Tarih Macerası: Bölüm 5
Tebrikler, önceki bölümü bitirdin! 🧑🏫
Şimdi İslamiyet Öncesi Türk Tarihi'nin zirvesi: Kültür ve Medeniyet.
Bu bölüm 4 kilit adımdan oluşuyor. 3'te 3 kuralı devam ediyor!
Hazır mısın?
Bölüm 5: Adımlar
▶️ A. Yönetim ve Ordu
🔒 B. Toplum ve Hukuk
🔒 C. Din ve Ekonomi
🔒 D. Kültür ve Sanat
👑
Adım A: DEVLET YÖNETİMİ ve ORDU
Devlet, "İl" (veya El) olarak adlandırılır. Hükümdarlara çeşitli unvanlar verilmiştir:
- Asya Hun: Şanyü, Tanhu
- Göktürkler ve Uygurlar: Kağan, Hakan, İlteber, İdikut (Uygurlar)
- Avrupa Hun: Yabgu, Kağan (Atilla)
✨
1. Hakimiyet Anlayışı: Kut
Kut, "siyasi yönetme yetkisinin" Gök Tanrı tarafından hükümdara ve onun ailesine (hanedan) verildiğine inanılmasıdır.
⚠️
Kut Anlayışının Sonuçları
(Veraset Belirsizliği)
(Veraset Belirsizliği)
- Kut'un tüm hanedan üyelerinde olduğuna inanılması taht kavgalarına neden olmuştur.
- Türk devletlerinin kısa sürede yıkılmasının temel nedeni bu "Veraset Belirsizliği"dir. (Net kural yok, "Ülke hanedanın ortak malıdır").
- Hükümdarın yetkileri sınırsız değildir (Töre'ye uymak zorundadır).
2. İkili Teşkilat (Federatif Yapı)
Ülkenin Doğu (Kutsal Merkez - Kağan) ve Batı (Kanat - Yabgu) olarak yönetilmesidir.
💡 Hızlı büyümeyi sağlamış, ancak Batı'daki Yabgu'nun isyan etmesiyle parçalanmayı da hızlandırmıştır.
Ülkenin Doğu (Kutsal Merkez - Kağan) ve Batı (Kanat - Yabgu) olarak yönetilmesidir.
💡 Hızlı büyümeyi sağlamış, ancak Batı'daki Yabgu'nun isyan etmesiyle parçalanmayı da hızlandırmıştır.
3. Kurultay (Toy / Kengeş)
Devlet işlerinin görüşüldüğü "Danışma Meclisi"dir.
💡 Not: Kurultay'ın kararları Kağan için bağlayıcı değildir. Bu durum, Kurultay'ın bir "Yasama" meclisi değil, "Danışma" meclisi olduğunu gösterir.
Devlet işlerinin görüşüldüğü "Danışma Meclisi"dir.
💡 Not: Kurultay'ın kararları Kağan için bağlayıcı değildir. Bu durum, Kurultay'ın bir "Yasama" meclisi değil, "Danışma" meclisi olduğunu gösterir.
4. Hatun (Katun)
Kağan'ın eşidir ve devlet yönetiminde söz sahibidir. Elçi kabul edebilir, Kurultay'a başkanlık edebilir. Bu, kadının siyasi statüsünün yüksek olduğunu gösterir.
Kağan'ın eşidir ve devlet yönetiminde söz sahibidir. Elçi kabul edebilir, Kurultay'a başkanlık edebilir. Bu, kadının siyasi statüsünün yüksek olduğunu gösterir.
🚩
5. Hükümdarlık Alametleri
- Otağ: Hükümdar çadırı (Saray)
- Örgin: Taht
- Tuğ (Sancak): Bayrak
- Nevbet: Savaş davulu (Bando)
- Kemer (Kur), Kılıç ve Yay
⚠️ İslamiyet Öncesi TUZAKLAR:
İslamiyet öncesi dönemde Hutbe okutmak, Para bastırmak (Sikke) ve Tıraz (Giysi) gibi alametler yoktur.
💡 İstisna: Türgiş Hükümdarı Baga Tarkan (kendi adına para bastıran ilk Türk).
