KPSS Vatandaşlık – 30 Öğretici Soru

Öğretici Cevap

Cebri İcra: Bir borcun (para, mal teslimi, yapma/yapmama) borçlu tarafından yerine getirilmemesi durumunda, devlet gücüyle (zorla) yerine getirilmesidir. (Örn: Haciz).

Tazminat: Hukuka aykırı bir fiil (haksız fiil) veya sözleşmeye aykırılık nedeniyle başkasına verilen maddi veya manevi zararın giderilmesidir. Amaç, verilen zararı karşılamaktır.

Temel Fark: Cebri icra, borcun aynen (zorla) yerine getirilmesiyken; tazminat, verilen zararın giderilmesidir.

Öğretici Cevap

Hak Ehliyeti (Pasif): Haklara ve borçlara sahip olabilme yeteneğidir. Kişinin sağ ve tam doğumuyla başlar. Her insan hak ehliyetine sahiptir (genel ve eşittir).

Fiil Ehliyeti (Aktif): Bir kişinin kendi fiilleriyle hak kazanabilmesi ve borç altına girebilmesidir. Yani hukuki işlem (sözleşme yapma, dava açma vb.) yapabilme yeteneğidir.
Şartları (3 tane): 1. Ayırt etme gücüne sahip olmak (temyiz kudreti).
2. Ergin (reşit) olmak (Genellikle 18 yaş).
3. Kısıtlı olmamak (Mahkeme kararıyla kısıtlanmamış olmak).
Fiil ehliyeti hak ehliyeti gibi herkese eşit değildir, bu şartlara bağlıdır.

Öğretici Cevap

İlk Olma Özelliği: Türk tarihindeki ilk yazılı anayasadır. Osmanlı Devleti'nde mutlak monarşiden meşruti monarşiye (anayasal monarşi) geçişi sağlamıştır.

Önemli Yenilikler: 1. Padişahın yanında, halkın temsilcilerinden oluşan bir parlamento (Meclis-i Umumi) kurulmuştur.
2. Bu parlamento iki kanatlıdır: Üyeleri halk tarafından seçilen Meclis-i Mebusan ve üyeleri padişah tarafından atanan Meclis-i Ayan.
3. Temel hak ve özgürlüklere (kanun önünde eşitlik, kişi güvenliği vb.) ilk kez anayasal güvence getirilmiştir (Ancak padişahın yetkileri hala çok geniştir).

Öğretici Cevap

1921 Anayasası (Savaş Anayasası):

• Egemenlik: "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" ilkesini ilk kez getirmiştir.
• Güçler: Yasama ve yürütme yetkisi TBMM'de toplanmıştır (Meclis Hükümeti Sistemi / Güçler Birliği). Hızlı karar almak esastır.
• Temel Haklar: Savaş koşulları nedeniyle temel hak ve özgürlüklere yer verilmemiştir. Kısa ve özdür.
• Yapı: Tek yumuşak ve çerçeve anayasadır.

• Egemenlik: Millet egemenliğini devam ettirir.
• Güçler: Güçler birliği devam etmekle birlikte, yürütme yetkisi Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu'na verilerek "karma sistem" (güçler birliği ve görevler ayrılığı) benimsenmiştir.
• Temel Haklar: Klasik temel hak ve özgürlüklere yer verilmiştir. Daha ayrıntılıdır.
• Yapı: Sert anayasadır.

Öğretici Cevap

Laiklik ilkesi daha geniştir ve üç temel boyutu vardır:
1. Din ve Vicdan Özgürlüğü: Devlet, herkesin din, vicdan, dini inanç ve kanaat hürriyetine sahip olduğunu güvence altına alır.
2. Devletin Dinlere Eşitliği: Devlet, tüm dinlere ve inançlara eşit mesafededir, herhangi bir dini resmi din olarak benimsemez.
3. Din ve Devlet İşlerinin Ayrılığı: Devlet yönetimi, hukuk kuralları ve eğitim sistemi dini kurallara göre değil, akla ve bilime göre düzenlenir. (Bu boyut, laikliğin aynı zamanda "akılcılık ve bilimsellik" ilkesiyle de bağlantılı olduğunu gösterir).

