CUMHURİYET DÖNEMİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ
TEST - 4
Soru 1: 1924 yılında kurulan Musiki Muallim Mektebi, aşağıdaki kurumlardan hangisinin temelini oluşturmuştur?
Doğru Cevap: A) Ankara Devlet Konservatuvarı
Açıklama: Başlangıçta müzik öğretmeni yetiştirmek amacıyla kurulan Musiki Muallim Mektebi, daha sonraki yıllarda sanatçı yetiştiren bir yapıya dönüşerek 1936'da Ankara Devlet Konservatuvarı'nın temelini oluşturmuştur.
Soru 2: 1935 yılında madenlerimizi araştırmak ve ekonomiye kazandırmak amacıyla kurulan kurum aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü (MTA)
Açıklama: MTA, Türkiye'nin yeraltı kaynaklarını bilimsel yöntemlerle araştırmak, haritalarını çıkarmak ve işletilmeye uygun maden yataklarını tespit etmek amacıyla kurulmuştur. Etibank ise bulunan bu madenleri işletmekle görevli olan banka ve sanayi kuruluşudur.
Soru 3: Atatürk'ün direktifiyle, Türk tarihini sadece Osmanlı ve İslam tarihiyle sınırlı tutmayıp, İslamiyet öncesi Türk tarihini ve Anadolu medeniyetlerini de araştıran "Türk Tarih Tezi" hangi kurumun çalışmalarıyla geliştirilmiştir?
Doğru Cevap: B) Türk Tarih Kurumu
Açıklama: Türk Tarih Tezi, Türklerin dünya medeniyetine yaptığı katkıları ortaya koymayı ve ulusal bir tarih bilinci oluşturmayı amaçlayan bir yaklaşımdır. Bu tezin geliştirilmesi ve yayılması görevi, 1931'de kurulan Türk Tarih Kurumu'na verilmiştir.
Soru 4: Cumhuriyetin ilk operası olan "Özsoy", hangi ülke liderinin Türkiye ziyareti onuruna bestelenmiştir?
Doğru Cevap: E) İran Şahı Rıza Pehlevi
Açıklama: Adnan Saygun tarafından bestelenen Özsoy Operası, 1934 yılında İran Şahı Rıza Pehlevi'nin Türkiye ziyareti şerefine sahnelenmiştir. Eser, iki ülkenin ortak mitolojik köklerine ve kardeşliğine vurgu yapmaktadır.
Soru 5: Atatürk Dönemi'nde kırsal kalkınmayı sağlamak ve köye öğretmen yetiştirmek amacıyla başlatılan ancak asıl olarak İsmet İnönü döneminde kurumsallaşan eğitim projesi aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: A) Köy Enstitüleri
Açıklama: Köy Enstitüleri kanunu 1940'ta çıksa da, bu modelin temelleri Atatürk'ün son yıllarında başlatılan "eğitmen kursları" ile atılmıştır. Amaç, köyden seçilen gençleri hem öğretmen hem de modern tarım ve zanaat bilgileriyle donatarak köylerine geri göndermekti.
Soru 6: Cumhuriyet Dönemi Türk resminde "d Grubu" sanatçıları, aşağıdaki akımlardan hangisinin etkisinde kalarak eserler üretmişlerdir?
Doğru Cevap: B) Kübizm ve Konstrüktivizm
Açıklama: Nurullah Berk, Zeki Faik İzer, Abidin Dino gibi sanatçıların oluşturduğu "d Grubu", Çallı Kuşağı'nın empresyonist anlayışına karşı çıkmış, Batı'daki daha modern ve biçimci akımlar olan Kübizm ve Konstrüktivizm etkisinde eserler vermişlerdir.