İslamiyet öncesi dönemde Hutbe okutmak, Para bastırmak (Sikke) ve Tıraz (Giysi) gibi alametler yoktur.
💡 İstisna: Türgiş Hükümdarı Baga Tarkan (kendi adına para bastıran ilk Türk).
6. Devlet Görevlileri
- Ayguci (Üge): Vezir, Başbakan.
- Apa: Sivil yönetici.
- Tarkan (Subaşı): Ordu komutanı.
- Tudun: Vergi memuru, Vali.
- Otacı (Emçi): Doktor, Tabip.
- Bitigci (Tamgacı): Yazar, Mühürdar.
- Tercüman: Dilmaç.
⚔️
B. ORDU (ORDU-MİLLET ANLAYIŞI)
Bozkır yaşam tarzı nedeniyle, toplumdaki herkes askerdir.
Bozkır yaşam tarzı nedeniyle, toplumdaki herkes askerdir.
1. Onlu Sistem
Asya Hun Hükümdarı Mete Han tarafından kurulmuştur (M.Ö. 209). Ordu 10'luk, 100'lük, 1000'lik birimlere (Tümen = 10.000) ayrılmıştır.
Asya Hun Hükümdarı Mete Han tarafından kurulmuştur (M.Ö. 209). Ordu 10'luk, 100'lük, 1000'lik birimlere (Tümen = 10.000) ayrılmıştır.
2. Savaş Taktiği (Turan / Hilal Taktiği)
Sahte bir geri çekilme (Ricat) ile düşmanın pusuya çekilmesini (Pusat) amaçlar.
Sahte bir geri çekilme (Ricat) ile düşmanın pusuya çekilmesini (Pusat) amaçlar.
🏆
Harika! Yönetim ve Ordu tamam.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas ve Adım B'nin kilidini aç!
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas ve Adım B'nin kilidini aç!
👪
Adım B: SOSYAL HAYAT ve HUKUK
C. SOSYAL HAYAT
Konargöçer (Bozkır) yaşam tarzı hâkimdir. Bu nedenle toplumsal hareketlilik yüksektir. Sınıfsal bir ayrım (soylu, köle vb.) yoktur. Bu, Avrupa'daki Feodalite'den temel farkıdır.
Konargöçer (Bozkır) yaşam tarzı hâkimdir. Bu nedenle toplumsal hareketlilik yüksektir. Sınıfsal bir ayrım (soylu, köle vb.) yoktur. Bu, Avrupa'daki Feodalite'den temel farkıdır.
Toplumsal Hiyerarşi (Ezberlenmeli!)
(Küçükten Büyüğe)
(Küçükten Büyüğe)
✅ Oguş (Aile) ➡️ Urug (Soy / Sülale) ➡️ Boy (Kabile / Klan) ➡️ Budun (Millet / Halk) ➡️ İl (Devlet)
⚖️
D. HUKUK (TÖRE)
İslamiyet öncesi Türk hukukuna "Töre" denir. Töre, büyük ölçüde yazısız (sözlü) hukuk kurallarıdır.
Töre'nin Kaynakları
- Gelenek ve görenekler (Örf ve adetler).
- Kağan'ın koyduğu kurallar (Yarlık / Ferman).
- Kurultay'da alınan kararlar.
- Gök Tanrı inancından gelen prensipler.
⚠️ Töre'nin Gücü:
Töre, her şeyin üstündedir. Kağan dahil herkes Töre'ye uymak zorundadır. Bu durum, Türk devletlerinde "Kanun Üstünlüğü" anlayışının bir göstergesidir.
Töre, her şeyin üstündedir. Kağan dahil herkes Töre'ye uymak zorundadır. Bu durum, Türk devletlerinde "Kanun Üstünlüğü" anlayışının bir göstergesidir.
💡 İlk Yazılı Hukuk:
Töre sözlü olsa da, Uygurlar yerleşik hayata geçince ticaret, kira, miras gibi konularda ilk yazılı hukuk belgelerini (medeni hukuk) oluşturmuşlardır.
