Doğru Cevap: A) Musul Sorunu (Irak Sınırı)

Açıklama: Lozan'da, petrol zengini Musul vilayetinin geleceği ve dolayısıyla Türkiye-Irak sınırının çizilmesi konusunda Türkiye ile İngiltere arasında bir anlaşma sağlanamamıştır. Sorunun, dokuz ay içinde iki ülke arasında yapılacak ikili görüşmelerle çözülmesi, çözülemezse Milletler Cemiyeti'ne götürülmesi kararlaştırılmıştır.

Doğru Cevap: C) Şeyh Sait İsyanı

Açıklama: Musul sorununun en kritik olduğu dönemde, 1925 yılında Doğu Anadolu'da çıkan Şeyh Sait İsyanı, Türk ordusunun ve devletin tüm enerjisinin bu iç isyanı bastırmaya yönelmesine neden olmuştur. Bu durum, Türkiye'nin Musul konusunda askeri bir müdahaleyi göze almasını engellemiş ve diplomatik olarak elini zayıflatmıştır.

Doğru Cevap: B) İspanya ve Yunanistan

Açıklama: Atatürk'ün "Yurtta sulh, cihanda sulh" politikası çerçevesinde barışçı bir siyaset izlemesi ve komşularıyla iyi ilişkiler kurması, uluslararası alanda Türkiye'nin saygınlığını artırmıştır. Bu durum üzerine İspanya'nın teklifi ve Yunanistan'ın desteğiyle Türkiye, Milletler Cemiyeti'ne üye olmaya davet edilmiştir.

Doğru Cevap: E) Almanya ve İtalya'nın yayılmacı politikalarına karşı Balkan sınırlarını güvence altına almak

Açıklama: 1930'larda Almanya ve İtalya'nın saldırgan ve yayılmacı bir politika izlemeye başlaması, Balkan ülkelerini endişelendirmiştir. Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya, karşılıklı olarak sınırlarını garanti altına almak ve olası bir saldırıya karşı ortak hareket etmek amacıyla Balkan Antantı'nı imzalamışlardır.

Doğru Cevap: C) Bulgaristan

Açıklama: Bulgaristan, Balkan Savaşları'nda kaybettiği toprakları geri alma politikasını (revizyonizm) sürdürdüğü için, mevcut sınırları korumayı amaçlayan bu pakta katılmamıştır. Arnavutluk ise İtalya'nın baskısı nedeniyle pakta yer almamıştır.

Doğru Cevap: A) Boğazlar üzerinde tam egemenlik hakkını yeniden kazanması

Açıklama: Lozan Antlaşması'nda Boğazların yönetimi uluslararası bir komisyona bırakılmış ve bölge askerden arındırılmıştı. Montrö ile bu komisyon kaldırılmış, Boğazların savunması ve kontrolü tamamen Türkiye Cumhuriyeti'ne devredilmiştir. Bu, Lozan'dan kalan önemli bir sorunu çözen büyük bir diplomatik zaferdir.

Doğru Cevap: D) İtalya ve Almanya

Açıklama: Balkan Antantı gibi Sadabat Paktı da, II. Dünya Savaşı öncesinde artan dünya gerginliğine karşı bir güvenlik arayışının sonucudur. Özellikle İtalya'nın Habeşistan'ı işgal etmesi ve Akdeniz ile Ortadoğu'ya yönelik yayılmacı söylemleri, bölge ülkelerini ortak bir savunma paktı kurmaya itmiştir.

Doğru Cevap: E) Suriye

Açıklama: Sadabat Paktı, doğu sınırlarını güvence altına almayı amaçlıyordu. Ancak Suriye, o dönemde Türkiye ile yaşadığı Hatay sorunu nedeniyle, mevcut sınırları korumayı taahhüt eden bu pakta katılmamıştır.

Doğru Cevap: A) Sandler

Açıklama: Türkiye'nin başvurusu üzerine Milletler Cemiyeti, bölgede inceleme yapması için İsveç temsilcisi Sandler'i görevlendirmiştir. Sandler Raporu, bölgede Türklerin çoğunlukta olduğunu ve kültürel olarak baskın olduğunu belirterek, Hatay'a iç işlerinde bağımsızlık verilmesini önermiştir. Bu rapor, Hatay'ın bağımsızlığına giden süreci başlatmıştır.

Doğru Cevap: B) Nüfus Mübadelesi (Etabli)

Açıklama: Lozan'da, Batı Trakya Türkleri ile İstanbul Rumları hariç, Türkiye'deki Rumlar ile Yunanistan'daki Türklerin karşılıklı yer değiştirmesi kararlaştırılmıştı. Ancak Yunanistan'ın, İstanbul'da daha fazla Rum bırakmak için "etabli" (yerleşik) tanımını genişletmeye çalışması, iki ülke arasında 1930'daki Ahali Mübadelesi Antlaşması'na kadar süren ciddi bir krize neden olmuştur.