Soru 7: Türkiye'nin ilk sivil havacılık okulu olan ve daha sonra Türk Hava Kurumu'na devredilen kurum aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) Vecihi Hürkuş Sivil Tayyare Mektebi
Açıklama: Milli Mücadele kahramanı ve ilk Türk uçak tasarımcısı olan Vecihi Hürkuş, 1932 yılında Türkiye'nin ilk sivil havacılık okulunu kurmuş, ancak maddi imkansızlıklar nedeniyle bu okulu daha sonra Türk Hava Kurumu'na devretmek zorunda kalmıştır.
Soru 8: Atatürk Dönemi'nde sağlık alanında, halkı salgın hastalıklara (verem, sıtma, trahom vb.) karşı korumak ve bilinçlendirmek amacıyla kurulan dernekler aşağıdakilerden hangileridir?
Doğru Cevap: A) Verem Savaş Dernekleri ve Kızılay
Açıklama: Cumhuriyetin ilk yıllarında en büyük sağlık sorunlarından biri veremdi. Bu amaçla ülkenin dört bir yanında Verem Savaş Dernekleri kurulmuştur. Kızılay (Hilal-i Ahmer) ise savaş yıllarından beri sağlık alanında faaliyet gösteren en önemli yardım kuruluşuydu.
Soru 9: Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kağıt paraları (banknotlar) hangi yıl basılmıştır?
Doğru Cevap: C) 1927
Açıklama: Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk banknotları, Harf Devrimi'nden önce olduğu için üzerinde Osmanlıca harflerle "Türkiye Cumhuriyeti" yazılı olarak 1927 yılında İngiltere'de basılmış ve dolaşıma girmiştir.
Soru 10: Atatürk'ün "Sanatsız kalan bir milletin hayat damarlarından biri kopmuş demektir." sözü, onun hangi alana verdiği önemi doğrudan göstermektedir?
Doğru Cevap: B) Güzel Sanatlar
Açıklama: Bu söz, Atatürk'ün bir milletin varlığını ve gelişimini sürdürebilmesi için sanatın (resim, heykel, müzik, mimari vb.) hayati bir öneme sahip olduğunu düşündüğünü göstermektedir.
Soru 11: 1925 yılında çıkarılan bir kanunla hafta tatilinin Cuma'dan Pazar gününe alınması, hangi inkılabın bir tamamlayıcısı niteliğindedir?
Doğru Cevap: E) Takvim ve saat sisteminin değiştirilmesi
Açıklama: Takvim, saat ve ölçülerin değiştirilmesindeki temel amaç, Batı dünyasıyla olan sosyal ve ekonomik ilişkilerde uyumu sağlamaktı. Hafta tatilinin de Batılı ülkelerle aynı güne (Pazar) alınması, bu uyumu tamamlama amacını taşıyan bir adımdır.
Soru 12: Atatürk'ün emriyle kurulan ve Cumhuriyetin ilk yıllarında sinema ve tiyatro alanında büyük hizmetler veren Muhsin Ertuğrul'un başında bulunduğu kurum hangisidir?
Doğru Cevap: A) Darülbedayi (İstanbul Şehir Tiyatroları)
Açıklama: Osmanlı'dan devralınan Darülbedayi, Cumhuriyet döneminde Muhsin Ertuğrul'un sanat yönetmenliğinde modern bir yapıya kavuşmuş ve Türk tiyatrosunun gelişiminde lokomotif görevi görmüştür. Devlet Tiyatroları ise daha sonra, 1949'da kurulacaktır.
Soru 13: 1936 yılında kurulan Ankara Devlet Konservatuvarı'nın kuruluşunda, Nazi Almanyası'ndan kaçarak Türkiye'ye gelen hangi ünlü Alman besteci görev almıştır?
Doğru Cevap: B) Paul Hindemith
Açıklama: Ünlü Alman besteci ve müzik teorisyeni Paul Hindemith, Nazi rejiminden kaçarak Türkiye'ye sığınmış ve Atatürk'ün daveti üzerine Türkiye'deki müzik kurumlarının, özellikle de Ankara Devlet Konservatuvarı'nın yapılandırılmasında çok önemli bir rol oynamıştır.
