Ses Bilgisi Test 2
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz yumuşamasına (değişimi) uğramış bir sözcük yoktur?
Doğru Cevap: D
A) Çocuğun (çocuk), sağlığı (sağlık).
B) Tadına (tat).
C) Sokağın (sokak), bekleyeceğim (bekleyecek).
E) Yurdun (yurt).
D) "Sanatın" sözcüğünde 't' sesi yumuşamamıştır (yumuşamaya aykırılık). Cümlede başka yumuşama örneği yoktur.
2. Türkçede sert ünsüzle (p, ç, t, k) biten bazı sözcükler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında yumuşamaz. Bu duruma "ünsüz yumuşamasına aykırılık" denir.
Aşağıdakilerin hangisinde bu duruma bir örnek yoktur?
Doğru Cevap: E
A) Hukukun, B) Sepetin, C) Milletin, D) Saçını sözcüklerinde sert ünsüzler (k, t, t, ç) ünlü almalarına rağmen yumuşamamıştır (aykırılık).
E) "Ağacın" (Ağaç+ın) sözcüğünde ise kurala uygun olarak (ç -> c) yumuşaması olmuştur.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz benzeşmesine (sertleşmesi) örnek bir kullanım yoktur?
Doğru Cevap: D
A) Kitapçıda (Kitap-cı), attık (at-dık).
B) Sınıfta (Sınıf-ta).
C) Ağaçtan (Ağaç-tan).
E) İşten (İş-ten), gitti (git-di).
D) seçeneğinde ünsüz benzeşmesine örnek bir kullanım yoktur.
4. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde hem ünsüz yumuşaması hem de ünsüz benzeşmesi vardır?
Doğru Cevap: C
C) "Gittiği" sözcüğünün tahlili (Git-dik-i) şeklindedir.
1. Git-di -> Git-ti (d->t Ünsüz Benzeşmesi).
2. Gittik-i -> Gittiği (k->ğ Ünsüz Yumuşaması).
D) Kitapçıkta (İki tane benzeşme var, yumuşama yok).
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz benzeşmesi kuralına uyulmamasından kaynaklanan bir yazım yanlışı yapılmıştır?
Doğru Cevap: D
D) "Dolap" sözcüğü sert ünsüzle (p) biter. Gelen ekin "-ta" olması (benzeşmesi) gerekirdi. "Dolapda" yazımı yanlıştır, doğrusu "Dolapta" olmalıdır.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde türetilirken (yapım eki alırken) ünsüz yumuşamasına uğramış bir sözcük vardır?
Doğru Cevap: C
C) "Adımını" sözcüğü "At-mak" fiilinden "-ım" yapım ekiyle türetilmiştir (At-ım -> Adım). Türeme sırasında t->d yumuşaması olmuştur.
Diğer şıklardaki yumuşamalar (Kitaplığın, Geleceğe, Çoğu, Tadı) çekim eki alırken olmuştur.
7. "Özel isimlerin sonunda bulunan sert ünsüzler yazıda yumuşatılmaz."
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala uyulmamıştır?
Doğru Cevap: D
D) "Karabük" özel ismi "Karabüğ'e" şeklinde yazılarak yazım yanlışı yapılmıştır. Okunuşta yumşasa bile, yazıda "Karabük'e" şeklinde olmalıdır.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükte görülen ses olayı diğerlerinden farklıdır?
Doğru Cevap: D
A) Kitap -> Kitabı (Ünsüz Yumuşaması).
B) Sokak -> Sokağı (Ünsüz Yumuşaması).
C) Ağaç -> Ağacı (Ünsüz Yumuşaması).
E) Renk -> Rengi (Ünsüz Yumuşaması).
D) Çalıştı (Çalış-dı -> Çalıştı) (Ünsüz Benzeşmesi/Sertleşmesi).
9. Türkçede "b" dudak ünsüzü, kendinden önce gelen "n" ünsüzünü "m"ye dönüştürür (n-m değişimi/Dudak Ünsüzlerinin Benzeşmesi).
Aşağıdakilerin hangisinde bu kurala örnek bir kullanım vardır?
