İçereği Atla
Test 12: Milli Mücadele Muharebeler Dönemi (Zor Seviye)

MİLLÎ MÜCADELE MUHAREBELER DÖNEMİ

TEST - 6

Soru 1: Lozan Konferansı'nın kesintiye uğradığı dönemde, TBMM'de I. Grubun (Müdafaa-i Hukuk) karşısında yer alan ve Lozan'da tavizler verildiğini savunan muhalif grup aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: C) İkinci Grup

Açıklama: I. TBMM'de Mustafa Kemal ve arkadaşlarının oluşturduğu ana gruba "Birinci Grup" denirken, onlara muhalefet eden ve özellikle Lozan görüşmeleri sırasında Misak-ı Millî'den (Musul vb.) taviz verildiğini iddia eden gruba "İkinci Grup" adı verilmiştir. Bu grup, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın da çekirdeğini oluşturacaktır.

Soru 2: Saltanatın kaldırılmasından sonra Vahdettin'in ülkeyi terk etmesi üzerine TBMM, Osmanlı hanedanından Abdülmecit Efendi'yi halife olarak seçmiştir. TBMM'nin bu eylemle ulaşmak istediği temel amaç nedir?

Doğru Cevap: E) Halifeliği milli iradenin kontrolü altına alarak siyasi gücünden ayırmak

Açıklama: TBMM, halifeyi kendisi seçerek bu makamın yetkisinin kaynağının artık ilahi değil, milli irade olduğunu göstermiştir. Böylece halifeliği saltanat gibi bir siyasi güç olmaktan çıkarıp, ileride kaldırılmasına zemin hazırlayacak şekilde sembolik ve sadece dini bir makama dönüştürmeyi amaçlamıştır.

Soru 3: Milli Mücadele'de Batı Cephesi'ndeki muharebelerden hangisi, Türk ordusunun taarruz gücüne henüz ulaşamadığını gösteren bir geri çekilmeyle sonuçlanmıştır?

Doğru Cevap: B) Aslıhanlar-Dumlupınar Taarruzu

Açıklama: II. İnönü Zaferi'nden sonra Yunanlıların geri çekilmesinden cesaret alan Refet Paşa komutasındaki birlikler, Aslıhanlar ve Dumlupınar mevkilerinde bir karşı taarruz denemesi yapmış ancak başarısız olmuştur. Bu olay, Türk ordusunun henüz büyük bir taarruz için hazır olmadığını göstermiştir.

Soru 4: Mudanya Ateşkes Antlaşması'nın imzalanması ile aşağıdaki sonuçlardan hangisi ortaya çıkmıştır?
I. Kurtuluş Savaşı'nın silahlı mücadele safhası sona ermiştir.
II. İstanbul ve Boğazlar savaş yapılmadan kurtarılmıştır.
III. Osmanlı Devleti hukuken sona ermiştir.

Doğru Cevap: E) I, II ve III

Açıklama: Mudanya Ateşkesi ile Türk-Yunan savaşı fiilen bitmiş (I), antlaşma gereği İstanbul, Boğazlar ve Doğu Trakya TBMM yönetimine bırakılarak savaşsız kurtarılmış (II) ve başkentinin yönetimini kaybeden Osmanlı Devleti hukuken sona ermiştir (III). Dolayısıyla her üç öncül de doğrudur.

Soru 5: Lozan Konferansı'nda görüşülen aşağıdaki konulardan hangisi, konferans sonrasında yeniden gündeme gelerek Türkiye ile Fransa arasında Bozkurt-Lotus Olayı'nın yaşanmasına neden olmuştur?

Doğru Cevap: A) Yargısal Ayrıcalıklar (Adli Kapitülasyonlar)

Açıklama: Bozkurt-Lotus Olayı, Türk ve Fransız gemilerinin çarpışması sonrası Fransız kaptanın Türk mahkemelerinde yargılanmasına Fransa'nın itiraz etmesiyle çıkmıştır. Fransa, kapitülasyonların devam ettiğini iddia etmiştir. Dava Lahey Adalet Divanı'na gitmiş ve Türkiye lehine sonuçlanarak Türkiye'nin yargı bağımsızlığı tescillenmiştir.

Soru 6: Kütahya-Eskişehir Muharebeleri'ndeki yenilgi sonrasında İtalya'nın Anadolu'dan çekilme işlemini durdurması ve Fransa'nın TBMM ile yürüttüğü barış görüşmelerini askıya alması neyin göstergesidir?

Doğru Cevap: B) Bu devletlerin politikalarını askeri sonuçlara göre belirlediğinin

Açıklama: İtalya ve Fransa, İnönü zaferlerinden sonra TBMM ile anlaşma eğilimi göstermişlerdi. Ancak Kütahya-Eskişehir'de Türk ordusunun yenilmesi üzerine, Milli Mücadele'nin başarısız olabileceğini düşünerek bekle-gör politikasına dönmüşlerdir. Bu durum, politikalarını sahadaki askeri duruma göre şekillendirdiklerini gösterir.

