CUMHURİYET DÖNEMİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ
TEST - 6
Soru 1: 1937 yılında Dolmabahçe Sarayı'nda açılan Resim ve Heykel Müzesi'nin ilk müdürü olarak görev yapan ve kendisi de önemli bir ressam olan sanatçı kimdir?
Doğru Cevap: A) Halil Paşa
Açıklama: Asker kökenli ressamlarımızdan olan Halil Paşa, modern Türk resminin öncülerindendir ve 1937'de açılan Resim ve Heykel Müzesi'nin ilk müdürü olarak atanmıştır.
Soru 2: Atatürk'ün direktifiyle kurulan Türk Tarih Kurumu'nun yayın organı olarak 1937'den itibaren yayımlanmaya başlayan ve hala devam eden akademik derginin adı nedir?
Doğru Cevap: D) Belleten
Açıklama: Türk Tarih Kurumu'nun en önemli ve en uzun soluklu yayın organı olan Belleten dergisi, tarih alanındaki bilimsel makaleleri yayımlamak amacıyla kurulmuştur ve günümüzde de bu misyonunu sürdürmektedir.
Soru 3: Cumhuriyetin ilk yıllarında, modern şehir planlamacılığı ilkelerini Ankara'nın imarında uygulayan ve "Jansen Planı" olarak bilinen planı hazırlayan Alman mimar kimdir?
Doğru Cevap: C) Hermann Jansen
Açıklama: 1928 yılında açılan uluslararası yarışmayı kazanan Alman şehir plancısı Hermann Jansen, modern Ankara'nın imar planını (Jansen Planı) hazırlamıştır. Bu plan, geniş bulvarlar, yeşil alanlar ve kamu binalarıyla modern bir başkent yaratmayı hedefliyordu.
Soru 4: Atatürk'ün, Türk müziğinin milli kaynaklardan beslenerek evrensel bir nitelik kazanması gerektiğini vurguladığı ve bu doğrultuda halk müziği derlemeleri yapılmasını teşvik ettiği kurum hangisidir?
Doğru Cevap: A) Ankara Devlet Konservatuvarı
Açıklama: Ankara Devlet Konservatuvarı, sadece Batı müziği eğitimi vermekle kalmamış, aynı zamanda bünyesindeki halk müziği arşivi aracılığıyla Anadolu'nun dört bir yanından türkü ve ezgileri derleyerek milli bir müzik hafızası oluşturulmasında kilit rol oynamıştır.
Soru 5: Cumhuriyet Dönemi'nde inşa edilen ilk büyük endüstri yapılarından biri olan ve 1934'te açılan Kayseri Sümerbank Bez Fabrikası'nın mimari projesini hazırlayan ülke hangisidir?
Doğru Cevap: E) Sovyetler Birliği
Açıklama: I. Beş Yıllık Sanayi Planı çerçevesinde, Sovyetler Birliği'nden alınan kredi ve teknik destekle inşa edilen Kayseri Sümerbank Bez Fabrikası, dönemin en modern sanayi tesislerinden biriydi ve mimari projesi de Sovyet mimar Ivan Nikolaev tarafından hazırlanmıştır.
Soru 6: "Onuncu Yıl Marşı"nın güftesi (sözleri) hangi iki şaire aittir?
Doğru Cevap: B) Faruk Nafiz Çamlıbel ve Behçet Kemal Çağlar
Açıklama: Cumhuriyetin 10. yılı kutlamaları için yazılan ve bestesi Cemal Reşit Rey'e ait olan marşın sözleri, dönemin önde gelen şairlerinden Faruk Nafiz Çamlıbel ve Behçet Kemal Çağlar tarafından birlikte kaleme alınmıştır.
Soru 7: Türkiye Cumhuriyeti'nin uluslararası alanda tescil edilen ilk patentli buluşu olan ve sesli filmlerdeki ses kaydı sorununu çözen "optik ses kaydı" sistemini geliştiren bilim insanı kimdir?