Töre sözlü olsa da, Uygurlar yerleşik hayata geçince ticaret, kira, miras gibi konularda ilk yazılı hukuk belgelerini (medeni hukuk) oluşturmuşlardır.
🏆
Mükemmel! Toplum ve hukuk bitti.
Haydi "Sınava Başla" ve Adım C'ye geç!
Haydi "Sınava Başla" ve Adım C'ye geç!
🕊️
Adım C: DİN, İNANIŞ ve EKONOMİ
1. Gök Tanrı Dini (Tengricilik)
- Tek Tanrılıdır (Monomoteist).
- Ahiret İnancı (Güçlü).
- Diğer İnançlar: Atalar Kültü, Doğa Kültü ve Şamanizm (Din değil, Baksı/Kam'ların yaptığı ayinlerdir).
2. Ahiret İnancının Kanıtları
- Kurgan: Oda şeklindeki mezarlar.
- Eşyalarla Gömülme: (Atı, silahı vb.)
- Balbal: Öldürdüğü düşman sayısı kadar dikilen heykeller (Ahirette hizmetkarı olacak).
- Uçmağ (Cennet) ve Tamu (Cehennem) kavramları.
- Yuğ Töreni: Cenaze ve yas törenleri.
3. Yayılan Diğer Dinler (ÖZET)
- Maniheizm ve Budizm: Uygurlar
- Musevilik (Yahudilik): Hazarlar
- Hristiyanlık: Avarlar, Macarlar, Tuna Bulgarları, Peçenekler
- İslamiyet: Karluklar (ilk topluluk), İtil Bulgarları (ilk devlet)
💰
F. EKONOMİ
Ekonominin temeli hayvancılıktır (Bozkır kültürü gereği). En önemli zenginlik kaynağı at, koyun ve sığır sürüleridir.
Diğer Ekonomik Faaliyetler
- Ticaret: İpek Yolu ve Kürk Yolu (Çin ile savaşların temel nedeni).
- Tarım (Uygurlar): Gerçek anlamda sulu tarım (Karız kanalları) Uygurlarla başlamıştır.
- Maden İşlemeciliği: "Bozkırın Kuyumcuları" (İskitler).
- Para: Türgişler (Baga Tarkan) ilk parayı bastı. Göktürkler "Yarmak" (madeni), Uygurlar "Çav" (kağıt benzeri) kullandı.
🏆
Çok iyi! Din ve Ekonomi bitti.
Şimdi "Sınava Başla" ve son adım olan Adım D'ye geç!
Şimdi "Sınava Başla" ve son adım olan Adım D'ye geç!
✍️
Adım D: YAZI, DİL, EDEBİYAT ve SANAT
1. Alfabeler (Milli Alfabeler)
- Göktürk (Orhun) Alfabesi: 38 harflidir. İlk milli alfabemizdir.
- Uygur Alfabesi: 18 harflidir (Soğd kökenli). İkinci milli alfabedir.
2. Yazılı Edebiyat (En Önemlileri)
- Yenisey Kitabeleri (Kırgızlar): En eski Türk yazıtlarıdır (edebi değeri düşük).
- Orhun Abideleri (Göktürk): İlk yazılı kaynaklar, ilk siyasetname.
- Karabalgasun ve Moyun Çor Yazıtları (Uygur): Mani dininin kabulünü anlatır.
- Uygur Metinleri (Altun Yaruk, Sekiz Yükmek): Dini metinler.
3. Sözlü Edebiyat (Destanlar)
(KPSS Sorusu!)
(KPSS Sorusu!)
- İskitler (Saka): Alp Er Tunga Destanı ve Şu Destanı.
- Asya Hun: Oğuz Kağan Destanı (Mete Han).
- Göktürkler: Ergenekon Destanı ve Bozkurt Destanı.
- Uygurlar: Türeyiş Destanı ve Göç Destanı.
- Kırgızlar: Manas Destanı (Dünyanın en uzun).
🎨
H. BİLİM VE SANAT
1. Bilim (Takvim)
Konargöçer yaşam, gökyüzünü incelemeyi zorunlu kıldığı için Astronomi gelişmiştir.
