YAPI BİLGİSİ TEST- 1
1. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisinin kökü türü bakımından (isim kökü / fiil kökü) diğerlerinden farklıdır?
Doğru Cevap: B
A) Yapılar sözcüğünün kökü "yapmak" (fiil)tir.
B) Oynuyorlardı sözcüğünün kökü "oyun" (isim)dur. (Oyun+a -> Oyna-)
C) Dönem sözcüğünün kökü "dönmek" (fiil)tir.
D) Saygı sözcüğünün kökü "saymak" (fiil)tir.
E) Soluk sözcüğünün kökü "solumak" (fiil)tir.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük hem iyelik (sahiplik) eki hem de hâl (durum) eki almıştır?
Doğru Cevap: D
A) Okul-dan (Ayrılma hâl eki).
B) Kitab-ı (Neyi bitirdim? Kitabı. Belirtme hâl eki).
C) Ev-in (Tamlayan eki).
D) Kardeş-i-n-e (Onun kardeşi: -i iyelik eki, -e: Yönelme hâl eki). Aradaki 'n' kaynaştırmadır.
E) Çocuk-lar (Çoğul eki).
3. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi sadece çekim eki almıştır?
Doğru Cevap: D
A) Yorgun (Yor-gun): Yapım eki almıştır.
B) Sessizlik (Ses-siz-lik): Yapım ekleri almıştır.
C) Gözlükçüden (Göz-lük-çü-den): Yapım ekleri ve çekim eki almıştır.
D) Evimizin (Ev-imiz-in): İyelik eki ve tamlayan eki almıştır. İkisi de çekim ekidir.
E) İnsanlık (İnsan-lık): Yapım eki almıştır.
4. (Zor Soru) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükte bulunan "-in, -ın" eki, işlevi bakımından diğerlerinden farklıdır?
Doğru Cevap: B
A) Aklın yolu (Tamlayan eki - İlgi hali).
B) Yazın (Ne zaman? Yaz mevsiminde anlamında kullanılan çekim eki - Zaman bildiren zarf yapmıştır).
C) Senin fikrin (Tamlayan eki).
D) Okulun bahçesi (Tamlayan eki).
E) Suyun sesi (Tamlayan eki).
B seçeneğindeki ek tamlayan eki değildir.
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükte bulunan "-i" eki, işlevi bakımından diğerlerinden farklıdır?
Doğru Cevap: B
Bu soru, belirtme hâl eki (-i) ile üçüncü tekil kişi iyelik eki (-i) arasındaki farkı ölçmektedir. Sözcüğün başına "onun" getirilebiliyorsa iyelik ekidir.
A) Neyi düşürmedi? Telefonu (Belirtme hâl eki).
B) Onun evi şehrin dışında kalıyormuş (İyelik eki).
C) Neyi imzalatmak için? Kitabı (Belirtme hâl eki).
D) Neyi kazanmak için? Sınavı (Belirtme hâl eki).
E) Neyi uzatmamak için? Yolu (Belirtme hâl eki).
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "-ler / -lar" eki eklendiği sözcüğe çoğul anlamı katmamıştır?
Doğru Cevap: D
A, B, C, E seçeneklerinde çoğul anlamı vardır. D seçeneğinde "Akşamları" (Her akşam) zaman ve genelleme anlamı katmıştır, çoğul anlamı yoktur.
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ayrılma (çıkma) durumu eki (-den, -dan) farklı bir işlevde kullanılmıştır?
Doğru Cevap: B
Ayrılma durumu eki genellikle yer veya sebep bildirir (Çekim eki). Ancak bazen yapım eki işlevinde kullanılabilir.
A) Okuldan (Yer bildirir - Çekim eki).
B) Sıra-dan (Nasıl insan? Sıradan insan. Burada "-dan" eki yapım eki işlevi görerek sıfat türetmiştir).
C) Kitapçıdan (Yer bildirir - Çekim eki).
D) Gürültüden (Sebep bildirir - Çekim eki).
E) Yoldan (Yer bildirir - Çekim eki).
8. (Zor Soru) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir sözcük hem iyelik eki (tamlanan eki) hem de tamlayan eki almıştır?
Doğru Cevap: B
Tek bir sözcüğün hem iyelik (tamlanan) hem de tamlayan eki alması istenmektedir.
B) Annesinin sözcüğünü inceleyelim: Anne-si-nin. "-si" eki 3. tekil kişi iyelik ekidir (tamlanan eki). "-nin" eki ise tamlayan ekidir (ilgi hali eki).
9. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi gövde durumundadır?
