ÖSYM SORDU
Türkiye'de Tarım, Hayvancılık ve Ormancılık
Soru 1
Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye'de teknolojinin gelişmesiyle doğal çevreye olan bağımlılığın azaldığına örnek olarak gösterilebilir?
Seracılık normalde kış ılıklığı isteyen, doğal koşullara bağlı bir faaliyettir. Ancak teknolojinin gelişmesiyle jeotermal enerji veya başka kaynaklar kullanılarak seraların ısıtılması mümkün hale gelmiştir. Bu sayede, kışları soğuk geçen iç kesimlerde bile seracılık yapılabilmesi, teknoloji sayesinde doğal koşullara olan bağımlılığın azaldığının en güzel örneğidir.
Soru 2
Türkiye'nin iç kesimlerindeki bazı yörelerinde daha çok, kuraklığa dayanıklı tarım ürünleri yetiştirilir. Ancak son yıllarda bu yörelerdeki tarım alanlarında yetiştirilen ürün çeşitliliğinde bir artış görülmektedir. Bu durum üzerinde aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu söylenemez?
İç kesimlerde ürün çeşitliliğinin artmasının temel nedeni, sulama imkanlarının gelişmesiyle (örn: GAP, KOP) su isteği fazla olan ürünlerin de yetiştirilebilir hale gelmesidir. Gübreleme, makineleşme ve bilinçlenme de verimi ve çeşitliliği destekler. Ancak yeni tarım alanları açmak, mevcut iklim koşulları değişmediği sürece yine aynı kuraklığa dayanıklı ürünlerin ekilmesine neden olur, ürün çeşitliliğini doğrudan artırmaz.
Soru 3
Türkiye'de hayvancılığın istenilen düzeye çıkarılması ve hayvansal ürün talebinin karşılanması için çeşitli önlemler alınmaktadır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi, Türkiye'de hayvancılığın gelişmesi için alınacak önlemlerden biri değildir?
Hayvancılığı geliştirmek, verimi artırmak demektir. A, B, C ve E seçenekleri verimi artıran modern yöntemlerdir. Sürekli otlatma ise meraların tahrip olmasına, ot kalitesinin düşmesine ve verimin azalmasına neden olan ilkel bir yöntemdir. Verimi artırmak için meraların korunması, yani nöbetleşe ve dönüşümlü otlatma yapılması gerekir.
Soru 4
Türkiye'de tarımı etkileyen coğrafi koşullar düşünüldüğünde, aşağıdaki illerin hangilerinde nadasa bırakılan alanların oranının daha düşük olması beklenir?
- I. Tekirdağ
- II. Düzce
- III. Eskişehir
- IV. Kırşehir
- V. Çorum
Nadas, kurak ve yarı kurak bölgelerde toprağın su depolaması için bir yıl boş bırakılmasıdır. Bu uygulama, yağışın yetersiz olduğu yerlerde yaygındır. Eskişehir, Kırşehir ve Çorum karasal iklimin etkili olduğu İç Anadolu'da yer alır ve nadas yaygındır. Tekirdağ (Marmara) ve Düzce (Batı Karadeniz) ise daha nemli iklim koşullarına sahip oldukları için nadasa duyulan ihtiyaç çok daha azdır.
Soru 5
Türkiye'de ekonomik balıkçılık açısından Karadeniz önemli bir yer tutmaktadır. Ancak Karadeniz'de 200 metrenin altındaki derinliklerde canlı yaşamamaktadır. Bunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
Karadeniz'in alt katmanlarındaki sular, üst katmanlarla karışmaz. Bu nedenle dipteki organik maddelerin çürümesiyle oluşan zehirli kükürtlü hidrojen (H₂S) gazı birikir ve bu durum, 200 metreden daha derinlerde oksijenin tükenmesine ve balık dahil olmak üzere yüksek yapılı canlıların yaşamasına olanak tanımamasına neden olur.
Soru 6
Aşağıdaki haritada bazı alanlar numaralandırılarak koyu renkle gösterilmiştir. Arazi yapısı engebeli olmasına rağmen bu alanların hangisinde yoğun bir tarımsal faaliyet yapılmaktadır?
Haritada gösterilen alanlar genel olarak dağlık ve engebeli yerlerdir. Ancak V numara ile gösterilen Doğu Karadeniz (Rize ve çevresi), arazi yapısının son derece engebeli olmasına rağmen, iklim koşullarının elverişliliği ve başka ekonomik alternatiflerin sınırlı olması nedeniyle yamaçlarda yoğun bir şekilde çay ve fındık tarımı yapılan bir bölgedir.
