YAPI BİLGİSİ TEST - 2
1. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi yansıma bir kökten türemiştir?
Doğru Cevap: A
Yansıma sözcükler doğadaki seslerin taklididir.
A) Gürültü (Gür - Yansıma kök). Gür-ül-tü ekleriyle türemiştir.
B) Ötüşen (Ötmek - Yansıma kabul edilmez).
C) Aydınlık (Aydın - İsim kökü).
D) Kişneyen (Kişnemek - Genellikle yansıma kabul edilmez).
E) Işıltılı (Işık/Işımak - Görseldir, yansıma değildir).
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük türetilirken (yapım eki alırken) ünlü kaybına uğramıştır?
Doğru Cevap: C
A) Oğlunun (Oğul-u). Çekim eki alırken düşme var, türetilirken değil.
B) Aklına (Akıl-ı). Çekim eki alırken düşme var.
C) İlerleyen (İleri-le-yen) - "-le" yapım ekini alırken "i" ünlüsü düşmüştür.
D) Kitapçıkta (Kitap+çık) - Ses düşmesi yok.
E) Büyücek (Büyük+cek) - Ünsüz düşmesi.
3. (Zor Soru) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcüğün aldığı ekin işlevi diğerlerinden farklıdır?
Doğru Cevap: D
A) Verim (Ver-im): Fiilden isim yapım eki.
B) Çizim (Çiz-im): Fiilden isim yapım eki.
C) Ölüm (Öl-üm): Fiilden isim yapım eki.
D) Benim (Ben-im): Tamlayan eki (Çekim eki).
E) Üretim (Üret-im): Fiilden isim yapım eki.
4. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi "fiilden fiil yapan yapım eki" almıştır?
Doğru Cevap: C
A) Görev (Gör-ev): Fiilden isim.
B) Seçici (Seç-ici): Fiilden isim.
C) Kovalandı (Kov-ala-n-dı). Kovmak (Fiil) -> Kovalamak (Fiil) -> Kovalanmak (Fiil). Hem "-ala" hem "-n" (edilgenlik) ekleri fiilden fiil yapmıştır.
D) Kırgınlıkları (Kır-gın-lık): Fiilden isim, isimden isim.
E) Süzgeçle (Süz-geç): Fiilden isim.
5. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi birden fazla yapım eki almıştır?
Doğru Cevap: E
A) Sanatçı (Sanat-çı). Bir yapım eki.
B) Kitaplık (Kitap-lık). Bir yapım eki.
C) Yazıcıdan (Yaz-ıcı). Bir yapım eki (-dan çekim eki).
D) Bölgede (Böl-ge). Bir yapım eki (-de çekim eki).
E) Bilgili (Bil(F) -gi(N) -li(N)). İki yapım eki almıştır.
6. (Zor Soru) Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi gövdeden türemiştir?
Doğru Cevap: D
Gövdeden türemek için en az iki yapım eki gerekir ve ikinci yapım eki, ilk yapım ekini almış gövdenin üzerine gelmelidir.
A) Suskun (Sus-kun). Kökten türemiş.
B) Gezgin (Gez-gin). Kökten türemiş.
C) Bilginler (Bil-gin). Kökten türemiş.
D) Ölümsüzlük (Öl(Kök) -üm(Gövde) -süz(Gövde) -lük). Ölüm gövdesine -süz, ölümsüz gövdesine -lük eki gelmiştir. Gövdeden türemiştir.
E) Yangın (Yan-gın). Kökten türemiş.
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "-cik / -cık" eki eklendiği sözcükte kalıcı isim yapmıştır?
Doğru Cevap: D
"-cik" eki genellikle küçültme anlamı katar. Ancak bazen kalıcı nesne veya kavram adı yapar.
D) Bademcik (Organ adı - Kalıcı isim yapmıştır). Diğer seçeneklerde küçültme veya sevgi anlamı katmıştır.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük fiilden isim yapım eki almamıştır?
Doğru Cevap: E
A) Umut (Um-ut): Fiilden isim.
B) Korku (Kork-u): Fiilden isim.
C) Geçit (Geç-it): Fiilden isim.
D) Doğum (Doğ-um): Fiilden isim.
E) Başkan (Baş(İsim)-kan(İsim)): İsimden isim.
