İçereği Atla
Coğrafya Testi - Türkiye'de Yerleşme | Test 2

Türkiye’de Yerleşme

Test 2

Soru 1

Menteşe Yöresi (Muğla ve çevresi), Taşeli Platosu ve Hakkâri Yöresi Türkiye'nin nüfus yoğunluğu en az olan yerlerindendir. Bu durumun ortaya çıkmasındaki temel ortak neden aşağıdakilerden hangisidir?

Açıklama: Adı geçen üç bölgenin de ortak ve en belirleyici özelliği, tarım ve ulaşım gibi ekonomik faaliyetleri kısıtlayan dağlık ve sarp arazilere sahip olmalarıdır. Bu durum yerleşmeyi ve nüfuslanmayı olumsuz etkiler. Doğru cevap D şıkkıdır.

Soru 2

Aşağıdaki grafikte, 1927 ve 2023 yıllarında Türkiye'deki şehir ve köy sayılarının yaklaşık değerleri verilmiştir.

Grafikteki bu değişim, Türkiye'de yaşanan hangi sosyal ve idari süreci doğrulamaktadır?

Açıklama: Grafikte şehir sayısının artarken köy sayısının azalması, özellikle büyükşehir yasaları ile birçok köyün tüzel kişiliğini kaybederek bağlı oldukları ilçenin bir mahallesine dönüşmesi sürecini yansıtmaktadır. Bu, idari bir değişimdir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Soru 3

Türkiye'de bazı şehirlerin gelişmesinde birden fazla fonksiyon etkili olmuştur. Aşağıdaki tabloda bazı şehirler ve bu şehirlerin gelişiminde etkili olan fonksiyonlar eşleştirilmiştir.

ŞehirFonksiyon IFonksiyon II
İzmirLimanTicaret
BatmanMaden (Petrol)Sanayi
Ankaraİdari (Başkent)?
AntalyaTurizmTarım (Seracılık)

Tabloda Ankara için "?" ile gösterilen yere aşağıdaki fonksiyonlardan hangisinin getirilmesi en uygun olur?

Açıklama: Ankara, başkent olması nedeniyle idari bir merkezdir. Bunun yanı sıra, Türkiye'nin en önemli üniversitelerine ev sahipliği yapmasıyla aynı zamanda büyük bir eğitim ve kültür şehridir. Bu nedenle doğru cevap C şıkkıdır.

Soru 4

Türkiye'de özellikle Batı Karadeniz bölümünde (Bolu, Düzce, Zonguldak çevresi) görülen, birbirinden uzakta kurulmuş birkaç mahallenin bir muhtarlığa bağlanmasıyla oluşan kırsal yerleşme tipine ne ad verilir?

Açıklama: Divan, özellikle Batı Karadeniz'e özgü, dağınık yerleşme dokusunun bir örneği olan, birden fazla mahallenin tek bir idari birim (muhtarlık) altında toplanmasıyla oluşan yerleşme biçimidir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Soru 5

Aşağıdaki haritada Türkiye'nin ana fay hatları ve bazı kaplıca merkezlerinin konumu gösterilmiştir.

Haritadaki dağılışa bakılarak aşağıdaki genellemelerden hangisine varılabilir?

Açıklama: Harita, sıcak su kaynaklarının ve dolayısıyla kaplıca tesislerinin, yer kabuğunun kırıklı yapıya sahip olduğu fay hatları boyunca yoğunlaştığını açıkça göstermektedir. Bu durum, jeotermal kaynakların oluşumuyla doğrudan ilişkilidir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Soru 6

Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), Fırat ve Dicle nehirleri üzerindeki barajlar ve sulama kanalları ile bölgenin sosyo-ekonomik yapısını kökten değiştirmiştir.

Aşağıdakilerden hangisi GAP'ın bölgedeki yerleşme düzeni üzerindeki etkilerinden biri değildir?

Açıklama: GAP ile birlikte sulu tarım imkanları artmış, tarım arazileri değerlenmiştir. Bu durum, dağınık yerleşmeyi değil, aksine tarım arazilerine ve su kaynaklarına yakın, daha toplu bir yerleşme düzenini teşvik etmiştir. Diğer şıklar projenin doğrudan veya dolaylı sonuçlarıdır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Soru 7

Türkiye'de hızlı kentleşmenin bir sonucu olarak büyük şehirlerde ortaya çıkan en belirgin sorun aşağıdakilerden hangisidir?

Açıklama: Köylerden kentlere olan yoğun göç, şehirlerin planlı bir şekilde büyümesini engellemiş; gecekondulaşma, trafik, çevre kirliliği ve altyapı (yol, su, kanalizasyon) yetersizliği gibi ciddi sorunlara yol açmıştır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Soru 8

Nevşehir ve çevresindeki (Kapadokya) geleneksel kırsal konutlarda ana yapı malzemesi olarak volkanik tüflerin (kolay işlenebilen taşlar) kullanılmasının temel nedeni nedir?

Açıklama: Kırsal yerleşmelerde konut yapımı, o coğrafi çevrede en kolay ve en bol bulunan doğal malzemeye dayanır. Kapadokya yöresi volkanik bir arazi olduğu için, kolayca oyulabilen ve işlenebilen tüf kayaları geleneksel mimarinin temelini oluşturmuştur. Doğru cevap C şıkkıdır.

Soru 9

Bir yerleşmenin "büyükşehir" statüsü kazanabilmesi için temel idari ve nüfus kriteri aşağıdakilerden hangisidir?

Açıklama: Türkiye'de bir ilin "büyükşehir belediyesi" olabilmesi için yasalarla belirlenmiş asgari bir toplam nüfus sınırını geçmesi gerekir. Diğer özellikler büyükşehirlerin ortak nitelikleri olsa da, yasal statüyü belirleyen temel kriter nüfus büyüklüğüdür. Doğru cevap B şıkkıdır.

Soru 10

Aşağıdaki köy altı yerleşmelerinden hangisi, diğerlerinden farklı olarak genellikle kalıcı bir yerleşme özelliği gösterir?

Açıklama: Yayla, ağıl, kom ve oba genellikle hayvancılık faaliyetleri için yaz aylarında veya geçici olarak kullanılan köy altı yerleşmeleridir. Mahalle ise, köyün idari sınırları içinde yer alan ancak köy merkezinden uzakta, insanların sürekli olarak ikamet ettiği kalıcı bir yerleşmedir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Soru 11

Aşağıdaki şehirlerden hangisinin kurulup gelişmesinde idari fonksiyon (başkent olması) birinci derecede rol oynamıştır?

Açıklama: Ankara, Cumhuriyet'in ilanıyla başkent olmadan önce küçük bir kasaba iken, idari fonksiyonu sayesinde hızla büyüyerek Türkiye'nin en büyük şehirlerinden biri haline gelmiştir. Diğer şehirlerin gelişiminde sanayi, ticaret, tarım ve liman gibi fonksiyonlar daha ön plandadır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Soru 12

Türkiye'de yerleşme üst sınırının en yüksek olduğu bölge Doğu Anadolu'dur. Bu durumun temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

Açıklama: Ekvator'dan kutuplara gidildikçe kalıcı kar sınırı ve yerleşme üst sınırı alçalır. Ancak Türkiye özelinde, Doğu Anadolu'daki yükselti ve karasallık, yaz aylarında bile serin olan yüksek platoları (yaylaları) tarım ve özellikle hayvancılık için cazip hale getirir. Bu nedenle insanlar daha yükseklere yerleşmiştir. Doğru cevap C şıkkıdır.