Doğru Cevap: C
C) "Saklambaç" sözcüğü "Saklan-baç" kelimesinden türemiştir. 'b' sesi 'n'yi 'm' yapmıştır.
A, B, D, E seçenekleri birleşik kelime veya özel isim olduğu için bu kuralın istisnalarıdır ve değişim olmaz (Safranbolu, İstanbul, onbaşı, binbaşı, sonbahar).
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dudak ünsüzlerinin benzeşmesi kuralına aykırı bir durum söz konusudur?
Doğru Cevap: E
A, B, C, D şıklarındaki (Çarşamba, Pembe, Tembel, Sümbül) kelimelerde n->m değişimi kurala uygun olarak gerçekleşmiştir.
E) "Safranbolu" özel isim (ve birleşik kelime) olduğu için bu kurala uymaz, 'n' sesi korunur. Bu durum kurala aykırıdır (istisnadır).
(I) Sokakta yürürken eski bir dostuma rastladım. (II) Ayaküstü biraz sohbet ettik. (III) İşten yeni çıktığını ve çok yorulduğunu söyledi. (IV) Ona biraz dinlenmesini tavsiye ettim. (V) Vedalaşıp yolumuza devam ettik.
11. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde hem ünsüz yumuşaması hem de ünsüz benzeşmesi vardır?
Doğru Cevap: C
III. cümlede:
"İşten" (İş-den -> İşten) → Ünsüz Benzeşmesi.
"çıktığını" (çık-dık-ı -> çıktı [Benzeşme] + çıktık-ı -> çıktığı [Yumuşama]).
"yorulduğunu" (yorul-duk-u -> yorulduğu [Yumuşama]).
Cümlede her iki ses olayı da mevcuttur.
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz benzeşmesine uğramış sözcük sayısı diğerlerinden fazladır?
Doğru Cevap: B
A) Sanatçı, coşturdu (2).
B) Aşçı, mutfakta, dikkatlice, çalışmıştı (4).
C) Sokaktaki (1).
D) Kitapçıkta, yoktu (3).
E) Geçmişten (1).
En fazla (4 adet) B seçeneğindedir.
Ses Bilgisi Test 2
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz yumuşamasına (değişimi) uğramış bir sözcük yoktur?
Doğru Cevap: D
A) Çocuğun (çocuk), sağlığı (sağlık).
B) Tadına (tat).
C) Sokağın (sokak), bekleyeceğim (bekleyecek).
E) Yurdun (yurt).
D) "Sanatın" sözcüğünde 't' sesi yumuşamamıştır (yumuşamaya aykırılık). Cümlede başka yumuşama örneği yoktur.
2. Türkçede sert ünsüzle (p, ç, t, k) biten bazı sözcükler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında yumuşamaz. Bu duruma "ünsüz yumuşamasına aykırılık" denir.
Aşağıdakilerin hangisinde bu duruma bir örnek yoktur?
Doğru Cevap: E
A) Hukukun, B) Sepetin, C) Milletin, D) Saçını sözcüklerinde sert ünsüzler (k, t, t, ç) ünlü almalarına rağmen yumuşamamıştır (aykırılık).
E) "Ağacın" (Ağaç+ın) sözcüğünde ise kurala uygun olarak (ç -> c) yumuşaması olmuştur.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz benzeşmesine (sertleşmesi) örnek bir kullanım yoktur?
Doğru Cevap: D
A) Kitapçıda (Kitap-cı), attık (at-dık).
B) Sınıfta (Sınıf-ta).
C) Ağaçtan (Ağaç-tan).
E) İşten (İş-ten), gitti (git-di).
D) seçeneğinde ünsüz benzeşmesine örnek bir kullanım yoktur.
4. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde hem ünsüz yumuşaması hem de ünsüz benzeşmesi vardır?
Doğru Cevap: C
C) "Gittiği" sözcüğünün tahlili (Git-dik-i) şeklindedir.
1. Git-di -> Git-ti (d->t Ünsüz Benzeşmesi).
2. Gittik-i -> Gittiği (k->ğ Ünsüz Yumuşaması).
D) Kitapçıkta (İki tane benzeşme var, yumuşama yok).
