İçereği Atla
Test 2: I.TBMM, İç Ayaklanmalar ve Sevr Antlaşması

I.TBMM'NİN AÇILMASI, İÇ AYAKLANMALAR VE SEVR BARIŞ ANTLAŞMASI

TEST - 2

Soru 1: I. TBMM'nin 24 Nisan 1920'de kabul ettiği önergede yer alan "TBMM'nin üstünde hiçbir güç yoktur." maddesi, aşağıdakilerden hangisini doğrudan yok saymıştır?

Doğru Cevap: C) Padişah ve İstanbul Hükümeti'nin otoritesini

Açıklama: Bu madde, egemenliğin kaynağının millet olduğunu ve milletin tek temsilcisinin TBMM olduğunu ilan etmiştir. Bu durum, yüzyıllardır devam eden ve egemenliğin kaynağını padişahtan alan saltanat rejimini ve onun yürütme organı olan İstanbul Hükümeti'ni hukuken yok saymak anlamına gelmektedir. Bu, ihtilalci bir karardır.

Soru 2: Aşağıdaki ayaklanmalardan hangisi, çıkış nedeni ve niteliği bakımından diğerlerinden farklıdır?

Doğru Cevap: A) Demirci Mehmet Efe Ayaklanması

Açıklama: Diğer şıklardaki ayaklanmalar, İstanbul Hükümeti ve İtilaf Devletleri'nin kışkırtmalarıyla, TBMM otoritesine karşı çıkan dini ve saltanat yanlısı hareketlerdir. Demirci Mehmet Efe Ayaklanması ise, başlangıçta Milli Mücadele'ye hizmet etmiş bir Kuva-yı Milliye liderinin, düzenli orduya katılmayı reddederek merkezi otoriteye başkaldırmasıdır. Dolayısıyla niteliği diğerlerinden farklıdır.

Soru 3: Sevr Antlaşması'nı kabul eden Saltanat Şurası'nda, antlaşmayı reddeden tek devlet adamı aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: B) Topçu Feriki Rıza Paşa

Açıklama: Sevr Antlaşması'nın kabul edildiği Saltanat Şurası'nda, Padişah Vahdettin dahil olmak üzere neredeyse tüm üyeler antlaşmayı onaylamıştır. Ancak Topçu Feriki (Korgeneral) Rıza Paşa, bu antlaşmanın bir vatan ihaneti olduğunu belirterek onaya karşı çıkan tek üye olmuştur.

Soru 4: I. TBMM'nin saltanatı kaldırması, anayasa yapması ve orduyu yönetmesi gibi faaliyetleri, onun hangi özelliğini en iyi şekilde tanımlar?

Doğru Cevap: E) İhtilalci ve kurucu meclis

Açıklama: I. TBMM, saltanatı kaldırarak mevcut siyasi düzeni kökten değiştirmiş, bu yönüyle "ihtilalci"dir. Aynı zamanda Teşkilat-ı Esasiye'yi kabul ederek yeni bir devletin temellerini atmış, bu yönüyle de "kurucu" bir meclistir.

Soru 5: İstanbul Hükümeti'nin, Şeyhülislam Dürrizade Abdullah Efendi'ye Milli Mücadele aleyhine fetva yayımlatmasına karşılık, TBMM'nin aldığı karşı önlem ne olmuştur?

Doğru Cevap: A) Ankara Müftüsü Rıfat Börekçi ve birçok din adamına karşı fetva yayımlatmak

Açıklama: İstanbul Hükümeti'nin dini otoriteyi kullanarak Milli Mücadele'yi yasa dışı gösterme çabasına karşı, TBMM de aynı yöntemle karşılık vermiştir. Ankara Müftüsü Rıfat Börekçi önderliğinde 150'den fazla müftü ve din adamının imzaladığı karşı fetva ile Milli Mücadele'nin dinen de meşru olduğu halka duyurulmuştur.