Soru 14: Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kadın doktoru aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: A) Safiye Ali
Açıklama: Safiye Ali, Almanya'da tıp eğitimi almış ve 1923 yılında Türkiye'nin ilk kadın doktoru olarak icazetnamesini (diplomasını) almıştır. Özellikle anne-çocuk sağlığı üzerine çalışmalar yapmıştır. Türkan Akyol ise Türkiye'nin ilk kadın bakanıdır.
Soru 15: Atatürk'ün talimatıyla 1925'te kurulan ve günümüzde Türk havacılığının en önemli sivil toplum kuruluşu olan kurum hangisidir?
Doğru Cevap: D) Türk Hava Kurumu (Türk Tayyare Cemiyeti)
Açıklama: 1925 yılında "Türk Tayyare Cemiyeti" adıyla kurulan Türk Hava Kurumu'nun temel amacı, halkın bağışlarıyla Türkiye'de havacılık sanayisini kurmak, gençlere havacılığı sevdirmek ve sivil havacılığı geliştirmektir.
Soru 16: "Yaban" romanında Kurtuluş Savaşı yıllarındaki aydın-köylü çatışmasını işleyen ve Atatürk'ün yakın arkadaşlarından olan yazar kimdir?
Doğru Cevap: A) Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Açıklama: Milli Mücadele'ye bizzat katılmış olan Yakup Kadri Karaosmanoğlu, "Yaban" adlı eserinde savaş yıllarında Anadolu köyündeki bir aydının yaşadığı yalnızlığı ve halkla arasındaki kopukluğu anlatarak dönemin toplumsal yapısına eleştirel bir bakış getirmiştir.
Soru 17: Atatürk Dönemi'nde kurulan aşağıdaki bankalardan hangisinin temel amacı, tarım sektörünü ve çiftçiyi desteklemektir?
Doğru Cevap: B) Ziraat Bankası
Açıklama: Kökeni Osmanlı dönemindeki Memleket Sandıkları'na dayanan Ziraat Bankası, Cumhuriyet döneminde yeniden yapılandırılarak çiftçiye ucuz kredi sağlamak, tarımsal üretimi desteklemek ve tarım kooperatiflerini finanse etmek gibi görevler üstlenmiştir.
Soru 18: 1924 Anayasası'nda yapılan ilk ve en önemli laikleşme adımı aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) "Devletin dini İslam'dır" maddesinin anayasadan çıkarılması
Açıklama: 1928 yılında yapılan anayasa değişikliği ile "Devletin dini İslam'dır" hükmünün ve milletvekili yeminindeki dini ifadelerin kaldırılması, anayasal düzeyde laikliğe geçişin en temel ve ilk adımıdır.
Soru 19: Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye'de sporun gelişmesi için yurt dışından uzmanlar getirilmiştir. Bu kapsamda, Türk Milli Futbol Takımı'nın başına getirilen ilk yabancı teknik direktör kimdir?
Doğru Cevap: E) Billy Hunter
Açıklama: İskoçyalı futbol adamı Billy Hunter, 1924 yılında Türkiye'ye gelerek hem Galatasaray'ı çalıştırmış hem de Türkiye Milli Futbol Takımı'nın ilk teknik direktörü olmuştur.
Soru 20: Atatürk'ün emriyle kurulan ve Ankara'da modern bir başkentin planlanmasında görev alan Alman şehir plancısı ve mimar kimdir?
Doğru Cevap: B) Hermann Jansen
Açıklama: 1928 yılında açılan uluslararası yarışmayı kazanan Alman şehir plancısı Hermann Jansen, modern Ankara'nın imar planını (Jansen Planı) hazırlamıştır. Bu plan, geniş bulvarlar, yeşil alanlar ve kamu binalarıyla modern bir başkent yaratmayı hedefliyordu.
