İslamiyet Öncesi Türk Tarihi
TEST - 6
Soru 1: Firdevsî’nin Şehname adlı eserinde "Afrasyab" adıyla anılan efsanevi Türk hakanı aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) Alp Er Tunga
Açıklama: İranlı şair Firdevsî'nin ünlü eseri Şehname'de, İran-Turan (Pers-Türk) mücadeleleri anlatılır. Bu eserde Turan hükümdarı olarak geçen ve büyük bir kahraman olarak tasvir edilen "Afrasyab", İskitlerin (Sakaların) efsanevi hükümdarı Alp Er Tunga'dır.
Soru 2: Moğolların Türkleşmesinde önemli rol oynayan ve Moğollar tarafından "Benim Hocam" şeklinde hitap edilen Türk devleti hangisidir?
Doğru Cevap: A) Uygurlar
Açıklama: Cengiz Han'a itaat ettikten sonra Moğol İmparatorluğu'nda yüksek devlet kademelerinde görev alan Uygurlar, Moğolların devlet teşkilatını, yazı sistemini ve kültürünü derinden etkilemişlerdir. Gelişmiş medeniyetleri nedeniyle Moğollar onlara "Benim Hocam" diyerek saygı göstermişlerdir.
Soru 3: İslamiyet öncesi Türk devletlerinde hükümdarın erkek çocuklarını eyaletlere yönetici olarak atamasıyla bu kişilere verilen unvan aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) Şad
Açıklama: Hükümdarın erkek çocuklarına genel olarak "Tigin" denilirdi. Ancak bir bölgenin yönetimiyle görevlendirildiklerinde "Şad" unvanını alırlardı. Bu uygulama, onların devlet yönetimi konusunda tecrübe kazanmalarını sağlardı.
Soru 4: Aşağıdaki Türk topluluklarından hangisi devlet kuramadan boylar halinde yaşamıştır?
Doğru Cevap: D) Peçenekler
Açıklama: Peçenekler, siyasi bir birlik oluşturarak devlet kuramamış, boylar federasyonu şeklinde yaşamışlardır. Genellikle Bizans ordusunda ücretli asker olarak görev yapmışlardır.
Soru 5: İslamiyet öncesi Türklerde kağanın ve devletin halka karşı görevlerini bildiren yazısız sözleşmeye ne ad verilirdi?
Doğru Cevap: B) Tüz
Açıklama: İlk Türk devletlerinde, devlet ile vatandaşın karşılıklı görevlerini bildiren ve toplumsal uzlaşıyı sağlayan yazısız sözleşmeye "Tüz" adı verilirdi. Bu, bir nevi toplumsal sözleşme niteliğindeydi.
Soru 6: Aşağıdaki Orta Asya kültürlerinden hangisi, en geniş alana yayılan ve Türklerin ataları olarak kabul edilen kültürü temsil eder?
Doğru Cevap: C) Andronova
Açıklama: Andronova kültürü, Altay-Sayan Dağları'ndan Ural Dağları'na kadar çok geniş bir coğrafyaya yayılmıştır. Bu kültür, atın evcilleştirildiği ve tunçtan eşyaların yapıldığı bir dönemdir ve Türklerin ilk ataları olarak kabul edilir.
Soru 7: II. Göktürk Devleti zamanında Bilge Kağan'ın, şehirlerin etrafını surlarla çevirme ve Budizm'i yayma teklifinin Kurultay tarafından reddedilmesi neyin göstergesidir?
Doğru Cevap: E) Kurultayın, kağanın her kararını onaylayan bir kurum olmadığının
Açıklama: Kurultay, genellikle bir danışma meclisi olsa da, bu örnekte görüldüğü gibi, kağanın tekliflerini milli geleneklere (töreye) veya devletin çıkarlarına aykırı bulduğunda reddetme yetkisine sahipti. Bu durum, kurultayın her zaman kağanın kararlarını onaylayan pasif bir organ olmadığını gösterir.
Soru 8: İslamiyet öncesi Türklerde cenaze törenlerine katılanlara verilen ziyafete ne ad verilirdi?
