CÜMLE BİLGİSİ TEST - 1
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nesne kullanılmamıştır?
Doğru Cevap: A
Nesneyi bulmak için yükleme "Ne?", "Neyi?", "Kimi?" soruları sorulur.
A) Baktı (Yüklem). Neye baktı? Eski fotoğraflara (Dolaylı Tümleç). Bu cümlede nesne yoktur.
B) Ne oynuyordu? Top (Belirtisiz Nesne).
C) Neyi açıkladılar? Sınav sonuçlarını (Belirtili Nesne).
D) Neyi ele almış? Toplumsal sorunları (Belirtili Nesne).
E) Ne hediye etti? Güzel bir saat (Belirtisiz Nesne).
2. "Büyükbabam, bahçedeki kurumuş ağacın dallarını kalın bir testereyle kesti."
Bu cümlenin öge dizilişi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
Doğru Cevap: C
Kesti (Yüklem).
Kim kesti? Büyükbabam (Özne).
Neyi kesti? Bahçedeki kurumuş ağacın dallarını (Belirtili Nesne).
Neyle kesti? Kalın bir testereyle (Edat Tümleci - Araç bildirir).
Öge dizilişi: Özne - Nesne - Edat Tümleci - Yüklem.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru, dolaylı tümleci buldurmaya yöneliktir?
Doğru Cevap: B
Soruya verilecek cevap cümlenin hangi ögesi ise, soru o ögeyi buldurmaya yöneliktir.
A) Kim hediye etti? (Ahmet - Özne).
B) Nereye gideceksiniz? (Sinemaya - Dolaylı Tümleç).
C) Neden beklettin? (Sebep bildirir - Zarf Tümleci).
D) Ne taşıyorsun? (Kitap - Nesne).
E) Nasıl geçti? (İyi - Zarf Tümleci).
4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne, bir söz öbeğinden oluşmamıştır?
Doğru Cevap: D
Söz öbeği, birden fazla sözcükten oluşan yapılardır.
A) Süslenen ne? Okulun bahçesi (İsim tamlaması).
B) Başarılı olan kim? Çalışkan öğrenciler (Sıfat tamlaması).
C) Üzen ne? Onun söyledikleri (Fiilimsi grubu).
D) Yağan ne? Yağmur (Tek sözcük).
E) Kırılan ne? Masanın üzerindeki vazo (Sıfat tamlaması grubu).
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem yanlış belirlenmiştir?
Doğru Cevap: E
İsim ve sıfat tamlamaları yüklem olduğunda bölünemez.
E) Yüklem "çok güzel bir kalemdi" (Sıfat tamlaması) olmalıdır. Tamlama bölündüğü için yüklem yanlış belirlenmiştir.
6. (Zor Soru) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ara söz, farklı bir ögenin açıklayıcısı olarak kullanılmıştır?
Doğru Cevap: D
A) Kimi? Ahmet'i (Nesne). Ara söz Nesnenin açıklayıcısı.
B) Neyi? Kitaplarını (Nesne). Ara söz Nesnenin açıklayıcısı.
C) Neyi? Bu olayı (Nesne). Ara söz Nesnenin açıklayıcısı.
D) Ne zaman? Dün (Zarf Tümleci). Ara söz (salı günü) Zarf Tümlecinin açıklayıcısıdır.
E) Kimi? Onu (Nesne). Ara söz Nesnenin açıklayıcısı.
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde vurgulanan öge zarf tümlecidir?
Doğru Cevap: D
Fiil cümlelerinde vurgu genellikle yüklemden hemen önceki ögededir.
A) Gittik (Yüklem). Önceki öge: Sinemaya (Dolaylı Tümleç).
B) Gittik (Yüklem). Önceki öge: Sinemaya (Dolaylı Tümleç).
C) Gittik (Yüklem). Önceki öge: Arkadaşlarla (Edat Tümleci).
D) Gittik (Yüklem). Önceki öge: Yürüyerek (Nasıl gittik? - Zarf Tümleci).
E) Gittik (Yüklem). Önceki öge: Arkadaşlarla (Edat Tümleci).
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisi sadece temel ögelerden (özne ve yüklem) oluşmuştur?
