Ünite 5 - Bölüm 3
Özel Tarım Faaliyetleri ve Ürünlerin Dağılışı
Seracılık faaliyetleri yapılan bir yerde aşağıdaki şartlar gereklidir:
- Kış ılıklığı / Yüksek kış sıcaklığı (enlem): Bu şart olmadığı için iç bölgelerde yapılamaz. Kış ılıklığı olduğu halde Marmara ve Karadeniz'de gelişmemesinin sebebi enlemdir.
- Güneşli gün sayısının fazla olması: Kış ılıklığı olduğu hâlde güneşli gün sayısı yetersiz olduğu için Karadeniz Bölgesi'nde seracılık gelişmemiştir.
Yukarıdaki şartlara en uygun bölge Akdeniz'dir. Bu nedenle seracılığın %80 kadarı Akdeniz Bölgesi'ndedir. Daha sonra en fazla Ege Bölgesindedir. Marmara Bölgesi'nde fazla gelişmemiştir. Güney Marmara Bölümü'nde özellikle Yalova kentindeki seralarda çiçekçilik çok gelişmiştir.
Sebze ve meyvecilik daha çok aşağıdaki koşulların olduğu Akdeniz, Ege ve Marmara Bölgesi'nde gelişmiştir:
- Sulama koşullarının gelişmiş olması: Bu şart olmadığı için İç Anadolu Bölgesi'nde gelişmemiştir.
- Güneşli gün sayısının fazla olması: Güneşli gün sayısı az olduğu için Karadeniz Bölgesi'nde gelişmemiştir.
- Uzun ve sıcak bir yaz mevsimi: Bu durum yaşanmaması nedeniyle Doğu Anadolu Bölgesi'nde sebzecilik faaliyetleri fazla gelişmemiştir.
Türkiye'de en fazla Akdeniz Bölgesi'nde gelişmiştir. Türkiye'de sebzecilik en az Doğu Anadolu Bölgesindedir.
Türkiye'de Turfandacılık
Doğal yetişme ortamında mevsiminden önce yetiştirilen ilk sebze ve meyvedir. Türkiye'de sıcaklık ortalamasının yüksek (enlem ve denizellik) olması nedeniyle en fazla Akdeniz Bölgesindedir.
Tarım Ürünlerinin Türkiye'de En Fazla Yetiştirildiği Bölgeler ve Kentlerin Dağılımı
* Haritada gösterilen tüm ürünler bölgelerinde ve Türkiye'de 1. dirler.
Türkiye'nin Bazı Yerlerinde Yetişmeyen veya Yetiştirilmeyen Tarım Ürünleri ve Sebepleri
Buğday Yetiştirilemeyen Yerler
Karadeniz kıyılarında buğday tarımı yapılmaz. Çünkü belirgin bir kurak dönem yoktur. Doğu Anadolu Bölgesi'nde yazlar kısa ve serin geçtiği için buğday tarımı yaygın değildir. Buğdayın yerine arpa yetiştirilir. Güney Marmara, Kıyı Ege ve Akdeniz Bölgesi kıyılarında buğday tarımı için iklim elverişlidir. Fakat daha fazla para getiren sebze, meyve, turunçgil yetiştiriciliği ve seracılık faaliyetleri yaygın olduğu için buğday tarımı fazla yapılmaz.
Şeker Pancarı Yetiştirilemeyen Yerler
Karadeniz kıyılarında fındık tarımı yaygın yapıldığı ve yazlar yağışlı geçtiği için, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde kuraklık ve buharlaşma şiddetli olduğu için ve Güney Marmara, Kıyı Ege ile Akdeniz kıyılarında daha fazla para getiren ürünler yetiştirildiği için buralarda şeker pancarı tarımı yapılmamaktadır.
Fındık, İncir, Zeytin, Turunçgiller, Muz, Çay ve Seracılık Tarımı Yapılmayan Yerler
Haritada gösterilen iç bölgelerde kışlar soğuk ve kar yağışlı geçtiğinden ya da kış ılıklığı görülmediği için fındık, incir, zeytin, turunçgiller, muz, çay ve seracılık tarımı yapılamaz. Çünkü bu tarım ürünlerinin ortak özelliği kış ılıklığı isteyen ürünler olmasıdır.
Üzüm Yetiştiriciliğinin Az Olduğu Yerler
Karadeniz kıyılarında güneşli gün sayısı az olduğu için üzüm yetiştiriciliği en az Karadeniz Bölgesi'ndedir. Bu nedenle şarap sanayisi gelişmemiştir. Akdeniz kıyılarında üzüm çok güzel yetişebilir. Fakat seracılık, muz ve turunçgil tarımı daha fazla para kazandırdığı için çiftçiler üzümü pek önemsemediğinden az yetiştirmektedir. Üzüm Türkiye'de en fazla ve en yaygın yetiştirilen tarım ürünüdür. Üzüm kış soğuğundan en az etkilenen ve kuraklığa da dayanıklı bir tarım ürünüdür.