9. (Zor Soru) Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisinin yapısı "basit"tir?
Doğru Cevap: B
A) Çevre (Çevir-e): Türemiş (Ünlü düşmesi var).
B) Uygar (TDK'ye göre kök halindedir): Basit.
C) Ayrıntı (Ayır-ıntı): Türemiş (Ünlü düşmesi var).
D) Özgün (Öz-gün): Türemiş.
E) Yalnız (Yalın-ız): Türemiş (Ünlü düşmesi var).
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük isimden fiil yapım eki almıştır?
Doğru Cevap: C
A) Yara-lı (İsimden isim).
B) Su-lak (İsimden isim).
C) Ağardı (Ak-ar-dı). Ak (İsim) -> Ağarmak (Fiil). İsimden fiil yapım eki almıştır.
D) Önem-siz (İsimden isim).
E) Bilgili (Bil-gi-li). Fiilden isim, isimden isim.
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükte bulunan "-iş" eki farklı bir işlevde kullanılmıştır?
Doğru Cevap: C
"-iş" eki fiilden isim (isim-fiil) veya fiilden fiil (işteşlik eki) yapabilir.
A) Giriş (Fiilden isim). B) Yürüyüş (Fiilden isim). C) Gülüştü (Gül-üş-tü). Birlikte yapma anlamı katan işteşlik ekidir (Fiilden fiil). D) Anlayış (Fiilden isim). E) Geliş (Fiilden isim).
12. "Yazarların düşünsel birikimleri, yaşadıkları dönemin koşullarından etkilenir."
Bu cümlede yapı bakımından kaç tane türemiş sözcük vardır?
Doğru Cevap: C
Türemiş sözcükleri bulalım:
1. Yazarların (Yaz-ar)
2. Düşünsel (Düşün-sel)
3. Birikimleri (Bir-ik-im)
4. Yaşadıkları (Yaş-a-dık - Fiilimsi ekleri yapım ekidir)
5. Dönemin (Dön-em)
6. Koşullarından (Koş-ul)
7. Etkilenir (Et-ki-le-n-ir)
Toplam 7 türemiş sözcük vardır.
YAPI BİLGİSİ TEST - 2
1. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi yansıma bir kökten türemiştir?
Doğru Cevap: A
Yansıma sözcükler doğadaki seslerin taklididir.
A) Gürültü (Gür - Yansıma kök). Gür-ül-tü ekleriyle türemiştir.
B) Ötüşen (Ötmek - Yansıma kabul edilmez).
C) Aydınlık (Aydın - İsim kökü).
D) Kişneyen (Kişnemek - Genellikle yansıma kabul edilmez).
E) Işıltılı (Işık/Işımak - Görseldir, yansıma değildir).
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük türetilirken (yapım eki alırken) ünlü kaybına uğramıştır?
Doğru Cevap: C
A) Oğlunun (Oğul-u). Çekim eki alırken düşme var, türetilirken değil.
B) Aklına (Akıl-ı). Çekim eki alırken düşme var.
C) İlerleyen (İleri-le-yen) - "-le" yapım ekini alırken "i" ünlüsü düşmüştür.
D) Kitapçıkta (Kitap+çık) - Ses düşmesi yok.
E) Büyücek (Büyük+cek) - Ünsüz düşmesi.
3. (Zor Soru) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcüğün aldığı ekin işlevi diğerlerinden farklıdır?
Doğru Cevap: D
A) Verim (Ver-im): Fiilden isim yapım eki.
B) Çizim (Çiz-im): Fiilden isim yapım eki.
C) Ölüm (Öl-üm): Fiilden isim yapım eki.
D) Benim (Ben-im): Tamlayan eki (Çekim eki).
E) Üretim (Üret-im): Fiilden isim yapım eki.
4. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi "fiilden fiil yapan yapım eki" almıştır?
Doğru Cevap: C
A) Görev (Gör-ev): Fiilden isim.
B) Seçici (Seç-ici): Fiilden isim.
C) Kovalandı (Kov-ala-n-dı). Kovmak (Fiil) -> Kovalamak (Fiil) -> Kovalanmak (Fiil). Hem "-ala" hem "-n" (edilgenlik) ekleri fiilden fiil yapmıştır.
