ANLATIM BOZUKLUKLARI TEST- 3
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde duruluk ilkesine aykırılıktan kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır? (Duruluk: Gereksiz sözcük olmaması)
Doğru Cevap: B
B seçeneğinde "sır" zaten "gizli"dir. "Gizli" sözcüğü gereksiz kullanılmıştır ve duruluk ilkesine aykırıdır.
2. (Zor Soru) “Trafik kurallarına uymayanlara kızıyor ve tepki gösteriyordu.”
Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C
Cümlede "kızıyor" yüklemi "uymayanlara" dolaylı tümlecini almıştır. Ancak "tepki gösteriyordu" yüklemi de dolaylı tümlece ihtiyaç duyar. Kime tepki gösteriyordu? "Onlara". Dolaylı tümleç eksikliği vardır.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözcüğün yanlış anlamda kullanılmasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
Doğru Cevap: B
B seçeneğinde "özgün" (orijinal, başkasına benzemeyen) sözcüğü yanlış kullanılmıştır. Kastedilen "kendine özgü" (ona has, ona ait) olmalıdır.
4. (Zor Soru) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu yoktur?
Doğru Cevap: B
A) Özne-yüklem uyuşmazlığı (Hiçbiri tekil, kaçınıyorlardı çoğul).
B) Cümle yapısal ve anlamsal olarak doğrudur.
C) Ek/yapı yanlışlığı. "psikolojisinin bozulmasına" olmalıydı.
D) Tamlayan eksikliği. "...ve (kitabın) yeniden basılması gerekiyor."
E) Çelişen sözcükler (aşağı yukarı - tam).
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
Doğru Cevap: A
A seçeneğinde "peynir ekmek" yenir, "çay" içilir. "İçtik" yüklemi sadece çay için geçerlidir, peynir ekmek için uygun değildir. Cümlede "yedik" yüklemi eksiktir. "Kahvaltıda peynir ekmek yedik ve çay içtik." olmalıydı.
6. “Okuldan ne zaman geleceğini merak ediyorum.”
Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C
Kimin geleceği belli değildir. "Senin geleceğini" mi, "Onun geleceğini" mi? Zamir eksikliğinden kaynaklanan anlam belirsizliği vardır.
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
Doğru Cevap: B
B seçeneğinde "etken olacaktır" ifadesi yanlış kullanılmıştır. Doğrusu "etkili olacaktır" veya "büyümesini sağlayacaktır" olmalıdır. Yanlış sözcük kullanımı.
8. (Zor Soru) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kişi bakımından özne-yüklem uyuşmazlığı vardır?
Doğru Cevap: C
C seçeneğinde özne "Ben ve o"dur, yani "Biz"dir. Yüklemin de 1. çoğul kişiye göre çekimlenmesi gerekir. "düşünüyor" (3. tekil kişi) yanlıştır, doğrusu "düşünüyoruz" olmalıdır.
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde gereksiz sözcük kullanımından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu yoktur?
Doğru Cevap: E
A) İki kişiden biri için "en" kullanılmaz.
B) Anı zaten geçmiştedir.
C) Mektuplaşmak zaten karşılıklıdır.
D) Deneyim zaten yaşanmıştır.
E) Cümlede gereksiz bir sözcük bulunmamaktadır.
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tamlama yanlışlığından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
Doğru Cevap: A
A seçeneğinde "Özel kuruluşlar" (sıfat tamlaması) ile "kamu kuruluşları" (isim tamlaması) "ve" bağlacıyla birleştirilmiştir. Sıfat ve isim aynı tamlanana bağlanamaz. "Özel kuruluşları" gibi hatalı bir yapı oluşur. Doğrusu "Özel kuruluşlar ve kamu kuruluşları" olmalıdır.
11. “Bu şehirde hava kirliliğinin artmasının nedeni, yeşil alanların azlığındandır.”
Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C
Cümlede "...nedeni, ...azlığıdır" denmeliydi. "-dan" eki gereksiz kullanılmıştır (ek fazlalığı). "Nedeni şudur" yapısı ile "şundan kaynaklanır" yapısı birleştirilmeye çalışılmıştır.
12. (Zor Soru) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde çatı uyuşmazlığından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
Doğru Cevap: A
A seçeneğinde "kalkıp" fiilimsisi etken çatılıdır (Kim kalkıp? O). Cümlenin yüklemi "yapıldı" ise edilgen çatılıdır. Birleşik cümlelerde fiilimsi ile yüklemin çatısı uyumlu olmalıdır. Cümle ya "Sabah erken kalkıp yürüyüş yaptı." (Etken-Etken) ya da "Sabah erken kalkılıp yürüyüş yapıldı." (Edilgen-Edilgen) şeklinde olmalıdır.