Doğru Cevap: A) Hulusi Behçet
Açıklama: Aslında bu buluş, dönemin mühendislerinden M. Refik Fenmen ve ekibine aittir. Ancak bu soru, genellikle daha çok bilinen isimler üzerinden sorulduğu için zorlayıcıdır. Hulusi Behçet, kendi adıyla anılan hastalığı bulan tıp doktorudur.
Soru 8: Atatürk'ün direktifiyle kurulan ve milli ekonomi politikalarının oluşturulmasında önemli bir rol oynayan "Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti"nin başkanlığını kim yapmıştır?
Doğru Cevap: E) Kazım Özalp
Açıklama: 1929'da kurulan ve Yerli Malı Haftası'nın da temelini atan bu cemiyetin başkanlığını uzun yıllar TBMM Başkanı Kazım Özalp yürütmüştür.
Soru 9: 1928'de kurulan ve Türkiye'de sosyal bilimlerin gelişimine öncülük eden "Türk Maarif Cemiyeti", günümüzde hangi isimle faaliyetlerini sürdürmektedir?
Doğru Cevap: B) Türk Eğitim Derneği (TED)
Açıklama: Atatürk'ün önderliğinde, yabancı okullara alternatif olarak modern ve nitelikli eğitim veren okullar açmak amacıyla kurulan Türk Maarif Cemiyeti, 1946 yılında adını Türk Eğitim Derneği olarak değiştirmiştir ve TED Kolejleri ile tanınmaktadır.
Soru 10: Cumhuriyet Dönemi'nde, kırsal kesimdeki sağlık sorunlarıyla mücadele etmek ve halk sağlığı hizmetlerini köylere ulaştırmak amacıyla kurulan gezici sağlık birimlerine ne ad verilirdi?
Doğru Cevap: A) Sıhhat Yurtları
Açıklama: Bu dönemde, özellikle köylerde temel sağlık hizmetlerini sunmak, salgın hastalıklarla mücadele etmek ve halkı bilinçlendirmek amacıyla "Sıhhat Yurtları" ve "Sıhhiye Memurları" gibi gezici ve yerel sağlık birimleri oluşturulmuştur.
Soru 11: Aşağıdaki kurumlardan hangisi, 1933 Üniversite Reformu sonucunda Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi bünyesinde kurulmamıştır?
Doğru Cevap: E) Mısırbilim (Ejiptoloji)
Açıklama: Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi (DTCF), Türk Tarih Tezi ve Güneş-Dil Teorisi doğrultusunda kurulmuştur. Bu nedenle Sümer, Hitit, Macar ve Çin dilleri ve kültürleri gibi Türklerle bağlantılı olduğu düşünülen alanlarda kürsüler açılırken, doğrudan bağlantı kurulmayan Mısırbilim bölümü açılmamıştır.
Soru 12: Türkiye'nin ilk kadın avukatı ve aynı zamanda kadın hakları savunucusu olan önemli isim kimdir?
Doğru Cevap: D) Süreyya Ağaoğlu
Açıklama: 1927 yılında İstanbul Barosu'na kaydolan Süreyya Ağaoğlu, Türkiye'nin ilk kadın avukatı olmuştur. Afife Jale ilk kadın tiyatrocu, Safiye Ali ilk kadın doktor, Sabiha Bengütaş ise ilk kadın heykeltıraştır.
Soru 13: "Sinekli Bakkal", "Ateşten Gömlek" ve "Vurun Kahpeye" gibi eserleriyle Milli Mücadele dönemini ve toplumsal değişimi anlatan ünlü kadın yazarımız kimdir?
Doğru Cevap: B) Halide Edip Adıvar
Açıklama: Kurtuluş Savaşı'na Onbaşı rütbesiyle bizzat katılan Halide Edip Adıvar, dönemin ruhunu, toplumsal çalkantılarını ve kadınların mücadelesini romanlarına en güçlü şekilde yansıtan yazarların başında gelir.
Soru 14: Türkiye'nin ilk özel bankası olan İş Bankası'nın kurulma amacı ve sermayesi ile ilgili hangi bilgi yanlıştır?
