İçereği Atla
Kelime Avcıları: Efsane mi, Gerçek mi? (Genişletilmiş Sürüm)

KELİME AVCILARI

EFSANE Mİ, GERÇEK Mİ? (50'LİK SERİ)

BAŞ AVCI, göreve hoş geldin! Ben Analiz Sorumlusu. Laboratuvarımızda toplumda EFSANE haline gelmiş 50 yaygın yazım hatasını topladık. Görevimiz, interaktif deneylerle bu efsaneleri çürütmek ve GERÇEK olanı ortaya çıkarmak. Hazır mısın?

EFSANE #1: Bitişik "Şey"

Herşey

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Her Şey

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

"Şey" kelimesi, istisnalar (şeytan, vb.) dışında HER ZAMAN ayrı yazılır. Bir şey, çok şey, hiçbir şey...

EFSANE #2: Harf Kayması

Yalnış

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Yanlış

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

Kelimenin kökü "yanılmak" fiilidir. "Yanılan" kişi "yanlış" yapar. (n önce gelir).

EFSANE #3: Harf Kayması

Yanlız

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Yalnız

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

Kelimenin kökü "yalın" (sade, tek) ismidir. "Yalın" olan kişi "yalnız" kalır. (l önce gelir).

EFSANE #4: "Z" Virüsü

Herkez

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Herkes

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

Kimse 'herkez' değildir, herkes 'herkes'tir. Bu kelime 's' harfi ile biter.

EFSANE #5: Halk Ağzı

Eşortman

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Eşofman

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

Fransızca "chauffer" (ısıtmak) kelimesinden gelir. 'R' harfi yoktur. Doğrusu 'F' iledir.

EFSANE #6: Ayrı Yazma

Bir çok

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Birçok

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

"Birçok", "birkaç", "hiçbir" gibi belgisizlik bildiren kalıplaşmış sıfat/zamirler bitişik yazılır.

EFSANE #7: Ayrı Yazma

Hiç bir

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Hiçbir

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

(Bkz. Efsane #6) "Birçok", "birkaç", "hiçbir" gibi belgisizlik bildiren kalıplaşmış sıfat/zamirler bitişik yazılır.

EFSANE #8: Bitişik Bağlaç

Yada

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Ya da

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

"ya ... ya ..." bağlacı gibi, "ya da" bağlacı da her zaman ayrı yazılır. (İstisnası: Veya)

EFSANE #9: Ayrı Bağlaç

Ve ya

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Veya

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

"Ya da" ayrı yazılırken, "veya" kalıplaşmıştır ve her zaman bitişik yazılır.

EFSANE #10: "J" Virüsü

Orjinal

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Orijinal

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

Bu kelimede 'j' harfi yoktur. Doğrusu 'i' harfi ile "orijinal" şeklindedir.

EFSANE #11: Ünlü Eksikliği

Traş

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Tıraş

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

"T" ve "R" harfleri arasına 'ı' ünlüsü girer. "Tıraş" ve "Kral" kelimelerini karıştırmayın.

EFSANE #12: Ünlü Eksikliği

Klüp

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Kulüp

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

"K" ve "L" harfleri arasına 'u' ünlüsü girer. (Bkz. Tıraş)

EFSANE #13: Sessiz Harf Kaybı

Süpriz

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Sürpriz

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

İngilizce "Surprise" kelimesindeki 'R' harfini hatırlayın. Bu 'R' harfi Türkçede de vardır.

EFSANE #14: Harf Kayması

Kiprik

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Kirpik

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

Önce 'r', sonra 'p' gelir. Tıpkı "Kibrit" gibi.

EFSANE #15: "A" Virüsü

Makina

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Makine

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

İtalyanca "macchina"dan gelse de, Türkçeye 'e' harfi ile yerleşmiştir. Makine.

EFSANE #16: Yanlış Ünlü

Şöför

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Şoför

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

Fransızca "chauffeur"den gelir. İlk hece 'o', ikinci hece 'ö' harfidir. Şo-för.

EFSANE #17: Kayıp Harf

Restorant

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Restoran

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

Fransızca "restaurant" kelimesindeki 't' harfi, TDK tarafından atılmıştır. 'T' harfi yok.

