Hukukun Temel Kavramları - KPSS Mini Test 2
1. Soru: Bir borçlunun borcunu kendi rızasıyla yerine getirmemesi durumunda, bu borcun devlet gücü (zoruyla) yerine getirilmesine ne ad verilir?
Doğru Cevap: B) Cebri İcra
Çözüm: Cebri icra, borcunu (para ödeme, bir şeyi yapma veya yapmama) rızasıyla yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının talebi üzerine devlet organları (icra daireleri) aracılığıyla bu borcu zorla yerine getirmeye mecbur edilmesidir.
2. Soru: Medeni Kanun'a göre, hakkında karar verilecek bir konuda kanunda veya örf ve adet hukukunda uygulanabilir bir kural bulunmaması durumuna ne ad verilir?
Doğru Cevap: C) Hukuk Boşluğu
Çözüm: Hukuk boşluğu, bir hukuki uyuşmazlığın çözümünde ne yazılı kaynaklarda (kanun, anayasa vb.) ne de yazısız kaynakta (örf ve adet) uygulanacak bir kuralın bulunmamasıdır. Bu durumda hâkim "hukuk yaratır". Sadece yazılı kaynakta kural olmamasına ise "kanun boşluğu" denir.
3. Soru: Aşağıdakilerden hangisi Anayasa Hukukunun temel konularından biri değildir?
Doğru Cevap: C) İdarenin yaptığı sözleşmeleri
Çözüm: Anayasa Hukuku, devletin temel yapısını, organlarını, bu organların birbirleriyle ilişkilerini ve bireylerin temel hak ve özgürlüklerini düzenler. İdarenin işleyişi, eylemleri ve yaptığı sözleşmeler (idari sözleşmeler) ise İdare Hukukunun konusuna girer.
4. Soru: Medeni Hukuk'a göre, fiil ehliyetinin şartlarından olan "ayırt etme gücüne" (temyiz kudreti) sahip olmayan kişilerin hukuki statüsü nedir?
Doğru Cevap: C) Tam Ehliyetsizler
Çözüm: Fiil ehliyetinin üç şartı vardır: Ayırt etme gücü, erginlik ve kısıtlı olmamak. Bu şartlardan en önemlisi olan ayırt etme gücüne (akla uygun biçimde davranma yeteneği) sürekli olarak sahip olmayanlar (örn: akıl hastaları, çok küçük çocuklar) "tam ehliyetsiz" kabul edilir ve hiçbir hukuki işlem yapamazlar.
5. Soru: Ayırt etme gücüne sahip küçükler (örn: 16 yaşındaki lise öğrencisi) ve kısıtlılar aşağıdaki ehliyet gruplarından hangisine girer?
Doğru Cevap: B) Sınırlı Ehliyetsizler
Çözüm: Ayırt etme gücüne sahip ancak ergin olmayan (küçükler) veya ergin olup kısıtlanmış (kısıtlılar) kişiler "sınırlı ehliyetsiz" olarak kabul edilir. Bu kişiler, kural olarak, yasal temsilcilerinin (veli/vasi) izni veya onayı ile hukuki işlem yapabilirler.
6. Soru: Kullanıldığı anda mevcut bir hukuki durumu ortadan kaldıran, sona erdiren yenilik doğuran haklara ne ad verilir?
Doğru Cevap: A) Bozucu Yenilik Doğuran Haklar
Çözüm: Yenilik doğuran haklar; kurucu, değiştirici ve bozucu olarak üçe ayrılır. Bir sözleşmeyi "fesih" veya "iptal" etme, bir evlilikten "boşanma" davası açma gibi mevcut bir hukuki ilişkiyi sona erdiren haklar "bozucu" yenilik doğuran haklardır.
7. Soru: Ceza Hukukunda, suçun fail tarafından bilinçli ve istenerek (bilerek ve isteyerek) işlenmesi durumuna ne ad verilir?
Doğru Cevap: C) Kast
Çözüm: Suçun manevi unsuru (failin iç dünyası), kast veya taksir şeklinde ortaya çıkar. Kast, suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir. Taksir ise, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranarak, istenmeyen ancak öngörülebilir bir neticeye sebep olmaktır.
8. Soru: Bir eşya üzerinde fiili hakimiyet bulundurma durumuna ne ad verilir?
Doğru Cevap: A) Zilyetlik
Çözüm: Eşya Hukukunda zilyetlik, bir eşya üzerindeki fiili hakimiyettir (onu kullanma, elinde bulundurma). Mülkiyet ise o eşya üzerindeki hukuki egemenliktir (satma, bağışlama, yok etme hakkı). Örneğin, bir evi kiralayan kişi "zilyet" (kullanıyor), evin sahibi ise "malik"tir (mülkiyet sahibi).
