🌍 Türkiye’nin Yer Şekilleri

✅ Doğru Cevap: C — Haritada gösterilen Horst-Graben sistemi, sert yapıdaki arazilerin levha hareketleriyle sıkışıp kırılması sonucu oluşur. Yükselen kısımlara horst (kırık dağı), çöken kısımlara graben denir. Bu süreç epirojenik hareketlerle ilişkilidir.

✅ Doğru Cevap: B — Bozkır ikliminin ve bitki örtüsünün hakim olduğu İç Anadolu platoları, temel olarak tahıl tarımı ve küçükbaş (koyun) hayvancılığı için elverişlidir.

✅ Doğru Cevap: D — Türkiye'nin en büyük delta ovası olan Çukurova, Toroslardan doğan Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin taşıdığı alüvyonların birikmesiyle oluşmuştur.

✅ Doğru Cevap: A — Haritada gösterilen Meriç Nehri, Trakya'daki Ergene Havzası gibi çok düz bir alanda aktığı için yatak eğimi azdır. Bu durum, özellikle ilkbahar aylarında taşkın riskini oldukça artırır.

✅ Doğru Cevap: E — Güney Marmara, Kuzey Anadolu Fay Hattı'nın etkisi altındadır. Bu bölgedeki Kuş, Ulubat, İznik ve Sapanca gölleri, faylanmaya bağlı olarak oluşan çöküntü alanlarının (graben) sularla dolması sonucu oluşmuş tektonik göllerdir.

✅ Doğru Cevap: B — Kıyıya paralel uzanan dağ sıralarının alçak kesimlerinin deniz suları altında kalması ve zirvelerinin adacıklar şeklinde yüzeyde kalmasıyla oluşan bu özel kıyı tipine Dalmaçya denir.

✅ Doğru Cevap: A — Fay kaynakları (sıcak su, kaplıca), yerin derinliklerindeki sıcak suların fay hatları boyunca yüzeye çıkmasıyla oluşur. Ege Bölgesi, Türkiye'nin en aktif fay hatlarına sahip olduğu için bu kaynaklar bakımından çok zengindir.

✅ Doğru Cevap: E — Peri bacaları, önce volkanik patlamalarla oluşan ve kolay aşınabilen tüf tabakalarının, daha sonra akarsu (sel suları) ve rüzgarlar tarafından aşındırılmasıyla meydana gelmiş özgün yer şekilleridir.

✅ Doğru Cevap: C — Ağrı Dağı, magmanın yeryüzüne çıkıp soğuyarak birikmesiyle oluşmuş, sönmüş bir stratovolkandır.

✅ Doğru Cevap: A — Çoruh Nehri, Doğu Karadeniz'in sarp ve eğimli arazisinde aktığı için Türkiye'nin en hızlı akan nehridir. Bu özelliği onu rafting turizmi için dünyaca ünlü yapmıştır.

✅ Doğru Cevap: D — Salda Gölü, kireçtaşının erimesiyle oluşan bir çöküntü (polye) alanının sularla dolması sonucu oluşmuş, tipik bir karstik göldür.

✅ Doğru Cevap: C — Yüksekliği nedeniyle bu platoda yazlar kısa ve serin geçer. Bu durum, birçok tarım ürününün olgunlaşması için gereken sıcaklık ve süre koşullarını sağlamadığı için tarımı sınırlar.

✅ Doğru Cevap: A — Kuzey Anadolu Dağları'nın kıyıya paralel uzanması, denizin iç kısımlara sokulmasını engeller ve düz bir kıyı çizgisi oluşturur. Bu kıyı tipine boyuna kıyı denir.

✅ Doğru Cevap: D — Ege'deki Büyük Menderes, Küçük Menderes, Gediz ve Bakırçay ovaları, arazinin tektonik olarak çökmesiyle oluşmuş graben alanlarıdır. Bu çöküntü alanları daha sonra akarsuların taşıdığı alüvyonlarla dolmuştur.

✅ Doğru Cevap: E — Türkiye'de buzul şekilleri sadece yükseltisi 2500-3000 metreyi aşan dağların zirvelerinde görülür. Verilen seçenekler içinde buzul aşındırmasının en belirgin olduğu yer Doğu Karadeniz'deki Kaçkar Dağları'dır.

✅ Doğru Cevap: D — Obruklar, yeraltındaki büyük mağaraların tavanlarının çökmesiyle oluşan derin ve dik yamaçlı karstik çukurlardır. Bu oluşum, kireçtaşının yeraltı suları tarafından eritilmesiyle başlar.

✅ Doğru Cevap: C — Bu göller, eski koyların önlerinin dalgaların biriktirdiği kumlarla (kıyı kordonu) kapanması sonucu oluşmuş kıyı set gölleridir. Bu tür göllere aynı zamanda lagün de denir.

✅ Doğru Cevap: B — Aras ve Kura nehirleri, Doğu Anadolu'dan doğar, ülke sınırları dışına çıkar ve Azerbaycan'da birleşerek dünyanın en büyük gölü olan Hazar Gölü'ne dökülür. Hazar Gölü bir kapalı havzadır.

✅ Doğru Cevap: A — Nur Dağları, Doğu Afrika'dan başlayan büyük fay hattının devamı üzerinde yer alan ve tektonik hareketlerle kırılarak yükselmiş bir horsttur. Bu özelliği ile Ege'deki kırık dağlarla aynı oluşum kökenine sahiptir.

✅ Doğru Cevap: D — Rüzgar erozyonu ve birikimi, bitki örtüsünün cılız, iklimin kurak veya yarı kurak olduğu yerlerde etkilidir. Türkiye'de bu koşulların en belirgin olduğu ve çölleşme riski taşıyan alan Konya-Karapınar çevresidir.