İçereği Atla
Coğrafya Testi - Türkiye'de Yerleşme | Test 1

Türkiye’de Yerleşme

Test 1

Soru 1

Aşağıdaki haritada Türkiye'deki iki farklı kırsal yerleşme dokusu şematik olarak gösterilmiştir.

Haritadaki bilgilere göre, Doğu Karadeniz'de dağınık yerleşme dokusunun görülmesinin temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

Açıklama: Doğu Karadeniz Bölgesi'nde arazinin dağlık ve engebeli olması, tarım alanlarının küçük ve parçalı olmasına neden olur. Aynı zamanda su kaynaklarının bolluğu, insanların su kenarlarına bağımlı kalmadan dağınık bir şekilde evlerini kurabilmelerine olanak tanır. Bu nedenle cevap B şıkkıdır.

Soru 2

Aşağıdaki grafikte Türkiye'nin kentsel ve kırsal nüfus oranlarının yıllara göre değişimi gösterilmiştir.

Bu grafiğe göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

Açıklama: Grafik, 1950'den günümüze kentsel nüfus oranının (% olarak) sürekli arttığını göstermektedir. Bu durum, sanayileşme ve göç gibi faktörlerle Türkiye'nin kentleşme sürecini yansıtır. Bu nedenle doğru cevap D şıkkıdır.

Soru 3

Türkiye'de kırsal yerleşmelerde kullanılan yapı malzemesi, bölgenin doğal koşullarına göre değişiklik gösterir.

Bölgeİklim ve Bitki ÖrtüsüYaygın Yapı Malzemesi
İç AnadoluKarasal, Bozkır?
KaradenizIlıman, OrmanAhşap
Akdeniz (Taşeli Platosu)Akdeniz, MakiTaş

Tabloda "?" ile gösterilen yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

Açıklama: İç Anadolu gibi karasal iklimin hüküm sürdüğü, bitki örtüsünün cılız olduğu ve orman varlığının az olduğu bölgelerde, en kolay bulunan malzeme olan toprak, samanla karıştırılarak elde edilen kerpiçtir. Bu nedenle doğru cevap C şıkkıdır.

Soru 4

Türkiye'de köyden küçük ve genellikle geçici olarak kullanılan kırsal yerleşme tipleri bulunmaktadır. Bunlara "köy altı yerleşmeleri" denir.

Aşağıdakilerden hangisi bu yerleşme tiplerinden biri değildir?

Açıklama: Yayla, kom, oba ve ağıl genellikle hayvancılık faaliyetlerine bağlı geçici köy altı yerleşmeleridir. Mahalle ise köyden ayrılmış ancak idari olarak köye bağlı, sürekli ve kalıcı bir yerleşme tipidir. Bu nedenle doğru cevap C şıkkıdır.

Soru 5

Türkiye'de nüfusun ve yerleşmelerin dağılışını etkileyen en önemli faktör aşağıdakilerden hangisidir?

Açıklama: Türkiye'de nüfusun yoğunlaştığı yerler genellikle iklimin elverişli, yer şekillerinin sade olduğu kıyı ovaları ve iç bölgelerdeki alçak düzlüklerdir. Dağlık, engebeli ve iklimi sert olan yerler ise seyrek nüfusludur. Bu nedenle yerleşmelerin dağılışındaki ana belirleyici B şıkkıdır.

Soru 6

Şehirler, sahip oldukları fonksiyonel özelliklere göre sınıflandırılır. Örneğin Zonguldak madencilik, Antalya ise turizm fonksiyonu ile ön plana çıkar.

Buna göre, "sanayi ve ticaret" fonksiyonları aşağıdaki şehirlerimizden hangisinde en fazla gelişmiştir?

Açıklama: İstanbul, Türkiye'nin en büyük sanayi, finans, ulaşım ve ticaret merkezidir. Nüfusunun ve ekonomik faaliyetlerinin yoğunluğu bu fonksiyonların ne kadar geliştiğini göstermektedir. Diğer şıklardaki şehirler daha çok tarım, turizm veya hayvancılık gibi fonksiyonlarla öne çıkar. Doğru cevap D şıkkıdır.

