Türkiye’nin Yerşekilleri ⛰️
Bölüm 5: Türkiye'nin Ovaları
Türkiye'nin dağlık ve platoluk yapısı içinde, tarım, yerleşme ve ulaşım açısından hayati öneme sahip ovaları inceleyeceğiz.
Konumuz: Tektonik, Delta, Karstik ve Diğer Ova Türleri.
Hazır mısın?
Bölüm 5: Adımlar
Ova: Çevresine göre alçakta kalmış, eğimi az olan geniş düzlüklerdir.
Ova: Çevresine göre alçaktadır.
Plato: Çevresine göre yüksektedir ve akarsularca yarılmıştır.
Yer kabuğu hareketleri (faylanma) ile oluşan Graben veya Senklinal çukurluklarının alüvyonlarla dolmasıyla oluşurlar.
- Türkiye'deki ovaların büyük bir kısmı bu kökene sahiptir.
- Aktif fay hatları üzerinde oldukları için deprem riski yüksektir.
- Verimli tarım alanları ve yerleşim merkezleridirler.
- Marmara: Ergene, Adapazarı, Bursa, İnegöl, Balıkesir, Karacabey.
- Ege (Grabenler): Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes, Büyük Menderes.
- Karadeniz (KAF Boyunca): Düzce, Bolu, Tosya, Suluova, Taşova, Erbaa, Niksar.
- İç Anadolu: Konya (En büyük ova), Eskişehir, Ankara (Mürted), Çubuk, Kayseri, Develi, Aksaray.
- Akdeniz: Amik Ovası (Graben), Kahramanmaraş, Elbistan.
- Doğu Anadolu: Malatya, Elazığ, Bingöl, Muş, Erzincan, Erzurum, Pasinler, Iğdır, Yüksekova.
- Güneydoğu: Harran, Suruç, Ceylanpınar.
Pekiştirme zamanı! Fay hatları boyunca uzanan çöküntü ovalarına bakalım.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas ve Adım B'nin kilidini aç!
Akarsuların taşıdıkları alüvyonları, denize döküldükleri yerde biriktirmesiyle oluşan çok verimli ovalardır.
Bir kıyıda delta oluşması için ne gerekir?
- Akarsuyun bol alüvyon taşıması.
- Kıyının sığ olması (Kıta sahanlığı geniş olmalı).
- Kıyıda güçlü gelgit veya akıntıların olmaması (Türkiye'de gelgit zayıftır).
Türkiye'nin en verimli tarım alanlarıdır.
Karadeniz:
- Bafra Ovası (Kızılırmak)
- Çarşamba Ovası (Yeşilırmak)
Marmara:
- Karasu Deltası (Sakarya Nehri ağzında)
- Meriç Deltası (Meriç Nehri - Ege/Marmara sınırı)
Ege:
- Menemen Ovası (Gediz Nehri)
- Selçuk-Efes Ovası (Küçük Menderes Nehri)
- Balat Ovası (Büyük Menderes Nehri)
- Dikili Ovası (Bakırçay)
Akdeniz:
- Çukurova (Seyhan ve Ceyhan Nehirleri - Türkiye'nin en büyüğü)
- Silifke Ovası (Göksu Nehri)
Pekiştirme zamanı! Akarsuların denizi doldurduğu yerlere bakalım.
Şimdi sonraki adım için sınava başla!
Son ova türlerimizi (Karstik, Kıyı, Volkanik vb.) inceliyoruz.
Kalker (kireçtaşı) gibi çözünebilen kayaçların sahalarındaki en büyük çukurluklardır ("Gölova").
Özellikleri:
- Yüzey suları bakımından fakirdirler (sular düdenlerle yeraltına sızar).
Başlıca Karstik Ovalar (TAKKE + Muğla):
- Tefenni Ovası (Burdur)
- Acıpayam Ovası (Denizli)
- Korkuteli Ovası (Antalya)
- Kestel Ovası (Burdur)
- Elmalı Ovası (Antalya)
- Muğla Ovası (Muğla)
- Gembos Ovası (Konya)
Kıyı düzlüğü, dağ eteği, volkanik ve eski göl yeri ovaları.
- Kıyı Düzlüğü Ovaları: Deniz çekilmesi veya dalga biriktirmesi (Örn: Antalya Ovası kıyı kesimi).
- Taban Seviyesi Ovaları: Akarsu eğiminin azaldığı yerlerdeki birikimler (Örn: Adapazarı, Ergene).
- Dağ Eteği Ovaları: Dağ eteğinde birikinti yelpazelerinin birleşmesi (Örn: Bursa Ovası, İnegöl Ovası).
- Volkanik Ovalar: Lavların veya tüflerin çukurları doldurması (Örn: Kayseri-Develi, Muradiye-Çaldıran, Malazgirt).
- Eski Göl Yeri Ovaları: Kuruyan göl tabanları (Örn: Konya Ovası, Aksaray Ovası).
Pekiştirme zamanı! Karstik (Polye) ve diğer ova türlerinin yerleri.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas ve final testine (Aksiyon Soruları) geç!
Şimdi seninle öğrendiklerimizi pekiştirme zamanı!
Tüm Ovalar konusunu (Adım A, B ve C) tarayan, ÖSYM formatında 10 soruluk final testine başlıyoruz.
Sınavdan önce tüm ova türlerinin dağılışına son bir kez göz atalım.
Test Sonucu
Harikasın!
Tüm soruları (3'te 3) doğru cevaplayarak bu bölümü başarıyla tamamladın.
Test Sonucu
Tekrar Deneyelim!
Bazı soruları yanlış cevapladın. (Skor: 3'te 2). Lütfen konuyu tekrar gözden geçirin.
