Türkiye’nin Yerşekilleri ⛰️
Bölüm 4: Türkiye'nin Platoları
Türkiye'nin bir plato ülkesi olmasında Epirojenez (toptan yükselme) kilit rol oynamıştır.
Bu bölümde, platoların tanımını, oluşum türlerini ve Türkiye'deki dağılışlarını inceleyeceğiz.
Hazır mısın?
Bölüm 4 : Adımlar
Plato: Çevrelerine göre yüksekte bulunan ve akarsular tarafından derince yarılmış (parçalanmış) geniş düzlüklere verilen addır.
1. Epirojenez (Toptan Yükselme): III. Zaman sonu ve IV. Zaman başında Anadolu toptan yükselmiştir.
2. Akarsu Aşındırması (Derine Yarma): Yükselen bu geniş düzlükler, akarsular tarafından derince yarılmış ve platolar bugünkü parçalı görünümünü kazanmıştır.
Yatay tortul tabakaların akarsularca yarılmasıyla oluşur. Türkiye'de en yaygın olan türdür.
Örnekler:
- İç Anadolu: Obruk, Cihanbeyli, Haymana, Bozok, Uzunyayla Platoları.
- Güneydoğu Anadolu: Gaziantep, Şanlıurfa Platoları.
- Ege: Yazılıkaya Platosu (Afyon-Kütahya-Eskişehir).
Ekonomik Faaliyetler:
- Genellikle tahıl tarımı (buğday, arpa) ve küçükbaş hayvancılık (koyun) yapılır.
Pekiştirme zamanı! Türkiye'nin en yaygın plato türünün yerlerine bakalım.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas ve Adım B'nin kilidini aç!
Volkanik lavların geniş alanlara yayılması ve akarsularca yarılmasıyla oluşan platolardır.
Bu platoların özellikleri ve ekonomik faaliyetleri nelerdir?
Örnekler:
- Erzurum-Kars Platosu: Türkiye'nin en yüksek ve en geniş volkanik platosudur.
- Ardahan Platosu: Erzurum-Kars Platosu'nun kuzeydoğu devamıdır.
Ekonomik Faaliyetler:
- Mineral bakımından zengin toprakları ve yaz yağışları nedeniyle oluşan gür çayırları sayesinde büyükbaş hayvancılık (mera hayvancılığı) için çok elverişlidir.
Pekiştirme zamanı! Bu yüksek platoların yerlerine bakalım.
Şimdi sonraki adım için sınava başla!
Son iki plato türümüzü (Karstik ve Aşınım) inceliyoruz.
Kolay çözünebilen kalker (kireçtaşı) arazilerin çözünmesi ve yarılmasıyla oluşur.
Özellikleri:
- Yüzey suları bakımından fakirdirler (sular düdenlerle yeraltına sızar).
- Lapya, dolin, uvala, polye gibi karstik şekiller yaygındır.
Örnekler:
- Teke Platosu (Antalya Bölümü)
- Taşeli Platosu (Mersin-Karaman-Antalya)
Ekonomik Faaliyetler:
- Genellikle kıl keçisi yetiştiriciliği ve yaylacılık yapılır.
Pekiştirme zamanı! Teke ve Taşeli platolarının yerleri.
Uzun süre aşınarak düzleşmiş (peneplen) arazilerin, toptan yükselmesiyle oluşur.
Özellikleri:
- Genellikle alçak platolardır (Örn: Çatalca-Kocaeli 150-200 m).
- Hafif dalgalı düzlüklerdir.
Örnekler:
- Çatalca-Kocaeli Platosu: İstanbul Boğazı'nın iki yakasında yer alır. Türkiye'nin en alçak platosudur. Üzerinde yoğun sanayi ve yerleşme bulunur.
- Perşembe Platosu (Ordu): Karadeniz'de yer alır, oluşumunda aşınım etkilidir.
Pekiştirme zamanı! Bu alçak platoların yerleri.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas ve final testine (Aksiyon Soruları) geç!
Şimdi seninle öğrendiklerimizi pekiştirme zamanı!
Tüm Platolar konusunu (Adım A, B ve C) tarayan, ÖSYM formatında 10 soruluk final testine başlıyoruz.
Sınavdan önce tüm plato türlerinin dağılışına son bir kez göz atalım.
Test Sonucu
Harikasın!
Tüm soruları (3'te 3) doğru cevaplayarak bu bölümü başarıyla tamamladın.
Test Sonucu
Tekrar Deneyelim!
Bazı soruları yanlış cevapladın. (Skor: 3'te 2). Lütfen konuyu tekrar gözden geçirin.