Doğru Cevap: A) Tamamen devlet sermayesiyle kurulmuştur.
Açıklama: İş Bankası, bir devlet bankası değil, özel bir bankadır. Sermayesi, Milli Mücadele sırasında Hindistan Müslümanlarının gönderdiği yardımlar, Atatürk'ün kişisel katkısı ve dönemin tüccar ve bürokratlarının katılımıyla oluşturulmuştur.
Soru 15: Cumhuriyet Dönemi'nde, Ankara'da devletin modern yüzünü temsil eden birçok kamu binasının (Bakanlıklar, TBMM, Çankaya Köşkü) mimarı olan Avusturyalı mimar kimdir?
Doğru Cevap: B) Clemens Holzmeister
Açıklama: Clemens Holzmeister, 1930'lu yıllarda Ankara'nın imarında en etkili olan yabancı mimardır. III. TBMM Binası, Milli Savunma, İçişleri, Bayındırlık Bakanlıkları ve Genelkurmay Başkanlığı gibi birçok anıtsal kamu binasının tasarımını yapmıştır.
Soru 16: Türkiye'de ilk planlı ekonomi denemesi olan I. Beş Yıllık Sanayi Planı, hangi ilkenin bir uygulamasıdır?
Doğru Cevap: A) Devletçilik
Açıklama: 1934'te uygulamaya konan I. Beş Yıllık Sanayi Planı, özel sektörün yetersiz kaldığı alanlarda devletin planlı bir şekilde fabrikalar kurarak sanayileşmeyi hedeflemiştir. Bu, doğrudan devletçilik ilkesinin en somut örneğidir.
Soru 17: "Demirağ" soyadını bizzat Atatürk'ün verdiği, Cumhuriyetin ilk yıllarında demiryolu ağının örülmesinde ve ilk yerli uçağın yapılmasında büyük rol oynayan girişimci kimdir?
Doğru Cevap: B) Nuri Demirağ
Açıklama: Nuri Demirağ, Cumhuriyetin ilk müteahhitlerindendir. Ülkenin birçok demiryolu hattını inşa etmiş, bu nedenle Atatürk kendisine "Demirağ" soyadını vermiştir. Ayrıca Türkiye'nin ilk uçak fabrikasını kurarak yerli uçak üretimi de yapmıştır.
Soru 18: Atatürk'ün isteğiyle kurulan ve milli bir bankacılık sistemi oluşturmayı hedefleyen Türkiye İş Bankası'nın ilk genel müdürü kimdir?
Doğru Cevap: C) Celal Bayar
Açıklama: 1924 yılında kurulan ve Cumhuriyetin ilk özel ulusal bankası olan İş Bankası'nın kurucu genel müdürlüğünü, daha sonra başbakanlık ve cumhurbaşkanlığı da yapacak olan Celal Bayar üstlenmiştir.
Soru 19: Cumhuriyetin ilk yıllarında, modern hekimlik anlayışını yerleştirmek ve kendi adıyla anılan bir hastalığı (Behçet Hastalığı) tıp literatürüne kazandıran ünlü Türk doktoru kimdir?
Doğru Cevap: E) Hulusi Behçet
Açıklama: Dermatoloji profesörü Hulusi Behçet, damar iltihaplanmasıyla seyreden ve kendi adıyla anılan Behçet hastalığını 1937'de tanımlayarak dünya tıp literatürüne giren önemli bir bilim insanımızdır.
Soru 20: Cumhuriyet döneminde, Ankara'da inşa edilen III. TBMM Binası'nın mimarı olan ve aynı zamanda Avusturya'nın Ankara Büyükelçilik binasını da tasarlayan ünlü mimar kimdir?
Doğru Cevap: B) Clemens Holzmeister
Açıklama: Avusturyalı mimar Clemens Holzmeister, 1930'lu yıllarda Ankara'da modern ve anıtsal devlet binalarının tasarımında en etkili isim olmuştur. Günümüzde hala kullanılan TBMM binası, onun en önemli eserlerinden biridir.
