Sözcükte Anlam Test 1
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "sıcak" sözcüğü, "içten, samimi" anlamında kullanılmıştır?
Doğru Cevap: D
A, B ve C seçeneklerinde "sıcak" sözcüğü gerçek (temel) anlamıyla, yani "ısısı yüksek olan" manasında kullanılmıştır. E seçeneğinde "aceleci, telaşlı" anlamındadır. D seçeneğinde ise "samimi, içten" anlamında, yani mecaz anlamda kullanılmıştır.
2. (I) Sahneye çıktığında seyircinin ilgisizliği karşısında adeta buz kesti. (II) Bu eski köprünün altından ne sular akıp gitmişti kim bilir. (III) Tiyatro, bu şehrin kültürel damarlarından biri olarak kabul ediliyor. (IV) Oyuncuların performansı o kadar çiğdi ki izleyiciler salonu terk etti. (V) Karanlık düşüncelerini bir kenara bırakıp oyuna odaklanmaya çalıştı.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde mecazlı bir söyleyiş yoktur?
Doğru Cevap: B
I. "buz kesmek" (çok şaşırmak, donakalmak), III. "kültürel damar" (besleyen kaynak), IV. "çiğ performans" (acemice, olgunlaşmamış), V. "karanlık düşünceler" (kötü, olumsuz) sözleri mecaz anlamlıdır. II. cümlede ise "suların akıp gitmesi" tamamen gerçek anlamıyla (zamanın geçişini kastetse de, suyun akması eylemi gerçektir) kullanılmıştır, belirgin bir mecaz yoktur.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde terim anlamlı bir sözcük kullanılmamıştır?
Doğru Cevap: E
A'da "çatı" (dil bilgisi), B'de "ofsayt, gol" (futbol), C'de "nota" (müzik), D'de "eksen" (coğrafya/astronomi) terim anlamlıdır. E seçeneğinde ise ("pencere", "hava") tüm sözcükler günlük dildeki temel anlamlarıyla kullanılmıştır, terim anlam yoktur.
4. "Perde" sözcüğü aşağıdakilerin hangisinde tiyatro terimi olarak kullanılmıştır?
Doğru Cevap: C
A'da "perde" (örtü) gerçek anlamda, B'de "perde" (katarakt) sağlık/biyoloji terimi, D ve E'de "perde" (engel) mecaz anlamdadır. C seçeneğinde ise "perde", bir tiyatro oyununun bölümlerinden her biri anlamında tiyatro terimi olarak kullanılmıştır.
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ad aktarması yoktur?
Doğru Cevap: D
Ad aktarması (mecazımürsel), benzetme amacı gütmeden bir sözcüğü başka bir sözcük yerine kullanmaktır. A'da "il" denmiş, "il halkı" kastedilmiştir (Yer-İnsan). B'de "soba" denmiş, "sobanın içindekiler" kastedilmiştir (Dış-İç). C'de "ev" denmiş, "ev halkı/aile" kastedilmiştir (Yer-İnsan). E'de "kalem" denmiş, "yazarın üslubu/sanatı" kastedilmiştir (Araç-Sanat). D seçeneğinde ad aktarması yoktur.
6. "O geceden beri eve hiç uğramadı." cümlesindeki "ev" sözcüğü ile "Ev, ailesinden izin almadan dışarı çıkmazdı." cümlesindeki "ev" sözcüğü arasındaki anlam olayı aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C
Birinci cümlede "ev" sözcüğü "barınılan yapı, konut" anlamında, yani gerçek anlamıyla kullanılmıştır. İkinci cümlede "ev" denilerek "ev halkı, aile" kastedilmiştir. Benzetme amacı güdülmeden bir sözün başkasının yerine kullanılmasına ad aktarması (mecazımürsel) denir. Dolayısıyla doğru sıralama Gerçek Anlam - Ad Aktarması'dır.
7. Aşağıdaki dizelerin hangisinde kişileştirmeye başvurulmuştur?
Doğru Cevap: A
Kişileştirme (teşhis), insan dışı varlıklara insana ait özellikler yüklemektir. A seçeneğinde "ulu çınarların vedalaşması" insana ait bir eylem olan vedalaşmanın ağaçlara yüklenmesiyle kişileştirme yapılmıştır. Diğer şıklarda kişileştirme yoktur.
8. "Bütün kusurumu toprak gizliyor / Merhem çalıp yaralarım düzlüyor" dizelerindeki en belirgin söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: D
Şair, "toprak" varlığına "kusuru gizlemek" ve "merhem çalıp yaraları düzlemek (iyileştirmek)" gibi insana özgü eylemleri yüklemiştir. Bu nedenle en belirgin sanat kişileştirmedir.
