İçereği Atla
Test 1: Cumhuriyet Dönemi Kültür ve Medeniyeti

CUMHURİYET DÖNEMİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ

TEST - 1

Soru 1: 1933 Üniversite Reformu ile Darülfünun'un kapatılıp yerine İstanbul Üniversitesi'nin kurulması sürecinde, Nazi Almanyası'ndan kaçarak Türkiye'ye sığınan ve bu reforma önemli katkılar sunan yabancı bilim insanları arasında yer alan Albert Einstein'ın tavsiyesiyle davet edilen isim kimdir?

Doğru Cevap: A) Albert Malche

Açıklama: İsviçreli pedagog Albert Malche, Türk Hükümeti tarafından davet edilerek Darülfünun hakkında bir rapor hazırlamıştır. Bu rapor, 1933 Üniversite Reformu'nun temelini oluşturmuş ve Darülfünun'un kapatılarak modern bir yapıya sahip İstanbul Üniversitesi'nin kurulmasına yol açmıştır.

Soru 2: Cumhuriyetin ilk yıllarında, milli mimari akımının öncülerinden olan ve II. TBMM binası, Ankara Etnografya Müzesi gibi yapıların mimarı olarak tanınan kişi aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: B) Vedat Tek

Açıklama: Vedat Tek, Mimar Kemaleddin ile birlikte Birinci Ulusal Mimarlık Akımı'nın en önemli temsilcisidir. II. TBMM binası (bugünkü Cumhuriyet Müzesi) ve Ankara Palas gibi önemli yapıların mimarıdır. Ankara Etnografya Müzesi'nin mimarı ise Arif Hikmet Koyunoğlu'dur.

Soru 3: Atatürk Dönemi'nde, Türk müziğinin evrensel standartlara kavuşması amacıyla kurulan ve "Türk Beşleri" olarak anılan besteciler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

Doğru Cevap: E) Münir Nurettin Selçuk

Açıklama: Türk Beşleri; Cemal Reşit Rey, Hasan Ferit Alnar, Ulvi Cemal Erkin, Ahmed Adnan Saygun ve Necil Kazım Akses'ten oluşur. Bu besteciler, geleneksel Türk müziği motiflerini Batı klasik müziği teknikleriyle birleştirerek evrensel eserler yaratmışlardır. Münir Nurettin Selçuk ise geleneksel Türk sanat müziğinin en önemli icracılarından biridir.

Soru 4: Cumhuriyetin ilk yıllarında açılan ve daha sonra Ankara Üniversitesi'nin temelini oluşturan ilk yükseköğretim kurumu aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: A) Ankara Hukuk Mektebi

Açıklama: 1925 yılında, inkılapları savunacak ve laik hukuk sistemini uygulayacak hukukçuları yetiştirmek amacıyla kurulan Ankara Hukuk Mektebi, Cumhuriyetin Ankara'da açtığı ilk yükseköğretim kurumudur ve 1946'da kurulan Ankara Üniversitesi'nin de ilk fakültesi olmuştur.

Soru 5: Atatürk'ün direktifiyle kurulan ve Türk inkılabının ideolojisini halka anlatmak, kültürel gelişimi sağlamak amacıyla yurt geneline yayılan kurum aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: E) Halkevleri

Açıklama: 1932 yılında, II. Meşrutiyet döneminde kurulan Türk Ocakları'nın yerine kurulan Halkevleri, birer yaygın eğitim kurumu olarak faaliyet göstermiştir. Dil, tarih, edebiyat, spor, güzel sanatlar gibi birçok alanda kurslar ve etkinlikler düzenleyerek Cumhuriyet ideolojisinin ve kültürünün halk arasında yayılmasına hizmet etmişlerdir.

Soru 6: Aşağıdakilerden hangisi, Atatürk Dönemi'nde kırsal kesimin eğitim ve kalkınma sorunlarına çözüm bulmak amacıyla hayata geçirilen özgün bir eğitim modelidir?

Doğru Cevap: B) Köy Enstitüleri

Açıklama: Köy Enstitüleri, 1940 yılında kurulmuş olsa da temelleri ve felsefesi Atatürk dönemindeki eğitmen kurslarına dayanır. "İş içinde, iş için, işle eğitim" felsefesiyle köyden alınan zeki çocukları hem öğretmen hem de modern tarım ve zanaat ustası olarak yetiştirerek köylerine geri göndermeyi amaçlayan, dünyaya örnek olmuş özgün bir eğitim projesidir.

