem" dediği **Hatay**, onun ölümünden sonra (1939) anavatana katılmıştır.
83. Püf Noktasi: Atatürk Dönemi'nde ezanın Türkçe okunmasına tepki olarak çıkan olay **Bursa Olayı**'dır.
84. Püf Noktası: Atatürk'ün yazdığı en önemli eser, 1919-1927 arasını anlatan **Nutuk**'tur. Nutuk, "1919 senesi Mayısının 19'uncu günü Samsun'a çıktım." cümlesiyle başlar ve Gençliğe Hitabe ile biter.
85. Püf Noktasi: Atatürk'ün en son okuduğu eser Asaf İlbay'ın "Tarih-i Siyasi" adlı eseridir.
86. Püf Noktası: Atatürk sonrası dönemin ilk Başbakanı **Celal Bayar**, ilk Cumhurbaşkanı ise **İsmet İnönü**'dür.
87. Püf Noktası: II. Dünya Savaşı sırasında Türkiye'de "Milli Korunma Kanunu" çıkarılmış, "Varlık Vergisi" alınmış ve ekmek "karne" ile dağıtılmıştır.
88. Püf Noktasi: Türkiye'de çok partili hayata kesin olarak geçiş **1946** seçimleriyle olmuştur. İlk kurulan muhalefet partisi **Milli Kalkınma Partisi**, ana muhalefet partisi ise **Demokrat Parti**'dir.
89. Şifreleme: Demokrat Parti'nin kurucuları (Dörtlü Takrir): **C.A.F.e.R.** (**C**elal Bayar, **A**dnan Menderes, **F**uat Köprülü, **R**efik Koraltan).
90. Püf Noktası: "Yeter! Söz Milletindir!" sloganıyla seçime giren Demokrat Parti, **1950** yılında iktidara gelerek CHP'nin 27 yıllık tek parti iktidarına son vermiştir. Bu olaya **Beyaz Devrim** denir.
KPSS Tarih Parşömeni
Sınav Odaklı 90 Kritik Püf Noktası ve Şifreleme
1. Püf Noktası: **Uygurlar**, yerleşik hayata geçen ilk Türk devletidir. Bu yüzden onlarda "tarım, mimari, tapınak, matbaa, kütüphane" gibi kavramlar öne çıkar. Göçebelikle bağdaşmazlar.
2. Püf Noktası: Türk adıyla kurulan ilk devlet **Göktürkler**, Orhun Abideleri gibi ilk yazılı kaynakları bırakan devlet **II. Göktürk (Kutluk)** Devleti'dir.
3. Püf Noktası: Tarihteki ilk büyük düzenli Türk ordusunu kuran **Mete Han**'dır (Asya Hun). Bu ordunun kuruluş tarihi (M.Ö. 209) günümüz Kara Kuvvetleri'nin kuruluş tarihi sayılır.
4. Püf Noktası: Avrupa'da kurulan ilk Türk devleti **Avrupa Hun Devleti**'dir. En parlak dönemi **Attila**'dır.
5. Püf Noktası: İstanbul'u kuşatan ilk Türk devleti **Avarlar**'dır.
6. Püf Noktası: İslamiyet'i kabul eden ilk Türk boyu **Karluklar**, ilk Türk devleti **İtil Bulgar Devleti**'dir. Orta Asya'da İslamiyet'i kabul eden ilk Türk devleti ise **Karahanlılar**'dır.
7. Şifreleme: Karahanlıların Türk-İslam Sentezi Özellikleri: **R.U.T.B.E.** (**R**ibat (ilk kervansaray), **U**lusçu (Türkçe resmi dil), **T**ürk-İslam medresesi (Semerkant), **B**urslu öğrencilik, **E**... (İlk **E**debi eserler)).
8. Püf Noktası: İlk Türk-İslam medresesi (Semerkant) **Karahanlılara**, ilk büyük medrese olan Nizamiye Medresesi ise **Büyük Selçuklulara** aittir.