Soru 7: Büyük Taarruz öncesi Mustafa Kemal Paşa'nın Başkomutanlık yetkisinin süresiz olarak uzatılması, TBMM'nin hangi konuda fikir birliğine vardığını gösterir?

Doğru Cevap: C) Mustafa Kemal'in askeri liderliğine olan güven

Açıklama: Kütahya-Eskişehir yenilgisi sonrası Başkomutanlık yetkisini alan Mustafa Kemal'e, Sakarya Zaferi'nden sonra meclisteki muhalefete rağmen yetkinin süresiz uzatılması, meclisin büyük çoğunluğunun, nihai zafer için Mustafa Kemal'in liderliğine ve askeri dehasına olan tam güvenini gösterir.

Soru 8: Lozan Konferansı'na giden Türk heyetine başkanlık etmesi için Dışişleri Bakanlığı görevinden istifa eden devlet adamı aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: D) Yusuf Kemal Tengirşenk

Açıklama: Mustafa Kemal, Lozan'a Mudanya'daki başarısından dolayı İsmet Paşa'yı göndermek istiyordu. Ancak İsmet Paşa Dışişleri Bakanı değildi. Bu görevi yürüten Yusuf Kemal Tengirşenk, Milli Mücadele'nin selameti için büyük bir fedakarlık göstererek görevinden istifa etmiş ve böylece İsmet Paşa'nın Dışişleri Bakanı olarak Lozan'a gitmesinin önünü açmıştır.

Soru 9: Aşağıdakilerden hangisi, TBMM'nin askeri zaferlerini diplomatik başarılarla tamamlayarak varlığını uluslararası alanda kabul ettirme politikasının bir parçası değildir?

Doğru Cevap: B) Tekâlif-i Milliye Emirleri

Açıklama: Tekâlif-i Milliye Emirleri, ordunun ihtiyaçlarını karşılamak için çıkarılmış bir iç düzenlemedir ve ulusal bir yükümlülüktür. Diğer seçeneklerin tamamı ise kazanılan askeri zaferler sonucunda başka devletlerle imzalanmış, TBMM'nin varlığını ve hedeflerini kabul ettiren diplomatik belgelerdir.

Soru 10: Güney Cephesi'nde Urfa halkının Fransızlara karşı gösterdiği kahramanca direniş sonucunda TBMM bu şehre hangi unvanı vermiştir?

Doğru Cevap: A) Şanlı

Açıklama: Urfa halkı, Ali Saip Ursavaş gibi liderlerin öncülüğünde Fransız işgaline karşı destansı bir direniş sergileyerek şehri kendi imkanlarıyla kurtarmıştır. Bu şanlı direnişinden dolayı TBMM, 1984 yılında Urfa'ya "Şanlı" unvanını vermiştir.

Soru 11: Lozan Konferansı'nda Musul meselesinin çözülememesi üzerine konu, Türkiye ile İngiltere arasında yapılacak ikili görüşmelere bırakılmıştır. Bu görüşmeler aşağıdaki konferanslardan hangisinde yapılmıştır?

Doğru Cevap: E) Haliç Konferansı

Açıklama: Lozan'da çözülemeyen Musul sorunu, antlaşma gereği ikili görüşmelere bırakılmıştır. Bu görüşmeler 19 Mayıs 1924'te İstanbul'da Haliç Konferansı'nda yapılmış, ancak İngiltere'nin uzlaşmaz tavrı nedeniyle buradan da bir sonuç alınamamıştır.

Soru 12: I. İnönü Muharebesi'nden sonra imzalanan Moskova Antlaşması'nın;
I. Batum'un Gürcistan'a bırakılması,
II. Kapitülasyonların kaldırılmasının kabul edilmesi,
III. Taraflardan birinin tanımadığı antlaşmayı diğerinin de tanımaması
maddelerinden hangileri Misak-ı Millî'den taviz verildiğini gösterir?

Doğru Cevap: A) Yalnız I

Açıklama: Misak-ı Millî, Mondros Ateşkesi sırasındaki sınırları esas alıyordu ve bu sınırlara göre Batum Türk toprağıydı. Moskova Antlaşması'nda Sovyet Rusya ile stratejik bir ittifak kurma karşılığında Batum'un Gürcistan'a bırakılması, Misak-ı Millî'den verilen ilk tavizdir. Diğer maddeler ise Misak-ı Millî'ye uygun kazanımlardır.

Soru 13: Saltanatın kaldırılması kararı I. TBMM'de alınmıştır. Aşağıdakilerden hangisi, bu kararın alınmasını hızlandıran temel dış gelişmedir?

Doğru Cevap: B) İtilaf Devletleri'nin Lozan'a her iki hükümeti de davet etmesi

Açıklama: İtilaf Devletleri, Lozan'da Türk tarafı arasında ikilik yaratarak kendi çıkarlarını daha kolay kabul ettirmeyi amaçlamıştır. Bu tuzağı gören TBMM, Lozan'a Türk milletinin tek temsilcisi olarak gidebilmek için bu ikiliğe son vermek amacıyla saltanatı kaldırma sürecini hızlandırmıştır.