EFSANE #18: Kayıp Harf

Antreman

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Antrenman

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

"Antrenör" kelimesini düşünün. Oradaki 'n' harfi, burada da "antrenman" şeklinde mevcuttur.

EFSANE #19: Bitişik İkileme

Arka arkaya / Ardarda

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Art arda

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

İkilemeler ayrı yazılır. Bu ikilemenin doğrusu "arka arkaya" değil, "art arda" şeklindedir ve ayrı yazılır.

EFSANE #20: Kayıp Ünlü

Poça / Poaça

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Poğaça

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

Bu kelimede hem 'o' hem 'ğ' harfi vardır. Po-ğa-ça.

EFSANE #21: Kayıp Harf

İnsiyatif

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

İnisiyatif

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

Fransızca "initiative" kelimesinden gelir. İlk 'i'den sonra ikinci bir 'i' harfi daha vardır.

EFSANE #22: Kayıp Harf

Stajer

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Stajyer

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

Tıpkı "Dosya" gibi, bu kelimede de 'y' harfi vardır. Staj-yer.

EFSANE #23: Yanlış Ünlü

Aperatif

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Aperitif

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

'R' harfinden sonra gelen ünlü 'a' değil, 'i' harfidir. Ape-ri-tif.

EFSANE #24: Bitişik Yazma

Yurtiçi

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Yurt içi

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

Kural: "iç, dış, sıra" kelimeleriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır. (Yurt içi, yurt dışı, hafta içi, peşi sıra...)

EFSANE #25: Bitişik Yazma

Yurtdışı

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Yurt dışı

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

(Bkz. Efsane #24) Kural: "iç, dış, sıra" kelimeleriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

EFSANE #26: Yanlış Ek

TDK'nın

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

TDK'nin

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

Büyük harfle yapılan kısaltmalara ek, kısaltmanın son harfinin okunuşuna göre gelir. "Te-De-Ke" (Ka) diye bittiği için "Ke'nin" (TDK'nin) eki alır. "Ka'nın" değil!

EFSANE #27: Yanlış Ek

THY'da

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

THY'de

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

(Bkz. Efsane #26) Kısaltma "Te-He-Ye" (Ye) diye biter. Son harf ince ünlülü olduğu için "de" eki alır, "da" değil.

EFSANE #28: Yanlış Ünlü

Mönü

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Menü

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

Her ne kadar "Restoran" kelimesi akla 'ö' harfini getirse de, doğrusu 'e' harfi iledir: Menü.

EFSANE #29: Bitişik Yazma

Herhangibir

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Herhangi bir

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

Bu bir tuzaktır! "Herhangi" kelimesi bitişik yazılır, ancak yanına "bir" kelimesi gelirse ayrı yazılır: "Herhangi bir gün."

EFSANE #30: Ayrı Yazma

Bir kaç

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Birkaç

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

(Bkz. Efsane #6) "Birçok", "birkaç", "hiçbir" gibi belgisizlik bildiren kalıplaşmış kelimeler bitişik yazılır.

EFSANE #31: Ses Olayı Yokluğu

Af etmek

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Affetmek

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

"Etmek/Olmak" fiilleri: Eğer birleşme sırasında ses türemesi (af+etmek=affetmek) veya ses düşmesi (kayıp+olmak=kaybolmak) olursa, bitişik yazılır.

EFSANE #32: Bitişik Fiil

Terketmek

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Terk etmek

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

(Bkz. Efsane #31) "Terk" ve "etmek" birleşirken ses düşmesi veya türemesi yaşanmaz. Bu yüzden ayrı yazılır. (Fark etmek, hak etmek gibi).

EFSANE #33: Bitişik Fiil

Farketmek

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Fark etmek

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

(Bkz. Efsane #32) "Fark" ve "etmek" birleşirken ses olayı yoktur. Bu yüzden ayrı yazılır.

EFSANE #34: Fazladan Ünlü

Kıravat

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Kravat

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

"Tıraş" ve "Kulüp" kelimelerinin aksine, "Kravat" kelimesinde 'K' ve 'R' arasına ünlü girmez.

EFSANE #35: Ünlü Eksikliği

Klavuz

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Kılavuz

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

"Kravat"ın aksine, "Kılavuz" kelimesinde 'K' ve 'L' arasına 'ı' ünlüsü girer. Bu ikiliye dikkat!