ANLATIM BOZUKLUKLARI TEST- 3
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde duruluk ilkesine aykırılıktan kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır? (Duruluk: Gereksiz sözcük olmaması)
Doğru Cevap: B
B seçeneğinde "sır" zaten "gizli"dir. "Gizli" sözcüğü gereksiz kullanılmıştır ve duruluk ilkesine aykırıdır.
2. (Zor Soru) “Trafik kurallarına uymayanlara kızıyor ve tepki gösteriyordu.”
Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C
Cümlede "kızıyor" yüklemi "uymayanlara" dolaylı tümlecini almıştır. Ancak "tepki gösteriyordu" yüklemi de dolaylı tümlece ihtiyaç duyar. Kime tepki gösteriyordu? "Onlara". Dolaylı tümleç eksikliği vardır.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözcüğün yanlış anlamda kullanılmasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
Doğru Cevap: B
B seçeneğinde "özgün" (orijinal, başkasına benzemeyen) sözcüğü yanlış kullanılmıştır. Kastedilen "kendine özgü" (ona has, ona ait) olmalıdır.
4. (Zor Soru) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu yoktur?
Doğru Cevap: B
A) Özne-yüklem uyuşmazlığı (Hiçbiri tekil, kaçınıyorlardı çoğul).
B) Cümle yapısal ve anlamsal olarak doğrudur.
C) Ek/yapı yanlışlığı. "psikolojisinin bozulmasına" olmalıydı.
D) Tamlayan eksikliği. "...ve (kitabın) yeniden basılması gerekiyor."
E) Çelişen sözcükler (aşağı yukarı - tam).
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
Doğru Cevap: A
A seçeneğinde "peynir ekmek" yenir, "çay" içilir. "İçtik" yüklemi sadece çay için geçerlidir, peynir ekmek için uygun değildir. Cümlede "yedik" yüklemi eksiktir. "Kahvaltıda peynir ekmek yedik ve çay içtik." olmalıydı.
6. “Okuldan ne zaman geleceğini merak ediyorum.”
Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C
Kimin geleceği belli değildir. "Senin geleceğini" mi, "Onun geleceğini" mi? Zamir eksikliğinden kaynaklanan anlam belirsizliği vardır.
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
Doğru Cevap: B
B seçeneğinde "etken olacaktır" ifadesi yanlış kullanılmıştır. Doğrusu "etkili olacaktır" veya "büyümesini sağlayacaktır" olmalıdır. Yanlış sözcük kullanımı.
8. (Zor Soru) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kişi bakımından özne-yüklem uyuşmazlığı vardır?
Doğru Cevap: C
C seçeneğinde özne "Ben ve o"dur, yani "Biz"dir. Yüklemin de 1. çoğul kişiye göre çekimlenmesi gerekir. "düşünüyor" (3. tekil kişi) yanlıştır, doğrusu "düşünüyoruz" olmalıdır.
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde gereksiz sözcük kullanımından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu yoktur?
Doğru Cevap: E
A) İki kişiden biri için "en" kullanılmaz.
B) Anı zaten geçmiştedir.
C) Mektuplaşmak zaten karşılıklıdır.
D) Deneyim zaten yaşanmıştır.
E) Cümlede gereksiz bir sözcük bulunmamaktadır.
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tamlama yanlışlığından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
Doğru Cevap: A
A seçeneğinde "Özel kuruluşlar" (sıfat tamlaması) ile "kamu kuruluşları" (isim tamlaması) "ve" bağlacıyla birleştirilmiştir. Sıfat ve isim aynı tamlanana bağlanamaz. "Özel kuruluşları" gibi hatalı bir yapı oluşur. Doğrusu "Özel kuruluşlar ve kamu kuruluşları" olmalıdır.
11. “Bu şehirde hava kirliliğinin artmasının nedeni, yeşil alanların azlığındandır.”
Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C
Cümlede "...nedeni, ...azlığıdır" denmeliydi. "-dan" eki gereksiz kullanılmıştır (ek fazlalığı). "Nedeni şudur" yapısı ile "şundan kaynaklanır" yapısı birleştirilmeye çalışılmıştır.
12. (Zor Soru) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde çatı uyuşmazlığından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
Doğru Cevap: A
A seçeneğinde "kalkıp" fiilimsisi etken çatılıdır (Kim kalkıp? O). Cümlenin yüklemi "yapıldı" ise edilgen çatılıdır. Birleşik cümlelerde fiilimsi ile yüklemin çatısı uyumlu olmalıdır. Cümle ya "Sabah erken kalkıp yürüyüş yaptı." (Etken-Etken) ya da "Sabah erken kalkılıp yürüyüş yapıldı." (Edilgen-Edilgen) şeklinde olmalıdır.