YAPI BİLGİSİ TEST - 3
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik yapılı bir sözcük yoktur?
Doğru Cevap: D
A) Çözebilir (Çöz-ebilmek) - Birleşik fiil.
B) Kahvaltı (Kahve+altı) - Birleşik isim.
C) Başvurabilirsiniz (Baş+vurmak) - Birleşik fiil.
D) Bu cümlede birleşik sözcük yoktur. ("Oynuyorlardı" birleşik zamanlıdır ancak yapısı türemiştir (oyun-a), birleşik yapılı değildir).
E) Niçin (Ne+için) - Birleşik sözcük. Anlayamadım (Anlayabildim'in olumsuzu) - Birleşik fiil.
2. Aşağıdaki birleşik sözcüklerden hangisi oluşum yolu bakımından diğerlerinden farklıdır?
Doğru Cevap: E
A) Hanımeli (İsim + İsim) - Belirtisiz isim tamlaması yoluyla.
B) Aslanağzı (İsim + İsim) - Belirtisiz isim tamlaması yoluyla.
C) Kuşburnu (İsim + İsim) - Belirtisiz isim tamlaması yoluyla.
D) Yeryüzü (İsim + İsim) - Belirtisiz isim tamlaması yoluyla.
E) Sivrisinek (Sıfat + İsim) - Sıfat tamlaması yoluyla (Sivri sinek).
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük yapıca diğerlerinden farklıdır?
Doğru Cevap: D
Sözcük yapısı (Basit, Türemiş, Birleşik) sorulmaktadır.
A) Öğretmen (Öğret-men): Türemiş.
B) Çalışkan (Çalış-kan): Türemiş.
C) Yolcular (Yol-cu-lar): Türemiş.
D) Kitaplar (Kitap-lar): Basit (Sadece çekim eki almış).
E) Gözlem (Göz-le-m): Türemiş.
4. Aşağıdaki birleşik fiillerden hangisi oluşumu bakımından diğerlerinden farklıdır?
Doğru Cevap: E
A) Halletmek (Yardımcı eylemle kurulan birleşik fiil).
B) Arz etmek (Yardımcı eylemle kurulan birleşik fiil).
C) Fark etmek (Yardımcı eylemle kurulan birleşik fiil).
D) Mutlu olmak (Yardımcı eylemle kurulan birleşik fiil).
E) Tırmanabildi (Kurallı birleşik fiil - Yeterlilik).
5. (Zor Soru) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde pekiştirilmiş sözcük farklı bir yolla oluşturulmuştur?
Doğru Cevap: C
A, B, D, E seçeneklerinde pekiştirme, sözcüğün ilk ünlüsüne kadar olan kısmın alınıp m, p, r, s ünsüzlerinden uygun olanın getirilmesiyle (Örn: Temiz -> Ter+temiz) yapılmıştır.
C) Sapasağlam sözcüğünde ise bu kurala ek olarak arada "a" ünlüsü türemiştir (Sağlam -> Sap+a+sağlam). Bu farklı bir yoldur.
6. "Bu roman, yazarın çocukluk yıllarından izler taşıyor."
Bu cümlede aşağıdakilerden hangisinin örneği yoktur?
Doğru Cevap: D
A) İsimden isim yapım eki: Çocukluk (Çocuk-luk). Var.
B) Fiilden isim yapım eki: Yazarın (Yaz-ar). Var.
C) İyelik eki: (Çocukluk) yılları (-ı iyelik). Var.
D) Bulunma hâl eki: Cümlede bulunma hâl eki (-de/-da) yoktur.
E) Ayrılma hâl eki: Yıllarından (-dan). Var.
7. (Zor Soru) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük hem yapım eki hem de çekim eki almamıştır?
Doğru Cevap: E
Soru kökü "hem yapım eki hem de çekim eki almamıştır" diyor. Yani, "hem yapım hem çekim eki almış olma" koşulunu sağlamayan sözcük aranıyor.
A) Umutsuzluğa (YE+YE+YE+ÇE). Almıştır.
B) Gözlemcinin (YE+YE+YE+ÇE). Almıştır.
C) Kitaplıktan (YE+ÇE). Almıştır.
D) Yorgunluktan (YE+YE+ÇE). Almıştır.
E) Sessizlik (Ses-siz(YE)-lik(YE)). Sadece yapım eki almıştır. Çekim eki almamıştır. Dolayısıyla koşulu sağlamamıştır.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kurallı birleşik fiil kullanılmamıştır?
Doğru Cevap: E
A) Tezlik, B) Yeterlilik, C) Sürerlik, D) Sürerlik fiilleri kurallı birleşik fiillerdir. E) Reddetti (Red+etmek) yardımcı eylemle kurulan birleşik fiildir, kurallı değildir.
9. (Zor Soru) Aşağıdaki altı çizili tamlamalardan hangisini oluşturan sözcüklerin ikisi de türemiş yapılıdır?
Doğru Cevap: E
Tamlamayı oluşturan her iki sözcüğün de türemiş olması isteniyor.
