KPSS Tarih (Milli Mücadele) - BÖLÜM 4: Sivas Kongresi (Ulusal Birlik) (PDF İndirmeli)

⚔️ KPSS TARİH (KURTULUŞ SAVAŞI HAZIRLIK) - BÖLÜM 4: SİVAS KONGRESİ (ULUSAL BİRLİK) (4-11 EYLÜL 1919) ⚔️

💡 6 Bölümlük Serimizin 4. Bölümü:
Bölüm 3'te, Erzurum Kongresi'nin "bölgesel" toplanıp "ulusal" kararlar aldığını ve "Manda"yı ilk kez reddettiğini gördük. Bu bölümde, Amasya Genelgesi'nde (Bölüm 2) çağrısı yapılan ulusal nitelikteki Sivas Kongresi'ni işleyeceğiz.

Konularımız: İstanbul Hükümeti'nin (Damat Ferit) kongreyi engelleme girişimleri (Ali Galip Olayı), kongredeki "Manda" tartışmaları ve KESİN RED, tüm cemiyetlerin tek çatı (A-RMHC) altında birleştirilmesi, Temsil Heyeti'nin ulusal bir hükümet gibi davranmaya başlaması (Ali Fuat Paşa'nın atanması) ve Damat Ferit Hükümeti'nin düşürülmesi.

A. KONGRE ÖNCESİ KRİZLER (ENGELLEME GİRİŞİMLERİ)

Erzurum Kongresi (Bölüm 3) sonrası hakkında "tutuklama emri" olan sivil Mustafa Kemal, Sivas'a geçmek için yola çıktı. İstanbul Hükümeti (Damat Ferit) ve İngilizler, bu ulusal kongreyi "vatan hainliği" olarak görüp engellemek için her yolu denediler.

1. Ali Galip Olayı (Elazığ Valisi):

Damat Ferit, Elazığ Valisi Ali Galip'e (ve Ankara Valisi Muhittin Paşa'ya) "Mustafa Kemal'i ve Sivas Kongresi'ni basıp dağıtma" emri verdi. Ali Galip, Sivas'a doğru yola çıksa da, Mustafa Kemal'in Kazım Karabekir Paşa (15. Kolordu) desteğine sahip olduğunu görünce geri çekildi. Bu, İstanbul Hükümeti'nin Milli Mücadele'yi fiilen durdurma girişiminin ilk örneğidir.

2. Fransızların Engellemesi:

Fransızlar, Sivas'ı işgal etme tehdidinde bulunarak Sivas Valisi Reşit Paşa'ya baskı yaptı, ancak Reşit Paşa bu baskılara boyun eğmedi.

B. SİVAS KONGRESİ (4 - 11 EYLÜL 1919) (ULUSAL ZİRVE)

Tüm engellemelere rağmen, 38 delege (az katılımın nedeni yolların tutulması ve baskılardır) 4 Eylül'de Sivas Lisesi'nde toplandı.

1. Kongre Başkanlığı Sorunu

Kongrede, Mustafa Kemal'in (hakkında tutuklama emri olduğu için) başkan seçilmesine karşı çıkan Rauf Orbay gibi delegeler oldu (Saltanata bağlılık). Ancak seçimleri Mustafa Kemal kazandı ve Kongre Başkanı oldu.

2. Kongredeki En Büyük Tartışma: Manda ve Himaye

Kongrenin en kritik gündemi, Erzurum'da (Bölüm 3) reddedilmiş olmasına rağmen "Amerikan Mandası" fikrinin yeniden tartışmaya açılmasıydı. (İstanbul'daki Wilson İlkeleri Cemiyeti'nin (Bölüm 1) etkisi ve bazı delegelerin (Rauf Orbay dahil) "Tek kurtuluş bu" düşüncesi).

⚠️ Manda ve Himaye'nin KESİN Reddi:
Mustafa Kemal'in Tıbbiyeli Hikmet Bey'in "Paşam, biz buraya sizi görmeye değil, vatanı kurtarmaya geldik. Mandayı kabul edecekseniz, siz de dâhil herkesi reddederiz!" çıkışı üzerine yaptığı tarihi konuşma ile Manda fikri bir daha açılmamak üzere KESİN VE ULUSAL OLARAK REDDEDİLDİ.

İlke: "Ya İstiklal, Ya Ölüm!" (Tam Bağımsızlık).

