Türkiye’nin İklimi ve Bitki Örtüsü ☀️
Bölüm 2: Türkiye'de Sıcaklık
İklimin en temel elemanı olan sıcaklık, Türkiye'deki dağılışını, bunu etkileyen faktörleri (enlem, yükselti, karasallık) ve indirgenmiş sıcaklık haritalarını inceleyeceğiz.
Hazır mısın?
Bölüm 2: Adımlar
Türkiye'deki sıcaklık dağılışı Bölüm 1'de gördüğümüz faktörlerden etkilenir.
Sıcaklığı neler belirler?
- Enlem (Matematik Konum): Güneyden kuzeye sıcaklık azalır.
- Yükselti (Özel Konum): Yükseldikçe sıcaklık düşer (100m'de 0.5°C). Batıdan doğuya yükselti arttığı için sıcaklık düşer.
- Denizellik - Karasallık (Özel Konum): Kıyılar ılıman (nemli), iç kesimler karasal (sıcaklık farkı fazla).
- Bakı (Özel Konum): Güney yamaçlar daha sıcaktır.
- Rüzgarlar (Özel Konum): Kuzeyden esenler soğutur, güneyden esenler ısıtır.
- Güneşlenme Süresi: En fazla G.Doğu Anadolu'da, en az Doğu Karadeniz'dedir.
KPSS'de bu iki harita türü çok karıştırılır.
- Gerçek Sıcaklık: Bir yerin kendi yükseltisindeki ölçülen sıcaklığıdır.
- İndirgenmiş Sıcaklık: Bir yerin sıcaklığının deniz seviyesindeymiş (0 metre) gibi hesaplanmasıdır (Yükselti etkisi kaldırılır).
Hesaplama: İndirgenmiş Sıcaklık = Gerçek Sıcaklık + (Yükselti / 200)
Yorum: Gerçek ve indirgenmiş sıcaklık farkı ne kadar fazlaysa, yer o kadar yüksektir. İndirgenmiş haritalarda sadece enlem ve karasallık etkisi görülür.
Türkiye'de batıdan doğuya sıcaklığın düşmesinin temel nedeni yükseltidir. Bölgelerin ortalama yükseltilerine bakalım:
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas ve Adım B'nin kilidini aç!
Eş sıcaklık eğrilerinin (İzoterm) Türkiye'deki dağılışına bakalım.
Yıl boyunca ortalama sıcaklıklar nerede yüksek, nerede düşük?
- En yüksek sıcaklıklar (>18°C) Akdeniz kıyıları ve Güneydoğu Anadolu'dadır.
- En düşük sıcaklıklar (<4°C) Kuzeydoğu Anadolu'dadır (Erzurum-Kars).
- Genel olarak güneyden kuzeye (enlem) ve kıyıdan iç kesimlere (karasallık/yükselti) doğru sıcaklıklar azalır.
Kışın en soğuk ve en sıcak yerler nereleridir?
- En sıcak yerler (8°C - 12°C) Akdeniz kıyılarıdır (Enlem + Denizellik).
- En soğuk yerler (-10°C ve altı) Kuzeydoğu Anadolu'dur (Yükselti + Karasallık).
- İzotermler enleme pek uymaz; yükselti ve karasallık daha etkilidir.
Pekiştirme zamanı! Haritada Yıllık (Kırmızı) ve Ocak (Mavi) eğrilerine bakalım.
Şimdi sonraki adım için sınava başla!
Yaz mevsimi sıcaklıkları ve yıllık/günlük farkları inceliyoruz.
Yazın en sıcak ve en serin yerler nereleridir?
- En sıcak yerler (>30°C) Güneydoğu Anadolu Bölgesi'dir (Karasallık, enlem, Basra basıncı).
- En serin yerler (<20°C) Kuzeydoğu Anadolu'dur (Erzurum-Kars) (Yükselti etkisi).
- Karadeniz kıyıları nemlilik nedeniyle daha serindir.
- İzotermler bu ayda enleme daha paralel uzanır.
Sıcaklık farklarının (amplitüd) en az ve en çok olduğu yerler.
- Yıllık Sıcaklık Farkı:
- En az Doğu Karadeniz kıyılarında (Nemlilik).
- En fazla Kuzeydoğu Anadolu'da (Karasallık, yükselti).
- Günlük Sıcaklık Farkı:
- En az Karadeniz kıyılarında (Nemlilik).
- En fazla karasal bölgelerde (İç Anadolu, Doğu Anadolu, G.Doğu).
- Donlu Gün Sayısı:
- En az Akdeniz ve Ege kıyılarında.
- En fazla Kuzeydoğu Anadolu'da.
Pekiştirme zamanı! Yazın en sıcak ve serin yerlerin dağılışı.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas ve final testine (Aksiyon Soruları) geç!
Şimdi seninle öğrendiklerimizi pekiştirme zamanı!
Tüm "Sıcaklık" konusunu (Adım A, B ve C) tarayan, ÖSYM formatında 10 soruluk final testine başlıyoruz.
Sınavdan önce Yıllık (Kırmızı) ve Ocak (Mavi) dağılışına son bir kez göz atalım.
Test Sonucu
Harikasın!
Tüm soruları (3'te 3) doğru cevaplayarak bu bölümü başarıyla tamamladın.
Test Sonucu
Tekrar Deneyelim!
Bazı soruları yanlış cevapladın. (Skor: 3'te 2). Lütfen konuyu tekrar gözden geçirin.