Doğru Cevap: D) Yuğ Aşı
Açıklama: Yuğ, cenaze töreninin kendisidir. Bu törenin sonunda verilen ve ölen kişinin ruhu için dağıtılan yemeğe ise "Yuğ Aşı" denirdi. Bu gelenek, toplumsal dayanışmanın bir göstergesiydi.
Soru 9: Aşağıdakilerden hangisi, Türklerin tarih boyunca kullandığı alfabelerden biri değildir?
Doğru Cevap: B) Fenike
Açıklama: Türkler tarih boyunca sırasıyla Göktürk (Orhun), Uygur, Soğd, Kiril, Arap ve Latin alfabelerini kullanmışlardır. Fenike alfabesi ise Latin ve Yunan alfabelerinin atası olmasına rağmen Türkler tarafından doğrudan kullanılmamıştır.
Soru 10: "Her Türk asker doğar" sözü, İslamiyet öncesi Türklerdeki hangi anlayışın bir yansımasıdır?
Doğru Cevap: A) Ordu-millet
Açıklama: Göçebe bozkır yaşamının zorlu koşulları, tüm toplumun her an savaşa hazır olmasını gerektiriyordu. Bu nedenle eli silah tutan her erkek ve kadın doğal bir asker olarak kabul edilirdi. Bu duruma "ordu-millet" anlayışı denir.
Soru 11: Avrupa Hunları aşağıdaki olaylardan hangisiyle ilk kez Anadolu'ya ayak basmıştır?
Doğru Cevap: E) Uldız Dönemi akınları
Açıklama: Balamir'den sonra Avrupa Hunlarının başına geçen Uldız döneminde, Hun birlikleri Kafkaslar üzerinden Anadolu'ya akınlar düzenlemiştir. Bu, Türklerin Anadolu'ya ilk kez ayak basması olarak kabul edilir.
Soru 12: İslamiyet öncesi Türk devletlerinde, kağanın olmadığı zamanlarda kurultaya başkanlık eden görevli kimdir?
Doğru Cevap: D) Aygucı
Açıklama: Kurultayın doğal başkanı kağandır. Ancak kağanın sefere çıktığı veya başka bir nedenle meclise katılamadığı durumlarda, vezir (başbakan) anlamına gelen "Aygucı" veya "Üge" kurultaya başkanlık ederdi.
Soru 13: Günümüzde Rusya'da yaşayan Yakut Türklerinin, aşağıdaki eski Türk topluluklarından hangisinin devamı olduğu kabul edilmektedir?
Doğru Cevap: B) İskitler (Sakalar)
Açıklama: Tarihsel ve kültürel bağlar incelendiğinde, günümüzde Sibirya'nın Yakutistan bölgesinde yaşayan Yakut Türklerinin, eski İskit (Saka) topluluklarının torunları olduğu kabul edilmektedir.
Soru 14: Aşağıdaki dinlerden hangisi Uygurlar arasında Maniheizm ile birlikte yayılma imkânı bulmuştur?
Doğru Cevap: C) Budizm
Açıklama: Uygurlar, Bögü Kağan döneminde resmi din olarak Maniheizmi kabul etmiş olsalar da, Çin ile olan yakın ilişkileri ve coğrafi konumları nedeniyle Budizm de toplum arasında yayılmıştır. Hatta Budist tapınakları (stupalar) ve eserleri de bulunmaktadır.
Soru 15: Göktürkler, para yerine ticarette değişim aracı olarak ne kullanmışlardır?
Doğru Cevap: A) Üzerinde mühür bulunan ipek bez parçaları
Açıklama: Göktürkler, madeni parayı kullanan ilk Türk devleti olsalar da, ticarette değişim aracı olarak "Kamdu", "Böz" veya "Çav" adı verilen ve üzerinde hükümdar mührü bulunan ipek bez parçalarını da yaygın olarak kullanmışlardır.
Soru 16: İslamiyet öncesi Türklerde, kağan ve ailesinin mezarlarının bulunduğu kutsal merkez olarak kabul edilen şehir aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: D) Ötüken
Açıklama: Ötüken, birçok Türk devleti (Asya Hunları, Göktürkler) için sadece bir başkent değil, aynı zamanda "Toprak Ana" veya "Kutsal Bölge" olarak kabul edilen manevi bir merkezdi. Devletin merkezi ve hanedan üyelerinin mezarları genellikle burada bulunurdu.