Öğretici Cevap

Kanun Teklif Etme Yetkisi: 2017 değişikliği ile Bakanlar Kurulu kaldırıldığı için, kanun teklif etme yetkisi sadece Milletvekillerine aittir (En az bir milletvekili teklif verebilir).

Cumhurbaşkanı'nın Rolü: Cumhurbaşkanı kanun teklif edemez. Ancak TBMM'de kabul edilen kanunları onaylama veya bir daha görüşülmek üzere TBMM'ye geri gönderme (veto) yetkisine sahiptir. Cumhurbaşkanı, kanunları 15 gün içinde yayımlar veya geri gönderir. (Not: Bütçe Kanunu'nu geri gönderemez).

Öğretici Cevap

Yasama Sorumsuzluğu (Mutlak ve Kaldırılamaz):
Milletvekillerinin Meclis çalışmalarındaki sözlerinden, ileri sürdükleri düşüncelerden ve oylarından dolayı Meclis dışında sorumlu tutulamamalarıdır. Amaç, Meclis'te fikirlerin özgürce ifade edilmesini sağlamaktır. Bu, milletvekilliği bitse bile devam eder, mutlaktır ve kaldırılamaz.

Yasama Dokunulmazlığı (Nispi ve Kaldırılabilir):
Milletvekillerinin, seçimden önce veya sonra işledikleri iddia edilen bir suç nedeniyle, Meclis kararı olmadıkça tutulamaması, sorguya çekilememesi, tutuklanamaması ve yargılanamamasıdır. Amaç, milletvekilinin görevini baskı altında kalmadan yapmasını sağlamaktır. Ağır cezalık suçüstü hâli ve seçimden önceki soruşturmalar (belirli şartlarla) bunun istisnasıdır. Meclis kararıyla (TBMM Genel Kurulu) kaldırılabilir. Milletvekilliği bitince sona erer.

Öğretici Cevap

Olağan Dönem CBK:

• Konu: Sadece yürütme yetkisine ilişkin konularda çıkarılabilir. Temel haklar, kişi hakları, siyasi haklar ve kanunda açıkça düzenlenmesi gereken konularda çıkarılamaz.
• Kanunla Çelişme: Kanunla çelişemez. Çelişirse kanun uygulanır.
• Yargısal Denetim: Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenebilir (vardır).

• Konu: OHAL'in gerekli kıldığı her konuda çıkarılabilir (çekirdek haklar hariç). Temel haklar konusunda da düzenleme yapabilir.
• Kanunla Çelişme: Kanun hükmündedir, kanunla çelişebilir.
• Yargısal Denetim: Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenemez (yoktur). Ancak TBMM tarafından onaylanmazsa kendiliğinden yürürlükten kalkar.

Öğretici Cevap

• Türk vatandaşı olmak.
• 40 yaşını doldurmuş olmak.
• Yükseköğrenim yapmış olmak (Lisans veya dengi).
• Milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olmak.

NOT: Cumhurbaşkanı adayı olmak için milletvekili olmak şart değildir. Dışarıdan da aday gösterilebilir.

Öğretici Cevap

Anayasa'da sayılan 4 Yüksek Mahkeme şunlardır:
1. Anayasa Mahkemesi (AYM)
2. Yargıtay (Adli yargının temyiz mercii)
3. Danıştay (İdari yargının temyiz mercii ve bazı davalara ilk derece mahkemesi olarak bakar)
4. Uyuşmazlık Mahkemesi (Adli ve idari yargı arasındaki görev uyuşmazlıklarını çözer)

Sayıştay: Anayasa'da yargı bölümünde düzenlenmesine rağmen bir Yüksek Mahkeme değildir. Çünkü Sayıştay, TBMM adına kamu idarelerinin gelir, gider ve mallarını denetleyen bir hesap yargısı organıdır. Kararları idari niteliktedir ve Danıştay'da temyiz edilebilir.