9. "Bir sözcüğü tek bir sözcükle anlatılabilecekken birden fazla sözcükle ifade etmeye dolaylama denir."
Aşağıdakilerin hangisinde bu açıklamaya uygun bir kullanım vardır?
Doğru Cevap: C
Dolaylama, bir nesnenin veya kavramın doğrudan adını söylemek yerine, onu çağrıştıran özellikleriyle veya birden fazla sözcükle ifade etmektir. C seçeneğinde "sinema" sözcüğü yerine "beyaz perde" ifadesi kullanılarak dolaylama yapılmıştır. A seçeneğindeki "amansız hastalık" (kanser) ise "güzel adlandırma"ya örnektir.
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "güzel adlandırma" örneği vardır?
Doğru Cevap: A
Güzel adlandırma, söylenmesi kaba, ürkütücü veya olumsuz olan bir durumu daha nazik, yumuşak ifadelerle belirtmektir. A seçeneğinde "ölmek" eylemi yerine "ebedî âleme göçmek" ifadesi kullanılarak güzel adlandırma yapılmıştır. B (Afrika), C (Turizm), D (Top) ve E (Kıbrıs) seçenekleri dolaylama örneğidir.
11. Aşağıdaki dizelerin hangisinde hem benzetme hem de kişileştirme sanatı bir arada kullanılmıştır?
Doğru Cevap: C
A'da sadece benzetme ("rüzgâr gibi") vardır. B'de askerler aslana benzetilmiş, açık eğretileme vardır. D'de "gökyüzünün ağlaması" sadece kişileştirmedir. E'de "kömür göz" benzetmedir. C'de ise serçenin "gözyaşı gibi süzülmesi" benzetme, konduğu dalların "küskün" olması kişileştirmedir.
12. "Şu karşıdaki dağda kar olsaydım / Boran olsaydım, rüzgâr olsaydım" dizelerindeki "kar, boran, rüzgâr" sözcükleriyle yapılan söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: B
Şair, "Ben" (benzeyen) yerine "kar, boran, rüzgâr" (benzetilen) sözcüklerini kullanarak "kendini" bu cansız varlıklara benzetmiştir. Benzeyenin (ben) söylenmeyip sadece benzetilenin (kar, boran, rüzgâr) kullanıldığı bu sanata eğretileme (istiare) denir.
Sözcükte Anlam Test 1
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "sıcak" sözcüğü, "içten, samimi" anlamında kullanılmıştır?
Doğru Cevap: D
A, B ve C seçeneklerinde "sıcak" sözcüğü gerçek (temel) anlamıyla, yani "ısısı yüksek olan" manasında kullanılmıştır. E seçeneğinde "aceleci, telaşlı" anlamındadır. D seçeneğinde ise "samimi, içten" anlamında, yani mecaz anlamda kullanılmıştır.
2. (I) Sahneye çıktığında seyircinin ilgisizliği karşısında adeta buz kesti. (II) Bu eski köprünün altından ne sular akıp gitmişti kim bilir. (III) Tiyatro, bu şehrin kültürel damarlarından biri olarak kabul ediliyor. (IV) Oyuncuların performansı o kadar çiğdi ki izleyiciler salonu terk etti. (V) Karanlık düşüncelerini bir kenara bırakıp oyuna odaklanmaya çalıştı.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde mecazlı bir söyleyiş yoktur?
Doğru Cevap: B
I. "buz kesmek" (çok şaşırmak, donakalmak), III. "kültürel damar" (besleyen kaynak), IV. "çiğ performans" (acemice, olgunlaşmamış), V. "karanlık düşünceler" (kötü, olumsuz) sözleri mecaz anlamlıdır. II. cümlede ise "suların akıp gitmesi" tamamen gerçek anlamıyla (zamanın geçişini kastetse de, suyun akması eylemi gerçektir) kullanılmıştır, belirgin bir mecaz yoktur.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde terim anlamlı bir sözcük kullanılmamıştır?
Doğru Cevap: E
A'da "çatı" (dil bilgisi), B'de "ofsayt, gol" (futbol), C'de "nota" (müzik), D'de "eksen" (coğrafya/astronomi) terim anlamlıdır. E seçeneğinde ise ("pencere", "hava") tüm sözcükler günlük dildeki temel anlamlarıyla kullanılmıştır, terim anlam yoktur.
4. "Perde" sözcüğü aşağıdakilerin hangisinde tiyatro terimi olarak kullanılmıştır?
Doğru Cevap: C
A'da "perde" (örtü) gerçek anlamda, B'de "perde" (katarakt) sağlık/biyoloji terimi, D ve E'de "perde" (engel) mecaz anlamdadır. C seçeneğinde ise "perde", bir tiyatro oyununun bölümlerinden her biri anlamında tiyatro terimi olarak kullanılmıştır.