💡 12 Hayvanlı Türk Takvimi, Türklerin kullandığı ilk milli takvimdir (Güneş yılı esasına dayanır).
Konargöçer yaşam, gökyüzünü incelemeyi zorunlu kıldığı için Astronomi gelişmiştir.
💡 12 Hayvanlı Türk Takvimi, Türklerin kullandığı ilk milli takvimdir (Güneş yılı esasına dayanır).
2. Göçebe Sanat (Hun, Göktürk)
- "Taşınabilir" eşyalar üzerine yoğunlaşmıştır.
- Hayvan Üslubu: Kemer, kılıç vb. üzerine hayvan figürleri işlenmesidir.
- Maden İşlemeciliği: "Bozkırın Kuyumcuları".
- Halı Sanatı: Dünyanın en eski halısı Pazırık Halısı Asya Hunlarına aittir.
3. Yerleşik Sanat (Uygurlar)
- Fresko (Duvar Resmi): Tapınak duvarlarına yapılan resimler.
- Minyatür (Kitap Resmi): Matbaa ile gelişen kitap süsleme sanatı.
- Mimari: Tapınaklar, saraylar ve "Stupa" (Budist tapınağı) mimarisi.
- Türk Üçgeni: Kubbeye geçişi sağlayan mimari unsur (Selçuklu'yu etkiledi).
🎉
BÖLÜM 5 BİTTİ!
Tebrikler! İslamiyet Öncesi Türk Tarihi'nin tamamı bitti!
Haydi son Final Sınavı'na!
Tebrikler! İslamiyet Öncesi Türk Tarihi'nin tamamı bitti!
Haydi son Final Sınavı'na!
Test Sonucu
Tebrikler!
Tüm soruları (3'te 3) doğru cevaplayarak bu bölümü başarıyla tamamladınız.
Test Sonucu
Üzgünüz, Başarısız Oldunuz.
Bazı soruları yanlış cevapladınız. (Skor: 3'te 2). Lütfen konuyu tekrar gözden geçirin.
Tarih Macerası: Bölüm 5
Tebrikler, önceki bölümü bitirdin! 🧑🏫
Şimdi İslamiyet Öncesi Türk Tarihi'nin zirvesi: Kültür ve Medeniyet.
Bu bölüm 4 kilit adımdan oluşuyor. 3'te 3 kuralı devam ediyor!
Hazır mısın?
Bölüm 5: Adımlar
▶️ A. Yönetim ve Ordu
🔒 B. Toplum ve Hukuk
🔒 C. Din ve Ekonomi
🔒 D. Kültür ve Sanat
👑
Adım A: DEVLET YÖNETİMİ ve ORDU
Devlet, "İl" (veya El) olarak adlandırılır. Hükümdarlara çeşitli unvanlar verilmiştir:
- Asya Hun: Şanyü, Tanhu
- Göktürkler ve Uygurlar: Kağan, Hakan, İlteber, İdikut (Uygurlar)
- Avrupa Hun: Yabgu, Kağan (Atilla)
✨
1. Hakimiyet Anlayışı: Kut
Kut, "siyasi yönetme yetkisinin" Gök Tanrı tarafından hükümdara ve onun ailesine (hanedan) verildiğine inanılmasıdır.
⚠️
Kut Anlayışının Sonuçları
(Veraset Belirsizliği)
(Veraset Belirsizliği)
- Kut'un tüm hanedan üyelerinde olduğuna inanılması taht kavgalarına neden olmuştur.
- Türk devletlerinin kısa sürede yıkılmasının temel nedeni bu "Veraset Belirsizliği"dir. (Net kural yok, "Ülke hanedanın ortak malıdır").
- Hükümdarın yetkileri sınırsız değildir (Töre'ye uymak zorundadır).
2. İkili Teşkilat (Federatif Yapı)
Ülkenin Doğu (Kutsal Merkez - Kağan) ve Batı (Kanat - Yabgu) olarak yönetilmesidir.
💡 Hızlı büyümeyi sağlamış, ancak Batı'daki Yabgu'nun isyan etmesiyle parçalanmayı da hızlandırmıştır.