9. Püf Noktası: "Sultan" unvanını kullanan ilk Türk hükümdar **Gazneli Mahmut**'tur.
10. Püf Noktası: **Dandanakan Savaşı (1040)**, Gaznelilerin yıkılış, Büyük Selçuklu Devleti'nin ise kuruluş sürecini başlatan savaştır.
11. Püf Noktası: **Malazgirt Savaşı (1071)**, Anadolu'nun kapılarını Türklere açmış ve Anadolu'da **I. Beylikler Dönemi**'ni başlatmıştır.
12. Şifreleme: Malazgirt Sonrası Kurulan I. Beylikler: **D.A.S.M.A.Ç.** (**D**anişmentliler, **A**rtuklular, **S**altuklular, **M**engücekliler, **A**... (İzmir **A**ka Bey), **Ç**aka Beyliği).
13. Püf Noktası: Anadolu'daki ilk medrese olan **Yağıbasan Medresesi**'ni **Danişmentliler** kurmuştur.
14. Püf Noktası: **Miryokefalon Savaşı (1176)**, Anadolu Selçuklu Devleti zamanında yapılmış, Bizans'ın Türkleri Anadolu'dan atma ümidini tamamen bitirmiştir. Anadolu kesin olarak Türk yurdu haline gelmiştir.
15. Püf Noktası: Anadolu Selçuklu Devleti'ni zayıflatan en önemli olaylar **Baba İshak (Babai) İsyanı** (ilk büyük dini-toplumsal isyan) ve ardından gelen **Kösedağ Savaşı** (Moğol yenilgisi) olmuştur.
16. Püf Noktası: İlk Türk-İslam edebi eserleri (**Kutadgu Bilig, Divan-ı Lügati't-Türk vb.**) Karahanlılar dönemine aittir.
17. Püf Noktası: "Divan-ı Lügati't-Türk" sadece bir sözlük değil, aynı zamanda Araplara Türkçe öğretmek ve Türkçenin zenginliğini göstermek amacıyla yazılmış, içinde Türk dünyasına ait bir harita da bulunan sosyolojik bir eserdir.
18. Püf Noktası: **El-Cezeri**, Artuklular döneminde yaşamış ve sibernetiğin (robotik biliminin) kurucusu sayılan büyük bir bilim insanıdır.
19. Püf Noktası: Osmanlı Devleti'nin Bizans ile yaptığı ilk büyük savaş **Koyunhisar (Bafeon) Savaşı**'dır. Bu savaşla beylik statüsünden devlet statüsüne geçişi perçinlenmiştir.
20. Püf Noktası: Osmanlı'nın Rumeli'ye geçişi **Çimpe Kalesi**'nin alınmasıyla olmuştur.
21. Püf Noktası: Haçlılarla yapılan ilk savaş **Sırpsındığı Savaşı**'dır.
22. Püf Noktası: Padişahın savaş alanında şehit olduğu tek savaş **I. Kosova Savaşı**'dır (I. Murat).
23. Püf Noktası: Osmanlı'nın "ikinci kurucusu" sayılan padişah, Fetret Devri'ne son veren **Çelebi Mehmet**'tir.
24. Püf Noktası: İstanbul'un Fethi'nin en önemli sonuçları; **Fatih Sultan Mehmet**'in "Fatih" unvanını alması, Osmanlı'nın Yükselme Dönemi'ne girmesi ve Orta Çağ'ın kapanıp Yeni Çağ'ın başlamasıdır.
25. Püf Noktasi: **Kanunname-i Ali Osman** ile "kardeş katli" ve "müsadere" sistemini yasalaştıran Fatih Sultan Mehmet'tir. Amacı merkezi otoriteyi güçlendirmektir.
26. Püf Noktası: Halifelik, **Yavuz Sultan Selim**'in **Mercidabık** ve **Ridaniye** savaşları sonucu Memlük Devleti'ne son vermesiyle Osmanlı'ya geçmiştir.
27. Püf Noktası: **Preveze Deniz Savaşı (1538)** ile Akdeniz bir Türk gölü haline gelmiştir. Bu zaferin kazanıldığı gün (28 Eylül) günümüzde "Denizcilik Günü" olarak kutlanır.