Doğru Cevap: D
Gövde, kökün en az bir yapım eki almış halidir.
A) Kalem-ler (Çekim eki). Kök halinde.
B) Ağac-ın (Çekim eki). Kök halinde.
C) Yol-lar (Çekim eki). Kök halinde.
D) Simit-çi (Yapım eki). Gövdedir.
E) Ev-den (Çekim eki). Kök halinde.
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcüğün kökü "ortak kök (kökteş)" özelliğine sahiptir?
Doğru Cevap: E
Ortak kök, hem isim hem fiil olarak kullanılabilen ve aralarında anlam bağı bulunan köklerdir. Sesteş köklerde ise anlam bağı yoktur.
A) Yaz (Mevsim) / Yazmak (Fiil). Sesteş.
B) Gül (Çiçek) / Gülmek (Fiil). Sesteş.
C) Yüz (Sima) / Yüzmek (Fiil). Sesteş.
D) Yol (Gidilen yer) / Yolmak (Fiil). Sesteş.
E) Eski (Sıfat/İsim) / Eskimek (Fiil). Aralarında anlam bağı olduğu için ortak köktür.
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eyleme eklenen "-ecek / -acak" eki diğerlerinden farklı bir görevdedir?
Doğru Cevap: A
"-ecek / -acak" eki ya gelecek zaman kipi (çekim eki) ya da sıfat-fiil (yapım eki) olarak kullanılır.
A) Gelecek yıl (Hangi yıl? - Sıfat-fiil, yapım eki).
B) Bitirecek (Eylemin zamanını bildirir - Kip eki, çekim eki).
C) Katılacak (Kip eki).
D) Buluşacak (Kip eki).
E) Geçirecek (Kip eki).
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek fiil (ek eylem) farklı bir görevde kullanılmıştır?
Doğru Cevap: D
Ek fiilin iki görevi vardır: İsmi yüklem yapmak veya basit zamanlı fiili birleşik zamanlı yapmak.
A, B, C ve E seçeneklerinde ismi (veya isim soylu sözcüğü/fiilimsiyi) yüklem yapmıştır.
D seçeneğinde ise "çalışıyor imiş" (Şimdiki zamanın rivayeti) diyerek basit zamanlı fiili birleşik zamanlı yapmıştır.
YAPI BİLGİSİ TEST- 1
1. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisinin kökü türü bakımından (isim kökü / fiil kökü) diğerlerinden farklıdır?
Doğru Cevap: B
A) Yapılar sözcüğünün kökü "yapmak" (fiil)tir.
B) Oynuyorlardı sözcüğünün kökü "oyun" (isim)dur. (Oyun+a -> Oyna-)
C) Dönem sözcüğünün kökü "dönmek" (fiil)tir.
D) Saygı sözcüğünün kökü "saymak" (fiil)tir.
E) Soluk sözcüğünün kökü "solumak" (fiil)tir.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük hem iyelik (sahiplik) eki hem de hâl (durum) eki almıştır?
Doğru Cevap: D
A) Okul-dan (Ayrılma hâl eki).
B) Kitab-ı (Neyi bitirdim? Kitabı. Belirtme hâl eki).
C) Ev-in (Tamlayan eki).
D) Kardeş-i-n-e (Onun kardeşi: -i iyelik eki, -e: Yönelme hâl eki). Aradaki 'n' kaynaştırmadır.
E) Çocuk-lar (Çoğul eki).
3. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi sadece çekim eki almıştır?
Doğru Cevap: D
A) Yorgun (Yor-gun): Yapım eki almıştır.
B) Sessizlik (Ses-siz-lik): Yapım ekleri almıştır.
C) Gözlükçüden (Göz-lük-çü-den): Yapım ekleri ve çekim eki almıştır.
D) Evimizin (Ev-imiz-in): İyelik eki ve tamlayan eki almıştır. İkisi de çekim ekidir.
E) İnsanlık (İnsan-lık): Yapım eki almıştır.
4. (Zor Soru) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükte bulunan "-in, -ın" eki, işlevi bakımından diğerlerinden farklıdır?
Doğru Cevap: B
A) Aklın yolu (Tamlayan eki - İlgi hali).
B) Yazın (Ne zaman? Yaz mevsiminde anlamında kullanılan çekim eki - Zaman bildiren zarf yapmıştır).
C) Senin fikrin (Tamlayan eki).
D) Okulun bahçesi (Tamlayan eki).
E) Suyun sesi (Tamlayan eki).
B seçeneğindeki ek tamlayan eki değildir.