Öğretici Cevap

• Norm Denetimi (Soyut/Somut): Kanunların, Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin ve TBMM İçtüzüğünün Anayasa'ya şekil ve esas bakımından uygunluğunu denetlemek (iptal davası veya itiraz yoluyla).
• Bireysel Başvuru: Temel hak ve hürriyetleri ihlal edilen kişilerin yaptığı başvuruları karara bağlamak (Anayasa Şikayeti).
• Yüce Divan: Cumhurbaşkanını, bakanları, yüksek mahkeme başkan ve üyelerini vb. görevleriyle ilgili suçlardan dolayı yargılamak.
• Siyasi Parti Kapatma Davaları: Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının açtığı siyasi parti kapatma davalarına bakmak.
• (Ayrıca: Milletvekilliğinin düşürülmesi kararlarına itiraz, yasama dokunulmazlığının kaldırılması kararlarına itiraz, Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanını seçmek gibi görevleri de vardır).

Öğretici Cevap

Jellinek'in "Statü Hakları" sınıflandırmasına göre üçe ayrılır:
1. Kişinin Hakları ve Ödevleri (Negatif Statü Hakları / Koruyucu Haklar): Devletin müdahale etmemesi gereken, kişiyi devlete karşı koruyan haklardır. Örn: Yaşama Hakkı, Kişi Dokunulmazlığı, Özel Hayatın Gizliliği, Konut Dokunulmazlığı, Din ve Vicdan Hürriyeti.
2. Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler (Pozitif Statü Hakları / İsteme Hakları): Devletten aktif olarak yerine getirmesi istenen haklardır. Örn: Eğitim ve Öğrenim Hakkı, Sağlık Hakkı, Çalışma Hakkı, Sosyal Güvenlik Hakkı, Konut Hakkı.
3. Siyasi Haklar ve Ödevler (Aktif Statü Hakları / Katılma Hakları): Kişinin devlet yönetimine katılmasına olanak tanıyan haklardır. Örn: Türk Vatandaşlığı, Seçme ve Seçilme Hakkı, Siyasi Parti Kurma Hakkı, Dilekçe Hakkı, Kamu Hizmetine Girme Hakkı.

Öğretici Cevap

Temel hak ve hürriyetler, ancak aşağıdaki şartların tümünün varlığı halinde sınırlandırılabilir:

• Sınırlama ancak kanunla yapılabilir. (CBK veya yönetmelikle sınırlama olmaz).
• Sınırlama, Anayasa'nın sözüne ve ruhuna aykırı olamaz.
• Sınırlama, demokratik toplum düzeninin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.
• Sınırlama, hakkın özüne dokunamaz.
• Sınırlama, Anayasa'da ilgili hak için belirtilen özel sınırlama sebeplerine dayanmalıdır. (Genel sınırlama sebepleri 2001'de kaldırıldı).
• Sınırlama laik cumhuriyetin gereklerine aykırı olamaz.

Öğretici Cevap

Anayasa'nın 15. maddesine göre, savaş durumunda bile dokunulamayacak haklar şunlardır:

• Savaş hukukuna uygun fiiller sonucu meydana gelen ölümler dışında, kişinin yaşama hakkına, maddi ve manevi varlığının bütünlüğüne dokunulamaz.
• Kimse din, vicdan, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz ve bunlardan dolayı suçlanamaz.
• Suç ve cezalar geçmişe yürütülemez (Kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi).
• Masumiyet karinesi (Suçluluğu mahkeme kararıyla sabit oluncaya kadar kimse suçlu sayılamaz).

Öğretici Cevap

Hiyerarşi (Tek Tüzel Kişilik İçinde):
Aynı kamu tüzel kişiliği (örgüt) içinde, üst makamın ast makam üzerindeki denetim yetkisidir. Örn: Bakanın Müsteşara, Valinin Kaymakama emretmesi.
Kapsamı: Geniştir. Üst, astın hem işlemlerini (hukuka uygunluk ve yerindelik) hem de personelini (disiplin, atama) denetler. Emir ve talimat verebilir.