Doğru Cevap: C
C) Yıllara meydan okuyan bir yapıydı (Yüklem - Sıfat tamlaması grubu bölünemez) / Eski konak (Özne). Sadece temel ögelerden oluşmuştur.
9. (Zor Soru) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru farklı bir ögeyi buldurmaya yöneliktir?
Doğru Cevap: A
A) Gelen kimdi? (Cevap: Ahmet'ti - Yüklem). Soru zamiri ek fiil alarak yüklem olmuştur ve soru yüklemi buldurur.
B) Kim çözdü? (Cevap: Ali - Özne).
C) Kim aradı? (Cevap: Ayşe - Özne).
D) Kimler katıldı? (Cevap: Öğrenciler - Özne).
E) Kim gönderdi? (Cevap: Müdür - Özne).
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözde özne kullanılmıştır?
Doğru Cevap: C
Sözde özne, edilgen çatılı fiillerin yüklem olduğu cümlelerde bulunur. İşi yapan belli değildir.
C) Dizildi (Edilgen). Dizen kim? Belli değil. Dizilen ne? Kitaplar (Sözde Özne).
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde edat tümleci (ilgeç tümleci) vardır?
Doğru Cevap: C
Edat tümleci; yüklemin ne ile, kiminle (araç, birliktelik) yapıldığını bildiren ögedir.
C) Kiminle gitti? Babasıyla birlikte (Edat Tümleci - birliktelik bildirir). Diğer seçenekler genellikle zarf tümleci kabul edilir.
12. (Zor Soru) "Sanatçı, eserlerinde gerçekleri yansıtırken hayal gücünden de yararlanır."
Bu cümlede aşağıdaki ögelerden hangisi yoktur?
Doğru Cevap: B
Yararlanır (Yüklem).
Kim? Sanatçı (Özne).
Ne zaman? Eserlerinde gerçekleri yansıtırken (Zarf Tümleci).
Neyden? Hayal gücünden (Dolaylı Tümleç).
Cümlede belirtili nesne yoktur. Zarf tümlecinin içindeki "gerçekleri" sözcüğü cümlenin (temel cümlenin) nesnesi değil, "yansıtırken" fiilimsinin (yan cümleciğin) nesnesidir.
CÜMLE BİLGİSİ TEST - 1
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nesne kullanılmamıştır?
Doğru Cevap: A
Nesneyi bulmak için yükleme "Ne?", "Neyi?", "Kimi?" soruları sorulur.
A) Baktı (Yüklem). Neye baktı? Eski fotoğraflara (Dolaylı Tümleç). Bu cümlede nesne yoktur.
B) Ne oynuyordu? Top (Belirtisiz Nesne).
C) Neyi açıkladılar? Sınav sonuçlarını (Belirtili Nesne).
D) Neyi ele almış? Toplumsal sorunları (Belirtili Nesne).
E) Ne hediye etti? Güzel bir saat (Belirtisiz Nesne).
2. "Büyükbabam, bahçedeki kurumuş ağacın dallarını kalın bir testereyle kesti."
Bu cümlenin öge dizilişi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
Doğru Cevap: C
Kesti (Yüklem).
Kim kesti? Büyükbabam (Özne).
Neyi kesti? Bahçedeki kurumuş ağacın dallarını (Belirtili Nesne).
Neyle kesti? Kalın bir testereyle (Edat Tümleci - Araç bildirir).
Öge dizilişi: Özne - Nesne - Edat Tümleci - Yüklem.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru, dolaylı tümleci buldurmaya yöneliktir?
Doğru Cevap: B
Soruya verilecek cevap cümlenin hangi ögesi ise, soru o ögeyi buldurmaya yöneliktir.
A) Kim hediye etti? (Ahmet - Özne).
B) Nereye gideceksiniz? (Sinemaya - Dolaylı Tümleç).
C) Neden beklettin? (Sebep bildirir - Zarf Tümleci).
D) Ne taşıyorsun? (Kitap - Nesne).
E) Nasıl geçti? (İyi - Zarf Tümleci).
4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne, bir söz öbeğinden oluşmamıştır?
Doğru Cevap: D
Söz öbeği, birden fazla sözcükten oluşan yapılardır.
A) Süslenen ne? Okulun bahçesi (İsim tamlaması).
B) Başarılı olan kim? Çalışkan öğrenciler (Sıfat tamlaması).
