🏛️ KPSS TARİH (TÜRKİYE TARİHİ) - BÖLÜM 2: ASD YÜKSELİŞİ VE MİRYOKEFALON 🏛️
Bölüm 1, I. Haçlı Seferi'nin (1097) ASD'yi Konya'ya sıkıştırmasıyla sona ermişti. Bu bölümde, I. Kılıç Arslan'ın ölümünden sonraki fetret devrini, devleti yeniden toparlayan Sultan I. Mesud'u (ve II. Haçlı Seferi'ni durdurmasını) ve Sultan II. Kılıç Arslan'ın Anadolu'nun tapusunu aldığı Miryokefalon Savaşı'nı detaylıca inceleyeceğiz.
A. FETRET DEVRİ VE SULTAN I. MESUD DÖNEMİ (TOPARLANMA)
1. Fetret Devri (1107 - 1116)
I. Kılıç Arslan, I. Haçlı Seferi'nin yaralarını sardıktan sonra doğuya yönelmiş, Musul'u ele geçirmiş ancak Büyük Selçuklu ordularıyla yaptığı Habur Irmağı Savaşı'nda yenilerek vefat etmişti (1107). Bu ölüm ve oğulları arasındaki taht kavgaları kısa bir "Fetret Devri" daha yaşattı.
2. Sultan I. Mesud Dönemi (1116 - 1155)
I. Kılıç Arslan'ın oğlu olan Sultan I. Mesud, taht kavgalarını bitirerek devleti yeniden toparladı. Bu dönem, ASD'nin savunmadan çıkarak yeniden güçlenmeye başladığı dönemdir.
- Anadolu'da Siyasi Birlik: En büyük rakibi olan Danişmentliler'e (Bölüm 1'de gördük) karşı üstünlük sağladı. (Danişmentlilerin iç işlerine karışarak zayıflattı).
- İlk Para (Bağımsızlık): İlk Anadolu Selçuklu parasını (bakır) bastırdı. Bu, devletin ekonomik olarak bağımsızlaştığını gösterir.
- Batılılaşma Sinyali: Batı kaynakları, bu dönemden itibaren Anadolu'ya "Turchia" (Türkiye) demeye başlamıştır.
3. II. Haçlı Seferi'nin Durdurulması (1147)
Musul Atabeyi İmadeddin Zengi'nin Urfa'yı Haçlılardan geri alması üzerine (1144), Avrupa'da II. Haçlı Seferi düzenlendi. Bu sefere ilk kez krallar katıldı (Fransa Kralı VII. Louis ve Almanya İmparatoru III. Konrad).
Sultan I. Mesud, Alman ordusunu Dorileon (Eskişehir) yakınlarında (tıpkı I. Haçlı Seferi'ndeki gibi) karşıladı ancak bu kez pusu taktiğiyle tamamen imha etti. Fransız ordusu da ağır kayıplar vererek Suriye'ye çekildi.
B. SULTAN II. KILIÇ ARSLAN DÖNEMİ (YÜKSELİŞ VE KESİN ZAFER) (1155 - 1192)
Sultan I. Mesud'un yerine geçen oğlu II. Kılıç Arslan dönemi, Anadolu Selçuklu Devleti'nin imparatorluğa dönüştüğü "Yükseliş Dönemi"dir.
1. Anadolu'da Siyasi Birliğin Sağlanması
II. Kılıç Arslan, tahta geçer geçmez babasının politikasını tamamladı. Anadolu'daki en güçlü rakibi olan Danişmentliler Beyliği'ne son verdi (1178) ve Sivas, Tokat, Niksar gibi önemli şehirleri devlete bağladı. Bu, Anadolu'daki Türk siyasi birliğini büyük ölçüde sağladı.
2. İlk Kervansaray
Ticaretin önemini anlayan II. Kılıç Arslan, Anadolu'daki ilk kervansaray olan "Alay Han"ı (Aksaray-Kayseri yolu) inşa ettirdi. Bu, Anadolu'nun ticari bir merkez haline gelmesinin ilk adımıdır.