9. Soru: Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararlarının (İBK) hukuki niteliği nedir?
Doğru Cevap: D) Benzer konularda tüm mahkemeleri bağlayan bir içtihattır.
Çözüm: Normal mahkeme kararları (içtihatlar) yardımcı kaynaktır ve bağlayıcı değildir. Ancak, Yargıtay'ın farklı daireleri arasındaki görüş ayrılıklarını gidermek için aldığı İçtihadı Birleştirme Kararları, kanun gibi bağlayıcıdır ve alt dereceli mahkemeler (ve Yargıtay'ın kendisi) için uyulması zorunlu bir kaynak niteliği taşır.
10. Soru: Hem kamu hukuku hem de özel hukuk özellikleri taşıyan, bu nedenle "karma" nitelikli olarak kabul edilen hukuk dalı aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: D) İş Hukuku
Çözüm: İş Hukuku, işçi ile işveren arasındaki (özel hukuk nitelikli) iş sözleşmesini incelerken, aynı zamanda devletin işçiyi korumak için koyduğu asgari ücret, çalışma saatleri, iş güvenliği gibi (kamu hukuku nitelikli) emredici kuralları da içerir. Bu nedenle karma bir hukuk dalıdır. (Diğer örnekler: Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku, Bankacılık Hukuku).
11. Soru: Bir kişinin şerefi, haysiyeti, ismi, resmi ve özel hayatının gizliliği üzerindeki hakları hangi hak kategorisine girer?
Doğru Cevap: C) Kişilik Hakları
Çözüm: Kişilik hakları, kişinin maddi (bedensel bütünlük) ve manevi (şeref, haysiyet, isim, resim, gizlilik) varlıkları üzerindeki mutlak haklarıdır. Bu haklar herkese karşı ileri sürülebilir, devredilemez ve miras yoluyla geçmez.
12. Soru: İdare Mahkemelerinde, idarenin bir eylemi veya işlemi nedeniyle hakları ihlal edilen kişilerin açtığı, uğradıkları zararın giderilmesini talep ettikleri dava türü hangisidir?
Doğru Cevap: B) Tam Yargı Davası
Çözüm: İdari yargıda iki temel dava türü vardır: İptal davası (hukuka aykırı idari işlemi ortadan kaldırır) ve Tam yargı davası (idari eylem veya işlemden doğan zararın tazmin edilmesini, yani tazminat ödenmesini sağlar).
Hukukun Temel Kavramları - KPSS Mini Test 2
1. Soru: Bir borçlunun borcunu kendi rızasıyla yerine getirmemesi durumunda, bu borcun devlet gücü (zoruyla) yerine getirilmesine ne ad verilir?
Doğru Cevap: B) Cebri İcra
Çözüm: Cebri icra, borcunu (para ödeme, bir şeyi yapma veya yapmama) rızasıyla yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının talebi üzerine devlet organları (icra daireleri) aracılığıyla bu borcu zorla yerine getirmeye mecbur edilmesidir.
2. Soru: Medeni Kanun'a göre, hakkında karar verilecek bir konuda kanunda veya örf ve adet hukukunda uygulanabilir bir kural bulunmaması durumuna ne ad verilir?
Doğru Cevap: C) Hukuk Boşluğu
Çözüm: Hukuk boşluğu, bir hukuki uyuşmazlığın çözümünde ne yazılı kaynaklarda (kanun, anayasa vb.) ne de yazısız kaynakta (örf ve adet) uygulanacak bir kuralın bulunmamasıdır. Bu durumda hâkim "hukuk yaratır". Sadece yazılı kaynakta kural olmamasına ise "kanun boşluğu" denir.
3. Soru: Aşağıdakilerden hangisi Anayasa Hukukunun temel konularından biri değildir?
Doğru Cevap: C) İdarenin yaptığı sözleşmeleri
Çözüm: Anayasa Hukuku, devletin temel yapısını, organlarını, bu organların birbirleriyle ilişkilerini ve bireylerin temel hak ve özgürlüklerini düzenler. İdarenin işleyişi, eylemleri ve yaptığı sözleşmeler (idari sözleşmeler) ise İdare Hukukunun konusuna girer.
4. Soru: Medeni Hukuk'a göre, fiil ehliyetinin şartlarından olan "ayırt etme gücüne" (temyiz kudreti) sahip olmayan kişilerin hukuki statüsü nedir?
Doğru Cevap: C) Tam Ehliyetsizler
Çözüm: Fiil ehliyetinin üç şartı vardır: Ayırt etme gücü, erginlik ve kısıtlı olmamak. Bu şartlardan en önemlisi olan ayırt etme gücüne (akla uygun biçimde davranma yeteneği) sürekli olarak sahip olmayanlar (örn: akıl hastaları, çok küçük çocuklar) "tam ehliyetsiz" kabul edilir ve hiçbir hukuki işlem yapamazlar.