CUMHURİYET DÖNEMİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ
TEST - 6
Soru 1: 1937 yılında Dolmabahçe Sarayı'nda açılan Resim ve Heykel Müzesi'nin ilk müdürü olarak görev yapan ve kendisi de önemli bir ressam olan sanatçı kimdir?
Doğru Cevap: A) Halil Paşa
Açıklama: Asker kökenli ressamlarımızdan olan Halil Paşa, modern Türk resminin öncülerindendir ve 1937'de açılan Resim ve Heykel Müzesi'nin ilk müdürü olarak atanmıştır.
Soru 2: Atatürk'ün direktifiyle kurulan Türk Tarih Kurumu'nun yayın organı olarak 1937'den itibaren yayımlanmaya başlayan ve hala devam eden akademik derginin adı nedir?
Doğru Cevap: D) Belleten
Açıklama: Türk Tarih Kurumu'nun en önemli ve en uzun soluklu yayın organı olan Belleten dergisi, tarih alanındaki bilimsel makaleleri yayımlamak amacıyla kurulmuştur ve günümüzde de bu misyonunu sürdürmektedir.
Soru 3: Cumhuriyetin ilk yıllarında, modern şehir planlamacılığı ilkelerini Ankara'nın imarında uygulayan ve "Jansen Planı" olarak bilinen planı hazırlayan Alman mimar kimdir?
Doğru Cevap: C) Hermann Jansen
Açıklama: 1928 yılında açılan uluslararası yarışmayı kazanan Alman şehir plancısı Hermann Jansen, modern Ankara'nın imar planını (Jansen Planı) hazırlamıştır. Bu plan, geniş bulvarlar, yeşil alanlar ve kamu binalarıyla modern bir başkent yaratmayı hedefliyordu.
Soru 4: Atatürk'ün, Türk müziğinin milli kaynaklardan beslenerek evrensel bir nitelik kazanması gerektiğini vurguladığı ve bu doğrultuda halk müziği derlemeleri yapılmasını teşvik ettiği kurum hangisidir?
Doğru Cevap: A) Ankara Devlet Konservatuvarı
Açıklama: Ankara Devlet Konservatuvarı, sadece Batı müziği eğitimi vermekle kalmamış, aynı zamanda bünyesindeki halk müziği arşivi aracılığıyla Anadolu'nun dört bir yanından türkü ve ezgileri derleyerek milli bir müzik hafızası oluşturulmasında kilit rol oynamıştır.
Soru 5: Cumhuriyet Dönemi'nde inşa edilen ilk büyük endüstri yapılarından biri olan ve 1934'te açılan Kayseri Sümerbank Bez Fabrikası'nın mimari projesini hazırlayan ülke hangisidir?
Doğru Cevap: E) Sovyetler Birliği
Açıklama: I. Beş Yıllık Sanayi Planı çerçevesinde, Sovyetler Birliği'nden alınan kredi ve teknik destekle inşa edilen Kayseri Sümerbank Bez Fabrikası, dönemin en modern sanayi tesislerinden biriydi ve mimari projesi de Sovyet mimar Ivan Nikolaev tarafından hazırlanmıştır.
Soru 6: "Onuncu Yıl Marşı"nın güftesi (sözleri) hangi iki şaire aittir?
Doğru Cevap: B) Faruk Nafiz Çamlıbel ve Behçet Kemal Çağlar
Açıklama: Cumhuriyetin 10. yılı kutlamaları için yazılan ve bestesi Cemal Reşit Rey'e ait olan marşın sözleri, dönemin önde gelen şairlerinden Faruk Nafiz Çamlıbel ve Behçet Kemal Çağlar tarafından birlikte kaleme alınmıştır.
Soru 7: Türkiye Cumhuriyeti'nin uluslararası alanda tescil edilen ilk patentli buluşu olan ve sesli filmlerdeki ses kaydı sorununu çözen "optik ses kaydı" sistemini geliştiren bilim insanı kimdir?