Soru 17: "Codex Cumanicus" adlı Latince-Farsça-Türkçe sözlüğü hazırlayan Türk topluluğu aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: B) Kıpçaklar (Kumanlar)
Açıklama: Altın Orda Devleti'nin temelini oluşturan ve geniş bir coğrafyada yaşayan Kıpçaklar, İtalyan ve Alman misyonerler için "Codex Cumanicus" adı verilen kapsamlı bir sözlük hazırlamışlardır. Bu eser, Kıpçak Türkçesi hakkında en önemli kaynaklardan biridir.
Soru 18: Aşağıdaki Türk devletlerinden hangisinin ordusunda ücretli asker bulundurduğu bilinmektedir?
Doğru Cevap: E) Hazarlar
Açıklama: Türklerdeki genel "ordu-millet" anlayışının aksine, Hazarlar ordularında ücretli asker bulunduran ilk ve tek Türk devletidir. Bu durum, onların ticarete dayalı zengin ekonomileriyle ilişkilidir.
Soru 19: Türk tarihinde ilk kütüphaneleri kuran ve örgün eğitimi başlatan devlet aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: A) Uygurlar
Açıklama: Yerleşik hayata geçmeleriyle birlikte Uygurlar, bilgi ve kültüre büyük önem vermişlerdir. Kitaplar basmış, bu kitapları saklamak için Türk tarihindeki ilk kütüphaneleri kurmuşlar ve belirli bir müfredata dayalı ilk örgün eğitim kurumlarını oluşturmuşlardır.
Soru 20: I. Göktürk Devleti'nin kurucusu kimdir?
Doğru Cevap: D) Bumin Kağan
Açıklama: Aşina soyundan gelen Bumin Kağan, Avarlara karşı başarılı bir isyan başlatarak 552 yılında Ötüken merkezli I. Göktürk Devleti'ni kurmuştur. Devletin batı kanadını ise kardeşi İstemi Yabgu yönetmiştir.
İslamiyet Öncesi Türk Tarihi
TEST - 6
Soru 1: Firdevsî’nin Şehname adlı eserinde "Afrasyab" adıyla anılan efsanevi Türk hakanı aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) Alp Er Tunga
Açıklama: İranlı şair Firdevsî'nin ünlü eseri Şehname'de, İran-Turan (Pers-Türk) mücadeleleri anlatılır. Bu eserde Turan hükümdarı olarak geçen ve büyük bir kahraman olarak tasvir edilen "Afrasyab", İskitlerin (Sakaların) efsanevi hükümdarı Alp Er Tunga'dır.
Soru 2: Moğolların Türkleşmesinde önemli rol oynayan ve Moğollar tarafından "Benim Hocam" şeklinde hitap edilen Türk devleti hangisidir?
Doğru Cevap: A) Uygurlar
Açıklama: Cengiz Han'a itaat ettikten sonra Moğol İmparatorluğu'nda yüksek devlet kademelerinde görev alan Uygurlar, Moğolların devlet teşkilatını, yazı sistemini ve kültürünü derinden etkilemişlerdir. Gelişmiş medeniyetleri nedeniyle Moğollar onlara "Benim Hocam" diyerek saygı göstermişlerdir.
Soru 3: İslamiyet öncesi Türk devletlerinde hükümdarın erkek çocuklarını eyaletlere yönetici olarak atamasıyla bu kişilere verilen unvan aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) Şad
Açıklama: Hükümdarın erkek çocuklarına genel olarak "Tigin" denilirdi. Ancak bir bölgenin yönetimiyle görevlendirildiklerinde "Şad" unvanını alırlardı. Bu uygulama, onların devlet yönetimi konusunda tecrübe kazanmalarını sağlardı.
Soru 4: Aşağıdaki Türk topluluklarından hangisi devlet kuramadan boylar halinde yaşamıştır?
Doğru Cevap: D) Peçenekler
Açıklama: Peçenekler, siyasi bir birlik oluşturarak devlet kuramamış, boylar federasyonu şeklinde yaşamışlardır. Genellikle Bizans ordusunda ücretli asker olarak görev yapmışlardır.