3. MİRYOKEFALON SAVAŞI (YURTTUTAN SAVAŞI) (1176) ⚔️
II. Kılıç Arslan'ın Anadolu'da güçlenmesi ve Türkmenlerin Batı Anadolu'ya (Bizans sınırı) yerleşmesi, Bizans İmparatoru Manuel Komnenos'u rahatsız etti.
Manuel Komnenos'un amacı, I. Haçlı Seferi'nde olduğu gibi büyük bir orduyla (Haçlı ve Alman desteğiyle) Selçukluları yenerek Türkleri Anadolu'dan tamamen atmaktı.
Savaşın Gelişimi (Turan Taktiğinin Zaferi)
Bizans ordusu, II. Kılıç Arslan'ın üzerine yürüyünce, Selçuklu sultanı eski Türk taktiklerini uyguladı. Bizans ordusunu barış teklifleriyle oyalayarak dar ve sarp Miryokefalon (Kumdanlı) Vadisi'ne (Eğirdir Gölü yakını) çekti.
Ağır zırhlı ve devasa Bizans ordusu vadiye sıkıştığında, Selçuklu kuvvetleri vadinin tepelerinden saldırarak (Turan/Pusat Taktiği) Bizans ordusunu tamamen imha etti. İmparator Manuel, canını zor kurtardı.
(Bu savaş, Malazgirt'ten bile daha önemlidir!)
- Bizans'ın Türkleri Anadolu'dan atma ümidi KESİN OLARAK SONA ERDİ.
- Bizans İmparatorluğu, Selçuklulara karşı savunmaya çekildi (Saldırı gücünü kaybetti).
- Anadolu'nun Türk yurdu olduğu KESİNLEŞTİ. Anadolu'nun tapusu alındı.
- Batı kaynakları, bu savaştan sonra Anadolu'ya tereddütsüz "Türkiye" (Turchia) demeye başladı.
- Türkmenlerin Batı Anadolu'ya (kıyılara) yerleşmesi hızlandı.
➡️ Malazgirt (1071) = Yurtaçan Savaş (Anadolu'nun kapılarını açtı).
➡️ Miryokefalon (1176) = Yurttutan Savaş (Anadolu'nun Türk yurdu olduğunu tescilledi/tapusunu aldı).
➡️ Büyük Taarruz (1922) = Yurtkurtaran Savaş (Anadolu'yu düşman işgalinden kurtardı).
4. Son Yılları ve III. Haçlı Seferi
II. Kılıç Arslan, zaferden sonra, ölmeden önce eski Türk geleneğine (Kut Anlayışı) uyarak ülkeyi 11 oğlu arasında paylaştırdı. Bu durum, onun ölümünden sonra (1192) Anadolu Selçuklu Devleti'ni büyük bir taht kavgasına (Fetret Devri) sürükledi.
Tam bu kaos döneminde, Selahaddin Eyyubi'nin Kudüs'ü alması üzerine (Bölüm 1) III. Haçlı Seferi (1189) başladı. Alman İmparatoru Friedrich Barbarossa, Konya'yı işgal etti ancak Silifke'de boğuldu.
Bölüm 2'de Anadolu'nun tapusunu aldık (Miryokefalon). Ancak II. Kılıç Arslan'ın ülkeyi 11 oğlu arasında paylaştırması, devleti III. Haçlı Seferi karşısında zayıf düşürdü ve iç savaşa sürükledi.
Bölüm 3'te, bu taht kavgalarından galip çıkan sultanların (I. Gıyaseddin Keyhüsrev, I. Alaeddin Keykubad) devleti nasıl "İmparatorluğun Zirvesi"ne (Altın Çağ) ulaştırdıklarını, Karadeniz ve Akdeniz'de nasıl bir ticaret devi haline getirdiklerini işleyeceğiz.