Soru 7
Türkiye'deki hayvancılık faaliyetleriyle ilgili yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
- I. Arıcılık faaliyetlerinin en yoğun olarak yapıldığı alan Trakya'dır.
- II. Karadeniz kıyı kuşağında küçükbaş hayvancılık yaygın bir ekonomik faaliyettir.
- III. Erzurum-Kars Platosu'nda geleneksel olarak yapılan mera hayvancılığı yaygındır.
I. Arıcılık en yoğun olarak Ege (Muğla) ve Karadeniz (Ordu) yörelerindedir, Trakya'da değil. II. Karadeniz kıyı kuşağı gür bitki örtüsü nedeniyle büyükbaş hayvancılığa uygundur, küçükbaş hayvancılık bozkır alanlarında yapılır. III. Erzurum-Kars Platosu'nda yaz yağışlarıyla yeşeren gür çayırlar, büyükbaş mera hayvancılığı için çok elverişli koşullar sunar. Bu nedenle yalnızca III. ifade doğrudur.
Soru 8
Bazı özellikleri verilen bu tarım ürünü aşağıdakilerden hangisidir?
- Türkiye'nin büyük bir bölümünde yetişmektedir.
- Üretim miktarı bakımından Isparta, Antalya, Denizli ve Niğde ön plandadır.
- İç tüketimi karşıladığı gibi önemli bir ihraç ürünüdür.
- Sanayide ham madde olarak kullanılır.
Elma, soğuğa dayanıklı olması nedeniyle Türkiye'nin hemen her yerinde yetişebilen bir meyvedir. Özellikle Isparta, Niğde gibi iller elma üretimiyle öne çıkar. Hem iç tüketimde hem de ihracatta önemli bir paya sahiptir ve meyve suyu gibi sanayi kollarında ham madde olarak kullanılır. Gül ise sadece Isparta ve çevresinde yoğunlaşmıştır.
Soru 9
Türkiye'de iklim ve bitki örtüsü çeşitliliği aşağıdaki ekonomik faaliyetlerden hangisinin gelişmesine daha fazla katkı sağlamıştır?
Arıcılık, doğrudan çiçekli bitki çeşitliliğine ve bal özü alınacak bitkilerin varlığına bağlıdır. Türkiye'nin kısa mesafelerde değişen iklim ve yer şekilleri sayesinde sahip olduğu zengin bitki örtüsü (flora), farklı aromalara sahip balların üretilmesine ve arıcılığın ülke genelinde gelişmesine olanak tanımıştır.
Soru 10
Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'de zeytin tarımının son yıllarda daha fazla gelişme göstermesinin nedenlerinden biri değildir?
Zeytin, Akdeniz ikliminin doğal bir bitkisidir ve kuraklığa oldukça dayanıklıdır. Bu nedenle zeytin tarımı genellikle sulamaya ihtiyaç duymaz (kıraç tarım). Diğer seçenekler (alanların genişlemesi, bakımın iyileşmesi, ağaç sayısındaki artış ve talep) zeytin üretiminin artmasının doğrudan nedenleridir.
Soru 11
Türkiye'de aşağıdaki göllerden hangisi su ürünleri üretimi bakımından daha önemli bir paya sahiptir?
Türkiye'deki tatlı su gölleri arasında balıkçılık faaliyetleri en çok Göller Yöresi'nde gelişmiştir. Özellikle Eğirdir Gölü, kerevit ve sudak (tatlı su levreği) avcılığı ve yetiştiriciliği ile su ürünleri üretiminde Türkiye'de ilk sıralarda yer alır. Van Gölü'nün suları sodalı olduğu için sadece inci kefali yaşar.
Soru 13
Türkiye'de yaz kuraklığının belirgin olduğu alanlarda meraya dayalı büyükbaş hayvan yetiştiriciliğinde et ve süt veriminde göreli bir azalma söz konusudur. Buna göre haritada numaralandırılarak gösterilen alanlardan hangisinin doğal koşulları yukarıda belirtilen hayvancılık faaliyetlerine daha uygundur?
Meraya dayalı büyükbaş hayvancılık, yazların serin ve yağışlı geçtiği, bu sayede otlakların (meraların) gür kaldığı yerlerde gelişir. Haritada II numara ile gösterilen Erzurum-Kars Platosu, yaz yağışları ve uzun boylu dağ çayırları ile bu faaliyet için Türkiye'deki en uygun doğal koşullara sahiptir.