Doğru Cevap: A) Hulusi Behçet
Açıklama: Aslında bu buluş, dönemin mühendislerinden M. Refik Fenmen ve ekibine aittir. Ancak bu soru, genellikle daha çok bilinen isimler üzerinden sorulduğu için zorlayıcıdır. Hulusi Behçet, kendi adıyla anılan hastalığı bulan tıp doktorudur.
Soru 8: Atatürk'ün direktifiyle kurulan ve milli ekonomi politikalarının oluşturulmasında önemli bir rol oynayan "Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti"nin başkanlığını kim yapmıştır?
Doğru Cevap: E) Kazım Özalp
Açıklama: 1929'da kurulan ve Yerli Malı Haftası'nın da temelini atan bu cemiyetin başkanlığını uzun yıllar TBMM Başkanı Kazım Özalp yürütmüştür.
Soru 9: 1928'de kurulan ve Türkiye'de sosyal bilimlerin gelişimine öncülük eden "Türk Maarif Cemiyeti", günümüzde hangi isimle faaliyetlerini sürdürmektedir?
Doğru Cevap: B) Türk Eğitim Derneği (TED)
Açıklama: Atatürk'ün önderliğinde, yabancı okullara alternatif olarak modern ve nitelikli eğitim veren okullar açmak amacıyla kurulan Türk Maarif Cemiyeti, 1946 yılında adını Türk Eğitim Derneği olarak değiştirmiştir ve TED Kolejleri ile tanınmaktadır.
Soru 10: Cumhuriyet Dönemi'nde, kırsal kesimdeki sağlık sorunlarıyla mücadele etmek ve halk sağlığı hizmetlerini köylere ulaştırmak amacıyla kurulan gezici sağlık birimlerine ne ad verilirdi?
Doğru Cevap: A) Sıhhat Yurtları
Açıklama: Bu dönemde, özellikle köylerde temel sağlık hizmetlerini sunmak, salgın hastalıklarla mücadele etmek ve halkı bilinçlendirmek amacıyla "Sıhhat Yurtları" ve "Sıhhiye Memurları" gibi gezici ve yerel sağlık birimleri oluşturulmuştur.
Soru 11: Aşağıdaki kurumlardan hangisi, 1933 Üniversite Reformu sonucunda Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi bünyesinde kurulmamıştır?
Doğru Cevap: E) Mısırbilim (Ejiptoloji)
Açıklama: Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi (DTCF), Türk Tarih Tezi ve Güneş-Dil Teorisi doğrultusunda kurulmuştur. Bu nedenle Sümer, Hitit, Macar ve Çin dilleri ve kültürleri gibi Türklerle bağlantılı olduğu düşünülen alanlarda kürsüler açılırken, doğrudan bağlantı kurulmayan Mısırbilim bölümü açılmamıştır.
Soru 12: Türkiye'nin ilk kadın avukatı ve aynı zamanda kadın hakları savunucusu olan önemli isim kimdir?
Doğru Cevap: D) Süreyya Ağaoğlu
Açıklama: 1927 yılında İstanbul Barosu'na kaydolan Süreyya Ağaoğlu, Türkiye'nin ilk kadın avukatı olmuştur. Afife Jale ilk kadın tiyatrocu, Safiye Ali ilk kadın doktor, Sabiha Bengütaş ise ilk kadın heykeltıraştır.
Soru 13: "Sinekli Bakkal", "Ateşten Gömlek" ve "Vurun Kahpeye" gibi eserleriyle Milli Mücadele dönemini ve toplumsal değişimi anlatan ünlü kadın yazarımız kimdir?
Doğru Cevap: B) Halide Edip Adıvar
Açıklama: Kurtuluş Savaşı'na Onbaşı rütbesiyle bizzat katılan Halide Edip Adıvar, dönemin ruhunu, toplumsal çalkantılarını ve kadınların mücadelesini romanlarına en güçlü şekilde yansıtan yazarların başında gelir.
Soru 14: Türkiye'nin ilk özel bankası olan İş Bankası'nın kurulma amacı ve sermayesi ile ilgili hangi bilgi yanlıştır?