C. SİVAS KONGRESİ KARARLARI (ERZURUM'UN GENİŞLETİLMESİ)

Sivas Kongresi, yeni kararlar almaktan çok, Erzurum Kongresi'nin (Bölüm 3) bölgesel kararlarını ulusal hale getirmiştir.

Karar 1 (Cemiyetlerin Birleşmesi):

Tüm bölgesel yararlı cemiyetler (Trakya-Paşaeli, Şark Vilayetleri, Redd-i İlhak vb. - Bölüm 1) lağvedildi (kapatıldı).
Hepsi, "ANADOLU VE RUMELİ MÜDAFAA-İ HUKUK CEMİYETİ" (A-RMHC) adı altında TEK BİR ÇATI altında birleştirildi.
ÖNEMİ: Milli Mücadele'nin merkezi ve liderliği tek elde toplanmıştır. (Ulusal Birlik).

Karar 2 (Temsil Heyeti'nin Ulusallaşması):

Erzurum'da "Doğu illerini" temsil eden 9 kişilik Temsil Heyeti'ne, Batı'dan 6 üye daha eklendi.
ÖNEMİ: Temsil Heyeti'nin üye sayısı 15'e çıkarıldı ve yetkisi "TÜM YURDU (ULUSAL) TEMSİL EDER" şeklinde genişletildi. Başkanı yine Mustafa Kemal'dir.

Karar 3 (İlk Yürütme Kararı - Hükümet Gibi):

Temsil Heyeti, Batı Anadolu'daki Kuvâ-yi Milliye birliklerinin başına (Komutan olarak) Ali Fuat Cebesoy'u (Ali Fuat Paşa) atamıştır.
ÖNEMİ: Atama yapmak, bir "Hükümet" (Yürütme) yetkisidir. Temsil Heyeti, İLK KEZ bir hükümet gibi YÜRÜTME YETKİSİNİ kullanmıştır.

Karar 4 (İrade-i Milliye Gazetesi):

Milli Mücadele'nin (Temsil Heyeti'nin) ilk yayın organı (Resmi Gazete) olan "İrade-i Milliye" gazetesinin Sivas'ta çıkarılmasına karar verildi. (Amaç: Halkı bilgilendirmek, propagandaya karşı koymak).

Karar 5 (Damat Ferit'e Son Uyarı):

İstanbul Hükümeti (Damat Ferit) ile her türlü haberleşmenin kesilmesi kararı alındı. (Ali Galip Olayı'na tepki).

D. SİVAS KONGRESİ'NİN SİYASİ ZAFERİ (DAMAT FERİT'İN DÜŞÜŞÜ)

Sivas Kongresi'nin toplanması, Temsil Heyeti'nin Ali Fuat Paşa'yı ataması ve en önemlisi Anadolu'dan İstanbul'a (Başkente) giden tüm haberleşme ve telgraf hatlarının kesilmesi, Damat Ferit Hükümeti'ni felç etti.

Hükümet, Anadolu'ya söz geçiremez hale geldi. Bu baskıya dayanamayan Damat Ferit Paşa, istifa etmek zorunda kaldı (30 Eylül 1919).

⚠️ Temsil Heyeti'nin İlk Siyasi Zaferi:
Damat Ferit'in istifası, Temsil Heyeti'nin (Mustafa Kemal) İstanbul Hükümeti'ne karşı kazandığı İLK BÜYÜK SİYASİ ZAFERDİR.

Yeni Hükümet: Padişah Vahdettin, Damat Ferit'in yerine, Milli Mücadele'ye daha ılımlı (yumuşak) bakan Ali Rıza Paşa'yı Sadrazam yaptı.

💡 Bölüm 5'e Hazırlık:
Sivas Kongresi, Temsil Heyeti'ni ulusal bir güç yapmış ve hain Damat Ferit Hükümeti'ni düşürmüştü. Yeni kurulan (ılımlı) Ali Rıza Paşa Hükümeti, Anadolu'daki bu yeni gücü (Temsil Heyeti) görmezden gelemezdi.

Bölüm 5'te, Ali Rıza Paşa Hükümeti'nin Temsil Heyeti ile masaya oturduğu AMASYA GÖRÜŞMELERİ'ni (İstanbul Hükümeti'nin Temsil Heyeti'ni ilk kez resmen tanıması), bu görüşmelerde alınan "Mebusan Meclisi açılsın" kararını ve Son Osmanlı Mebusan Meclisi'ne katılacak delegelerle yapılan Komutanlar Toplantısı'nı işleyeceğiz.