Soru 14
Yetişme şartları uygun olmasına karşın zeytin üretimi Akdeniz kıyı kuşağında Batı Anadolu'ya göre daha azdır. Bu durumun ortaya çıkmasında aşağıdakilerden hangisi etkilidir?
Akdeniz kıyı kuşağında, özellikle Çukurova gibi verimli ve sulanabilen topraklarda, çiftçiler birim alandan daha fazla ekonomik gelir getiren pamuk, mısır, soya fasulyesi ve turunçgil gibi ürünleri ekmeyi tercih etmektedir. Zeytin, bu ürünlere göre daha az kârlı kaldığı için üretimi Ege'ye göre daha sınırlıdır.
Soru 15
Türkiye'de su ürünleri avcılığı ve yetiştiriciliğiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Dalyan balıkçılığı, lagünlerin (denizkulağı) veya koyların denize bağlandığı sığ ve dar ağız kısımlarına kurulan tuzaklarla yapılan bir balıkçılık türüdür. Açık ve derin denizlerde (okyanus balıkçılığı) yapılmaz.
Soru 16
Türkiye'de çay tarımı ekonomik anlamda Doğu Karadeniz kıyı kuşağında yapılabilmektedir. Bu durum;
- I. iklim koşulları,
- II. toprak özellikleri,
- III. su kaynakları
Çay bitkisi, yetişmek için çok özel koşullar ister. Bunlar; her mevsim bol yağış alan, yıkanmış, kireçsiz ve asidik karakterli topraklardır. Bu iklim (I) ve toprak (II) özellikleri Türkiye'de sadece Doğu Karadeniz kıyı şeridinde bir arada bulunur.
Soru 17
Türkiye'de pamuk üretiminin coğrafi dağılışı üzerinde aşağıdakilerden hangisinin etkisi daha fazladır?
Pamuk, büyüme döneminde bol su, olgunlaşma ve hasat döneminde ise yüksek sıcaklık ve kuraklık isteyen bir bitkidir. Bu nedenle Türkiye'de pamuk tarımı, yaz sıcaklıklarının yüksek olduğu Güneydoğu Anadolu, Ege ve Akdeniz bölgeleriyle sınırlıdır. Sıcaklık koşulları, pamuğun yetişme alanını belirleyen en önemli faktördür.
Soru 18
Haritadaki alanların hangilerinde tiftik keçisi yetiştiriciliği daha yoğundur?
Tiftik keçisi (Ankara keçisi), karasal iklimin bozkır bitki örtüsüne uyum sağlamıştır. Türkiye'de tiftik keçisi yetiştiriciliği en yoğun olarak İç Anadolu'da, özellikle Ankara (II numaralı alan) ve Eskişehir çevresinde yapılır. Ayrıca Güneydoğu Anadolu'da Siirt (IV numaralı alan) de önemli bir merkezdir.
Soru 19
Aşağıdaki illerin hangisinde ekonomik anlamda gül yağı elde etmede kullanılan yağ gülü üretimi yapılmaz?
Türkiye'de yağ gülü üretimi, iklim ve toprak koşullarının uygun olduğu Göller Yöresi'nde yoğunlaşmıştır. Isparta bu üretimin merkezidir ve komşu iller olan Denizli, Burdur ve Afyonkarahisar'da da gül tarımı yapılmaktadır. Bartın ise Karadeniz iklimine sahip olduğu için bu tarıma uygun değildir.
Soru 20
Bu hayvancılık faaliyetine (arıcılık) bağlı olarak yapılan üretim, haritada numaralandırılan alanların hangisinde daha fazladır?
Türkiye'de arıcılık, bitki çeşitliliğinin zengin olduğu alanlarda gelişmiştir. Haritada I numara ile gösterilen Menteşe Yöresi (Muğla ve çevresi), özellikle çam balı üretimi ile Türkiye'de arıcılığın ve bal üretiminin en yoğun yapıldığı alanların başında gelir.
Soru 21
Türkiye'de, aşağıdakilerden hangisi ekonomik olarak diğerlerine göre daha geniş yetiştirilme alanına sahiptir?
Üzüm, sıcaklık ve kuraklığa karşı toleransı en yüksek tarım ürünlerinden biridir. Bu özelliği sayesinde, Karadeniz'in çok yağışlı kıyıları hariç, Türkiye'nin neredeyse tüm bölgelerinde yetiştirilebilir. Diğer ürünler ise daha özel iklim koşulları istediği için yayılış alanları daha dardır.