CUMHURİYET DÖNEMİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ
TEST - 4
Soru 1: 1924 yılında kurulan Musiki Muallim Mektebi, aşağıdaki kurumlardan hangisinin temelini oluşturmuştur?
Doğru Cevap: A) Ankara Devlet Konservatuvarı
Açıklama: Başlangıçta müzik öğretmeni yetiştirmek amacıyla kurulan Musiki Muallim Mektebi, daha sonraki yıllarda sanatçı yetiştiren bir yapıya dönüşerek 1936'da Ankara Devlet Konservatuvarı'nın temelini oluşturmuştur.
Soru 2: 1935 yılında madenlerimizi araştırmak ve ekonomiye kazandırmak amacıyla kurulan kurum aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü (MTA)
Açıklama: MTA, Türkiye'nin yeraltı kaynaklarını bilimsel yöntemlerle araştırmak, haritalarını çıkarmak ve işletilmeye uygun maden yataklarını tespit etmek amacıyla kurulmuştur. Etibank ise bulunan bu madenleri işletmekle görevli olan banka ve sanayi kuruluşudur.
Soru 3: Atatürk'ün direktifiyle, Türk tarihini sadece Osmanlı ve İslam tarihiyle sınırlı tutmayıp, İslamiyet öncesi Türk tarihini ve Anadolu medeniyetlerini de araştıran "Türk Tarih Tezi" hangi kurumun çalışmalarıyla geliştirilmiştir?
Doğru Cevap: B) Türk Tarih Kurumu
Açıklama: Türk Tarih Tezi, Türklerin dünya medeniyetine yaptığı katkıları ortaya koymayı ve ulusal bir tarih bilinci oluşturmayı amaçlayan bir yaklaşımdır. Bu tezin geliştirilmesi ve yayılması görevi, 1931'de kurulan Türk Tarih Kurumu'na verilmiştir.
Soru 4: Cumhuriyetin ilk operası olan "Özsoy", hangi ülke liderinin Türkiye ziyareti onuruna bestelenmiştir?
Doğru Cevap: E) İran Şahı Rıza Pehlevi
Açıklama: Adnan Saygun tarafından bestelenen Özsoy Operası, 1934 yılında İran Şahı Rıza Pehlevi'nin Türkiye ziyareti şerefine sahnelenmiştir. Eser, iki ülkenin ortak mitolojik köklerine ve kardeşliğine vurgu yapmaktadır.
Soru 5: Atatürk Dönemi'nde kırsal kalkınmayı sağlamak ve köye öğretmen yetiştirmek amacıyla başlatılan ancak asıl olarak İsmet İnönü döneminde kurumsallaşan eğitim projesi aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: A) Köy Enstitüleri
Açıklama: Köy Enstitüleri kanunu 1940'ta çıksa da, bu modelin temelleri Atatürk'ün son yıllarında başlatılan "eğitmen kursları" ile atılmıştır. Amaç, köyden seçilen gençleri hem öğretmen hem de modern tarım ve zanaat bilgileriyle donatarak köylerine geri göndermekti.
Soru 6: Cumhuriyet Dönemi Türk resminde "d Grubu" sanatçıları, aşağıdaki akımlardan hangisinin etkisinde kalarak eserler üretmişlerdir?
Doğru Cevap: B) Kübizm ve Konstrüktivizm
Açıklama: Nurullah Berk, Zeki Faik İzer, Abidin Dino gibi sanatçıların oluşturduğu "d Grubu", Çallı Kuşağı'nın empresyonist anlayışına karşı çıkmış, Batı'daki daha modern ve biçimci akımlar olan Kübizm ve Konstrüktivizm etkisinde eserler vermişlerdir.
