İçereği Atla
Türkiye'nin Yer Şekilleri ve Özellikleri - Bölüm 2: Jeolojik Zamanlar

Ünite 2: Türkiye'nin Yer Şekilleri ve Özellikleri

Bölüm 2/8: Jeolojik Zamanlar

KPSS Coğrafya - Jeolojik Zamanlar ve Yer Şekilleri Oluşumu

Giriş: Türkiye'nin Yerşekilleri ve Sonuçları

Türkiye’nin yerşekillerini öğrenmek için; 1. Türkiye’nin Dağları 2. Türkiye’nin Ovaları 3. Türkiye’nin Platoları 4. Türkiye’nin Akarsuları 5. Türkiye’nin Gölleri 6. Türkiye’nin Kıyı Tipleri 7. Türkiye’nin Yeraltı Kaynak Suları konu başlıklarını sırasıyla öğrenelim.

Püf Noktası: Yer şekilleri jeolojik zamanlara göre oluşmuştur. III. Zaman en etkili dönemdir.
Uyarı: Jeolojik zamanları karıştırmayın: III. Zaman kıvrım kuşağı, IV. Zaman toptan yükselme.

Daha Fazla Detay (Tıklayın)

Hızlı Test: Türkiye'de platoların fazlaca bulunması neyin göstergesidir?
  • I. Jeolojik Zaman kömür yatakları
  • III. Jeolojik Zaman kıvrım kuşağı
  • II. Jeolojik Zaman peneplen ve epirojenez
  • IV. Jeolojik Zaman boğazlar
Çözüm: Türkiye’nin II. Jeolojik zamanda peneplen halinde olduğunun • Türkiye’nin epirojenik hareketlerle toptan yükseldiğinin seçenekleri işaretleyiniz.
Doğru Cevap: C - KPSS İpucu: Platoları jeolojik zamanlarla eşleştirin!

1. III. Jeolojik Zaman: Detaylı İnceleme

III. Jeolojik Zaman: Türkiye’nin bugünkü görünümünde en fazla etkiye sahip olan jeolojik zamandır. Bu dönemde Alp-Himalaya Kıvrım Kuşağı oluşmuştur. Türkiye bu kıvrım kuşağı içerisinde yer alır. Türkiye’deki kıvrım dağları, kırıklı dağlar, volkanik dağlar, platolar, tektonik ovalar, tektonik göller ve engebeli bir arazi yapısı III. Jeolojik zamanın eseridir.

Kritik Nokta: Alp-Himalaya kıvrım kuşağında yer alma deprem riskini artırır.

a. Türkiye III. Jeolojik Döneminde Oluştuğu için

Alp-Himalaya kıvrım kuşağındadır. Kırıklı bir arazi yapısına sahiptir. Dağlık ve engebeli bir yer şekline sahiptir. ▪ Faylı bir araziye sahiptir. ▪ Deprem tehlikesi fazladır. ▪ Sıcak su kaynakları fazladır. ▪ Sağlık turizmine elverişlidir. ▪ Jeotermal enerji potansiyeli fazladır. ▪ Linyit, tuz, bor mineralleri krom ve mermer rezerveleri bakımından zengindir. ▪ Volkanik dağlara ve arazilere sahiptir. ▪ Tarım alanları dar ve parçalıdır. ▪ Tarımda makineleşme zordur. ▪ Ulaşım zor ve pahalıdır. ▪ Akarsuların yatak eğimi fazladır. ▪ Akarsuların akış hızı fazladır. ▪ Akarsuların aşındırma gücü fazladır. ▪ Ulaşımda kullanılamazlar. ▪ Enerji potansiyeli yüksektir. ▪ Erozyon etkisi fazladır. ▪ Doğrudan sulamada kullanılamazlar.

