1 (Atatürk Dönemi Dış Politika)

Doğru Cevap: (A) Yurtta sulh, cihanda sulh

Analiz: Bu ilke, Türkiye'nin hem kendi içinde barışı sağlamayı hem de uluslararası ilişkilerde barışçı bir politika izlemeyi temel aldığını ifade eder.

Doğru Cevap: (C) Musul Sorunu

Analiz: Musul vilayetinin (Irak sınırı) kime ait olacağı konusu Lozan'da çözülememiş, Türkiye ile İngiltere arasında dokuz ay içinde yapılacak ikili görüşmelere bırakılmıştır.

Doğru Cevap: (B) Şeyh Sait İsyanı

Analiz: Musul görüşmeleri sürerken çıkan Şeyh Sait İsyanı, Türk Hükümeti'nin dikkatini ve askeri gücünü iç sorunlara yöneltmesine neden olmuş, bu da İngiltere'nin Milletler Cemiyeti'nde Musul konusunda daha avantajlı bir konuma gelmesini sağlamıştır.

Doğru Cevap: (D) Ankara Antlaşması

Analiz: 1926 Ankara Antlaşması ile Musul, Milletler Cemiyeti'nin kararı doğrultusunda İngiliz mandasındaki Irak'a bırakılmış, Türkiye'ye belirli bir süre Musul petrollerinden pay verilmesi kararlaştırılmıştır.

Doğru Cevap: (A) Fransa

Analiz: Tevhid-i Tedrisat Kanunu sonrası yabancı okulların Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlanması ve müfredatlarına Türkçe dersler konulması kararı, en çok okul sayısına sahip olan Fransa ile Papalık'ın tepkisine neden olmuştur.

Doğru Cevap: (C) Konuyu bir iç mesele kabul edip dış müdahaleye izin vermemek

Analiz: Türkiye, yabancı okulların kendi kanunlarına uymak zorunda olduğunu belirterek, bu konunun egemenlik haklarıyla ilgili bir iç mesele olduğunu vurgulamış ve dış müdahaleyi reddetmiştir.

Doğru Cevap: (B) Lozan Barış Antlaşması

Analiz: Lozan Barış Antlaşması'na ekli bir sözleşme ile Türkiye'deki Rum Ortodokslar ile Yunanistan'daki Müslüman Türklerin karşılıklı olarak değiştirilmesi kararlaştırılmıştır.

Doğru Cevap: (D) İstanbul Rumları - Batı Trakya Türkleri

Analiz: Mübadele sözleşmesine göre, İstanbul'da yerleşik (etabli) Rumlar ile Batı Trakya'da yerleşik Müslüman Türkler değişimin dışında tutulmuştur.

Doğru Cevap: (A) Fransa

Analiz: Osmanlı borçlarının en büyük alacaklısı Fransa idi. Lozan'da borçların Osmanlı'dan ayrılan devletler arasında paylaştırılması kararlaştırılsa da, ödeme şekli ve para birimi konusunda Fransa ile uzun süren anlaşmazlıklar yaşanmıştır.

Doğru Cevap: (E) İspanya

Analiz: Türkiye, Milletler Cemiyeti'nin Musul gibi konulardaki taraflı tutumu nedeniyle başlangıçta üye olmamıştı. Ancak dünya barışına katkıda bulunma politikası gereği, 1932 yılında İspanya'nın daveti ve Yunanistan'ın desteğiyle cemiyete üye olmuştur.

Doğru Cevap: (C) Almanya ve İtalya'nın yayılmacı politikalarına karşı Balkan sınırlarını güvence altına almak

Analiz: 1930'larda Almanya ve İtalya'nın saldırgan politikaları üzerine Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında 1934'te Balkan Antantı imzalanarak karşılıklı sınırların güvenliği garanti altına alınmıştır.

Doğru Cevap: (A) Bulgaristan

Analiz: Bulgaristan, I. Dünya Savaşı sonrası kaybettiği toprakları geri alma politikası (revizyonizm) güttüğü için ve komşularıyla sınır sorunları yaşadığı için Balkan Antantı'na katılmamıştır. Arnavutluk da İtalya'nın etkisi altında olduğu için katılmamıştır.

Doğru Cevap: (E) Boğazlar üzerinde tam egemenlik kurma ve asker bulundurma

Analiz: Lozan'da Boğazlar silahsızlandırılmış ve uluslararası bir komisyonun yönetimine bırakılmıştı. 1936 Montrö Sözleşmesi ile Türkiye, değişen dünya koşullarını iyi değerlendirerek Boğazlar Komisyonu'nu kaldırmış, Boğazlarda asker bulundurma ve tam egemenlik hakkını geri kazanmıştır.

Doğru Cevap: (C) İtalya'nın Habeşistan'ı işgali ve Doğu Akdeniz'deki tehdidi

Analiz: İtalya'nın 1935'te Habeşistan'ı işgal etmesi ve Doğu Akdeniz ile Orta Doğu'da yayılmacı bir politika izlemesi, Türkiye, İran, Irak ve Afganistan'ı bir araya getirerek 1937'de Sadabat Paktı'nı imzalamalarına neden olmuştur.

Doğru Cevap: (A) Suriye

Analiz: Sadabat Paktı'na Türkiye, İran, Irak ve Afganistan üyeydi. Suriye, Türkiye ile Hatay Sorunu yaşadığı için ve Irak ile sınır sorunları olduğu için pakta katılmamıştır.

Doğru Cevap: (D) Sandler

Analiz: Türkiye'nin başvurusu üzerine Milletler Cemiyeti, İsveç temsilcisi Sandler başkanlığında bir komisyonu Hatay'a göndermiştir. Sandler Raporu, bölgede Türk nüfusun çoğunlukta olduğunu teyit ederek Hatay'ın iç işlerinde bağımsız, dış işlerinde Suriye'ye bağlı bir statü kazanmasını önermiştir.

Doğru Cevap: (E) Tayfur Sökmen

Analiz: 1938 yılında kurulan bağımsız Hatay Cumhuriyeti'nin Cumhurbaşkanlığına Tayfur Sökmen, Başbakanlığına ise Abdurrahman Melek seçilmiştir.

Doğru Cevap: (A) 1939

Analiz: Hatay Cumhuriyeti Meclisi, 29 Haziran 1939'da oybirliğiyle Türkiye'ye katılma kararı almış ve bu karar TBMM tarafından 7 Temmuz 1939'da onaylanmıştır. Bu olay Atatürk'ün vefatından sonradır.

Doğru Cevap: (C) Hatay Sorunu

Analiz: Atatürk, Misak-ı Milli sınırları içinde gördüğü Hatay'ın Anavatan'a katılması konusuna büyük önem vermiş, hastalığına rağmen bu konuyu yakından takip etmiş ve diplomatik çözüm için yoğun çaba sarf etmiştir.

Doğru Cevap: (B) Yayılmacılık

Analiz: Atatürk Dönemi dış politikası, Misak-ı Milli sınırları içinde tam bağımsız ve barış içinde yaşamayı hedeflemiş, başka devletlerin topraklarında gözü olmayan, gerçekçi ve barışçı bir politika izlemiştir. Yayılmacılık (Emperyalizm) bu ilkelere tamamen terstir.