Ülkenin Doğu (Kutsal Merkez - Kağan) ve Batı (Kanat - Yabgu) olarak yönetilmesidir.
💡 Hızlı büyümeyi sağlamış, ancak Batı'daki Yabgu'nun isyan etmesiyle parçalanmayı da hızlandırmıştır.
3. Kurultay (Toy / Kengeş)
Devlet işlerinin görüşüldüğü "Danışma Meclisi"dir.
💡 Not: Kurultay'ın kararları Kağan için bağlayıcı değildir. Bu durum, Kurultay'ın bir "Yasama" meclisi değil, "Danışma" meclisi olduğunu gösterir.
Devlet işlerinin görüşüldüğü "Danışma Meclisi"dir.
💡 Not: Kurultay'ın kararları Kağan için bağlayıcı değildir. Bu durum, Kurultay'ın bir "Yasama" meclisi değil, "Danışma" meclisi olduğunu gösterir.
4. Hatun (Katun)
Kağan'ın eşidir ve devlet yönetiminde söz sahibidir. Elçi kabul edebilir, Kurultay'a başkanlık edebilir. Bu, kadının siyasi statüsünün yüksek olduğunu gösterir.
Kağan'ın eşidir ve devlet yönetiminde söz sahibidir. Elçi kabul edebilir, Kurultay'a başkanlık edebilir. Bu, kadının siyasi statüsünün yüksek olduğunu gösterir.
🚩
5. Hükümdarlık Alametleri
- Otağ: Hükümdar çadırı (Saray)
- Örgin: Taht
- Tuğ (Sancak): Bayrak
- Nevbet: Savaş davulu (Bando)
- Kemer (Kur), Kılıç ve Yay
⚠️ İslamiyet Öncesi TUZAKLAR:
İslamiyet öncesi dönemde Hutbe okutmak, Para bastırmak (Sikke) ve Tıraz (Giysi) gibi alametler yoktur.
💡 İstisna: Türgiş Hükümdarı Baga Tarkan (kendi adına para bastıran ilk Türk).
İslamiyet öncesi dönemde Hutbe okutmak, Para bastırmak (Sikke) ve Tıraz (Giysi) gibi alametler yoktur.
💡 İstisna: Türgiş Hükümdarı Baga Tarkan (kendi adına para bastıran ilk Türk).
6. Devlet Görevlileri
- Ayguci (Üge): Vezir, Başbakan.
- Apa: Sivil yönetici.
- Tarkan (Subaşı): Ordu komutanı.
- Tudun: Vergi memuru, Vali.
- Otacı (Emçi): Doktor, Tabip.
- Bitigci (Tamgacı): Yazar, Mühürdar.
- Tercüman: Dilmaç.
⚔️
B. ORDU (ORDU-MİLLET ANLAYIŞI)
Bozkır yaşam tarzı nedeniyle, toplumdaki herkes askerdir.
Bozkır yaşam tarzı nedeniyle, toplumdaki herkes askerdir.
1. Onlu Sistem
Asya Hun Hükümdarı Mete Han tarafından kurulmuştur (M.Ö. 209). Ordu 10'luk, 100'lük, 1000'lik birimlere (Tümen = 10.000) ayrılmıştır.
Asya Hun Hükümdarı Mete Han tarafından kurulmuştur (M.Ö. 209). Ordu 10'luk, 100'lük, 1000'lik birimlere (Tümen = 10.000) ayrılmıştır.
2. Savaş Taktiği (Turan / Hilal Taktiği)
Sahte bir geri çekilme (Ricat) ile düşmanın pusuya çekilmesini (Pusat) amaçlar.
Sahte bir geri çekilme (Ricat) ile düşmanın pusuya çekilmesini (Pusat) amaçlar.
🏆
Harika! Yönetim ve Ordu tamam.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas ve Adım B'nin kilidini aç!
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas ve Adım B'nin kilidini aç!