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz benzeşmesi kuralına uyulmamasından kaynaklanan bir yazım yanlışı yapılmıştır?
Doğru Cevap: D
D) "Dolap" sözcüğü sert ünsüzle (p) biter. Gelen ekin "-ta" olması (benzeşmesi) gerekirdi. "Dolapda" yazımı yanlıştır, doğrusu "Dolapta" olmalıdır.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde türetilirken (yapım eki alırken) ünsüz yumuşamasına uğramış bir sözcük vardır?
Doğru Cevap: C
C) "Adımını" sözcüğü "At-mak" fiilinden "-ım" yapım ekiyle türetilmiştir (At-ım -> Adım). Türeme sırasında t->d yumuşaması olmuştur.
Diğer şıklardaki yumuşamalar (Kitaplığın, Geleceğe, Çoğu, Tadı) çekim eki alırken olmuştur.
7. "Özel isimlerin sonunda bulunan sert ünsüzler yazıda yumuşatılmaz."
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala uyulmamıştır?
Doğru Cevap: D
D) "Karabük" özel ismi "Karabüğ'e" şeklinde yazılarak yazım yanlışı yapılmıştır. Okunuşta yumşasa bile, yazıda "Karabük'e" şeklinde olmalıdır.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükte görülen ses olayı diğerlerinden farklıdır?
Doğru Cevap: D
A) Kitap -> Kitabı (Ünsüz Yumuşaması).
B) Sokak -> Sokağı (Ünsüz Yumuşaması).
C) Ağaç -> Ağacı (Ünsüz Yumuşaması).
E) Renk -> Rengi (Ünsüz Yumuşaması).
D) Çalıştı (Çalış-dı -> Çalıştı) (Ünsüz Benzeşmesi/Sertleşmesi).
9. Türkçede "b" dudak ünsüzü, kendinden önce gelen "n" ünsüzünü "m"ye dönüştürür (n-m değişimi/Dudak Ünsüzlerinin Benzeşmesi).
Aşağıdakilerin hangisinde bu kurala örnek bir kullanım vardır?
Doğru Cevap: C
C) "Saklambaç" sözcüğü "Saklan-baç" kelimesinden türemiştir. 'b' sesi 'n'yi 'm' yapmıştır.
A, B, D, E seçenekleri birleşik kelime veya özel isim olduğu için bu kuralın istisnalarıdır ve değişim olmaz (Safranbolu, İstanbul, onbaşı, binbaşı, sonbahar).
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dudak ünsüzlerinin benzeşmesi kuralına aykırı bir durum söz konusudur?
Doğru Cevap: E
A, B, C, D şıklarındaki (Çarşamba, Pembe, Tembel, Sümbül) kelimelerde n->m değişimi kurala uygun olarak gerçekleşmiştir.
E) "Safranbolu" özel isim (ve birleşik kelime) olduğu için bu kurala uymaz, 'n' sesi korunur. Bu durum kurala aykırıdır (istisnadır).
(I) Sokakta yürürken eski bir dostuma rastladım. (II) Ayaküstü biraz sohbet ettik. (III) İşten yeni çıktığını ve çok yorulduğunu söyledi. (IV) Ona biraz dinlenmesini tavsiye ettim. (V) Vedalaşıp yolumuza devam ettik.
11. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde hem ünsüz yumuşaması hem de ünsüz benzeşmesi vardır?
Doğru Cevap: C
III. cümlede:
"İşten" (İş-den -> İşten) → Ünsüz Benzeşmesi.
"çıktığını" (çık-dık-ı -> çıktı [Benzeşme] + çıktık-ı -> çıktığı [Yumuşama]).
"yorulduğunu" (yorul-duk-u -> yorulduğu [Yumuşama]).
Cümlede her iki ses olayı da mevcuttur.
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz benzeşmesine uğramış sözcük sayısı diğerlerinden fazladır?
Doğru Cevap: B
A) Sanatçı, coşturdu (2).
B) Aşçı, mutfakta, dikkatlice, çalışmıştı (4).
C) Sokaktaki (1).
D) Kitapçıkta, yoktu (3).
E) Geçmişten (1).
En fazla (4 adet) B seçeneğindedir.