EFSANE #36: "S/T" Virüsü

Eksoz / Egzos / Egzost

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Egzoz

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

Bu kelime en çok mutasyona uğrayan efsanedir. Gerçeği basittir: İki adet 'z' harfi ile Eg-zoz.

EFSANE #37: "A" Virüsü

Dinazor

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Dinozor

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

Tıpkı "Makine" (Makina değil) gibi, bu kelime de 'a' harfini sevmez. İki adet 'o' harfi ile Di-no-zor.

EFSANE #38: Fazladan Sessiz

Kollektif

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Kolektif

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

İngilizce "Collective" kelimesi çift 'l' harfi içerse de, TDK bu kelimeyi tek 'l' harfi ile standartlaştırmıştır.

EFSANE #39: Bitişik Zaman

Haftasonu

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Hafta sonu

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

"Hafta içi" nasıl ayrı yazılıyorsa, "hafta sonu" da ayrı yazılır. (İstisnası: Öğleüstü, akşamüstü).

EFSANE #40: Ayrı "Alt"

Bilinç altı

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Bilinçaltı

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

Kural: "alt" ve "üst" kelimeleri soyut bir anlamda kullanılırsa (somut bir yer bildirmezse) bitişik yazılır. Bilincin altı somut bir yer değildir.

EFSANE #41: Ayrı "Üst"

Akşam üstü

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Akşamüstü

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

(Bkz. Efsane #40) "üst" kelimesi somut bir yer değil, belirsiz bir zaman bildiriyor (soyut). Bu nedenle bitişik yazılır. (Öğleüstü, ayaküstü gibi).

EFSANE #42: Ayrı "Üst"

Olağan üstü

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Olağanüstü

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

(Bkz. Efsane #40) "üst" kelimesi burada "normalin fevkinde" (soyut) bir anlamdadır. Somut bir yer bildirmediği için bitişik yazılır.

EFSANE #43: Bitişik "Sıra"

Peşisıra

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Peşi sıra

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

Kural: "iç, dış, sıra" kelimeleri ayrı yazılır. (Bkz. Efsane #24 Yurt içi).

EFSANE #44: Bitişik "Sıra"

Yanısıra

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Yanı sıra

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

(Bkz. Efsane #43) "sıra" kelimesi ayrı yazılır. (Peşi sıra, yanı sıra, ardı sıra...).

EFSANE #45: Ayrı Başlık

Baş vuru

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Başvuru

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

"Baş" kelimesiyle oluşturulan ve kalıplaşan kelimeler (Başvuru, Başbakan, Başkomutan, Başyapıt) bitişik yazılır.

EFSANE #46: Ayrı Söz

Ön söz

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Önsöz

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

"Ön" kelimesiyle kurulan kalıplaşmış kelimeler (Önsöz, Öngörü, Önsezi) bitişik yazılır.

EFSANE #47: Ayrı 'ki'

Evde ki hesap

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Evdeki hesap

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

"ki" ekini test etmenin yolu "-ler" eki getirmektir. "Evdekiler" diyebiliyor muyuz? Evet. O zaman bu bir ektir ve bitişik yazılır. (Sokaktakiler, Bendekiler...).

EFSANE #48: Bitişik 'ki'

Oysa ki

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Oysaki

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

Normalde bağlaç olan 'ki' ayrı yazılır (Tut ki, Gel gör ki). Ama "SOMBaHÇeM" (Sanki, Oysaki, Meğerki, Belki, a, Halbuki, Çünkü, e, Mademki) kuralındakiler kalıplaşmıştır ve bitişik yazılır.

EFSANE #49: Bitişik Soru

Geldinmi?

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

Geldin mi?

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

Soru eki olan "mi" (mı, mu, mü) HER ZAMAN kendinden önceki kelimeden ayrı yazılır. (Güzel mi güzel, Çalışıyor mu?)

EFSANE #50: Nokta ve Kesme

10.'uncu / 2.'nci

💥 EFSANEYİ ÇÜRÜT! 💥

✅ GERÇEK:

10'uncu / 2'nci

🔬 DENEY (AKIL ÇİPASI):

Sıra sayı ekleri için YA nokta YA DA kesme işareti kullanılır. İkisi aynı anda kullanılmaz! (Doğrusu: 10. VEYA 10'uncu. Yanlışı: 10.'uncu).