Soru 7: Türkiye'nin ilk sivil havacılık okulu olan ve daha sonra Türk Hava Kurumu'na devredilen kurum aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) Vecihi Hürkuş Sivil Tayyare Mektebi
Açıklama: Milli Mücadele kahramanı ve ilk Türk uçak tasarımcısı olan Vecihi Hürkuş, 1932 yılında Türkiye'nin ilk sivil havacılık okulunu kurmuş, ancak maddi imkansızlıklar nedeniyle bu okulu daha sonra Türk Hava Kurumu'na devretmek zorunda kalmıştır.
Soru 8: Atatürk Dönemi'nde sağlık alanında, halkı salgın hastalıklara (verem, sıtma, trahom vb.) karşı korumak ve bilinçlendirmek amacıyla kurulan dernekler aşağıdakilerden hangileridir?
Doğru Cevap: A) Verem Savaş Dernekleri ve Kızılay
Açıklama: Cumhuriyetin ilk yıllarında en büyük sağlık sorunlarından biri veremdi. Bu amaçla ülkenin dört bir yanında Verem Savaş Dernekleri kurulmuştur. Kızılay (Hilal-i Ahmer) ise savaş yıllarından beri sağlık alanında faaliyet gösteren en önemli yardım kuruluşuydu.
Soru 9: Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kağıt paraları (banknotlar) hangi yıl basılmıştır?
Doğru Cevap: C) 1927
Açıklama: Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk banknotları, Harf Devrimi'nden önce olduğu için üzerinde Osmanlıca harflerle "Türkiye Cumhuriyeti" yazılı olarak 1927 yılında İngiltere'de basılmış ve dolaşıma girmiştir.
Soru 10: Atatürk'ün "Sanatsız kalan bir milletin hayat damarlarından biri kopmuş demektir." sözü, onun hangi alana verdiği önemi doğrudan göstermektedir?
Doğru Cevap: B) Güzel Sanatlar
Açıklama: Bu söz, Atatürk'ün bir milletin varlığını ve gelişimini sürdürebilmesi için sanatın (resim, heykel, müzik, mimari vb.) hayati bir öneme sahip olduğunu düşündüğünü göstermektedir.
Soru 11: 1925 yılında çıkarılan bir kanunla hafta tatilinin Cuma'dan Pazar gününe alınması, hangi inkılabın bir tamamlayıcısı niteliğindedir?
Doğru Cevap: E) Takvim ve saat sisteminin değiştirilmesi
Açıklama: Takvim, saat ve ölçülerin değiştirilmesindeki temel amaç, Batı dünyasıyla olan sosyal ve ekonomik ilişkilerde uyumu sağlamaktı. Hafta tatilinin de Batılı ülkelerle aynı güne (Pazar) alınması, bu uyumu tamamlama amacını taşıyan bir adımdır.
Soru 12: Atatürk'ün emriyle kurulan ve Cumhuriyetin ilk yıllarında sinema ve tiyatro alanında büyük hizmetler veren Muhsin Ertuğrul'un başında bulunduğu kurum hangisidir?
Doğru Cevap: A) Darülbedayi (İstanbul Şehir Tiyatroları)
Açıklama: Osmanlı'dan devralınan Darülbedayi, Cumhuriyet döneminde Muhsin Ertuğrul'un sanat yönetmenliğinde modern bir yapıya kavuşmuş ve Türk tiyatrosunun gelişiminde lokomotif görevi görmüştür. Devlet Tiyatroları ise daha sonra, 1949'da kurulacaktır.
Soru 13: 1936 yılında kurulan Ankara Devlet Konservatuvarı'nın kuruluşunda, Nazi Almanyası'ndan kaçarak Türkiye'ye gelen hangi ünlü Alman besteci görev almıştır?
Doğru Cevap: B) Paul Hindemith
Açıklama: Ünlü Alman besteci ve müzik teorisyeni Paul Hindemith, Nazi rejiminden kaçarak Türkiye'ye sığınmış ve Atatürk'ün daveti üzerine Türkiye'deki müzik kurumlarının, özellikle de Ankara Devlet Konservatuvarı'nın yapılandırılmasında çok önemli bir rol oynamıştır.
