Yeni Sayfa | SÖZEL KAFA

Coğrafya Testi - Türkiye'de Mesken Tipleri | Test 1

Soru 1

Aşağıdaki haritada Türkiye'deki geleneksel kırsal mesken tiplerinin yaygın olduğu bazı alanlar numaralandırılmıştır.

Buna göre, ahşap meskenlerin en yaygın olduğu alan haritada hangi numara ile gösterilmiştir?

Açıklama: Haritada V numara ile gösterilen Doğu Karadeniz Bölgesi, gür orman varlığı ve bol yağış nedeniyle ahşap yapıların en yaygın olduğu yerdir. Diğer bölgelerde farklı malzemeler öne çıkar. Doğru cevap E şıkkıdır.

Soru 2

İç Anadolu Bölgesi'nin kırsal kesimlerinde kerpiç (toprak) evlerin yaygın olarak inşa edilmesinin temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

Açıklama: Kırsal meskenlerde yapı malzemesini belirleyen en önemli faktör, doğal çevrede kolayca bulunabilen malzemedir. İç Anadolu'da ormanların az, iklimin kurak olması ahşap kullanımını sınırlar. Bu nedenle en kolay bulunan malzeme olan toprak (kerpiç) yaygın olarak kullanılır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Soru 3

Akdeniz Bölgesi'nde özellikle Toros Dağları ve Taşeli Platosu gibi alanlarda taş meskenlerin yaygın olması aşağıdakilerden hangisiyle doğrudan ilişkilidir?

Açıklama: Bu bölgeler, karstik arazinin ve dağlık yer şekillerinin bir sonucu olarak bol miktarda kalker (kireç taşı) gibi yapı taşlarına sahiptir. Bu nedenle, çevrede en bol bulunan malzeme olan taş, mesken yapımında kullanılmıştır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Soru 4

Kapadokya yöresinde (Nevşehir, Ürgüp, Göreme) insanların volkanik tüfleri oyarak kendilerine barınaklar ve evler yapması, aşağıdaki faktörlerden hangisinin mesken tipi üzerindeki etkisine en iyi örnektir?

Açıklama: Kapadokya'daki yerleşmelerin en belirgin özelliği, bölgenin jeolojik oluşumu sonucu ortaya çıkan ve kolayca işlenebilen volkanik tüf kayaçlarının doğrudan yapı malzemesi olarak kullanılmasıdır. Bu durum, kayaç türünün (litolojik yapının) mimariyi nasıl şekillendirdiğini gösterir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Soru 5

Doğu Karadeniz yaylalarında görülen ve "serender" veya "nayla" olarak adlandırılan, dört direk üzerine oturtulmuş ahşap yapıların temel işlevi aşağıdakilerden hangisidir?

Açıklama: Serenderler, yerden yüksekte inşa edilerek ürünleri (özellikle mısır gibi tahılları) nemden, rutubetten ve yabani hayvanlardan korumak amacıyla kullanılan geleneksel kiler yapılarıdır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Soru 6

Aşağıda bazı geleneksel yapı malzemeleri ve bu malzemelerin temel özellikleri verilmiştir.

Yapı Malzemesi	En Belirgin Özelliği
Kerpiç	Yazın serin, kışın sıcak tutar (iyi yalıtım).
Ahşap	Esnek yapısıyla depreme dayanıklıdır.
Taş	?

Tabloda "?" ile gösterilen yere aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi en mantıklıdır?

Açıklama: Taş, diğer geleneksel malzemelere göre ateşe, yağışa, rüzgara ve zamana karşı çok daha dayanıklı ve uzun ömürlü bir yapı malzemesidir. Bu özelliği sayesinde anıtsal yapılar genellikle taştan inşa edilmiştir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Soru 7

Hem ahşap iskeletin hem de arasına kerpiç veya taş dolgunun kullanıldığı, özellikle Batı Anadolu ve Marmara'nın kırsal kesimlerinde görülen karma mesken tipine ne ad verilir?

Açıklama: Hımış tekniği, ahşap iskeletin taşıyıcı olarak kullanıldığı ve aradaki boşlukların daha kolay bulunan taş, kerpiç veya tuğla gibi malzemelerle doldurulduğu bir yapı türüdür. Bu, farklı coğrafi özelliklerin birleştiği geçiş bölgelerinde görülür. Doğru cevap B şıkkıdır.

Soru 8

Günümüzde Türkiye'nin kırsal kesimlerinde bile geleneksel mesken tiplerinin yerini hızla betonarme yapıların almasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisi olamaz?

Açıklama: Betonarme yapılar, genellikle standart ve tek tip projeler olup, inşa edildikleri bölgenin iklimi, coğrafyası ve kültürüyle uyumlu değildir. Aksine, geleneksel meskenler doğal çevreyle tam bir uyum içindedir. Dolayısıyla C şıkkı bu değişimin bir nedeni olamaz.

Soru 9

Harran (Şanlıurfa) evlerinin kubbeli ve konik (bindirme) bir çatıya sahip olmasının en önemli nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

Açıklama: Harran'ın içinde bulunduğu coğrafya, ağacın neredeyse hiç bulunmadığı aşırı kurak bir bölgedir. Bu nedenle, çatıyı destekleyecek uzun ahşap kirişler kullanmak mümkün değildir. Tuğlaların bindirme tekniğiyle örülerek oluşturulan konik kubbeler, bu malzeme yokluğunu gidermek için geliştirilmiş dahiyane bir mimari çözümdür. Doğru cevap B şıkkıdır.

Soru 10

Geleneksel mesken tipleri ve bulundukları doğal çevre eşleştirildiğinde aşağıdakilerden hangisi yanlış olur?

Açıklama: Betonarme yapılar, modern inşaat teknolojisinin bir ürünüdür ve coğrafi koşullardan bağımsız olarak Türkiye'nin her yerinde (hem kıyı hem iç bölgeler, hem kent hem kır) yaygınlaşmıştır. Onları sadece kıyı bölgeleriyle sınırlamak yanlış olur. Doğru cevap E şıkkıdır.

Soru 11

Aşağıdaki faktörlerden hangisinin Türkiye'deki geleneksel kırsal mesken tipini belirlemede etkisi en azdır?

Açıklama: Geleneksel mimariyi şekillendiren temel unsurlar; iklim, doğal malzeme, jeoloji ve ekonomik faaliyetlerdir (tarım, hayvancılık vb.). Nüfus yoğunluğu ise daha çok yerleşmenin dokusunu (toplu, dağınık) etkiler, doğrudan evin yapıldığı malzemeyi veya tipini belirlemede diğerleri kadar etkili değildir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Soru 12

Ege Bölgesi'nin kırsal kesimindeki taş evlerin genellikle beyaz renge boyanmasının ve düz damlı olmasının temel nedenleri sırasıyla nelerdir?

Açıklama: Ege'de yazlar çok sıcak geçtiği için beyaz renk, güneş ışınlarını yansıtarak evin serin kalmasına yardımcı olur. Bölgede kar yağışı çok az olduğu için, Karadeniz'deki gibi dik çatılara ihtiyaç yoktur; düz damlar hem inşaat kolaylığı sağlar hem de bazen kurutma gibi amaçlarla kullanılır. Doğru cevap B şıkkıdır.