28. Püf Noktası: İlk Osmanlı-Fransız ittifakı ve **kapitülasyonlar**, Kanuni Sultan Süleyman döneminde, Avrupa Hristiyan birliğini parçalamak amacıyla verilmiştir.
29. Şifreleme: Divan-ı Hümayun'un Seyfiye (Askeri-İdari) Üyeleri: **V.İ.P.** (**V**ezir-i Azam, **V**ezirler, **K**aptan-ı Derya, **Y**eniçeri Ağası).
30. Püf Noktası: Divanda alınan kararların kaydedildiği deftere **Mühimme Defteri** denir.
31. Püf Noktası: Kazasker (adalet-eğitim) ve Şeyhülislam (din) **İlmiye** sınıfına; Defterdar (maliye) ve Nişancı (yazışma-toprak kaydı) ise **Kalemiye** sınıfına aittir.
32. Püf Noktası: **Tımar Sistemi**, sadece bir toprak sistemi değil; aynı zamanda devletin para harcamadan asker yetiştirdiği, üretimin sürekliliğini sağladığı ve bölgenin güvenliğini temin ettiği çok yönlü bir sistemdir. Bozulması, Osmanlı'yı her alanda çökertmiştir.
33. Püf Noktası: **Devşirme Sistemi**, Hristiyan tebaadan alınan çocukların **Enderun Mektebi**'nde eğitilerek devlet adamı veya Kapıkulu askeri (Yeniçeri) yapılmasıdır.
34. Püf Noktası: **Millet Sistemi**, Osmanlı'nın fethettiği yerlerdeki halkı dinlerine veya mezheplerine göre örgütleyerek yönetmesidir. Bu sistem, toplumsal barışı uzun süre sağlamıştır.
35. Püf Noktası: Osmanlı'nın batıda en geniş sınırlara ulaştığı antlaşma **Bucaş Antlaşması** (Lehistan), doğuda en geniş sınırlara ulaştığı antlaşma ise **Ferhat Paşa Antlaşması**'dır (İran).
36. Püf Noktası: Avusturya Arşidükü'nün Osmanlı Padişahı'na denk sayıldığı ve Osmanlı'nın Avrupa'daki siyasi üstünlüğünü kaybettiği antlaşma **Zitvatorok Antlaşması**'dır (1606).
37. Püf Noktası: Günümüz Türkiye-İran sınırını büyük ölçüde çizen antlaşma **Kasr-ı Şirin Antlaşması**'dır (1639).
38. Püf Noktasi: **II. Viyana Kuşatması**'ndaki ağır yenilgi sonrası başlayan Kutsal İttifak Savaşları, Osmanlı'nın batıda ilk kez büyük çapta toprak kaybettiği **Karlofça Antlaşması (1699)** ile sonuçlanmıştır. Osmanlı savunmaya geçmiştir.
39. Püf Noktası: **Lale Devri (1718-1730)**, Pasarofça Antlaşması ile başlayıp Patrona Halil İsyanı ile biten, Batı'nın kültürel ve teknik yeniliklerinin (matbaa, çiçek aşısı, itfaiye) alındığı, ancak askeri ıslahatların yapılmadığı bir dönemdir.
40. Püf Noktası: Osmanlı tarihinde şartlar öne sürerek sadrazam olan ve Köprülüler Devri'ni başlatan kişi **Köprülü Mehmet Paşa**'dır.
41. Püf Noktası: İlk radikal ve Batı tarzı askeri ıslahatları yapan padişah **III. Selim**'dir. Kurduğu orduya **Nizam-ı Cedid** denir. Bu dönem, Kabakçı Mustafa İsyanı ile sona ermiştir.
42. Püf Noktası: Padişahın yetkilerini kendi isteğiyle değil, bir güçle (Ayanlar) imzalayarak sınırladığı ilk belge **Sened-i İttifak**'tır (1808 - II. Mahmut). Bu belge, Magna Carta'ya benzetilir.