👪
Adım B: SOSYAL HAYAT ve HUKUK
C. SOSYAL HAYAT
Konargöçer (Bozkır) yaşam tarzı hâkimdir. Bu nedenle toplumsal hareketlilik yüksektir. Sınıfsal bir ayrım (soylu, köle vb.) yoktur. Bu, Avrupa'daki Feodalite'den temel farkıdır.
Konargöçer (Bozkır) yaşam tarzı hâkimdir. Bu nedenle toplumsal hareketlilik yüksektir. Sınıfsal bir ayrım (soylu, köle vb.) yoktur. Bu, Avrupa'daki Feodalite'den temel farkıdır.
Toplumsal Hiyerarşi (Ezberlenmeli!)
(Küçükten Büyüğe)
(Küçükten Büyüğe)
✅ Oguş (Aile) ➡️ Urug (Soy / Sülale) ➡️ Boy (Kabile / Klan) ➡️ Budun (Millet / Halk) ➡️ İl (Devlet)
⚖️
D. HUKUK (TÖRE)
İslamiyet öncesi Türk hukukuna "Töre" denir. Töre, büyük ölçüde yazısız (sözlü) hukuk kurallarıdır.
Töre'nin Kaynakları
- Gelenek ve görenekler (Örf ve adetler).
- Kağan'ın koyduğu kurallar (Yarlık / Ferman).
- Kurultay'da alınan kararlar.
- Gök Tanrı inancından gelen prensipler.
⚠️ Töre'nin Gücü:
Töre, her şeyin üstündedir. Kağan dahil herkes Töre'ye uymak zorundadır. Bu durum, Türk devletlerinde "Kanun Üstünlüğü" anlayışının bir göstergesidir.
Töre, her şeyin üstündedir. Kağan dahil herkes Töre'ye uymak zorundadır. Bu durum, Türk devletlerinde "Kanun Üstünlüğü" anlayışının bir göstergesidir.
💡 İlk Yazılı Hukuk:
Töre sözlü olsa da, Uygurlar yerleşik hayata geçince ticaret, kira, miras gibi konularda ilk yazılı hukuk belgelerini (medeni hukuk) oluşturmuşlardır.
Töre sözlü olsa da, Uygurlar yerleşik hayata geçince ticaret, kira, miras gibi konularda ilk yazılı hukuk belgelerini (medeni hukuk) oluşturmuşlardır.
🏆
Mükemmel! Toplum ve hukuk bitti.
Haydi "Sınava Başla" ve Adım C'ye geç!
Haydi "Sınava Başla" ve Adım C'ye geç!
🕊️
Adım C: DİN, İNANIŞ ve EKONOMİ
1. Gök Tanrı Dini (Tengricilik)
- Tek Tanrılıdır (Monomoteist).
- Ahiret İnancı (Güçlü).
- Diğer İnançlar: Atalar Kültü, Doğa Kültü ve Şamanizm (Din değil, Baksı/Kam'ların yaptığı ayinlerdir).
2. Ahiret İnancının Kanıtları
- Kurgan: Oda şeklindeki mezarlar.
- Eşyalarla Gömülme: (Atı, silahı vb.)
- Balbal: Öldürdüğü düşman sayısı kadar dikilen heykeller (Ahirette hizmetkarı olacak).
- Uçmağ (Cennet) ve Tamu (Cehennem) kavramları.
- Yuğ Töreni: Cenaze ve yas törenleri.
3. Yayılan Diğer Dinler (ÖZET)
- Maniheizm ve Budizm: Uygurlar
- Musevilik (Yahudilik): Hazarlar
- Hristiyanlık: Avarlar, Macarlar, Tuna Bulgarları, Peçenekler
- İslamiyet: Karluklar (ilk topluluk), İtil Bulgarları (ilk devlet)
💰
F. EKONOMİ
Ekonominin temeli hayvancılıktır (Bozkır kültürü gereği). En önemli zenginlik kaynağı at, koyun ve sığır sürüleridir.
Diğer Ekonomik Faaliyetler
- Ticaret: İpek Yolu ve Kürk Yolu (Çin ile savaşların temel nedeni).
- Tarım (Uygurlar): Gerçek anlamda sulu tarım (Karız kanalları) Uygurlarla başlamıştır.