Soru 22
Aşağıdaki illerin hangisinde bölgesel planlamaya dayalı olarak sulamanın artırılması sonucunda ürün çeşitliliği ve verimde önemli artışlar sağlanmıştır?
Bölgesel planlama denildiğinde akla gelen en büyük proje Güneydoğu Anadolu Projesi'dir (GAP). GAP'ın temel amacı Fırat ve Dicle nehirleri üzerinde barajlar kurarak sulama ve enerji üretimini artırmaktır. Projenin merkezi konumundaki Şanlıurfa, sulama olanaklarının artmasıyla pamuk, mısır gibi ürünlerin üretiminde ve genel tarımsal verimde çok büyük artışlar yaşamıştır.
Soru 23
Günümüzde örtü altı tarım yöntemi aşağıdaki illerin hangisinde diğerlerine göre daha dar bir alanda yapılmaktadır?
Örtü altı tarım (seracılık), kış ılıklığının en belirgin olduğu Akdeniz ve Ege kıyı şeridinde yoğunlaşmıştır. Antalya, Mersin, Adana ve İzmir bu faaliyetin en çok yapıldığı illerdir. Denizli ise kıyıya göre daha içeride kaldığı ve kışları daha soğuk geçtiği için ısıtma maliyetleri artar, bu nedenle seracılık diğerlerine göre daha dar bir alanda yapılır.
Soru 24
Yukarıdakilerden hangileri Türkiye'de tarım sektörünün güçlü yanlarını oluşturan özelliklerdendir?
- I. Tarımda teknoloji kullanımının giderek yaygınlaşması
- II. İklim ve yeryüzü şekillerindeki farklılıkların tarımsal çeşitliliği sağlaması
- III. Tarım alanlarının miras yoluyla küçük parçalara dönüştürülmesi
- IV. Bazı bölgelerde emek yoğun tarımın egemen olması
Teknoloji kullanımı ve modernleşme (I) ile iklim çeşitliliğine bağlı zengin ürün yelpazesi (II) Türk tarımının güçlü ve potansiyeli yüksek yönleridir. Arazilerin mirasla parçalanması (III) ve emek yoğun (ilkel) tarım yöntemleri (IV) ise tarımın zayıf yönlerini ve çözülmesi gereken sorunlarını oluşturur.
Soru 25
Türkiye'de küçükbaş hayvan sayısı, büyükbaş hayvan sayısından daha fazladır. Bu durumun ortaya çıkmasında aşağıdakilerden hangisinin daha fazla etkili olduğu söylenebilir?
Küçükbaş hayvancılık, genellikle kısa boylu otların oluşturduğu bozkır (step) bitki örtüsüne uyum sağlamıştır. Türkiye'de karasal iklimin ve dolayısıyla step formasyonunun geniş alanlar kaplaması, küçükbaş hayvancılığın ülke genelinde yaygın olmasının ve sayısının fazla olmasının temel nedenidir.
Soru 26
Aşağıdaki haritada bazı alanlar numaralandırılmıştır. Bu alanların hangisinde sarıçam ormanlarının varlığına bağlı olarak yapılan ormancılık faaliyetlerinin daha yaygın olması beklenir?
Sarıçam ormanları, Türkiye'de özellikle Batı Karadeniz Dağları'nın yüksek kesimlerinde ve Kuzeydoğu Anadolu'da yaygındır. Haritada II numara ile gösterilen alan (Kastamonu-Bolu çevresi), sarıçam ormanlarının yoğun olduğu ve ormancılık faaliyetlerinin geliştiği önemli bir sahadır.
Soru 27
Türkiye'deki ovalarda ana ekonomik faaliyet tarımsal etkinliklerdir. Bununla birlikte büyük şehirlere yakın olan bazı ovalarda ulaşım ve sanayi gibi diğer faaliyetler de önemli oranda yapılmaktadır. Aşağıdaki ovalardan hangisinin belirtilen tarım dışı faaliyetlerde yoğun bir kullanımı söz konusudur?
İnegöl Ovası, Bursa gibi Türkiye'nin en büyük sanayi şehirlerinden birinin yanında yer alır. Bu konumu nedeniyle verimli tarım arazileri, aynı zamanda sanayi tesisleri (özellikle mobilya), organize sanayi bölgeleri ve ulaşım ağları tarafından yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Diğer ovalar ise daha çok tarımsal kimlikleriyle ön plandadır.