43. Püf Noktası: **II. Mahmut**, Yeniçeri Ocağı'nı (Vaka-i Hayriye), Divan-ı Hümayun'u (Nazırlıklar), Tımar ve Müsadere sistemlerini kaldıran en köklü ıslahatçı padişahlardandır.
44. Püf Noktasi: **Tanzimat Fermanı (1839)**, padişahın kendi isteğiyle hukuk üstünlüğünü kabul ettiği, tüm Osmanlı tebaasına (Müslim/Gayrimüslim) can, mal, namus güvencesi verdiği bir anayasalcılık adımıdır.
45. Püf Noktası: **Islahat Fermanı (1856)**, Kırım Savaşı sonrası Avrupalı devletlerin baskısıyla, özellikle **gayrimüslimlere** yönelik hakları genişleten bir belgedir. Tanzimat'ın aksine dış baskı belirgindir.
46. Püf Noktası: **I. Meşrutiyet (1876)** ile ilk anayasa (**Kanun-i Esasi**) ilan edilmiş, ilk meclis (**Mebusan Meclisi**) açılmış ve halk ilk kez yönetime katılmıştır.
47. Püf Noktası: **II. Meşrutiyet'in (1908)** ilanıyla çok partili hayata geçilmiştir. Rejime karşı çıkan ilk büyük isyan **31 Mart Vakası**'dır. Bu isyanı bastıran **Hareket Ordusu**'nun kurmay başkanı **Mustafa Kemal**'dir.
48. Püf Noktası: **Trablusgarp Savaşı**, Mustafa Kemal'in ilk askeri başarısıdır ve sömürgeciliğe karşı ilk mücadelesidir. Dünyada savaş uçağının kullanıldığı ilk savaştır.
49. Püf Noktası: Mondros Ateşkes Antlaşması'nın en tehlikeli maddeleri **7. Madde** (İtilaf Devletleri güvenliklerini tehdit eden herhangi bir stratejik noktayı işgal edebilir - işgallere hukuki zemin) ve **24. Madde**'dir (Vilayet-i Sitte'de karışıklık çıkarsa işgal edilebilir - Ermeni devleti kurma amacı).
50. Püf Noktası: Milli Mücadele'nin haklılığını ortaya koyan ilk uluslararası belge, İzmir'in işgalinin haksız olduğunu belirten **Amiral Bristol Raporu**'dur.
51. Şifreleme: Milli Mücadele'nin Yol Haritası: **H.A.E.S.A.M.** (**H**avza Genelgesi, **A**masya Genelgesi, **E**rzurum Kongresi, **S**ivas Kongresi, **A**masya Görüşmeleri, **M**isak-ı Milli'nin ilanı).
52. Püf Noktası: Milli Mücadele'nin amacı, gerekçesi ve yöntemi ilk kez **Amasya Genelgesi**'nde belirtilmiştir. ("Vatanın bütünlüğü, milletin istiklali tehlikededir.")
53. Püf Noktası: "Manda ve Himaye" fikri ilk kez **Erzurum Kongresi**'nde, kesin olarak ise **Sivas Kongresi**'nde reddedilmiştir.
54. Püf Noktası: Temsil Heyeti'nin İstanbul Hükümeti tarafından resmen tanındığı ilk olay **Amasya Görüşmeleri**'dir.
55. Püf Noktası: **Misak-ı Milli**'nin Son Osmanlı Mebusan Meclisi'nde kabul edilmesi, İstanbul'un resmen işgaline ve meclisin dağıtılmasına neden olmuştur. Bu durum, Ankara'da yeni bir meclisin açılmasını zorunlu kılmıştır.
56. Şifreleme: Misak-ı Milli Maddeleri: **K.A.R.A.B.O.R.S.A.** (**K**apitülasyonlar, **A**zınlıklar, **R**... (Boğazla**r**), **A**... (Arap Toprakları), **B**oğazlar, **O**... (**O**smanlı Borçları), **R**... (Refe**r**andum: Batı Trakya, Kars-Ardahan-Batum), **S**ınırlar, **A**zınlıklar).