Soru 14: Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kadın doktoru aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: A) Safiye Ali
Açıklama: Safiye Ali, Almanya'da tıp eğitimi almış ve 1923 yılında Türkiye'nin ilk kadın doktoru olarak icazetnamesini (diplomasını) almıştır. Özellikle anne-çocuk sağlığı üzerine çalışmalar yapmıştır. Türkan Akyol ise Türkiye'nin ilk kadın bakanıdır.
Soru 15: Atatürk'ün talimatıyla 1925'te kurulan ve günümüzde Türk havacılığının en önemli sivil toplum kuruluşu olan kurum hangisidir?
Doğru Cevap: D) Türk Hava Kurumu (Türk Tayyare Cemiyeti)
Açıklama: 1925 yılında "Türk Tayyare Cemiyeti" adıyla kurulan Türk Hava Kurumu'nun temel amacı, halkın bağışlarıyla Türkiye'de havacılık sanayisini kurmak, gençlere havacılığı sevdirmek ve sivil havacılığı geliştirmektir.
Soru 16: "Yaban" romanında Kurtuluş Savaşı yıllarındaki aydın-köylü çatışmasını işleyen ve Atatürk'ün yakın arkadaşlarından olan yazar kimdir?
Doğru Cevap: A) Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Açıklama: Milli Mücadele'ye bizzat katılmış olan Yakup Kadri Karaosmanoğlu, "Yaban" adlı eserinde savaş yıllarında Anadolu köyündeki bir aydının yaşadığı yalnızlığı ve halkla arasındaki kopukluğu anlatarak dönemin toplumsal yapısına eleştirel bir bakış getirmiştir.
Soru 17: Atatürk Dönemi'nde kurulan aşağıdaki bankalardan hangisinin temel amacı, tarım sektörünü ve çiftçiyi desteklemektir?
Doğru Cevap: B) Ziraat Bankası
Açıklama: Kökeni Osmanlı dönemindeki Memleket Sandıkları'na dayanan Ziraat Bankası, Cumhuriyet döneminde yeniden yapılandırılarak çiftçiye ucuz kredi sağlamak, tarımsal üretimi desteklemek ve tarım kooperatiflerini finanse etmek gibi görevler üstlenmiştir.
Soru 18: 1924 Anayasası'nda yapılan ilk ve en önemli laikleşme adımı aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) "Devletin dini İslam'dır" maddesinin anayasadan çıkarılması
Açıklama: 1928 yılında yapılan anayasa değişikliği ile "Devletin dini İslam'dır" hükmünün ve milletvekili yeminindeki dini ifadelerin kaldırılması, anayasal düzeyde laikliğe geçişin en temel ve ilk adımıdır.
Soru 19: Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye'de sporun gelişmesi için yurt dışından uzmanlar getirilmiştir. Bu kapsamda, Türk Milli Futbol Takımı'nın başına getirilen ilk yabancı teknik direktör kimdir?
Doğru Cevap: E) Billy Hunter
Açıklama: İskoçyalı futbol adamı Billy Hunter, 1924 yılında Türkiye'ye gelerek hem Galatasaray'ı çalıştırmış hem de Türkiye Milli Futbol Takımı'nın ilk teknik direktörü olmuştur.
Soru 20: Atatürk'ün emriyle kurulan ve Ankara'da modern bir başkentin planlanmasında görev alan Alman şehir plancısı ve mimar kimdir?
Doğru Cevap: B) Hermann Jansen
Açıklama: 1928 yılında açılan uluslararası yarışmayı kazanan Alman şehir plancısı Hermann Jansen, modern Ankara'nın imar planını (Jansen Planı) hazırlamıştır. Bu plan, geniş bulvarlar, yeşil alanlar ve kamu binalarıyla modern bir başkent yaratmayı hedefliyordu.