Türkiye’nin Yerşekilleri ⛰️
Bölüm 5: Türkiye'nin Ovaları
Türkiye'nin dağlık ve platoluk yapısı içinde, tarım, yerleşme ve ulaşım açısından hayati öneme sahip ovaları inceleyeceğiz.
Konumuz: Tektonik, Delta, Karstik ve Diğer Ova Türleri.
Hazır mısın?
Bölüm 5: Adımlar
Ova: Çevresine göre alçakta kalmış, eğimi az olan geniş düzlüklerdir.
Ova: Çevresine göre alçaktadır.
Plato: Çevresine göre yüksektedir ve akarsularca yarılmıştır.
Yer kabuğu hareketleri (faylanma) ile oluşan Graben veya Senklinal çukurluklarının alüvyonlarla dolmasıyla oluşurlar.
- Türkiye'deki ovaların büyük bir kısmı bu kökene sahiptir.
- Aktif fay hatları üzerinde oldukları için deprem riski yüksektir.
- Verimli tarım alanları ve yerleşim merkezleridirler.
- Marmara: Ergene, Adapazarı, Bursa, İnegöl, Balıkesir, Karacabey.
- Ege (Grabenler): Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes, Büyük Menderes.
- Karadeniz (KAF Boyunca): Düzce, Bolu, Tosya, Suluova, Taşova, Erbaa, Niksar.
- İç Anadolu: Konya (En büyük ova), Eskişehir, Ankara (Mürted), Çubuk, Kayseri, Develi, Aksaray.
- Akdeniz: Amik Ovası (Graben), Kahramanmaraş, Elbistan.
- Doğu Anadolu: Malatya, Elazığ, Bingöl, Muş, Erzincan, Erzurum, Pasinler, Iğdır, Yüksekova.
- Güneydoğu: Harran, Suruç, Ceylanpınar.
Pekiştirme zamanı! Fay hatları boyunca uzanan çöküntü ovalarına bakalım.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas ve Adım B'nin kilidini aç!
Akarsuların taşıdıkları alüvyonları, denize döküldükleri yerde biriktirmesiyle oluşan çok verimli ovalardır.
Bir kıyıda delta oluşması için ne gerekir?
- Akarsuyun bol alüvyon taşıması.
- Kıyının sığ olması (Kıta sahanlığı geniş olmalı).
- Kıyıda güçlü gelgit veya akıntıların olmaması (Türkiye'de gelgit zayıftır).
Türkiye'nin en verimli tarım alanlarıdır.
Karadeniz:
- Bafra Ovası (Kızılırmak)
- Çarşamba Ovası (Yeşilırmak)
Marmara:
- Karasu Deltası (Sakarya Nehri ağzında)
- Meriç Deltası (Meriç Nehri - Ege/Marmara sınırı)
Ege:
- Menemen Ovası (Gediz Nehri)
- Selçuk-Efes Ovası (Küçük Menderes Nehri)
- Balat Ovası (Büyük Menderes Nehri)
- Dikili Ovası (Bakırçay)
Akdeniz:
- Çukurova (Seyhan ve Ceyhan Nehirleri - Türkiye'nin en büyüğü)
- Silifke Ovası (Göksu Nehri)
Pekiştirme zamanı! Akarsuların denizi doldurduğu yerlere bakalım.
Şimdi sonraki adım için sınava başla!
Son ova türlerimizi (Karstik, Kıyı, Volkanik vb.) inceliyoruz.
Kalker (kireçtaşı) gibi çözünebilen kayaçların sahalarındaki en büyük çukurluklardır ("Gölova").
Özellikleri:
- Yüzey suları bakımından fakirdirler (sular düdenlerle yeraltına sızar).
Başlıca Karstik Ovalar (TAKKE + Muğla):
- Tefenni Ovası (Burdur)
- Acıpayam Ovası (Denizli)
- Korkuteli Ovası (Antalya)
- Kestel Ovası (Burdur)
- Elmalı Ovası (Antalya)
- Muğla Ovası (Muğla)
- Gembos Ovası (Konya)
Kıyı düzlüğü, dağ eteği, volkanik ve eski göl yeri ovaları.
- Kıyı Düzlüğü Ovaları: Deniz çekilmesi veya dalga biriktirmesi (Örn: Antalya Ovası kıyı kesimi).
- Taban Seviyesi Ovaları: Akarsu eğiminin azaldığı yerlerdeki birikimler (Örn: Adapazarı, Ergene).
- Dağ Eteği Ovaları: Dağ eteğinde birikinti yelpazelerinin birleşmesi (Örn: Bursa Ovası, İnegöl Ovası).
- Volkanik Ovalar: Lavların veya tüflerin çukurları doldurması (Örn: Kayseri-Develi, Muradiye-Çaldıran, Malazgirt).
- Eski Göl Yeri Ovaları: Kuruyan göl tabanları (Örn: Konya Ovası, Aksaray Ovası).
Pekiştirme zamanı! Karstik (Polye) ve diğer ova türlerinin yerleri.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas ve final testine (Aksiyon Soruları) geç!
Şimdi seninle öğrendiklerimizi pekiştirme zamanı!
Tüm Ovalar konusunu (Adım A, B ve C) tarayan, ÖSYM formatında 10 soruluk final testine başlıyoruz.
Sınavdan önce tüm ova türlerinin dağılışına son bir kez göz atalım.
Test Sonucu
Harikasın!
Tüm soruları (3'te 3) doğru cevaplayarak bu bölümü başarıyla tamamladın.
Test Sonucu
Tekrar Deneyelim!
Bazı soruları yanlış cevapladın. (Skor: 3'te 2). Lütfen konuyu tekrar gözden geçirin.