Tütün Yetiştirilmeyen Yerler
Yaz kuraklığı erken başladığı için İç Anadolu Bölgesi'nde tütün yetiştirilmemektedir. Bu nedenle sigara fabrikasının bulunmadığı tek bölge İç Anadolu'dur.
| Türkiye'de Yetişme Alanı Dar Olan Ürünler | Yetişme Alanı Dar Olmasındaki Sebep |
|---|---|
| 1. Pirinç | Yetişme alanlarında sivrisinek üremesi ve sıtma hastalığına yol açması nedeniyle devlet tarafından kısıtlanmıştır. |
| 2. Haşhaş | Uyuşturucu yapımında kullanıldığı için denetimini sağlamak amacıyla devlet tarafından kısıtlanmıştır. |
| 3. Kenevir | Uyuşturucu madde sağlandığı için devlet kısıtlamıştır. |
| 4. Tütün | Kalitesini korumak için devlet tarafından kısıtlanmıştır. |
| 5. Çay | Muson ikliminin tarım ürünüdür. Türkiye'de bu iklim tipi yoktur. Bu nedenle mikroklima alanda yetişir. |
| 6. Muz | Savan ikliminin tarım ürünüdür. Türkiye'de bu iklim tipi yoktur. Bu nedenle mikroklima iklim alanında yetiştirilir. |
| 7. Fındık, Zeytin, İncir ve Turunçgiller | Dağlar doğu-batı doğrultusunda uzandığı için bu tarım ürünlerinin iklim tiplerinin yayılış alanı daralmıştır. Bu nedenle verilen tarım ürünlerinin Türkiye'deki yetişme alanı da daralmıştır. |
- Türkiye'de yetişme alanı en dar olan tarım ürünleri muz ve çaydır. Çünkü bu tarım ürünleri tropikal iklimlerin tarım ürünüdür.
- Türkiye'de genellikle ılıman iklim tipleri görülür. Çünkü Türkiye orta kuşaktadır.
Ünite 5 - Bölüm 3
Özel Tarım Faaliyetleri ve Ürünlerin Dağılışı
Seracılık faaliyetleri yapılan bir yerde aşağıdaki şartlar gereklidir:
- Kış ılıklığı / Yüksek kış sıcaklığı (enlem): Bu şart olmadığı için iç bölgelerde yapılamaz. Kış ılıklığı olduğu halde Marmara ve Karadeniz'de gelişmemesinin sebebi enlemdir.
- Güneşli gün sayısının fazla olması: Kış ılıklığı olduğu hâlde güneşli gün sayısı yetersiz olduğu için Karadeniz Bölgesi'nde seracılık gelişmemiştir.
Yukarıdaki şartlara en uygun bölge Akdeniz'dir. Bu nedenle seracılığın %80 kadarı Akdeniz Bölgesi'ndedir. Daha sonra en fazla Ege Bölgesindedir. Marmara Bölgesi'nde fazla gelişmemiştir. Güney Marmara Bölümü'nde özellikle Yalova kentindeki seralarda çiçekçilik çok gelişmiştir.
Sebze ve meyvecilik daha çok aşağıdaki koşulların olduğu Akdeniz, Ege ve Marmara Bölgesi'nde gelişmiştir:
- Sulama koşullarının gelişmiş olması: Bu şart olmadığı için İç Anadolu Bölgesi'nde gelişmemiştir.
- Güneşli gün sayısının fazla olması: Güneşli gün sayısı az olduğu için Karadeniz Bölgesi'nde gelişmemiştir.
- Uzun ve sıcak bir yaz mevsimi: Bu durum yaşanmaması nedeniyle Doğu Anadolu Bölgesi'nde sebzecilik faaliyetleri fazla gelişmemiştir.
Türkiye'de en fazla Akdeniz Bölgesi'nde gelişmiştir. Türkiye'de sebzecilik en az Doğu Anadolu Bölgesindedir.
Türkiye'de Turfandacılık
Doğal yetişme ortamında mevsiminden önce yetiştirilen ilk sebze ve meyvedir. Türkiye'de sıcaklık ortalamasının yüksek (enlem ve denizellik) olması nedeniyle en fazla Akdeniz Bölgesindedir.