İdari Vesayet (Farklı Tüzel Kişilikler Arasında):
Merkezi idarenin (Devlet), yerinden yönetim kuruluşları (Belediyeler, İl Özel İdareleri, Üniversiteler) üzerindeki denetim yetkisidir. Farklı kamu tüzel kişilikleri arasındadır. Örn: İçişleri Bakanı'nın Belediye Başkanı'nı görevden alması.
Kapsamı: Dardır. Sadece işlemlerin hukuka uygunluğunu denetler. Yerindelik denetimi yapamaz, emir ve talimat veremez (genellikle). Kanunda açıkça belirtilen durumlarla sınırlıdır.

Öğretici Cevap

Yönetmelikler, kanunların ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin uygulanmasını göstermek amacıyla çıkarılır. Şu kurumlar çıkarabilir:
1. Cumhurbaşkanı
2. Bakanlıklar
3. Kamu Tüzel Kişileri (Belediyeler, Üniversiteler, TRT, Barolar vb.)

NOT: Valilikler veya Kaymakamlıklar gibi devlet tüzel kişiliğine bağlı birimler yönetmelik çıkaramaz (Ancak genelge çıkarabilirler).

Öğretici Cevap

Memurlar (657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu):

• Devletin asli ve sürekli görevlerini yürütürler.
• Statü hukukuna tabidirler (Kanunla belirlenmiş hak ve yükümlülükler).
• İş güvenceleri yüksektir (Görevden alınmaları zordur).
• Kadrolu ve süreklidirler.

• Belli bir uzmanlık gerektiren, geçici veya özel projelerde çalıştırılırlar.
• Devlet ile aralarında bir sözleşme (akit) bulunur (İş Hukukuna daha yakındır).
• İş güvenceleri memurlara göre daha düşüktür.
• Genellikle belirli süreli sözleşmelerle çalışırlar.

Öğretici Cevap

1961 Anayasası, 27 Mayıs 1960 darbesi sonrası Kurucu Meclis tarafından hazırlanmış ve halkoyuna sunulmuştur.
Özgürlükçü Kabul Edilme Nedenleri:

• Parlamento: Yasama organını (TBMM) iki meclisli hale getirmiştir: Millet Meclisi (seçimle) ve Cumhuriyet Senatosu (seçim+atama). Bu, kanun yapımında daha detaylı bir denetim sağlamıştır (Çift Meclisli yapı).
• Yargı: Yargı bağımsızlığını güçlendirmiş ve ilk kez Anayasa Mahkemesi'ni kurarak yasaların Anayasa'ya uygunluğunu denetleme mekanizması getirmiştir.
• Temel Haklar: Temel hak ve hürriyetlere çok geniş yer vermiş, özellikle Sosyal ve Ekonomik Hakları (sendika, grev, toplu sözleşme) ilk kez anayasal güvenceye kavuşturmuştur.
• Diğerleri: TRT'ye ve Üniversitelere özerklik vermiştir.

Öğretici Cevap

Anlamı: Devletin, vatandaşlarının sosyal ve ekonomik refahını artırmak, sosyal adaleti sağlamak, işsizliği önlemek, gelir dağılımındaki adaletsizlikleri gidermek ve herkese insan onuruna yaraşır asgari bir yaşam düzeyi sağlamakla yükümlü olmasıdır.

Uygulama Örnekleri:

• Sosyal Güvenlik Sistemi: Emeklilik, sağlık sigortası (SGK).
• Eğitim ve Sağlık Hizmetleri: Devlet okulları, devlet hastaneleri.
• İşsizlik Sigortası: İşsiz kalanlara maddi destek.
• Vergi Adaleti: Gelire göre artan oranlı vergi alınması.
• Sosyal Yardımlar: İhtiyaç sahiplerine yapılan yardımlar.

Öğretici Cevap

Anayasa'da özel bir hüküm (nitelikli çoğunluk) belirtilmediği sürece, TBMM'nin karar alabilmesi için iki şart birlikte aranır:
1. Toplantıya katılanların salt çoğunluğu (yani yarısından bir fazlası) "evet" demelidir.
2. Ancak bu "evet" oyu sayısı, hiçbir şekilde üye tamsayısının (600) dörtte birinin bir fazlasından (151) az olamaz.