Soru 7

Anadolu, tarihin en eski dönemlerinden beri önemli yerleşim alanlarına ev sahipliği yapmıştır. İnsanlık tarihinin ilk tapınak kompleksi olarak kabul edilen ve "tarihin sıfır noktası" olarak nitelendirilen arkeolojik alan aşağıdakilerden hangisidir?

Açıklama: Şanlıurfa yakınlarındaki Göbeklitepe, günümüzden yaklaşık 12.000 yıl öncesine tarihlenen, insanlığın bilinen en eski anıtsal tapınaklarına ev sahipliği yapmasıyla dünya çapında bir öneme sahiptir. Bu nedenle doğru cevap C şıkkıdır.

Soru 8

Tuz Gölü ve çevresi, Türkiye'nin en seyrek nüfuslu alanlarından biridir. Bu durumun ortaya çıkmasındaki temel etken aşağıdakilerden hangisidir?

Açıklama: Tuz Gölü ve çevresi, Türkiye'nin en az yağış alan yeridir. Yetersiz yağış, kuraklık ve topraktaki yüksek tuzluluk oranı, tarımsal faaliyetleri ve dolayısıyla yerleşmeyi olumsuz etkileyen temel faktördür. Doğru cevap D şıkkıdır.

Soru 9

Türkiye'de toplu kır yerleşmelerinin en yaygın olduğu coğrafi bölge aşağıdakilerden hangisidir?

Açıklama: Toplu yerleşmeler, genellikle yer şekillerinin sade ve su kaynaklarının sınırlı olduğu alanlarda görülür. İnsanlar su kaynaklarının etrafında toplanmak zorunda kalır. Bu özellikler en belirgin olarak İç Anadolu Bölgesi'nde görüldüğü için toplu yerleşmeler burada yaygındır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Soru 10

Aşağıdaki grafikte Türkiye nüfusunun 2023 yılındaki kentsel ve kırsal dağılımı yaklaşık olarak verilmiştir.

Grafiğe göre aşağıdaki yorumlardan hangisi doğrudur?

Açıklama: Grafik, nüfusun %90'ından fazlasının kentsel alanlarda yaşadığını göstermektedir. Bu yüksek oran, Türkiye'nin artık kırsal bir toplum olmaktan çıkıp kentli bir toplum yapısına geçtiğini ve kentleşme sürecini büyük ölçüde tamamladığını gösterir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Soru 11

Yerleşmelerin kurulduğu ve geliştiği yerin seçimi üzerinde hem doğal hem de beşerî faktörler etkilidir. Aşağıdakilerden hangisi yerleşim yeri seçiminde etkili olan beşerî faktörlerden biridir?

Açıklama: İklim, su kaynakları, toprak ve yer şekilleri doğal (fiziki) faktörlerdir. Ulaşım ise yollar, limanlar, demiryolları gibi insan yapımı sistemleri içerdiği için beşerî bir faktördür ve yerleşim yerlerinin gelişmesinde kritik rol oynar. Doğru cevap B şıkkıdır.

Soru 12

"Cittaslow" (Sakin Şehir), küreselleşmenin şehirleri birbirine benzetmesine ve yaşam temposunu hızlandırmasına karşı çıkan bir kentler birliğidir.

Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'deki "Sakin Şehir" unvanına sahip yerleşmelerden biridir?

Açıklama: Türkiye'nin ilk "Sakin Şehir" unvanını 2009 yılında alan yerleşmesi İzmir'in Seferihisar ilçesidir. Bu akım, yerel kimliği, gelenekleri, yavaş yaşam felsefesini ve sürdürülebilirliği destekler. Diğer şıklar ise büyük ve yoğun nüfuslu turizm veya metropol ilçeleridir. Doğru cevap B şıkkıdır.