Tarım Ürünlerinin Türkiye'de En Fazla Yetiştirildiği Bölgeler ve Kentlerin Dağılımı
* Haritada gösterilen tüm ürünler bölgelerinde ve Türkiye'de 1. dirler.
Türkiye'nin Bazı Yerlerinde Yetişmeyen veya Yetiştirilmeyen Tarım Ürünleri ve Sebepleri
Buğday Yetiştirilemeyen Yerler
Karadeniz kıyılarında buğday tarımı yapılmaz. Çünkü belirgin bir kurak dönem yoktur. Doğu Anadolu Bölgesi'nde yazlar kısa ve serin geçtiği için buğday tarımı yaygın değildir. Buğdayın yerine arpa yetiştirilir. Güney Marmara, Kıyı Ege ve Akdeniz Bölgesi kıyılarında buğday tarımı için iklim elverişlidir. Fakat daha fazla para getiren sebze, meyve, turunçgil yetiştiriciliği ve seracılık faaliyetleri yaygın olduğu için buğday tarımı fazla yapılmaz.
Şeker Pancarı Yetiştirilemeyen Yerler
Karadeniz kıyılarında fındık tarımı yaygın yapıldığı ve yazlar yağışlı geçtiği için, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde kuraklık ve buharlaşma şiddetli olduğu için ve Güney Marmara, Kıyı Ege ile Akdeniz kıyılarında daha fazla para getiren ürünler yetiştirildiği için buralarda şeker pancarı tarımı yapılmamaktadır.
Fındık, İncir, Zeytin, Turunçgiller, Muz, Çay ve Seracılık Tarımı Yapılmayan Yerler
Haritada gösterilen iç bölgelerde kışlar soğuk ve kar yağışlı geçtiğinden ya da kış ılıklığı görülmediği için fındık, incir, zeytin, turunçgiller, muz, çay ve seracılık tarımı yapılamaz. Çünkü bu tarım ürünlerinin ortak özelliği kış ılıklığı isteyen ürünler olmasıdır.
Üzüm Yetiştiriciliğinin Az Olduğu Yerler
Karadeniz kıyılarında güneşli gün sayısı az olduğu için üzüm yetiştiriciliği en az Karadeniz Bölgesi'ndedir. Bu nedenle şarap sanayisi gelişmemiştir. Akdeniz kıyılarında üzüm çok güzel yetişebilir. Fakat seracılık, muz ve turunçgil tarımı daha fazla para kazandırdığı için çiftçiler üzümü pek önemsemediğinden az yetiştirmektedir. Üzüm Türkiye'de en fazla ve en yaygın yetiştirilen tarım ürünüdür. Üzüm kış soğuğundan en az etkilenen ve kuraklığa da dayanıklı bir tarım ürünüdür.
Tütün Yetiştirilmeyen Yerler
Yaz kuraklığı erken başladığı için İç Anadolu Bölgesi'nde tütün yetiştirilmemektedir. Bu nedenle sigara fabrikasının bulunmadığı tek bölge İç Anadolu'dur.
| Türkiye'de Yetişme Alanı Dar Olan Ürünler | Yetişme Alanı Dar Olmasındaki Sebep |
|---|---|
| 1. Pirinç | Yetişme alanlarında sivrisinek üremesi ve sıtma hastalığına yol açması nedeniyle devlet tarafından kısıtlanmıştır. |
| 2. Haşhaş | Uyuşturucu yapımında kullanıldığı için denetimini sağlamak amacıyla devlet tarafından kısıtlanmıştır. |
| 3. Kenevir | Uyuşturucu madde sağlandığı için devlet kısıtlamıştır. |
| 4. Tütün | Kalitesini korumak için devlet tarafından kısıtlanmıştır. |
| 5. Çay | Muson ikliminin tarım ürünüdür. Türkiye'de bu iklim tipi yoktur. Bu nedenle mikroklima alanda yetişir. |
| 6. Muz | Savan ikliminin tarım ürünüdür. Türkiye'de bu iklim tipi yoktur. Bu nedenle mikroklima iklim alanında yetiştirilir. |
| 7. Fındık, Zeytin, İncir ve Turunçgiller | Dağlar doğu-batı doğrultusunda uzandığı için bu tarım ürünlerinin iklim tiplerinin yayılış alanı daralmıştır. Bu nedenle verilen tarım ürünlerinin Türkiye'deki yetişme alanı da daralmıştır. |
- Türkiye'de yetişme alanı en dar olan tarım ürünleri muz ve çaydır. Çünkü bu tarım ürünleri tropikal iklimlerin tarım ürünüdür.
- Türkiye'de genellikle ılıman iklim tipleri görülür. Çünkü Türkiye orta kuşaktadır.