Türkiye’nin Yerşekilleri ⛰️
Bölüm 4: Türkiye'nin Platoları
Türkiye'nin bir plato ülkesi olmasında Epirojenez (toptan yükselme) kilit rol oynamıştır.
Bu bölümde, platoların tanımını, oluşum türlerini ve Türkiye'deki dağılışlarını inceleyeceğiz.
Hazır mısın?
Bölüm 4 : Adımlar
Plato: Çevrelerine göre yüksekte bulunan ve akarsular tarafından derince yarılmış (parçalanmış) geniş düzlüklere verilen addır.
1. Epirojenez (Toptan Yükselme): III. Zaman sonu ve IV. Zaman başında Anadolu toptan yükselmiştir.
2. Akarsu Aşındırması (Derine Yarma): Yükselen bu geniş düzlükler, akarsular tarafından derince yarılmış ve platolar bugünkü parçalı görünümünü kazanmıştır.
Yatay tortul tabakaların akarsularca yarılmasıyla oluşur. Türkiye'de en yaygın olan türdür.
Örnekler:
- İç Anadolu: Obruk, Cihanbeyli, Haymana, Bozok, Uzunyayla Platoları.
- Güneydoğu Anadolu: Gaziantep, Şanlıurfa Platoları.
- Ege: Yazılıkaya Platosu (Afyon-Kütahya-Eskişehir).
Ekonomik Faaliyetler:
- Genellikle tahıl tarımı (buğday, arpa) ve küçükbaş hayvancılık (koyun) yapılır.
Pekiştirme zamanı! Türkiye'nin en yaygın plato türünün yerlerine bakalım.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas ve Adım B'nin kilidini aç!
Volkanik lavların geniş alanlara yayılması ve akarsularca yarılmasıyla oluşan platolardır.
Bu platoların özellikleri ve ekonomik faaliyetleri nelerdir?
Örnekler:
- Erzurum-Kars Platosu: Türkiye'nin en yüksek ve en geniş volkanik platosudur.
- Ardahan Platosu: Erzurum-Kars Platosu'nun kuzeydoğu devamıdır.
Ekonomik Faaliyetler:
- Mineral bakımından zengin toprakları ve yaz yağışları nedeniyle oluşan gür çayırları sayesinde büyükbaş hayvancılık (mera hayvancılığı) için çok elverişlidir.
Pekiştirme zamanı! Bu yüksek platoların yerlerine bakalım.
Şimdi sonraki adım için sınava başla!
Son iki plato türümüzü (Karstik ve Aşınım) inceliyoruz.
Kolay çözünebilen kalker (kireçtaşı) arazilerin çözünmesi ve yarılmasıyla oluşur.
Özellikleri:
- Yüzey suları bakımından fakirdirler (sular düdenlerle yeraltına sızar).
- Lapya, dolin, uvala, polye gibi karstik şekiller yaygındır.
Örnekler:
- Teke Platosu (Antalya Bölümü)
- Taşeli Platosu (Mersin-Karaman-Antalya)
Ekonomik Faaliyetler:
- Genellikle kıl keçisi yetiştiriciliği ve yaylacılık yapılır.
Pekiştirme zamanı! Teke ve Taşeli platolarının yerleri.
Uzun süre aşınarak düzleşmiş (peneplen) arazilerin, toptan yükselmesiyle oluşur.
Özellikleri:
- Genellikle alçak platolardır (Örn: Çatalca-Kocaeli 150-200 m).
- Hafif dalgalı düzlüklerdir.
Örnekler:
- Çatalca-Kocaeli Platosu: İstanbul Boğazı'nın iki yakasında yer alır. Türkiye'nin en alçak platosudur. Üzerinde yoğun sanayi ve yerleşme bulunur.
- Perşembe Platosu (Ordu): Karadeniz'de yer alır, oluşumunda aşınım etkilidir.
Pekiştirme zamanı! Bu alçak platoların yerleri.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas ve final testine (Aksiyon Soruları) geç!
Şimdi seninle öğrendiklerimizi pekiştirme zamanı!
Tüm Platolar konusunu (Adım A, B ve C) tarayan, ÖSYM formatında 10 soruluk final testine başlıyoruz.
Sınavdan önce tüm plato türlerinin dağılışına son bir kez göz atalım.
Test Sonucu
Harikasın!
Tüm soruları (3'te 3) doğru cevaplayarak bu bölümü başarıyla tamamladın.
Test Sonucu
Tekrar Deneyelim!
Bazı soruları yanlış cevapladın. (Skor: 3'te 2). Lütfen konuyu tekrar gözden geçirin.