C) Üzen ne? Onun söyledikleri (Fiilimsi grubu).
D) Yağan ne? Yağmur (Tek sözcük).
E) Kırılan ne? Masanın üzerindeki vazo (Sıfat tamlaması grubu).
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem yanlış belirlenmiştir?
Doğru Cevap: E
İsim ve sıfat tamlamaları yüklem olduğunda bölünemez.
E) Yüklem "çok güzel bir kalemdi" (Sıfat tamlaması) olmalıdır. Tamlama bölündüğü için yüklem yanlış belirlenmiştir.
6. (Zor Soru) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ara söz, farklı bir ögenin açıklayıcısı olarak kullanılmıştır?
Doğru Cevap: D
A) Kimi? Ahmet'i (Nesne). Ara söz Nesnenin açıklayıcısı.
B) Neyi? Kitaplarını (Nesne). Ara söz Nesnenin açıklayıcısı.
C) Neyi? Bu olayı (Nesne). Ara söz Nesnenin açıklayıcısı.
D) Ne zaman? Dün (Zarf Tümleci). Ara söz (salı günü) Zarf Tümlecinin açıklayıcısıdır.
E) Kimi? Onu (Nesne). Ara söz Nesnenin açıklayıcısı.
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde vurgulanan öge zarf tümlecidir?
Doğru Cevap: D
Fiil cümlelerinde vurgu genellikle yüklemden hemen önceki ögededir.
A) Gittik (Yüklem). Önceki öge: Sinemaya (Dolaylı Tümleç).
B) Gittik (Yüklem). Önceki öge: Sinemaya (Dolaylı Tümleç).
C) Gittik (Yüklem). Önceki öge: Arkadaşlarla (Edat Tümleci).
D) Gittik (Yüklem). Önceki öge: Yürüyerek (Nasıl gittik? - Zarf Tümleci).
E) Gittik (Yüklem). Önceki öge: Arkadaşlarla (Edat Tümleci).
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisi sadece temel ögelerden (özne ve yüklem) oluşmuştur?
Doğru Cevap: C
C) Yıllara meydan okuyan bir yapıydı (Yüklem - Sıfat tamlaması grubu bölünemez) / Eski konak (Özne). Sadece temel ögelerden oluşmuştur.
9. (Zor Soru) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru farklı bir ögeyi buldurmaya yöneliktir?
Doğru Cevap: A
A) Gelen kimdi? (Cevap: Ahmet'ti - Yüklem). Soru zamiri ek fiil alarak yüklem olmuştur ve soru yüklemi buldurur.
B) Kim çözdü? (Cevap: Ali - Özne).
C) Kim aradı? (Cevap: Ayşe - Özne).
D) Kimler katıldı? (Cevap: Öğrenciler - Özne).
E) Kim gönderdi? (Cevap: Müdür - Özne).
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözde özne kullanılmıştır?
Doğru Cevap: C
Sözde özne, edilgen çatılı fiillerin yüklem olduğu cümlelerde bulunur. İşi yapan belli değildir.
C) Dizildi (Edilgen). Dizen kim? Belli değil. Dizilen ne? Kitaplar (Sözde Özne).
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde edat tümleci (ilgeç tümleci) vardır?
Doğru Cevap: C
Edat tümleci; yüklemin ne ile, kiminle (araç, birliktelik) yapıldığını bildiren ögedir.
C) Kiminle gitti? Babasıyla birlikte (Edat Tümleci - birliktelik bildirir). Diğer seçenekler genellikle zarf tümleci kabul edilir.
12. (Zor Soru) "Sanatçı, eserlerinde gerçekleri yansıtırken hayal gücünden de yararlanır."
Bu cümlede aşağıdaki ögelerden hangisi yoktur?
Doğru Cevap: B
Yararlanır (Yüklem).
Kim? Sanatçı (Özne).
Ne zaman? Eserlerinde gerçekleri yansıtırken (Zarf Tümleci).
Neyden? Hayal gücünden (Dolaylı Tümleç).
Cümlede belirtili nesne yoktur. Zarf tümlecinin içindeki "gerçekleri" sözcüğü cümlenin (temel cümlenin) nesnesi değil, "yansıtırken" fiilimsinin (yan cümleciğin) nesnesidir.