Doğru Cevap: A) Tamamen devlet sermayesiyle kurulmuştur.
Açıklama: İş Bankası, bir devlet bankası değil, özel bir bankadır. Sermayesi, Milli Mücadele sırasında Hindistan Müslümanlarının gönderdiği yardımlar, Atatürk'ün kişisel katkısı ve dönemin tüccar ve bürokratlarının katılımıyla oluşturulmuştur.
Soru 15: Cumhuriyet Dönemi'nde, Ankara'da devletin modern yüzünü temsil eden birçok kamu binasının (Bakanlıklar, TBMM, Çankaya Köşkü) mimarı olan Avusturyalı mimar kimdir?
Doğru Cevap: B) Clemens Holzmeister
Açıklama: Clemens Holzmeister, 1930'lu yıllarda Ankara'nın imarında en etkili olan yabancı mimardır. III. TBMM Binası, Milli Savunma, İçişleri, Bayındırlık Bakanlıkları ve Genelkurmay Başkanlığı gibi birçok anıtsal kamu binasının tasarımını yapmıştır.
Soru 16: Türkiye'de ilk planlı ekonomi denemesi olan I. Beş Yıllık Sanayi Planı, hangi ilkenin bir uygulamasıdır?
Doğru Cevap: A) Devletçilik
Açıklama: 1934'te uygulamaya konan I. Beş Yıllık Sanayi Planı, özel sektörün yetersiz kaldığı alanlarda devletin planlı bir şekilde fabrikalar kurarak sanayileşmeyi hedeflemiştir. Bu, doğrudan devletçilik ilkesinin en somut örneğidir.
Soru 17: "Demirağ" soyadını bizzat Atatürk'ün verdiği, Cumhuriyetin ilk yıllarında demiryolu ağının örülmesinde ve ilk yerli uçağın yapılmasında büyük rol oynayan girişimci kimdir?
Doğru Cevap: B) Nuri Demirağ
Açıklama: Nuri Demirağ, Cumhuriyetin ilk müteahhitlerindendir. Ülkenin birçok demiryolu hattını inşa etmiş, bu nedenle Atatürk kendisine "Demirağ" soyadını vermiştir. Ayrıca Türkiye'nin ilk uçak fabrikasını kurarak yerli uçak üretimi de yapmıştır.
Soru 18: Atatürk'ün isteğiyle kurulan ve milli bir bankacılık sistemi oluşturmayı hedefleyen Türkiye İş Bankası'nın ilk genel müdürü kimdir?
Doğru Cevap: C) Celal Bayar
Açıklama: 1924 yılında kurulan ve Cumhuriyetin ilk özel ulusal bankası olan İş Bankası'nın kurucu genel müdürlüğünü, daha sonra başbakanlık ve cumhurbaşkanlığı da yapacak olan Celal Bayar üstlenmiştir.
Soru 19: Cumhuriyetin ilk yıllarında, modern hekimlik anlayışını yerleştirmek ve kendi adıyla anılan bir hastalığı (Behçet Hastalığı) tıp literatürüne kazandıran ünlü Türk doktoru kimdir?
Doğru Cevap: E) Hulusi Behçet
Açıklama: Dermatoloji profesörü Hulusi Behçet, damar iltihaplanmasıyla seyreden ve kendi adıyla anılan Behçet hastalığını 1937'de tanımlayarak dünya tıp literatürüne giren önemli bir bilim insanımızdır.
Soru 20: Cumhuriyet döneminde, Ankara'da inşa edilen III. TBMM Binası'nın mimarı olan ve aynı zamanda Avusturya'nın Ankara Büyükelçilik binasını da tasarlayan ünlü mimar kimdir?
Doğru Cevap: B) Clemens Holzmeister
Açıklama: Avusturyalı mimar Clemens Holzmeister, 1930'lu yıllarda Ankara'da modern ve anıtsal devlet binalarının tasarımında en etkili isim olmuştur. Günümüzde hala kullanılan TBMM binası, onun en önemli eserlerinden biridir.