ÖSYM SORDU
Türkiye'de Tarım, Hayvancılık ve Ormancılık
Soru 1
Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye'de teknolojinin gelişmesiyle doğal çevreye olan bağımlılığın azaldığına örnek olarak gösterilebilir?
Seracılık normalde kış ılıklığı isteyen, doğal koşullara bağlı bir faaliyettir. Ancak teknolojinin gelişmesiyle jeotermal enerji veya başka kaynaklar kullanılarak seraların ısıtılması mümkün hale gelmiştir. Bu sayede, kışları soğuk geçen iç kesimlerde bile seracılık yapılabilmesi, teknoloji sayesinde doğal koşullara olan bağımlılığın azaldığının en güzel örneğidir.
Soru 2
Türkiye'nin iç kesimlerindeki bazı yörelerinde daha çok, kuraklığa dayanıklı tarım ürünleri yetiştirilir. Ancak son yıllarda bu yörelerdeki tarım alanlarında yetiştirilen ürün çeşitliliğinde bir artış görülmektedir. Bu durum üzerinde aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu söylenemez?
İç kesimlerde ürün çeşitliliğinin artmasının temel nedeni, sulama imkanlarının gelişmesiyle (örn: GAP, KOP) su isteği fazla olan ürünlerin de yetiştirilebilir hale gelmesidir. Gübreleme, makineleşme ve bilinçlenme de verimi ve çeşitliliği destekler. Ancak yeni tarım alanları açmak, mevcut iklim koşulları değişmediği sürece yine aynı kuraklığa dayanıklı ürünlerin ekilmesine neden olur, ürün çeşitliliğini doğrudan artırmaz.
Soru 3
Türkiye'de hayvancılığın istenilen düzeye çıkarılması ve hayvansal ürün talebinin karşılanması için çeşitli önlemler alınmaktadır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi, Türkiye'de hayvancılığın gelişmesi için alınacak önlemlerden biri değildir?
Hayvancılığı geliştirmek, verimi artırmak demektir. A, B, C ve E seçenekleri verimi artıran modern yöntemlerdir. Sürekli otlatma ise meraların tahrip olmasına, ot kalitesinin düşmesine ve verimin azalmasına neden olan ilkel bir yöntemdir. Verimi artırmak için meraların korunması, yani nöbetleşe ve dönüşümlü otlatma yapılması gerekir.
Soru 4
Türkiye'de tarımı etkileyen coğrafi koşullar düşünüldüğünde, aşağıdaki illerin hangilerinde nadasa bırakılan alanların oranının daha düşük olması beklenir?
- I. Tekirdağ
- II. Düzce
- III. Eskişehir
- IV. Kırşehir
- V. Çorum
Nadas, kurak ve yarı kurak bölgelerde toprağın su depolaması için bir yıl boş bırakılmasıdır. Bu uygulama, yağışın yetersiz olduğu yerlerde yaygındır. Eskişehir, Kırşehir ve Çorum karasal iklimin etkili olduğu İç Anadolu'da yer alır ve nadas yaygındır. Tekirdağ (Marmara) ve Düzce (Batı Karadeniz) ise daha nemli iklim koşullarına sahip oldukları için nadasa duyulan ihtiyaç çok daha azdır.
Soru 5
Türkiye'de ekonomik balıkçılık açısından Karadeniz önemli bir yer tutmaktadır. Ancak Karadeniz'de 200 metrenin altındaki derinliklerde canlı yaşamamaktadır. Bunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
Karadeniz'in alt katmanlarındaki sular, üst katmanlarla karışmaz. Bu nedenle dipteki organik maddelerin çürümesiyle oluşan zehirli kükürtlü hidrojen (H₂S) gazı birikir ve bu durum, 200 metreden daha derinlerde oksijenin tükenmesine ve balık dahil olmak üzere yüksek yapılı canlıların yaşamasına olanak tanımamasına neden olur.
Soru 6
Aşağıdaki haritada bazı alanlar numaralandırılarak koyu renkle gösterilmiştir. Arazi yapısı engebeli olmasına rağmen bu alanların hangisinde yoğun bir tarımsal faaliyet yapılmaktadır?
Haritada gösterilen alanlar genel olarak dağlık ve engebeli yerlerdir. Ancak V numara ile gösterilen Doğu Karadeniz (Rize ve çevresi), arazi yapısının son derece engebeli olmasına rağmen, iklim koşullarının elverişliliği ve başka ekonomik alternatiflerin sınırlı olması nedeniyle yamaçlarda yoğun bir şekilde çay ve fındık tarımı yapılan bir bölgedir.