Örnek: Toplantıya 300 vekil katıldıysa, salt çoğunluk 151'dir. Karar için en az 151 "evet" gerekir.
Örnek: Toplantıya 200 vekil katıldıysa, salt çoğunluk 101'dir. Ancak bu sayı 151'den az olduğu için, karar alınamaz. Karar için yine en az 151 "evet" gerekir.

Sonuç: Basit (adi) çoğunlukla karar almak için gereken minimum "evet" oyu sayısı 151'dir.

Öğretici Cevap

Genel Görüşme: Toplumu ve Devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun, TBMM Genel Kurulu'nda görüşülmesidir. Amacı, o konu hakkında meclisi bilgilendirmek ve farklı görüşleri ortaya koymaktır.

Meclis Araştırması: Belli bir konuda bilgi edinmek amacıyla, milletvekillerinden oluşan özel bir komisyon kurularak yapılan incelemedir. Amacı, bir sorunu veya olayı derinlemesine araştırmak ve sonuçlarını bir raporla Meclis'e sunmaktır.

Temel Fark: Genel görüşme, Genel Kurul'da yapılan bir tartışma/bilgilendirme iken; Meclis araştırması, özel bir komisyon aracılığıyla yapılan bir inceleme/araştırmadır.

(Diğer yollar: Yazılı Soru, Meclis Soruşturması).

Öğretici Cevap

Atama ve Görevden Alma: Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar, doğrudan Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve yine Cumhurbaşkanı tarafından görevden alınır. Atanmak için milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olmak gerekir (Milletvekili olmaları şart değildir. Eğer milletvekili iseler, atandıklarında vekillikleri sona erer).

Siyasi Sorumluluk: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nde (Başkanlık Sistemi), yürütme organı (CB Yardımcıları ve Bakanlar) yasama organına (TBMM) karşı siyasi olarak sorumlu değildir. Onlar sadece kendilerini atayan Cumhurbaşkanına karşı sorumludurlar. TBMM, güvensizlik oyu ile onları görevden alamaz (Ancak Meclis Soruşturması ile Yüce Divan'a sevk edebilir).

Öğretici Cevap

HSK, toplam 13 üyeden oluşur.
Kurul iki daire halinde çalışır.

Üyelerin Seçimi:

• Başkan: Adalet Bakanı (Doğal Başkan).
• Doğal Üye: Adalet Bakanlığı ilgili Bakan Yardımcısı.
• 4 Üye: Cumhurbaşkanı tarafından (ilk derece mahkemesi adli ve idari yargı hakim ve savcıları arasından) seçilir.
• 7 Üye: Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından (Yargıtay üyeleri, Danıştay üyeleri, hukukçu öğretim üyeleri ve avukatlar arasından nitelikli çoğunlukla) seçilir.

Öğretici Cevap

Anayasa'nın 127. maddesine göre Mahalli İdareler şunlardır:
1. İl Özel İdaresi
2. Belediye (Büyükşehir Belediyesi dahil)
3. Köy

Düzeltme: Köy de Anayasa'da sayılır.

Tekrar Doğru Cevap:
Anayasa Md. 127'de mahalli idareler; il, belediye veya köy halkının müşterek mahalli ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan kamu tüzel kişileridir. Yani İl Özel İdaresi, Belediye ve Köy Anayasa'da sayılmıştır.
(Büyükşehir Belediyeleri özel kanunla kurulur ama temel olarak belediye statüsündedir).

Öğretici Not: Soru kökündeki "Köy idaresi neden Anayasa'da sayılmaz?" ifadesi yanlıştır. Köy, Anayasa'da sayılan bir mahalli idaredir.

Öğretici Cevap

Vali (İl Yöneticisi):

• Atama: Cumhurbaşkanı kararıyla atanır.
• Temsil: Hem Devleti hem de Cumhurbaşkanını ilde temsil eder.
• Yetki: İl sınırları içinde genel idareden sorumludur. Bakanlıkların ildeki temsilcisidir. İl'in genel düzenini sağlamak için genel emir (yönetmelik benzeri düzenleyici işlem) çıkarabilir. İstisnai bir memurdur.