ÖzellikAçıklama
Alp-Himalaya kıvrım kuşağındadırDeprem tehlikesi fazladır
Kırıklı bir arazi yapısına sahiptirFaylı bir araziye sahiptir
Dağlık ve engebeli bir yer şekline sahiptirUlaşım zor ve pahalıdır
Sıcak su kaynakları fazladırSağlık turizmine elverişlidir
Jeotermal enerji potansiyeli fazladırLinyit, tuz, bor mineralleri krom ve mermer rezerveleri bakımından zengindir
Volkanik dağlara ve arazilere sahiptirTarım alanları dar ve parçalıdır
Tarımda makineleşme zordurAkarsuların yatak eğimi fazladır
Akarsuların akış hızı fazladırAkarsuların aşındırma gücü fazladır
Ulaşımda kullanılamazlarEnerji potansiyeli yüksektir
Erozyon etkisi fazladırDoğrudan sulamada kullanılamazlar
III. Jeolojik Zaman'da oluşan en önemli kuşak nedir?
  • Peneplen
  • Taşkömürü yatakları
  • Alp-Himalaya Kıvrım Kuşağı
  • Boğazlar
Çözüm: Bu dönemde Alp-Himalaya Kıvrım Kuşağı oluşmuştur.
Doğru Cevap: C - KPSS İpucu: Kıvrım dağlarını hatırlayın!

2. IV. Jeolojik Zaman: Detaylı İnceleme

IV. Jeolojik zaman: Türkiye toptan yükselmiştir. Bu nedenle; Türkiye’de platolar geniş yer kaplar. Türkiye’nin yükselti ortalaması fazladır. İstanbul ve Çanakkale boğazları oluşmuştur. Ege Deniz’i oluşmuştur. Kıbrıs Adası Anadolu’dan kopmuştur.

a. IV. Zaman Özellikleri

  • Türkiye toptan yükselmiştir.
  • Türkiye’de platolar geniş yer kaplar.
  • Türkiye’nin yükselti ortalaması fazladır.
  • İstanbul ve Çanakkale boğazları oluşmuştur.
  • Ege Deniz’i oluşmuştur.
  • Kıbrıs Adası Anadolu’dan kopmuştur.
IV. Jeolojik Zaman'da ne olmuştur?
  • Kıvrım kuşağı oluşumu
  • Toptan yükselme
  • Peneplen hali
  • Taşkömürü yatakları
Çözüm: Türkiye toptan yükselmiştir.
Doğru Cevap: B - KPSS İpucu: Yükselme ve boğazları hatırlayın!

3. Genel Sonuçlar ve İnteraktif Harita

Sonuçlar: Jeolojik zamanlar Türkiye'nin yer şekillerini belirlemiştir. III. Zaman engebeli yapı, IV. Zaman yükselme ve deniz oluşumları getirmiştir.

İnteraktif Harita: Jeolojik Zaman Özellikleri

Haritada tıklayın: Jeolojik özellikler görün!

Çoklu Soru Quiz: Jeolojik Zamanlar Uygulaması

1. III. Zaman'da oluşan nedir?
  • Taşkömürü yatakları
  • Peneplen hali
  • Kıvrım dağları
  • Boğazlar
Çözüm: Türkiye’deki kıvrım dağları III. Jeolojik zamanın eseridir.
Doğru Cevap: C - KPSS İpucu: Kıvrım kuşağını ezberleyin!
2. IV. Zaman'da Kıbrıs ne olmuştur?
  • Kıvrım kuşağına katılmıştır
  • Anadolu’dan kopmuştur
  • Peneplen olmuştur
  • Kömür yatakları oluşmuştur
Çözüm: Kıbrıs Adası Anadolu’dan kopmuştur.
Doğru Cevap: B - KPSS İpucu: Kopma ve yükselmeyi hatırlayın!

Dağlar ve Oluşumları

Türkiye'deki dağlar kıvrım, kırıklı ve volkanik olarak sınıflandırılır.

A. Türkiye'nin Kıvrım Dağları

Doğu batı doğrultusunda uzanır. Bazılarında tepesinde 4 jeolojik zamanda kalma buzullar bulunur. Genelde yükseklikeri 1500 metreyi geçer.

B. Türkiye'nin Kırıklı Dağları

Kırıklı bir arazi yapısına sahiptir. Dağlık ve engebeli bir yer şekline sahiptir.

C. Türkiye'nin Volkanik Dağları

Volkanik dağlara ve arazilere sahiptir.

Güncellenmiş İnteraktif Versiyon