Soru 7
Türkiye'deki hayvancılık faaliyetleriyle ilgili yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
- I. Arıcılık faaliyetlerinin en yoğun olarak yapıldığı alan Trakya'dır.
- II. Karadeniz kıyı kuşağında küçükbaş hayvancılık yaygın bir ekonomik faaliyettir.
- III. Erzurum-Kars Platosu'nda geleneksel olarak yapılan mera hayvancılığı yaygındır.
I. Arıcılık en yoğun olarak Ege (Muğla) ve Karadeniz (Ordu) yörelerindedir, Trakya'da değil. II. Karadeniz kıyı kuşağı gür bitki örtüsü nedeniyle büyükbaş hayvancılığa uygundur, küçükbaş hayvancılık bozkır alanlarında yapılır. III. Erzurum-Kars Platosu'nda yaz yağışlarıyla yeşeren gür çayırlar, büyükbaş mera hayvancılığı için çok elverişli koşullar sunar. Bu nedenle yalnızca III. ifade doğrudur.
Soru 8
Bazı özellikleri verilen bu tarım ürünü aşağıdakilerden hangisidir?
- Türkiye'nin büyük bir bölümünde yetişmektedir.
- Üretim miktarı bakımından Isparta, Antalya, Denizli ve Niğde ön plandadır.
- İç tüketimi karşıladığı gibi önemli bir ihraç ürünüdür.
- Sanayide ham madde olarak kullanılır.
Elma, soğuğa dayanıklı olması nedeniyle Türkiye'nin hemen her yerinde yetişebilen bir meyvedir. Özellikle Isparta, Niğde gibi iller elma üretimiyle öne çıkar. Hem iç tüketimde hem de ihracatta önemli bir paya sahiptir ve meyve suyu gibi sanayi kollarında ham madde olarak kullanılır. Gül ise sadece Isparta ve çevresinde yoğunlaşmıştır.
Soru 9
Türkiye'de iklim ve bitki örtüsü çeşitliliği aşağıdaki ekonomik faaliyetlerden hangisinin gelişmesine daha fazla katkı sağlamıştır?
Arıcılık, doğrudan çiçekli bitki çeşitliliğine ve bal özü alınacak bitkilerin varlığına bağlıdır. Türkiye'nin kısa mesafelerde değişen iklim ve yer şekilleri sayesinde sahip olduğu zengin bitki örtüsü (flora), farklı aromalara sahip balların üretilmesine ve arıcılığın ülke genelinde gelişmesine olanak tanımıştır.
Soru 10
Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'de zeytin tarımının son yıllarda daha fazla gelişme göstermesinin nedenlerinden biri değildir?
Zeytin, Akdeniz ikliminin doğal bir bitkisidir ve kuraklığa oldukça dayanıklıdır. Bu nedenle zeytin tarımı genellikle sulamaya ihtiyaç duymaz (kıraç tarım). Diğer seçenekler (alanların genişlemesi, bakımın iyileşmesi, ağaç sayısındaki artış ve talep) zeytin üretiminin artmasının doğrudan nedenleridir.
Soru 11
Türkiye'de aşağıdaki göllerden hangisi su ürünleri üretimi bakımından daha önemli bir paya sahiptir?
Türkiye'deki tatlı su gölleri arasında balıkçılık faaliyetleri en çok Göller Yöresi'nde gelişmiştir. Özellikle Eğirdir Gölü, kerevit ve sudak (tatlı su levreği) avcılığı ve yetiştiriciliği ile su ürünleri üretiminde Türkiye'de ilk sıralarda yer alır. Van Gölü'nün suları sodalı olduğu için sadece inci kefali yaşar.
Soru 13
Türkiye'de yaz kuraklığının belirgin olduğu alanlarda meraya dayalı büyükbaş hayvan yetiştiriciliğinde et ve süt veriminde göreli bir azalma söz konusudur. Buna göre haritada numaralandırılarak gösterilen alanlardan hangisinin doğal koşulları yukarıda belirtilen hayvancılık faaliyetlerine daha uygundur?
Meraya dayalı büyükbaş hayvancılık, yazların serin ve yağışlı geçtiği, bu sayede otlakların (meraların) gür kaldığı yerlerde gelişir. Haritada II numara ile gösterilen Erzurum-Kars Platosu, yaz yağışları ve uzun boylu dağ çayırları ile bu faaliyet için Türkiye'deki en uygun doğal koşullara sahiptir.