Soru 7: "Kaplumbağa Terbiyecisi" ve "Silah Taciri" gibi ünlü tablolarıyla tanınan, aynı zamanda Sanayi-i Nefise Mektebi'nin (Güzel Sanatlar Akademisi) ve İstanbul Arkeoloji Müzesi'nin kurucusu olan çok yönlü sanatçı ve devlet adamı kimdir?

Doğru Cevap: C) Osman Hamdi Bey

Açıklama: Osman Hamdi Bey, Osmanlı'nın son, Cumhuriyet'in ilk yıllarını etkileyen, ressamlığının yanı sıra modern müzeciliğin ve güzel sanatlar eğitiminin de kurucusu olan öncü bir aydındır. Faaliyetleri Atatürk Dönemi kültür politikalarının temelini oluşturmuştur.

Soru 8: Cumhuriyet Dönemi Türk tiyatrosunun kurumsallaşmasında önemli bir rol oynayan ve 1934'te İstanbul Şehir Tiyatroları adını alan kurumun Osmanlı'daki adı nedir?

Doğru Cevap: A) Darülbedayi

Açıklama: 1914 yılında "Güzellikler Evi" anlamına gelen Darülbedayi adıyla kurulan kurum, Cumhuriyet döneminde de faaliyetlerini sürdürmüş ve modern Türk tiyatrosunun temelini atmıştır. Darülelhan ise konservatuvardır.

Soru 9: Atatürk'ün manevi kızı olan ve dünyanın ilk kadın savaş pilotu olarak tarihe geçen isim aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: E) Sabiha Gökçen

Açıklama: Atatürk tarafından evlat edinilen Sabiha Gökçen, havacılığa olan ilgisi üzerine eğitim almış ve 1937'de Dersim Harekatı'na katılarak dünyanın ilk kadın savaş pilotu unvanını kazanmıştır.

Soru 10: Cumhuriyetin ilk yıllarında milli bir bilinç oluşturmak amacıyla heykeltıraşlığa önem verilmiştir. Ankara'da bulunan "Güvenpark Anıtı" ve "Ulus Zafer Anıtı" gibi önemli eserleri yapan yabancı heykeltıraş kimdir?

Doğru Cevap: A) Heinrich Krippel

Açıklama: Avusturyalı heykeltıraş Heinrich Krippel, Atatürk'ün daveti üzerine Türkiye'ye gelmiş ve Cumhuriyetin simgesi haline gelen birçok önemli anıta imza atmıştır. Bunların en bilinenleri Ankara Ulus'taki Zafer Anıtı ve Kızılay'daki Güvenpark Anıtı'dır.

Soru 11: 1928'de Harf İnkılabı'nın yapılmasının ardından okuryazar oranını artırmak amacıyla;
I. Millet Mektepleri'nin açılması,
II. Halkevleri'nde okuma-yazma kursları düzenlenmesi,
III. Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun çıkarılması
gelişmelerinden hangileri yaşanmıştır?

Doğru Cevap: C) I ve II

Açıklama: Harf İnkılabı'nın hemen ardından yeni harfleri öğretmek için Millet Mektepleri açılmış (I) ve daha sonra kurulan Halkevleri de bu eğitim seferberliğine kurslarla destek vermiştir (II). Tevhid-i Tedrisat Kanunu ise 1924 yılında, Harf İnkılabı'ndan önce çıkarılmış bir kanundur.

Soru 12: Atatürk'ün emriyle yazılan ve okullarda ders kitabı olarak okutulan "Türk Tarihinin Ana Hatları" adlı eserin temel amacı nedir?

Doğru Cevap: D) Ümmetçi tarih anlayışı yerine ulusal tarih anlayışını yerleştirmek

Açıklama: Bu eser, "Türk Tarih Tezi"nin temelini oluşturur. Amacı, Osmanlı ve İslam tarihi merkezli ümmetçi anlayıştan çıkarak, Türklerin kökenlerini Orta Asya'ya dayandıran, dünya tarihindeki yerini ve medeniyete katkılarını vurgulayan ulusal bir tarih bilinci oluşturmaktır.

Soru 13: Cumhuriyetin ilk yıllarında sağlık alanında yapılan çalışmalardan olan Hıfzıssıhha Enstitüsü'nün temel görevi aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: B) Aşı ve serum üretmek

Açıklama: Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü, Cumhuriyetin ilk yıllarında salgın hastalıklarla mücadele etmek amacıyla kurulmuştur. Temel görevi, ülkenin ihtiyacı olan aşı, serum gibi temel tıbbi malzemeleri üretmek ve halk sağlığını korumaktı.