D) Kırgınlıkları (Kır-gın-lık): Fiilden isim, isimden isim.
E) Süzgeçle (Süz-geç): Fiilden isim.
5. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi birden fazla yapım eki almıştır?
Doğru Cevap: E
A) Sanatçı (Sanat-çı). Bir yapım eki.
B) Kitaplık (Kitap-lık). Bir yapım eki.
C) Yazıcıdan (Yaz-ıcı). Bir yapım eki (-dan çekim eki).
D) Bölgede (Böl-ge). Bir yapım eki (-de çekim eki).
E) Bilgili (Bil(F) -gi(N) -li(N)). İki yapım eki almıştır.
6. (Zor Soru) Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi gövdeden türemiştir?
Doğru Cevap: D
Gövdeden türemek için en az iki yapım eki gerekir ve ikinci yapım eki, ilk yapım ekini almış gövdenin üzerine gelmelidir.
A) Suskun (Sus-kun). Kökten türemiş.
B) Gezgin (Gez-gin). Kökten türemiş.
C) Bilginler (Bil-gin). Kökten türemiş.
D) Ölümsüzlük (Öl(Kök) -üm(Gövde) -süz(Gövde) -lük). Ölüm gövdesine -süz, ölümsüz gövdesine -lük eki gelmiştir. Gövdeden türemiştir.
E) Yangın (Yan-gın). Kökten türemiş.
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "-cik / -cık" eki eklendiği sözcükte kalıcı isim yapmıştır?
Doğru Cevap: D
"-cik" eki genellikle küçültme anlamı katar. Ancak bazen kalıcı nesne veya kavram adı yapar.
D) Bademcik (Organ adı - Kalıcı isim yapmıştır). Diğer seçeneklerde küçültme veya sevgi anlamı katmıştır.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük fiilden isim yapım eki almamıştır?
Doğru Cevap: E
A) Umut (Um-ut): Fiilden isim.
B) Korku (Kork-u): Fiilden isim.
C) Geçit (Geç-it): Fiilden isim.
D) Doğum (Doğ-um): Fiilden isim.
E) Başkan (Baş(İsim)-kan(İsim)): İsimden isim.
9. (Zor Soru) Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisinin yapısı "basit"tir?
Doğru Cevap: B
A) Çevre (Çevir-e): Türemiş (Ünlü düşmesi var).
B) Uygar (TDK'ye göre kök halindedir): Basit.
C) Ayrıntı (Ayır-ıntı): Türemiş (Ünlü düşmesi var).
D) Özgün (Öz-gün): Türemiş.
E) Yalnız (Yalın-ız): Türemiş (Ünlü düşmesi var).
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük isimden fiil yapım eki almıştır?
Doğru Cevap: C
A) Yara-lı (İsimden isim).
B) Su-lak (İsimden isim).
C) Ağardı (Ak-ar-dı). Ak (İsim) -> Ağarmak (Fiil). İsimden fiil yapım eki almıştır.
D) Önem-siz (İsimden isim).
E) Bilgili (Bil-gi-li). Fiilden isim, isimden isim.
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükte bulunan "-iş" eki farklı bir işlevde kullanılmıştır?
Doğru Cevap: C
"-iş" eki fiilden isim (isim-fiil) veya fiilden fiil (işteşlik eki) yapabilir.
A) Giriş (Fiilden isim). B) Yürüyüş (Fiilden isim). C) Gülüştü (Gül-üş-tü). Birlikte yapma anlamı katan işteşlik ekidir (Fiilden fiil). D) Anlayış (Fiilden isim). E) Geliş (Fiilden isim).
12. "Yazarların düşünsel birikimleri, yaşadıkları dönemin koşullarından etkilenir."
Bu cümlede yapı bakımından kaç tane türemiş sözcük vardır?
Doğru Cevap: C
Türemiş sözcükleri bulalım:
1. Yazarların (Yaz-ar)
2. Düşünsel (Düşün-sel)
3. Birikimleri (Bir-ik-im)
4. Yaşadıkları (Yaş-a-dık - Fiilimsi ekleri yapım ekidir)
5. Dönemin (Dön-em)
6. Koşullarından (Koş-ul)
7. Etkilenir (Et-ki-le-n-ir)
Toplam 7 türemiş sözcük vardır.