- Maden İşlemeciliği: "Bozkırın Kuyumcuları" (İskitler).
- Para: Türgişler (Baga Tarkan) ilk parayı bastı. Göktürkler "Yarmak" (madeni), Uygurlar "Çav" (kağıt benzeri) kullandı.
🏆
Çok iyi! Din ve Ekonomi bitti.
Şimdi "Sınava Başla" ve son adım olan Adım D'ye geç!
Şimdi "Sınava Başla" ve son adım olan Adım D'ye geç!
✍️
Adım D: YAZI, DİL, EDEBİYAT ve SANAT
1. Alfabeler (Milli Alfabeler)
- Göktürk (Orhun) Alfabesi: 38 harflidir. İlk milli alfabemizdir.
- Uygur Alfabesi: 18 harflidir (Soğd kökenli). İkinci milli alfabedir.
2. Yazılı Edebiyat (En Önemlileri)
- Yenisey Kitabeleri (Kırgızlar): En eski Türk yazıtlarıdır (edebi değeri düşük).
- Orhun Abideleri (Göktürk): İlk yazılı kaynaklar, ilk siyasetname.
- Karabalgasun ve Moyun Çor Yazıtları (Uygur): Mani dininin kabulünü anlatır.
- Uygur Metinleri (Altun Yaruk, Sekiz Yükmek): Dini metinler.
3. Sözlü Edebiyat (Destanlar)
(KPSS Sorusu!)
(KPSS Sorusu!)
- İskitler (Saka): Alp Er Tunga Destanı ve Şu Destanı.
- Asya Hun: Oğuz Kağan Destanı (Mete Han).
- Göktürkler: Ergenekon Destanı ve Bozkurt Destanı.
- Uygurlar: Türeyiş Destanı ve Göç Destanı.
- Kırgızlar: Manas Destanı (Dünyanın en uzun).
🎨
H. BİLİM VE SANAT
1. Bilim (Takvim)
Konargöçer yaşam, gökyüzünü incelemeyi zorunlu kıldığı için Astronomi gelişmiştir.
💡 12 Hayvanlı Türk Takvimi, Türklerin kullandığı ilk milli takvimdir (Güneş yılı esasına dayanır).
Konargöçer yaşam, gökyüzünü incelemeyi zorunlu kıldığı için Astronomi gelişmiştir.
💡 12 Hayvanlı Türk Takvimi, Türklerin kullandığı ilk milli takvimdir (Güneş yılı esasına dayanır).
2. Göçebe Sanat (Hun, Göktürk)
- "Taşınabilir" eşyalar üzerine yoğunlaşmıştır.
- Hayvan Üslubu: Kemer, kılıç vb. üzerine hayvan figürleri işlenmesidir.
- Maden İşlemeciliği: "Bozkırın Kuyumcuları".
- Halı Sanatı: Dünyanın en eski halısı Pazırık Halısı Asya Hunlarına aittir.
3. Yerleşik Sanat (Uygurlar)
- Fresko (Duvar Resmi): Tapınak duvarlarına yapılan resimler.
- Minyatür (Kitap Resmi): Matbaa ile gelişen kitap süsleme sanatı.
- Mimari: Tapınaklar, saraylar ve "Stupa" (Budist tapınağı) mimarisi.
- Türk Üçgeni: Kubbeye geçişi sağlayan mimari unsur (Selçuklu'yu etkiledi).
🎉
BÖLÜM 5 BİTTİ!
Tebrikler! İslamiyet Öncesi Türk Tarihi'nin tamamı bitti!
Haydi son Final Sınavı'na!
Tebrikler! İslamiyet Öncesi Türk Tarihi'nin tamamı bitti!
Haydi son Final Sınavı'na!
Test Sonucu
Tebrikler!
Tüm soruları (3'te 3) doğru cevaplayarak bu bölümü başarıyla tamamladınız.
Test Sonucu
Üzgünüz, Başarısız Oldunuz.
Bazı soruları yanlış cevapladınız. (Skor: 3'te 2). Lütfen konuyu tekrar gözden geçirin.