Soru 5: İslamiyet öncesi Türklerde kağanın ve devletin halka karşı görevlerini bildiren yazısız sözleşmeye ne ad verilirdi?
Doğru Cevap: B) Tüz
Açıklama: İlk Türk devletlerinde, devlet ile vatandaşın karşılıklı görevlerini bildiren ve toplumsal uzlaşıyı sağlayan yazısız sözleşmeye "Tüz" adı verilirdi. Bu, bir nevi toplumsal sözleşme niteliğindeydi.
Soru 6: Aşağıdaki Orta Asya kültürlerinden hangisi, en geniş alana yayılan ve Türklerin ataları olarak kabul edilen kültürü temsil eder?
Doğru Cevap: C) Andronova
Açıklama: Andronova kültürü, Altay-Sayan Dağları'ndan Ural Dağları'na kadar çok geniş bir coğrafyaya yayılmıştır. Bu kültür, atın evcilleştirildiği ve tunçtan eşyaların yapıldığı bir dönemdir ve Türklerin ilk ataları olarak kabul edilir.
Soru 7: II. Göktürk Devleti zamanında Bilge Kağan'ın, şehirlerin etrafını surlarla çevirme ve Budizm'i yayma teklifinin Kurultay tarafından reddedilmesi neyin göstergesidir?
Doğru Cevap: E) Kurultayın, kağanın her kararını onaylayan bir kurum olmadığının
Açıklama: Kurultay, genellikle bir danışma meclisi olsa da, bu örnekte görüldüğü gibi, kağanın tekliflerini milli geleneklere (töreye) veya devletin çıkarlarına aykırı bulduğunda reddetme yetkisine sahipti. Bu durum, kurultayın her zaman kağanın kararlarını onaylayan pasif bir organ olmadığını gösterir.
Soru 8: İslamiyet öncesi Türklerde cenaze törenlerine katılanlara verilen ziyafete ne ad verilirdi?
Doğru Cevap: D) Yuğ Aşı
Açıklama: Yuğ, cenaze töreninin kendisidir. Bu törenin sonunda verilen ve ölen kişinin ruhu için dağıtılan yemeğe ise "Yuğ Aşı" denirdi. Bu gelenek, toplumsal dayanışmanın bir göstergesiydi.
Soru 9: Aşağıdakilerden hangisi, Türklerin tarih boyunca kullandığı alfabelerden biri değildir?
Doğru Cevap: B) Fenike
Açıklama: Türkler tarih boyunca sırasıyla Göktürk (Orhun), Uygur, Soğd, Kiril, Arap ve Latin alfabelerini kullanmışlardır. Fenike alfabesi ise Latin ve Yunan alfabelerinin atası olmasına rağmen Türkler tarafından doğrudan kullanılmamıştır.
Soru 10: "Her Türk asker doğar" sözü, İslamiyet öncesi Türklerdeki hangi anlayışın bir yansımasıdır?
Doğru Cevap: A) Ordu-millet
Açıklama: Göçebe bozkır yaşamının zorlu koşulları, tüm toplumun her an savaşa hazır olmasını gerektiriyordu. Bu nedenle eli silah tutan her erkek ve kadın doğal bir asker olarak kabul edilirdi. Bu duruma "ordu-millet" anlayışı denir.
Soru 11: Avrupa Hunları aşağıdaki olaylardan hangisiyle ilk kez Anadolu'ya ayak basmıştır?
Doğru Cevap: E) Uldız Dönemi akınları
Açıklama: Balamir'den sonra Avrupa Hunlarının başına geçen Uldız döneminde, Hun birlikleri Kafkaslar üzerinden Anadolu'ya akınlar düzenlemiştir. Bu, Türklerin Anadolu'ya ilk kez ayak basması olarak kabul edilir.
Soru 12: İslamiyet öncesi Türk devletlerinde, kağanın olmadığı zamanlarda kurultaya başkanlık eden görevli kimdir?
Doğru Cevap: D) Aygucı
Açıklama: Kurultayın doğal başkanı kağandır. Ancak kağanın sefere çıktığı veya başka bir nedenle meclise katılamadığı durumlarda, vezir (başbakan) anlamına gelen "Aygucı" veya "Üge" kurultaya başkanlık ederdi.