Soru 14: Ankara'da kurulan ve Cumhuriyet Dönemi müziğinin temelini oluşturan Musiki Muallim Mektebi, daha sonra hangi iki kuruma ayrılmıştır?

Doğru Cevap: A) Ankara Devlet Konservatuvarı ve Gazi Eğitim Enstitüsü Müzik Bölümü

Açıklama: 1924'te müzik öğretmeni yetiştirmek amacıyla kurulan Musiki Muallim Mektebi, 1936'da ikiye ayrılmıştır. Sanatçı yetiştiren bölümü Ankara Devlet Konservatuvarı'nın, öğretmen yetiştiren bölümü ise Gazi Eğitim Enstitüsü'nün Müzik Bölümü'nün temelini oluşturmuştur.

Soru 15: Cumhuriyet Dönemi'nde yayımlanan ve inkılapların ideolojisini savunan "Kadro" dergisinin kurucuları arasında Yakup Kadri Karaosmanoğlu ile birlikte yer alan diğer önemli isim kimdir?

Doğru Cevap: D) Şevket Süreyya Aydemir

Açıklama: 1932-1934 yılları arasında yayımlanan Kadro dergisi, Türk inkılabının teorik ve ideolojik çerçevesini oluşturmaya çalışan bir aydın grubunun yayın organıydı. Bu grubun en önemli iki ismi, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Şevket Süreyya Aydemir'dir.

Soru 16: Atatürk'ün "En büyük eserim" dediği ve onun tüm ilke ve inkılaplarının yaşatılmasını emanet ettiği temel kurum aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: A) Türkiye Cumhuriyeti

Açıklama: Atatürk, yaptığı tüm devrimlerin ve kurduğu tüm kurumların üzerinde, en büyük ve kalıcı eseri olarak, tam bağımsız ve milli egemenliğe dayanan Türkiye Cumhuriyeti'ni görmüştür. Diğer tüm kurumlar bu temel eserin varlığı ve korunması için vardır.

Soru 17: Aşağıdaki mimari eserlerden hangisi, Ankara'nın başkent oluşunu simgeleyen ve Cumhuriyet Dönemi'nde inşa edilen anıtsal yapılardan biri değildir?

Doğru Cevap: B) Anadolu Medeniyetleri Müzesi

Açıklama: Anadolu Medeniyetleri Müzesi, binası Osmanlı döneminden kalma tarihi Kurşunlu Han ve Kurşunlu Bedesten'in restore edilmesiyle oluşturulmuştur. Diğer seçenekler ise doğrudan Cumhuriyetin ilk yıllarında Ankara'da inşa edilen simgesel yapılardır.

Soru 18: I. Köy Enstitülerinin kurulması
II. Üniversite Reformu'nun yapılması
III. Halkevlerinin açılması
Yukarıdaki gelişmelerden hangileri, Atatürk'ün ölümünden sonra gerçekleşmiştir?

Doğru Cevap: A) Yalnız I

Açıklama: Halkevleri 1932'de, Üniversite Reformu ise 1933'te, yani Atatürk hayattayken gerçekleştirilmiştir. Köy Enstitüleri ise, temelleri Atatürk döneminde atılsa da, kanunu 1940 yılında İsmet İnönü döneminde çıkarılmıştır.

Soru 19: Cumhuriyetin ilk yıllarında klasik Türk müziği yerine çok sesli Batı müziğinin teşvik edilmesinin temel amacı nedir?

Doğru Cevap: E) Çağdaş ve evrensel bir müzik kültürü oluşturmak

Açıklama: Atatürk'ün kültür politikasının amacı, milli değerlerden kopmadan evrensel sanat formlarını benimsemektir. Bu doğrultuda, halk müziği ezgilerinin çok sesli Batı müziği teknikleriyle işlenerek hem ulusal hem de uluslararası düzeyde kabul görecek çağdaş bir müzik kültürü yaratılması hedeflenmiştir.

Soru 20: 1935 yılında çıkarılan bir kanunla hafta sonu tatilinin Cuma gününden Pazar gününe alınmasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: B) Batılı devletlerle olan ticari ilişkileri kolaylaştırmak

Açıklama: O dönemde Türkiye'nin en önemli ticari ortakları olan Batılı ülkelerde hafta sonu tatili Cumartesi ve Pazar günleriydi. Türkiye'de tatilin Cuma olması, haftanın üç gününde ticari ilişkilerin aksamasına neden oluyordu. Bu değişikliğin temel amacı, bu uyumsuzluğu gidererek ticareti ve ekonomiyi canlandırmaktır.