• Atama: Cumhurbaşkanı onayıyla (İçişleri Bakanlığı'nın teklifi üzerine) atanır. (Müşterek Kararname benzeri).
• Temsil: Sadece Cumhurbaşkanını ilçede temsil eder. (Devleti değil).
• Yetki: İlçe sınırları içinde genel idareden sorumludur. Valinin emir ve denetimi altındadır. Genel emir çıkaramaz. Güvenceli bir meslek memurudur.

Öğretici Cevap

Sistem Değişikliği: Parlamenter Hükümet Sistemi'nden Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne (Türk Tipi Başkanlık) geçilmiştir.

Kaldırılan Kurumlar:

• Başbakanlık makamı kaldırıldı.
• Bakanlar Kurulu (Hükümet) kaldırıldı (Yerine Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar geldi).
• Askeri Yüksek İdare Mahkemesi (AYİM) ve Askeri Yargıtay kaldırıldı.
• Kanun Hükmünde Kararname (KHK) çıkarma yetkisi kaldırıldı (Yerine Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi geldi).
• TBMM'nin Bakanlar Kurulu'nu denetim yollarından Gensoru ve Sözlü Soru kaldırıldı.

Öğretici Cevap

Asli (Bağlayıcı) Kaynaklar (Hakim Uymak Zorunda):
1. Yazılı Kaynaklar: Anayasa, Kanunlar, Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri, Milletlerarası Antlaşmalar, Yönetmelikler. (Normlar Hiyerarşisi)
2. Yazısız Kaynak: Örf ve Adet Hukuku (Yazılı kaynakta hüküm yoksa ve genel inanış varsa).

Yardımcı (Tali) Kaynaklar (Hakim Uymak Zorunda Değil, Fikir Alabilir):
1. Bilimsel Görüşler (Doktrin): Hukuk bilim insanlarının eserleri, yorumları.
2. Yargı Kararları (İçtihatlar): Mahkemelerin (özellikle Yüksek Mahkemelerin) daha önceki benzer davalarda verdiği kararlar. (İçtihadı Birleştirme Kararları hariç, onlar bağlayıcıdır).

Öğretici Cevap

Temel Fark: İlişkinin tarafları ve niteliğidir.
Kamu Hukuku: Devlet ile kişiler veya devletin kendi kurumları arasındaki (genellikle eşit olmayan, devletin üstün olduğu) ilişkileri düzenler. Örn: Anayasa Hukuku, İdare Hukuku, Ceza Hukuku, Vergi Hukuku, Yargılama Hukuku.
Özel Hukuk: Kişilerin kendi aralarındaki (genellikle eşitliğe dayalı) ilişkileri düzenler. Örn: Medeni Hukuk, Borçlar Hukuku, Ticaret Hukuku, Devletler Özel Hukuku.

Ceza Hukuku: Suç ve cezaları düzenlediği için Kamu Hukuku dalıdır.
Medeni Hukuk: Kişiler arası ilişkileri (aile, miras, eşya, kişiler) düzenlediği için Özel Hukuk dalıdır.

Öğretici Cevap

5 Daimi Üye (FİRÇA olarak kodlanır):
Fransa, İngiltere, Rusya, Çin, ABD.

Özel Yetki: Bu 5 daimi üyenin Güvenlik Konseyi kararlarını Veto Etme Hakkı vardır. Yani bu ülkelerden sadece biri bile "hayır" oyu kullanırsa, karar (diğer tüm üyeler kabul etse bile) alınamaz.

Öğretici Cevap

AB Dönem Başkanlığı 6 ayda bir değişir. 2025'in ikinci yarısında (1 Temmuz - 31 Aralık) Dönem Başkanlığını Kıbrıs Cumhuriyeti (Güney Kıbrıs Rum Yönetimi) yürütmektedir. (2025'in ilk yarısında Polonya yürütmüştü).

NOT: Bu bilgi sınavın yapıldığı tarihe göre değişecektir. KPSS'ye hazırlanırken o yılın güncel AB Dönem Başkanlarını, önemli uluslararası toplantıların yerlerini, Nobel ödüllerini, UNESCO listelerine eklenenleri vb. takip etmek önemlidir.