Soru 13: Günümüzde Rusya'da yaşayan Yakut Türklerinin, aşağıdaki eski Türk topluluklarından hangisinin devamı olduğu kabul edilmektedir?
Doğru Cevap: B) İskitler (Sakalar)
Açıklama: Tarihsel ve kültürel bağlar incelendiğinde, günümüzde Sibirya'nın Yakutistan bölgesinde yaşayan Yakut Türklerinin, eski İskit (Saka) topluluklarının torunları olduğu kabul edilmektedir.
Soru 14: Aşağıdaki dinlerden hangisi Uygurlar arasında Maniheizm ile birlikte yayılma imkânı bulmuştur?
Doğru Cevap: C) Budizm
Açıklama: Uygurlar, Bögü Kağan döneminde resmi din olarak Maniheizmi kabul etmiş olsalar da, Çin ile olan yakın ilişkileri ve coğrafi konumları nedeniyle Budizm de toplum arasında yayılmıştır. Hatta Budist tapınakları (stupalar) ve eserleri de bulunmaktadır.
Soru 15: Göktürkler, para yerine ticarette değişim aracı olarak ne kullanmışlardır?
Doğru Cevap: A) Üzerinde mühür bulunan ipek bez parçaları
Açıklama: Göktürkler, madeni parayı kullanan ilk Türk devleti olsalar da, ticarette değişim aracı olarak "Kamdu", "Böz" veya "Çav" adı verilen ve üzerinde hükümdar mührü bulunan ipek bez parçalarını da yaygın olarak kullanmışlardır.
Soru 16: İslamiyet öncesi Türklerde, kağan ve ailesinin mezarlarının bulunduğu kutsal merkez olarak kabul edilen şehir aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: D) Ötüken
Açıklama: Ötüken, birçok Türk devleti (Asya Hunları, Göktürkler) için sadece bir başkent değil, aynı zamanda "Toprak Ana" veya "Kutsal Bölge" olarak kabul edilen manevi bir merkezdi. Devletin merkezi ve hanedan üyelerinin mezarları genellikle burada bulunurdu.
Soru 17: "Codex Cumanicus" adlı Latince-Farsça-Türkçe sözlüğü hazırlayan Türk topluluğu aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: B) Kıpçaklar (Kumanlar)
Açıklama: Altın Orda Devleti'nin temelini oluşturan ve geniş bir coğrafyada yaşayan Kıpçaklar, İtalyan ve Alman misyonerler için "Codex Cumanicus" adı verilen kapsamlı bir sözlük hazırlamışlardır. Bu eser, Kıpçak Türkçesi hakkında en önemli kaynaklardan biridir.
Soru 18: Aşağıdaki Türk devletlerinden hangisinin ordusunda ücretli asker bulundurduğu bilinmektedir?
Doğru Cevap: E) Hazarlar
Açıklama: Türklerdeki genel "ordu-millet" anlayışının aksine, Hazarlar ordularında ücretli asker bulunduran ilk ve tek Türk devletidir. Bu durum, onların ticarete dayalı zengin ekonomileriyle ilişkilidir.
Soru 19: Türk tarihinde ilk kütüphaneleri kuran ve örgün eğitimi başlatan devlet aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: A) Uygurlar
Açıklama: Yerleşik hayata geçmeleriyle birlikte Uygurlar, bilgi ve kültüre büyük önem vermişlerdir. Kitaplar basmış, bu kitapları saklamak için Türk tarihindeki ilk kütüphaneleri kurmuşlar ve belirli bir müfredata dayalı ilk örgün eğitim kurumlarını oluşturmuşlardır.
Soru 20: I. Göktürk Devleti'nin kurucusu kimdir?
Doğru Cevap: D) Bumin Kağan
Açıklama: Aşina soyundan gelen Bumin Kağan, Avarlara karşı başarılı bir isyan başlatarak 552 yılında Ötüken merkezli I. Göktürk Devleti'ni kurmuştur. Devletin batı kanadını ise kardeşi İstemi Yabgu yönetmiştir.