57. Püf Noktası: I. TBMM, **kurucu** (devlet kurdu), **savaşçı** (savaşı yönetti), **ihtilalci** (saltanatı yok saydı), **ulusal** ve **demokratik** bir meclistir. Ancak **inkılapçı** bir meclis değildir, tek inkılabı Saltanatın Kaldırılması'dır.
58. Püf Noktası: I. TBMM'de "güçler birliği" ilkesi ve "Meclis Hükümeti Sistemi" uygulanmıştır. Amaç, savaş döneminde hızlı karar almaktır.
59. Püf Noktası: **Sevr Antlaşması**, Mebusan Meclisi tarafından onaylanmadığı için hukuken **ölü doğmuş** bir antlaşmadır.
60. Püf Noktası: TBMM'nin ilk askeri ve siyasi başarısı Doğu Cephesi'nde Ermenilere karşı kazanılan zafer ve imzalanan **Gümrü Antlaşması**'dır.
61. Şifreleme: I. İnönü Zaferi'nin Sonuçları (iç ve dış): **M.İ.L.A.T.** (**M**oskova Antlaşması, **İ**stiklal Marşı'nın Kabulü, **L**ondra Konferansı, **A**fganistan Dostluk Antlaşması, **T**eşkilat-ı Esasiye).
62. Püf Noktası: TBMM'yi tanıyan ilk devlet **Ermenistan**, ilk itilaf devleti **Fransa**, ilk büyük Avrupa devleti **Sovyet Rusya**, ilk Müslüman devlet ise **Afganistan**'dır.
63. Püf Noktası: Mustafa Kemal'e "Gazilik" unvanı ve "Mareşallik" rütbesi **Sakarya Meydan Muharebesi**'nden sonra verilmiştir.
64. Püf Noktası: Kurtuluş Savaşı'nın askeri safhasını bitiren ateşkes **Mudanya**, savaşını ve Osmanlı'yı tamamen bitiren barış antlaşması ise **Lozan**'dır.
65. Püf Noktası: Mudanya Ateşkesi ile **Doğu Trakya, İstanbul ve Boğazlar savaş yapılmadan** kurtarılmıştır. Bu, büyük bir diplomatik zaferdir.
66. Püf Noktası: **Saltanatın kaldırılmasını (1 Kasım 1922)** hızlandıran olay, Lozan Konferansı'na İstanbul Hükümeti'nin de davet edilmesidir.
67. Püf Noktası: **3 Mart 1924**, laikliğin en önemli günüdür. Aynı gün Halifelik, Şer'iye ve Evkaf Vekaleti, Erkan-ı Harbiye Vekaleti kaldırılmış ve Tevhid-i Tedrisat Kanunu kabul edilmiştir.
68. Püf Noktası: **Tevhid-i Tedrisat Kanunu** ile tüm okullar Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlanmış, medreseler kapatılmış, eğitimde birlik ve laiklik sağlanmıştır.
69. Püf Noktası: **Medeni Kanun (1926)** İsviçre'den alınmıştır. Kadınlara sosyal ve ekonomik haklar (miras, boşanma, meslek seçimi) vermiş, **ancak siyasi haklar vermemiştir.** Siyasi haklar daha sonra (1930-1934) verilmiştir.
70. Püf Noktası: **Takrir-i Sükûn Kanunu**, Şeyh Sait İsyanı'nı bastırmak için çıkarılmış ve bu kanuna dayanılarak ilk muhalefet partisi olan **Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası** kapatılmıştır.
71. Şifreleme: Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Kurucuları: **K.A.R.A.R.** (**K**azım Karabekir, **A**li Fuat Cebesoy, **R**auf Orbay, **A**dnan Adıvar, **R**efet Bele).
72. Püf Noktası: 1929 Dünya Ekonomik Krizi, Türkiye'de özel sektörün başarısız olmasına ve **Devletçilik** ilkesinin zorunlu olarak uygulanmaya başlanmasına neden olmuştur.
73. Püf Noktası: Atatürk'ün isteğiyle, hükümeti denetlemesi amacıyla kurulan ikinci muhalefet partisi **Serbest Cumhuriyet Fırkası**'dır. Ancak rejim karşıtlarının odağı haline gelince kurucusu Fethi Okyar tarafından feshedilmiştir.