Türkiye’nin İklimi ve Bitki Örtüsü ☀️
Bölüm 2: Türkiye'de Sıcaklık
İklimin en temel elemanı olan sıcaklık, Türkiye'deki dağılışını, bunu etkileyen faktörleri (enlem, yükselti, karasallık) ve indirgenmiş sıcaklık haritalarını inceleyeceğiz.
Hazır mısın?
Bölüm 2: Adımlar
Türkiye'deki sıcaklık dağılışı Bölüm 1'de gördüğümüz faktörlerden etkilenir.
Sıcaklığı neler belirler?
- Enlem (Matematik Konum): Güneyden kuzeye sıcaklık azalır.
- Yükselti (Özel Konum): Yükseldikçe sıcaklık düşer (100m'de 0.5°C). Batıdan doğuya yükselti arttığı için sıcaklık düşer.
- Denizellik - Karasallık (Özel Konum): Kıyılar ılıman (nemli), iç kesimler karasal (sıcaklık farkı fazla).
- Bakı (Özel Konum): Güney yamaçlar daha sıcaktır.
- Rüzgarlar (Özel Konum): Kuzeyden esenler soğutur, güneyden esenler ısıtır.
- Güneşlenme Süresi: En fazla G.Doğu Anadolu'da, en az Doğu Karadeniz'dedir.
KPSS'de bu iki harita türü çok karıştırılır.
- Gerçek Sıcaklık: Bir yerin kendi yükseltisindeki ölçülen sıcaklığıdır.
- İndirgenmiş Sıcaklık: Bir yerin sıcaklığının deniz seviyesindeymiş (0 metre) gibi hesaplanmasıdır (Yükselti etkisi kaldırılır).
Hesaplama: İndirgenmiş Sıcaklık = Gerçek Sıcaklık + (Yükselti / 200)
Yorum: Gerçek ve indirgenmiş sıcaklık farkı ne kadar fazlaysa, yer o kadar yüksektir. İndirgenmiş haritalarda sadece enlem ve karasallık etkisi görülür.
Türkiye'de batıdan doğuya sıcaklığın düşmesinin temel nedeni yükseltidir. Bölgelerin ortalama yükseltilerine bakalım:
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas ve Adım B'nin kilidini aç!
Eş sıcaklık eğrilerinin (İzoterm) Türkiye'deki dağılışına bakalım.
Yıl boyunca ortalama sıcaklıklar nerede yüksek, nerede düşük?
- En yüksek sıcaklıklar (>18°C) Akdeniz kıyıları ve Güneydoğu Anadolu'dadır.
- En düşük sıcaklıklar (<4°C) Kuzeydoğu Anadolu'dadır (Erzurum-Kars).
- Genel olarak güneyden kuzeye (enlem) ve kıyıdan iç kesimlere (karasallık/yükselti) doğru sıcaklıklar azalır.
Kışın en soğuk ve en sıcak yerler nereleridir?
- En sıcak yerler (8°C - 12°C) Akdeniz kıyılarıdır (Enlem + Denizellik).
- En soğuk yerler (-10°C ve altı) Kuzeydoğu Anadolu'dur (Yükselti + Karasallık).
- İzotermler enleme pek uymaz; yükselti ve karasallık daha etkilidir.
Pekiştirme zamanı! Haritada Yıllık (Kırmızı) ve Ocak (Mavi) eğrilerine bakalım.
Şimdi sonraki adım için sınava başla!
Yaz mevsimi sıcaklıkları ve yıllık/günlük farkları inceliyoruz.
Yazın en sıcak ve en serin yerler nereleridir?
- En sıcak yerler (>30°C) Güneydoğu Anadolu Bölgesi'dir (Karasallık, enlem, Basra basıncı).
- En serin yerler (<20°C) Kuzeydoğu Anadolu'dur (Erzurum-Kars) (Yükselti etkisi).
- Karadeniz kıyıları nemlilik nedeniyle daha serindir.
- İzotermler bu ayda enleme daha paralel uzanır.
Sıcaklık farklarının (amplitüd) en az ve en çok olduğu yerler.
- Yıllık Sıcaklık Farkı:
- En az Doğu Karadeniz kıyılarında (Nemlilik).
- En fazla Kuzeydoğu Anadolu'da (Karasallık, yükselti).
- Günlük Sıcaklık Farkı:
- En az Karadeniz kıyılarında (Nemlilik).
- En fazla karasal bölgelerde (İç Anadolu, Doğu Anadolu, G.Doğu).
- Donlu Gün Sayısı:
- En az Akdeniz ve Ege kıyılarında.
- En fazla Kuzeydoğu Anadolu'da.
Pekiştirme zamanı! Yazın en sıcak ve serin yerlerin dağılışı.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas ve final testine (Aksiyon Soruları) geç!
Şimdi seninle öğrendiklerimizi pekiştirme zamanı!
Tüm "Sıcaklık" konusunu (Adım A, B ve C) tarayan, ÖSYM formatında 10 soruluk final testine başlıyoruz.
Sınavdan önce Yıllık (Kırmızı) ve Ocak (Mavi) dağılışına son bir kez göz atalım.
Test Sonucu
Harikasın!
Tüm soruları (3'te 3) doğru cevaplayarak bu bölümü başarıyla tamamladın.
Test Sonucu
Tekrar Deneyelim!
Bazı soruları yanlış cevapladın. (Skor: 3'te 2). Lütfen konuyu tekrar gözden geçirin.