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ad aktarması yoktur?
Doğru Cevap: D
Ad aktarması (mecazımürsel), benzetme amacı gütmeden bir sözcüğü başka bir sözcük yerine kullanmaktır. A'da "il" denmiş, "il halkı" kastedilmiştir (Yer-İnsan). B'de "soba" denmiş, "sobanın içindekiler" kastedilmiştir (Dış-İç). C'de "ev" denmiş, "ev halkı/aile" kastedilmiştir (Yer-İnsan). E'de "kalem" denmiş, "yazarın üslubu/sanatı" kastedilmiştir (Araç-Sanat). D seçeneğinde ad aktarması yoktur.
6. "O geceden beri eve hiç uğramadı." cümlesindeki "ev" sözcüğü ile "Ev, ailesinden izin almadan dışarı çıkmazdı." cümlesindeki "ev" sözcüğü arasındaki anlam olayı aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C
Birinci cümlede "ev" sözcüğü "barınılan yapı, konut" anlamında, yani gerçek anlamıyla kullanılmıştır. İkinci cümlede "ev" denilerek "ev halkı, aile" kastedilmiştir. Benzetme amacı güdülmeden bir sözün başkasının yerine kullanılmasına ad aktarması (mecazımürsel) denir. Dolayısıyla doğru sıralama Gerçek Anlam - Ad Aktarması'dır.
7. Aşağıdaki dizelerin hangisinde kişileştirmeye başvurulmuştur?
Doğru Cevap: A
Kişileştirme (teşhis), insan dışı varlıklara insana ait özellikler yüklemektir. A seçeneğinde "ulu çınarların vedalaşması" insana ait bir eylem olan vedalaşmanın ağaçlara yüklenmesiyle kişileştirme yapılmıştır. Diğer şıklarda kişileştirme yoktur.
8. "Bütün kusurumu toprak gizliyor / Merhem çalıp yaralarım düzlüyor" dizelerindeki en belirgin söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: D
Şair, "toprak" varlığına "kusuru gizlemek" ve "merhem çalıp yaraları düzlemek (iyileştirmek)" gibi insana özgü eylemleri yüklemiştir. Bu nedenle en belirgin sanat kişileştirmedir.
9. "Bir sözcüğü tek bir sözcükle anlatılabilecekken birden fazla sözcükle ifade etmeye dolaylama denir."
Aşağıdakilerin hangisinde bu açıklamaya uygun bir kullanım vardır?
Doğru Cevap: C
Dolaylama, bir nesnenin veya kavramın doğrudan adını söylemek yerine, onu çağrıştıran özellikleriyle veya birden fazla sözcükle ifade etmektir. C seçeneğinde "sinema" sözcüğü yerine "beyaz perde" ifadesi kullanılarak dolaylama yapılmıştır. A seçeneğindeki "amansız hastalık" (kanser) ise "güzel adlandırma"ya örnektir.
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "güzel adlandırma" örneği vardır?
Doğru Cevap: A
Güzel adlandırma, söylenmesi kaba, ürkütücü veya olumsuz olan bir durumu daha nazik, yumuşak ifadelerle belirtmektir. A seçeneğinde "ölmek" eylemi yerine "ebedî âleme göçmek" ifadesi kullanılarak güzel adlandırma yapılmıştır. B (Afrika), C (Turizm), D (Top) ve E (Kıbrıs) seçenekleri dolaylama örneğidir.
11. Aşağıdaki dizelerin hangisinde hem benzetme hem de kişileştirme sanatı bir arada kullanılmıştır?
Doğru Cevap: C
A'da sadece benzetme ("rüzgâr gibi") vardır. B'de askerler aslana benzetilmiş, açık eğretileme vardır. D'de "gökyüzünün ağlaması" sadece kişileştirmedir. E'de "kömür göz" benzetmedir. C'de ise serçenin "gözyaşı gibi süzülmesi" benzetme, konduğu dalların "küskün" olması kişileştirmedir.
12. "Şu karşıdaki dağda kar olsaydım / Boran olsaydım, rüzgâr olsaydım" dizelerindeki "kar, boran, rüzgâr" sözcükleriyle yapılan söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: B
Şair, "Ben" (benzeyen) yerine "kar, boran, rüzgâr" (benzetilen) sözcüklerini kullanarak "kendini" bu cansız varlıklara benzetmiştir. Benzeyenin (ben) söylenmeyip sadece benzetilenin (kar, boran, rüzgâr) kullanıldığı bu sanata eğretileme (istiare) denir.