74. Püf Noktası: Serbest Fırka'nın kapatılmasından sonra yaşanan **Menemen (Kubilay) Olayı**, çok partili hayata geçiş için ortamın henüz uygun olmadığını göstermiştir.
75. Şifreleme: Kadınlara Siyasi Hakların Verilmesi (Kronolojik): **B.M.V.** (1930 - **B**elediye, 1933 - **M**uhtarlık, 1934 - **V**ekillik).
76. Şifreleme: Atatürk İlkeleri ve İlgili İnkılaplar: **L**aiklik -> **H**alifeliğin kaldırılması, **M**illiyetçilik -> **T**DK/TTK/Kabotaj, **H**alkçılık -> **A**şar'ın kaldırılması/Soyadı Kanunu, **C**umhuriyetçilik -> **S**altanatın kaldırılması/TBMM.
77. Püf Noktası: Atatürk Dönemi dış politikasında **Musul**, aleyhimize (İngiltere lehine) çözülen tek büyük sorundur. Sebebi, içerideki **Şeyh Sait İsyanı**'dır.
78. Püf Noktası: Türkiye, Milletler Cemiyeti'ne **1932**'de İspanya'nın davetiyle üye olmuştur.
79. Şifreleme: Batı sınırını güvenceye alan **Balkan Antantı (1934)** üyeleri: **T.A.Y.Y.a.R.** (**T**ürkiye, **Y**unanistan, **Y**ugoslavya, **R**omanya).
80. Şifreleme: Doğu sınırını güvenceye alan **Sadabat Paktı (1937)** üyeleri: **T.İ.İ.A.** (**T**ürkiye, **İ**ran, **I**rak, **A**fganistan).
81. Püf Noktası: **Montrö Boğazlar Sözleşmesi (1936)**, Lozan'da aleyhimize olan Boğazlar Komisyonu'nu kaldırmış ve Boğazların tam egemenliğini Türkiye'ye vermiştir. Bu, muhteşem bir diplomatik zaferdir.
82. Püf Noktası: Atatürk'ün "Benim şahsi meselem" dediği **Hatay**, onun ölümünden sonra (1939) anavatana katılmıştır.
83. Püf Noktasi: Atatürk Dönemi'nde ezanın Türkçe okunmasına tepki olarak çıkan olay **Bursa Olayı**'dır.
84. Püf Noktası: Atatürk'ün yazdığı en önemli eser, 1919-1927 arasını anlatan **Nutuk**'tur. Nutuk, "1919 senesi Mayısının 19'uncu günü Samsun'a çıktım." cümlesiyle başlar ve Gençliğe Hitabe ile biter.
85. Püf Noktasi: Atatürk'ün en son okuduğu eser Asaf İlbay'ın "Tarih-i Siyasi" adlı eseridir.
86. Püf Noktası: Atatürk sonrası dönemin ilk Başbakanı **Celal Bayar**, ilk Cumhurbaşkanı ise **İsmet İnönü**'dür.
87. Püf Noktası: II. Dünya Savaşı sırasında Türkiye'de "Milli Korunma Kanunu" çıkarılmış, "Varlık Vergisi" alınmış ve ekmek "karne" ile dağıtılmıştır.
88. Püf Noktasi: Türkiye'de çok partili hayata kesin olarak geçiş **1946** seçimleriyle olmuştur. İlk kurulan muhalefet partisi **Milli Kalkınma Partisi**, ana muhalefet partisi ise **Demokrat Parti**'dir.
89. Şifreleme: Demokrat Parti'nin kurucuları (Dörtlü Takrir): **C.A.F.e.R.** (**C**elal Bayar, **A**dnan Menderes, **F**uat Köprülü, **R**efik Koraltan).
90. Püf Noktası: "Yeter! Söz Milletindir!" sloganıyla seçime giren Demokrat Parti, **1950** yılında iktidara gelerek CHP'nin 27 yıllık tek parti iktidarına son vermiştir. Bu olaya **Beyaz Devrim** denir.