A) Sanat (Basit), Eser (Basit).
B) Okul (Basit), Müdür (Basit).
C) Yazı (Yaz-ı - Türemiş), Tahta (Basit).
D) Bilgi (Bil-gi - Türemiş), Çağ (Basit).
E) Seçim (Seç-im - Türemiş), Sonuç (Son-uç - Türemiş).
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik yapılı bir sıfat vardır?
Doğru Cevap: B
A) Çalışkan (Türemiş sıfat).
B) Mavi gözlü (Nasıl çocuk? Mavi gözlü çocuk. Bu bir kurallı birleşik sıfattır. Mavi göz sıfat tamlamasına -lü eki getirilerek oluşturulmuştur).
C) Yüksek (Türemiş sıfat).
D) Eski (Basit sıfat).
E) Yuvarlak (Türemiş sıfat).
11. (Zor Soru) "Türkçede genel kural olarak bir sözcük önce yapım eki, sonra çekim eki alır."
Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi bu kurala aykırı bir örnektir?
Doğru Cevap: C
C) Annemsiz sözcüğünü inceleyelim: Anne-m-siz. "-m" iyelik ekidir (Çekim eki). "-siz" isimden isim yapan ektir (Yapım eki). Burada istisnai olarak çekim eki, yapım ekinden önce gelmiştir. Diğer seçeneklerde yapım ekleri çekim eklerinden önce gelir (Örn: Kitap-çı(YE)-da(ÇE)).
12. "İnsanların çoğu, değişimin kaçınılmaz olduğunu kabul etmekte zorlanır."
Bu cümledeki sözcüklerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Doğru Cevap: A
A) Çoğu (Çok-u). Kökü "Çok" (İsim). Ancak yapım eki almamıştır, kök halindedir. Aldığı "-u" iyelik ekidir (İnsanların çoğu). "İsim kökünden türemiş" ifadesi yanlıştır.
B) Değişimin (Değ-iş-im-in). (-iş) Fiilden fiil, (-im) Fiilden isim. Birden fazla yapım eki almıştır. Doğru.
C) Kaçınılmaz (Kaç-ın-ıl-maz). Kök + YE + YE + YE. Gövdeden türetilmiştir. Doğru.
D) Olduğunu (Ol-duk-u-nu). (-duk) Sıfat fiil ekidir (Fiilden isim yapım eki). Doğru.
E) Zorlanır (Zor-la-n-ır). Kökü "Zor" (İsim). İsim kökünden türemiş bir fiildir. Doğru.
YAPI BİLGİSİ TEST - 3
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik yapılı bir sözcük yoktur?
Doğru Cevap: D
A) Çözebilir (Çöz-ebilmek) - Birleşik fiil.
B) Kahvaltı (Kahve+altı) - Birleşik isim.
C) Başvurabilirsiniz (Baş+vurmak) - Birleşik fiil.
D) Bu cümlede birleşik sözcük yoktur. ("Oynuyorlardı" birleşik zamanlıdır ancak yapısı türemiştir (oyun-a), birleşik yapılı değildir).
E) Niçin (Ne+için) - Birleşik sözcük. Anlayamadım (Anlayabildim'in olumsuzu) - Birleşik fiil.
2. Aşağıdaki birleşik sözcüklerden hangisi oluşum yolu bakımından diğerlerinden farklıdır?
Doğru Cevap: E
A) Hanımeli (İsim + İsim) - Belirtisiz isim tamlaması yoluyla.
B) Aslanağzı (İsim + İsim) - Belirtisiz isim tamlaması yoluyla.
C) Kuşburnu (İsim + İsim) - Belirtisiz isim tamlaması yoluyla.
D) Yeryüzü (İsim + İsim) - Belirtisiz isim tamlaması yoluyla.
E) Sivrisinek (Sıfat + İsim) - Sıfat tamlaması yoluyla (Sivri sinek).
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük yapıca diğerlerinden farklıdır?
Doğru Cevap: D
Sözcük yapısı (Basit, Türemiş, Birleşik) sorulmaktadır.
A) Öğretmen (Öğret-men): Türemiş.
B) Çalışkan (Çalış-kan): Türemiş.
C) Yolcular (Yol-cu-lar): Türemiş.
D) Kitaplar (Kitap-lar): Basit (Sadece çekim eki almış).
E) Gözlem (Göz-le-m): Türemiş.
4. Aşağıdaki birleşik fiillerden hangisi oluşumu bakımından diğerlerinden farklıdır?
Doğru Cevap: E
A) Halletmek (Yardımcı eylemle kurulan birleşik fiil).
B) Arz etmek (Yardımcı eylemle kurulan birleşik fiil).
C) Fark etmek (Yardımcı eylemle kurulan birleşik fiil).
D) Mutlu olmak (Yardımcı eylemle kurulan birleşik fiil).
E) Tırmanabildi (Kurallı birleşik fiil - Yeterlilik).
5. (Zor Soru) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde pekiştirilmiş sözcük farklı bir yolla oluşturulmuştur?