Soru 14
Yetişme şartları uygun olmasına karşın zeytin üretimi Akdeniz kıyı kuşağında Batı Anadolu'ya göre daha azdır. Bu durumun ortaya çıkmasında aşağıdakilerden hangisi etkilidir?
Akdeniz kıyı kuşağında, özellikle Çukurova gibi verimli ve sulanabilen topraklarda, çiftçiler birim alandan daha fazla ekonomik gelir getiren pamuk, mısır, soya fasulyesi ve turunçgil gibi ürünleri ekmeyi tercih etmektedir. Zeytin, bu ürünlere göre daha az kârlı kaldığı için üretimi Ege'ye göre daha sınırlıdır.
Soru 15
Türkiye'de su ürünleri avcılığı ve yetiştiriciliğiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Dalyan balıkçılığı, lagünlerin (denizkulağı) veya koyların denize bağlandığı sığ ve dar ağız kısımlarına kurulan tuzaklarla yapılan bir balıkçılık türüdür. Açık ve derin denizlerde (okyanus balıkçılığı) yapılmaz.
Soru 16
Türkiye'de çay tarımı ekonomik anlamda Doğu Karadeniz kıyı kuşağında yapılabilmektedir. Bu durum;
- I. iklim koşulları,
- II. toprak özellikleri,
- III. su kaynakları
Çay bitkisi, yetişmek için çok özel koşullar ister. Bunlar; her mevsim bol yağış alan, yıkanmış, kireçsiz ve asidik karakterli topraklardır. Bu iklim (I) ve toprak (II) özellikleri Türkiye'de sadece Doğu Karadeniz kıyı şeridinde bir arada bulunur.
Soru 17
Türkiye'de pamuk üretiminin coğrafi dağılışı üzerinde aşağıdakilerden hangisinin etkisi daha fazladır?
Pamuk, büyüme döneminde bol su, olgunlaşma ve hasat döneminde ise yüksek sıcaklık ve kuraklık isteyen bir bitkidir. Bu nedenle Türkiye'de pamuk tarımı, yaz sıcaklıklarının yüksek olduğu Güneydoğu Anadolu, Ege ve Akdeniz bölgeleriyle sınırlıdır. Sıcaklık koşulları, pamuğun yetişme alanını belirleyen en önemli faktördür.
Soru 18
Haritadaki alanların hangilerinde tiftik keçisi yetiştiriciliği daha yoğundur?
Tiftik keçisi (Ankara keçisi), karasal iklimin bozkır bitki örtüsüne uyum sağlamıştır. Türkiye'de tiftik keçisi yetiştiriciliği en yoğun olarak İç Anadolu'da, özellikle Ankara (II numaralı alan) ve Eskişehir çevresinde yapılır. Ayrıca Güneydoğu Anadolu'da Siirt (IV numaralı alan) de önemli bir merkezdir.
Soru 19
Aşağıdaki illerin hangisinde ekonomik anlamda gül yağı elde etmede kullanılan yağ gülü üretimi yapılmaz?
Türkiye'de yağ gülü üretimi, iklim ve toprak koşullarının uygun olduğu Göller Yöresi'nde yoğunlaşmıştır. Isparta bu üretimin merkezidir ve komşu iller olan Denizli, Burdur ve Afyonkarahisar'da da gül tarımı yapılmaktadır. Bartın ise Karadeniz iklimine sahip olduğu için bu tarıma uygun değildir.
Soru 20
Bu hayvancılık faaliyetine (arıcılık) bağlı olarak yapılan üretim, haritada numaralandırılan alanların hangisinde daha fazladır?
Türkiye'de arıcılık, bitki çeşitliliğinin zengin olduğu alanlarda gelişmiştir. Haritada I numara ile gösterilen Menteşe Yöresi (Muğla ve çevresi), özellikle çam balı üretimi ile Türkiye'de arıcılığın ve bal üretiminin en yoğun yapıldığı alanların başında gelir.
Soru 21
Türkiye'de, aşağıdakilerden hangisi ekonomik olarak diğerlerine göre daha geniş yetiştirilme alanına sahiptir?
Üzüm, sıcaklık ve kuraklığa karşı toleransı en yüksek tarım ürünlerinden biridir. Bu özelliği sayesinde, Karadeniz'in çok yağışlı kıyıları hariç, Türkiye'nin neredeyse tüm bölgelerinde yetiştirilebilir. Diğer ürünler ise daha özel iklim koşulları istediği için yayılış alanları daha dardır.