Doğru Cevap: E) Briand-Kellogg Paktı

Açıklama: Fransa Dışişleri Bakanı Briand ve ABD Dışişleri Bakanı Kellogg'un öncülüğünde imzaya açılan bu pakt, savunma savaşı dışındaki tüm savaşları kanun dışı sayıyordu. Türkiye, barışçı dış politikasının bir gereği olarak bu pakta katılan ilk devletlerden biri olmuştur.

Doğru Cevap: A) Uluslararası konjonktürü (şartları) kendi lehine kullanma

Açıklama: Türkiye, Almanya ve İtalya'nın silahlanarak dünya barışını tehdit etmesini bir fırsat olarak görmüştür. Lozan'da Boğazların silahsızlandırılmasını isteyen devletlerin (İngiltere, Fransa) bu yeni tehlike karşısında Türkiye'nin Boğazları silahlandırma talebine sıcak bakacağını öngörmüş ve bu diplomatik manevra ile Montrö'yü imzalatmayı başarmıştır.

Doğru Cevap: B) Tayfur Sökmen

Açıklama: Milletler Cemiyeti'nin kararıyla 1938'de kurulan ve yaklaşık bir yıl yaşayan bağımsız Hatay Cumhuriyeti'nin ilk ve tek cumhurbaşkanı Tayfur Sökmen, ilk başbakanı ise Abdurrahman Melek olmuştur. Hatay Meclisi, 1939'da Türkiye'ye katılma kararı almıştır.

Doğru Cevap: D) Yaklaşan dünya savaşı öncesinde bölgesel barışı ve kolektif güvenliği sağlamak

Açıklama: Bu ilke, Türkiye'nin barışçı bir dış politika izlediğini ve sorunların çözümünde diplomasiyi tercih ettiğini gösterir. Bu paktlar, Türkiye'nin hem kendi sınır güvenliğini sağlamak hem de komşularıyla iş birliği yaparak bölgesel barışa katkıda bulunma çabasının bir sonucudur.

Doğru Cevap: D) Arnavutluk

Açıklama: Balkan Antantı'na Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya katılmıştır. Bulgaristan revizyonist politikaları nedeniyle, Arnavutluk ise İtalya'nın baskısı altında olduğu için pakta yer almamıştır.

Doğru Cevap: C) Milletler Cemiyeti Konseyi

Açıklama: Türkiye ile İngiltere arasındaki görüşmeler sonuçsuz kalınca, konu Lozan'da kararlaştırıldığı gibi Milletler Cemiyeti'ne taşınmıştır. Cemiyet Konseyi, geçici bir sınır olarak Brüksel Hattı'nı çizmiş ve daha sonra İngiltere'nin etkisiyle Musul'u Irak'a bırakma kararı almıştır.

Doğru Cevap: A) Nüfus Mübadelesi

Açıklama: Lozan Antlaşması'na göre İstanbul Rumları ile Batı Trakya Türkleri mübadele dışı tutulacaktı. Ancak Yunanistan, İstanbul'a sonradan gelmiş birçok Rumu da "etabli" (yerleşik) sayarak mübadele dışında tutmaya çalışınca iki ülke arasında ciddi bir kriz yaşanmıştır.

Doğru Cevap: C) Sovyetler Birliği'nin dağılması

Açıklama: Sovyetler Birliği'nin dağılması 1991 yılında gerçekleşmiş bir olaydır. 1930'larda ise tam tersine Sovyetler Birliği önemli bir güçtü ve Montrö'de Türkiye'yi destekleyen devletlerden biriydi. Diğer seçenekler, dünya barışının tehlikeye girdiğini ve Lozan'da kurulan statükonun artık geçersiz olduğunu gösteren gelişmelerdir.

Doğru Cevap: D) Türk-Sovyet Dostluk ve Tarafsızlık Antlaşması

Açıklama: Özellikle Musul sorunu nedeniyle İngiltere ile ilişkilerin gerginleştiği ve Şeyh Sait İsyanı'nın çıktığı bir dönemde, Türkiye doğu sınırını güvence altına almak için Sovyetler Birliği ile bu saldırmazlık paktını imzalamıştır.

Doğru Cevap: E) Hatay Sorunu

Açıklama: Atatürk, Misak-ı Millî sınırları içinde gördüğü Hatay'ın (Sancak) anavatana katılması için hayatının son yıllarında büyük bir diplomatik çaba göstermiştir. Hastalığına rağmen bu konuyu yakından takip etmiş ve "Kırk asırlık Türk yurdu düşman elinde esir kalamaz." diyerek bu konudaki kararlılığını belirtmiştir.