Soru 6: Sevr Antlaşması'nın, Osmanlı maliyesinin denetimini tamamen İtilaf Devletleri'ne bırakan maddesi, aşağıdaki kurumlardan hangisinin yetkilerinin çok daha genişletilerek devam etmesi anlamına geliyordu?

Doğru Cevap: D) Düyun-u Umumiye İdaresi

Açıklama: Düyun-u Umumiye (Genel Borçlar İdaresi), Osmanlı'nın dış borçlarını ödeyememesi üzerine kurulmuş ve devletin en önemli gelir kaynaklarına el koyan bir kurumdu. Sevr Antlaşması, bu kurumun yetkilerini daha da genişletip bir "Mali Komisyon" kurarak Osmanlı bütçesi üzerindeki tüm kontrolü İtilaf Devletleri'ne vermeyi öngörüyordu. Bu, ekonomik bağımsızlığın tamamen yok edilmesi demekti.

Soru 7: 1921 Anayasası (Teşkilat-ı Esasiye), aşağıdaki ilkelerden hangisine yer vermemiştir?

Doğru Cevap: C) Temel hak ve özgürlüklerin ayrıntılı olarak düzenlendiği

Açıklama: 1921 Anayasası, savaş koşullarında hazırlanmış kısa ve çerçeve bir anayasadır. Temel amacı, devletin yapısını ve egemenliğin kaynağını belirlemektir. Bu nedenle kişilerin temel hak ve özgürlükleri gibi ayrıntılı konulara girmemiş, bu konularda Kanun-i Esasi'nin ilgili maddelerinin geçerli olduğunu belirtmiştir.

Soru 8: Aşağıdakilerden hangisi, I. TBMM'nin açılışından sonra Temsil Heyeti'nin görevinin sona erdiğini gösterir?

Doğru Cevap: A) Milli iradenin daha geniş tabanlı bir kurumda temsil edilmeye başlanması

Açıklama: Temsil Heyeti, Erzurum ve Sivas Kongreleri'nde seçilmiş, geçici bir yürütme organı olarak görev yapıyordu. TBMM'nin açılmasıyla birlikte, tüm yurdu temsil eden ve seçimle iş başına gelmiş yüzlerce milletvekilinden oluşan kalıcı ve meşru bir organ ortaya çıkmıştır. Bu nedenle, geçici bir kurul olan Temsil Heyeti'ne gerek kalmamış ve görevi doğal olarak sona ermiştir.

Soru 9: I. TBMM döneminde, Meclis Hükümeti Sistemi'nin uygulanması aşağıdakilerden hangisine yol açmıştır?

Doğru Cevap: E) Hükümetin kurulmasının zorlaşmasına ve hükümet bunalımlarına

Açıklama: Meclis Hükümeti Sistemi'nde, bakanlar (İcra Vekilleri) meclis içinden tek tek oylanarak seçiliyordu. Bu durum, her bakan için ayrı bir güvenoyu süreci gerektirdiğinden ve meclis içindeki gruplar arasında uzlaşma sağlamak zor olduğundan, hükümetlerin kurulmasını güçleştirmiş ve sık sık krizlere (Bakanlar Kurulu'nun oluşturulamaması) yol açmıştır. Bu sorun Cumhuriyet'in ilanı ve kabine sistemine geçişle aşılmıştır.

Soru 10: Sevr Antlaşması'nın imzalanması, Anadolu'da aşağıdakilerden hangisini güçlendirmiştir?

Doğru Cevap: B) Milli Mücadele'ye olan halk desteğini ve direniş azmini

Açıklama: Sevr Antlaşması'nın esaret ve parçalanmayı öngören ağır şartları, Türk halkına kurtuluş için Milli Mücadele'den başka bir yol olmadığını açıkça göstermiştir. Bu durum, kararsız olan kesimlerin de TBMM'nin yanında yer almasını sağlamış ve topyekûn direniş azmini kamçılamıştır.