Soru 14: Milli Mücadele döneminde, hem Doğu hem de Batı Cephesi'nde komutanlık yapmış olan devlet adamı aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: C) İsmet Paşa

Açıklama: İsmet Paşa (İnönü), Milli Mücadele'nin büyük bir bölümünde Batı Cephesi Komutanlığı yapmıştır. Ancak daha önce Genelkurmay Başkanı olarak Doğu Cephesi'nin sevk ve idaresinde de görev almıştır. Bu durum onun her iki cephede de tecrübesi olduğunu gösterir.

Soru 15: Lozan Antlaşması'nda Türkiye'nin Ege adaları konusundaki temel tezi ne olmuştur?

Doğru Cevap: B) Anadolu'ya yakın adaların silahsızlandırılması ve Türkiye'ye verilmesi

Açıklama: Türkiye, Lozan'da Ege adaları konusunda Misak-ı Millî'ye uygun olarak, Anadolu'nun güvenliği için stratejik öneme sahip olan ve kıyıya yakın adaların (özellikle Bozcaada ve Gökçeada) kendisine verilmesini ve diğerlerinin silahsızlandırılmasını talep etmiştir.

Soru 16: Büyük Taarruz'un zaferle sonuçlanmasından sonra imzalanan Mudanya Ateşkesi, aşağıdaki devletlerden hangisinin Anadolu'daki askeri varlığının sona ermesine neden olmuştur?

Doğru Cevap: A) Yunanistan

Açıklama: Mudanya Ateşkesi, doğrudan Türk ve Yunan kuvvetleri arasındaki silahlı çatışmayı sona erdirmiştir. Antlaşma gereği Yunanistan, Doğu Trakya'yı boşaltarak Anadolu'daki ve Trakya'daki tüm askeri varlığını sonlandırmıştır.

Soru 17: Sakarya Meydan Muharebesi'nin kazanılmasının ardından;
I. Kars Antlaşması'nın imzalanması,
II. Ankara Antlaşması'nın imzalanması,
III. Ukrayna ile Dostluk Antlaşması'nın imzalanması
gelişmelerinden hangileri TBMM'nin hem doğu hem de güney sınırlarını diplomatik olarak güvence altına aldığını gösterir?

Doğru Cevap: C) I ve II

Açıklama: Kars Antlaşması doğu sınırını, Ankara Antlaşması ise güney (Suriye) sınırını güvence altına almıştır. Ukrayna ile yapılan antlaşma ise daha çok Sovyet Rusya ile ilişkiler çerçevesinde bir diplomatik tanınma ve dostluk antlaşmasıdır, doğrudan bir sınır antlaşması değildir.

Soru 18: Lozan Konferansı'nda kapitülasyonların kaldırılması kararına en çok direnen Fransa ve İtalya'nın, bu konudaki direncini kıran en önemli faktör aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: E) Türk heyetinin tam bağımsızlık ilkesinden taviz vermemesi

Açıklama: İsmet Paşa başkanlığındaki Türk heyeti, kapitülasyonları egemenlik haklarının ihlali olarak görmüş ve bu konuda "ölüm kalım meselesi" olarak nitelendirerek en ufak bir taviz vermemiştir. Bu kararlı tutum, görüşmelerin kesilmesi pahasına sürdürülmüş ve sonunda İtilaf Devletleri bu talebi kabul etmek zorunda kalmıştır.

Soru 19: Milli Mücadele sürecinde düzenli ordunun Batı Cephesi'nde kazandığı ilk ve son savunma zaferleri sırasıyla hangileridir?

Doğru Cevap: C) I. İnönü - Sakarya

Açıklama: Batı Cephesi'nde düzenli ordunun ilk askeri başarısı I. İnönü Muharebesi'dir. Sakarya Meydan Muharebesi ise Türk ordusunun son savunma savaşıdır. Bu savaştan sonra Türk ordusu taarruza geçmiştir. Büyük Taarruz bir savunma değil, taarruz savaşıdır.

Soru 20: Lozan Antlaşması'nın imzalanmasıyla;
I. Yeni Türk Devleti'nin uluslararası alanda tanınması,
II. Misak-ı Millî'nin büyük ölçüde gerçekleştirilmesi,
III. Milli Mücadele'nin tamamen sona ermesi
durumlarından hangileri gerçekleşmiştir?

Doğru Cevap: E) I, II ve III

Açıklama: Lozan Antlaşması, askeri zaferi diplomatik bir başarıyla taçlandırarak Yeni Türk Devleti'nin bağımsızlığını tüm dünyaya kabul ettirmiş (I), Musul ve Hatay gibi bazı istisnalar dışında Misak-ı Millî'yi büyük ölçüde gerçekleştirmiş (II) ve silahlı mücadele dönemini tamamen kapatarak barış dönemini başlatmıştır (III).