Soru 22
Aşağıdaki illerin hangisinde bölgesel planlamaya dayalı olarak sulamanın artırılması sonucunda ürün çeşitliliği ve verimde önemli artışlar sağlanmıştır?
Bölgesel planlama denildiğinde akla gelen en büyük proje Güneydoğu Anadolu Projesi'dir (GAP). GAP'ın temel amacı Fırat ve Dicle nehirleri üzerinde barajlar kurarak sulama ve enerji üretimini artırmaktır. Projenin merkezi konumundaki Şanlıurfa, sulama olanaklarının artmasıyla pamuk, mısır gibi ürünlerin üretiminde ve genel tarımsal verimde çok büyük artışlar yaşamıştır.
Soru 23
Günümüzde örtü altı tarım yöntemi aşağıdaki illerin hangisinde diğerlerine göre daha dar bir alanda yapılmaktadır?
Örtü altı tarım (seracılık), kış ılıklığının en belirgin olduğu Akdeniz ve Ege kıyı şeridinde yoğunlaşmıştır. Antalya, Mersin, Adana ve İzmir bu faaliyetin en çok yapıldığı illerdir. Denizli ise kıyıya göre daha içeride kaldığı ve kışları daha soğuk geçtiği için ısıtma maliyetleri artar, bu nedenle seracılık diğerlerine göre daha dar bir alanda yapılır.
Soru 24
Yukarıdakilerden hangileri Türkiye'de tarım sektörünün güçlü yanlarını oluşturan özelliklerdendir?
- I. Tarımda teknoloji kullanımının giderek yaygınlaşması
- II. İklim ve yeryüzü şekillerindeki farklılıkların tarımsal çeşitliliği sağlaması
- III. Tarım alanlarının miras yoluyla küçük parçalara dönüştürülmesi
- IV. Bazı bölgelerde emek yoğun tarımın egemen olması
Teknoloji kullanımı ve modernleşme (I) ile iklim çeşitliliğine bağlı zengin ürün yelpazesi (II) Türk tarımının güçlü ve potansiyeli yüksek yönleridir. Arazilerin mirasla parçalanması (III) ve emek yoğun (ilkel) tarım yöntemleri (IV) ise tarımın zayıf yönlerini ve çözülmesi gereken sorunlarını oluşturur.
Soru 25
Türkiye'de küçükbaş hayvan sayısı, büyükbaş hayvan sayısından daha fazladır. Bu durumun ortaya çıkmasında aşağıdakilerden hangisinin daha fazla etkili olduğu söylenebilir?
Küçükbaş hayvancılık, genellikle kısa boylu otların oluşturduğu bozkır (step) bitki örtüsüne uyum sağlamıştır. Türkiye'de karasal iklimin ve dolayısıyla step formasyonunun geniş alanlar kaplaması, küçükbaş hayvancılığın ülke genelinde yaygın olmasının ve sayısının fazla olmasının temel nedenidir.
Soru 26
Aşağıdaki haritada bazı alanlar numaralandırılmıştır. Bu alanların hangisinde sarıçam ormanlarının varlığına bağlı olarak yapılan ormancılık faaliyetlerinin daha yaygın olması beklenir?
Sarıçam ormanları, Türkiye'de özellikle Batı Karadeniz Dağları'nın yüksek kesimlerinde ve Kuzeydoğu Anadolu'da yaygındır. Haritada II numara ile gösterilen alan (Kastamonu-Bolu çevresi), sarıçam ormanlarının yoğun olduğu ve ormancılık faaliyetlerinin geliştiği önemli bir sahadır.
Soru 27
Türkiye'deki ovalarda ana ekonomik faaliyet tarımsal etkinliklerdir. Bununla birlikte büyük şehirlere yakın olan bazı ovalarda ulaşım ve sanayi gibi diğer faaliyetler de önemli oranda yapılmaktadır. Aşağıdaki ovalardan hangisinin belirtilen tarım dışı faaliyetlerde yoğun bir kullanımı söz konusudur?
İnegöl Ovası, Bursa gibi Türkiye'nin en büyük sanayi şehirlerinden birinin yanında yer alır. Bu konumu nedeniyle verimli tarım arazileri, aynı zamanda sanayi tesisleri (özellikle mobilya), organize sanayi bölgeleri ve ulaşım ağları tarafından yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Diğer ovalar ise daha çok tarımsal kimlikleriyle ön plandadır.