5. Soru: Ayırt etme gücüne sahip küçükler (örn: 16 yaşındaki lise öğrencisi) ve kısıtlılar aşağıdaki ehliyet gruplarından hangisine girer?
Doğru Cevap: B) Sınırlı Ehliyetsizler
Çözüm: Ayırt etme gücüne sahip ancak ergin olmayan (küçükler) veya ergin olup kısıtlanmış (kısıtlılar) kişiler "sınırlı ehliyetsiz" olarak kabul edilir. Bu kişiler, kural olarak, yasal temsilcilerinin (veli/vasi) izni veya onayı ile hukuki işlem yapabilirler.
6. Soru: Kullanıldığı anda mevcut bir hukuki durumu ortadan kaldıran, sona erdiren yenilik doğuran haklara ne ad verilir?
Doğru Cevap: A) Bozucu Yenilik Doğuran Haklar
Çözüm: Yenilik doğuran haklar; kurucu, değiştirici ve bozucu olarak üçe ayrılır. Bir sözleşmeyi "fesih" veya "iptal" etme, bir evlilikten "boşanma" davası açma gibi mevcut bir hukuki ilişkiyi sona erdiren haklar "bozucu" yenilik doğuran haklardır.
7. Soru: Ceza Hukukunda, suçun fail tarafından bilinçli ve istenerek (bilerek ve isteyerek) işlenmesi durumuna ne ad verilir?
Doğru Cevap: C) Kast
Çözüm: Suçun manevi unsuru (failin iç dünyası), kast veya taksir şeklinde ortaya çıkar. Kast, suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir. Taksir ise, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranarak, istenmeyen ancak öngörülebilir bir neticeye sebep olmaktır.
8. Soru: Bir eşya üzerinde fiili hakimiyet bulundurma durumuna ne ad verilir?
Doğru Cevap: A) Zilyetlik
Çözüm: Eşya Hukukunda zilyetlik, bir eşya üzerindeki fiili hakimiyettir (onu kullanma, elinde bulundurma). Mülkiyet ise o eşya üzerindeki hukuki egemenliktir (satma, bağışlama, yok etme hakkı). Örneğin, bir evi kiralayan kişi "zilyet" (kullanıyor), evin sahibi ise "malik"tir (mülkiyet sahibi).
9. Soru: Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararlarının (İBK) hukuki niteliği nedir?
Doğru Cevap: D) Benzer konularda tüm mahkemeleri bağlayan bir içtihattır.
Çözüm: Normal mahkeme kararları (içtihatlar) yardımcı kaynaktır ve bağlayıcı değildir. Ancak, Yargıtay'ın farklı daireleri arasındaki görüş ayrılıklarını gidermek için aldığı İçtihadı Birleştirme Kararları, kanun gibi bağlayıcıdır ve alt dereceli mahkemeler (ve Yargıtay'ın kendisi) için uyulması zorunlu bir kaynak niteliği taşır.
10. Soru: Hem kamu hukuku hem de özel hukuk özellikleri taşıyan, bu nedenle "karma" nitelikli olarak kabul edilen hukuk dalı aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: D) İş Hukuku
Çözüm: İş Hukuku, işçi ile işveren arasındaki (özel hukuk nitelikli) iş sözleşmesini incelerken, aynı zamanda devletin işçiyi korumak için koyduğu asgari ücret, çalışma saatleri, iş güvenliği gibi (kamu hukuku nitelikli) emredici kuralları da içerir. Bu nedenle karma bir hukuk dalıdır. (Diğer örnekler: Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku, Bankacılık Hukuku).
11. Soru: Bir kişinin şerefi, haysiyeti, ismi, resmi ve özel hayatının gizliliği üzerindeki hakları hangi hak kategorisine girer?
Doğru Cevap: C) Kişilik Hakları
Çözüm: Kişilik hakları, kişinin maddi (bedensel bütünlük) ve manevi (şeref, haysiyet, isim, resim, gizlilik) varlıkları üzerindeki mutlak haklarıdır. Bu haklar herkese karşı ileri sürülebilir, devredilemez ve miras yoluyla geçmez.
12. Soru: İdare Mahkemelerinde, idarenin bir eylemi veya işlemi nedeniyle hakları ihlal edilen kişilerin açtığı, uğradıkları zararın giderilmesini talep ettikleri dava türü hangisidir?
Doğru Cevap: B) Tam Yargı Davası
Çözüm: İdari yargıda iki temel dava türü vardır: İptal davası (hukuka aykırı idari işlemi ortadan kaldırır) ve Tam yargı davası (idari eylem veya işlemden doğan zararın tazmin edilmesini, yani tazminat ödenmesini sağlar).