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükte bulunan "-i" eki, işlevi bakımından diğerlerinden farklıdır?
Doğru Cevap: B
Bu soru, belirtme hâl eki (-i) ile üçüncü tekil kişi iyelik eki (-i) arasındaki farkı ölçmektedir. Sözcüğün başına "onun" getirilebiliyorsa iyelik ekidir.
A) Neyi düşürmedi? Telefonu (Belirtme hâl eki).
B) Onun evi şehrin dışında kalıyormuş (İyelik eki).
C) Neyi imzalatmak için? Kitabı (Belirtme hâl eki).
D) Neyi kazanmak için? Sınavı (Belirtme hâl eki).
E) Neyi uzatmamak için? Yolu (Belirtme hâl eki).
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "-ler / -lar" eki eklendiği sözcüğe çoğul anlamı katmamıştır?
Doğru Cevap: D
A, B, C, E seçeneklerinde çoğul anlamı vardır. D seçeneğinde "Akşamları" (Her akşam) zaman ve genelleme anlamı katmıştır, çoğul anlamı yoktur.
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ayrılma (çıkma) durumu eki (-den, -dan) farklı bir işlevde kullanılmıştır?
Doğru Cevap: B
Ayrılma durumu eki genellikle yer veya sebep bildirir (Çekim eki). Ancak bazen yapım eki işlevinde kullanılabilir.
A) Okuldan (Yer bildirir - Çekim eki).
B) Sıra-dan (Nasıl insan? Sıradan insan. Burada "-dan" eki yapım eki işlevi görerek sıfat türetmiştir).
C) Kitapçıdan (Yer bildirir - Çekim eki).
D) Gürültüden (Sebep bildirir - Çekim eki).
E) Yoldan (Yer bildirir - Çekim eki).
8. (Zor Soru) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir sözcük hem iyelik eki (tamlanan eki) hem de tamlayan eki almıştır?
Doğru Cevap: B
Tek bir sözcüğün hem iyelik (tamlanan) hem de tamlayan eki alması istenmektedir.
B) Annesinin sözcüğünü inceleyelim: Anne-si-nin. "-si" eki 3. tekil kişi iyelik ekidir (tamlanan eki). "-nin" eki ise tamlayan ekidir (ilgi hali eki).
9. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi gövde durumundadır?
Doğru Cevap: D
Gövde, kökün en az bir yapım eki almış halidir.
A) Kalem-ler (Çekim eki). Kök halinde.
B) Ağac-ın (Çekim eki). Kök halinde.
C) Yol-lar (Çekim eki). Kök halinde.
D) Simit-çi (Yapım eki). Gövdedir.
E) Ev-den (Çekim eki). Kök halinde.
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcüğün kökü "ortak kök (kökteş)" özelliğine sahiptir?
Doğru Cevap: E
Ortak kök, hem isim hem fiil olarak kullanılabilen ve aralarında anlam bağı bulunan köklerdir. Sesteş köklerde ise anlam bağı yoktur.
A) Yaz (Mevsim) / Yazmak (Fiil). Sesteş.
B) Gül (Çiçek) / Gülmek (Fiil). Sesteş.
C) Yüz (Sima) / Yüzmek (Fiil). Sesteş.
D) Yol (Gidilen yer) / Yolmak (Fiil). Sesteş.
E) Eski (Sıfat/İsim) / Eskimek (Fiil). Aralarında anlam bağı olduğu için ortak köktür.
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eyleme eklenen "-ecek / -acak" eki diğerlerinden farklı bir görevdedir?
Doğru Cevap: A
"-ecek / -acak" eki ya gelecek zaman kipi (çekim eki) ya da sıfat-fiil (yapım eki) olarak kullanılır.
A) Gelecek yıl (Hangi yıl? - Sıfat-fiil, yapım eki).
B) Bitirecek (Eylemin zamanını bildirir - Kip eki, çekim eki).
C) Katılacak (Kip eki).
D) Buluşacak (Kip eki).
E) Geçirecek (Kip eki).
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek fiil (ek eylem) farklı bir görevde kullanılmıştır?
Doğru Cevap: D
Ek fiilin iki görevi vardır: İsmi yüklem yapmak veya basit zamanlı fiili birleşik zamanlı yapmak.
A, B, C ve E seçeneklerinde ismi (veya isim soylu sözcüğü/fiilimsiyi) yüklem yapmıştır.
D seçeneğinde ise "çalışıyor imiş" (Şimdiki zamanın rivayeti) diyerek basit zamanlı fiili birleşik zamanlı yapmıştır.