Doğru Cevap: C
A, B, D, E seçeneklerinde pekiştirme, sözcüğün ilk ünlüsüne kadar olan kısmın alınıp m, p, r, s ünsüzlerinden uygun olanın getirilmesiyle (Örn: Temiz -> Ter+temiz) yapılmıştır.
C) Sapasağlam sözcüğünde ise bu kurala ek olarak arada "a" ünlüsü türemiştir (Sağlam -> Sap+a+sağlam). Bu farklı bir yoldur.
6. "Bu roman, yazarın çocukluk yıllarından izler taşıyor."
Bu cümlede aşağıdakilerden hangisinin örneği yoktur?
Doğru Cevap: D
A) İsimden isim yapım eki: Çocukluk (Çocuk-luk). Var.
B) Fiilden isim yapım eki: Yazarın (Yaz-ar). Var.
C) İyelik eki: (Çocukluk) yılları (-ı iyelik). Var.
D) Bulunma hâl eki: Cümlede bulunma hâl eki (-de/-da) yoktur.
E) Ayrılma hâl eki: Yıllarından (-dan). Var.
7. (Zor Soru) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük hem yapım eki hem de çekim eki almamıştır?
Doğru Cevap: E
Soru kökü "hem yapım eki hem de çekim eki almamıştır" diyor. Yani, "hem yapım hem çekim eki almış olma" koşulunu sağlamayan sözcük aranıyor.
A) Umutsuzluğa (YE+YE+YE+ÇE). Almıştır.
B) Gözlemcinin (YE+YE+YE+ÇE). Almıştır.
C) Kitaplıktan (YE+ÇE). Almıştır.
D) Yorgunluktan (YE+YE+ÇE). Almıştır.
E) Sessizlik (Ses-siz(YE)-lik(YE)). Sadece yapım eki almıştır. Çekim eki almamıştır. Dolayısıyla koşulu sağlamamıştır.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kurallı birleşik fiil kullanılmamıştır?
Doğru Cevap: E
A) Tezlik, B) Yeterlilik, C) Sürerlik, D) Sürerlik fiilleri kurallı birleşik fiillerdir. E) Reddetti (Red+etmek) yardımcı eylemle kurulan birleşik fiildir, kurallı değildir.
9. (Zor Soru) Aşağıdaki altı çizili tamlamalardan hangisini oluşturan sözcüklerin ikisi de türemiş yapılıdır?
Doğru Cevap: E
Tamlamayı oluşturan her iki sözcüğün de türemiş olması isteniyor.
A) Sanat (Basit), Eser (Basit).
B) Okul (Basit), Müdür (Basit).
C) Yazı (Yaz-ı - Türemiş), Tahta (Basit).
D) Bilgi (Bil-gi - Türemiş), Çağ (Basit).
E) Seçim (Seç-im - Türemiş), Sonuç (Son-uç - Türemiş).
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik yapılı bir sıfat vardır?
Doğru Cevap: B
A) Çalışkan (Türemiş sıfat).
B) Mavi gözlü (Nasıl çocuk? Mavi gözlü çocuk. Bu bir kurallı birleşik sıfattır. Mavi göz sıfat tamlamasına -lü eki getirilerek oluşturulmuştur).
C) Yüksek (Türemiş sıfat).
D) Eski (Basit sıfat).
E) Yuvarlak (Türemiş sıfat).
11. (Zor Soru) "Türkçede genel kural olarak bir sözcük önce yapım eki, sonra çekim eki alır."
Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi bu kurala aykırı bir örnektir?
Doğru Cevap: C
C) Annemsiz sözcüğünü inceleyelim: Anne-m-siz. "-m" iyelik ekidir (Çekim eki). "-siz" isimden isim yapan ektir (Yapım eki). Burada istisnai olarak çekim eki, yapım ekinden önce gelmiştir. Diğer seçeneklerde yapım ekleri çekim eklerinden önce gelir (Örn: Kitap-çı(YE)-da(ÇE)).
12. "İnsanların çoğu, değişimin kaçınılmaz olduğunu kabul etmekte zorlanır."
Bu cümledeki sözcüklerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Doğru Cevap: A
A) Çoğu (Çok-u). Kökü "Çok" (İsim). Ancak yapım eki almamıştır, kök halindedir. Aldığı "-u" iyelik ekidir (İnsanların çoğu). "İsim kökünden türemiş" ifadesi yanlıştır.
B) Değişimin (Değ-iş-im-in). (-iş) Fiilden fiil, (-im) Fiilden isim. Birden fazla yapım eki almıştır. Doğru.
C) Kaçınılmaz (Kaç-ın-ıl-maz). Kök + YE + YE + YE. Gövdeden türetilmiştir. Doğru.
D) Olduğunu (Ol-duk-u-nu). (-duk) Sıfat fiil ekidir (Fiilden isim yapım eki). Doğru.
E) Zorlanır (Zor-la-n-ır). Kökü "Zor" (İsim). İsim kökünden türemiş bir fiildir. Doğru.