Türkiye’nin İklimi ve Bitki Örtüsü 💨
Bölüm 6: Basınç ve Rüzgarlar
İklim serimizin son bölümü! Türkiye'yi etkileyen basınç merkezlerini (Sibirya, İzlanda, Azor, Basra) ve "KaYıP SaKaL" gibi yerel rüzgarları harita üzerinde öğreneceğiz.
Hazır mısın?
Bölüm 6: Adımlar
Türkiye'nin iklimini şekillendiren 4 büyük basınç merkezini ve bunların kökenlerini (Termik/Dinamik) öğreniyoruz.
Rüzgarın nedeni olan basınç farkı nasıl oluşur?
- Termik Basınç (Sıcaklık):
- Isınan hava yükselir, Termik Alçak Basınç (TAB) oluşur (Örn: Ekvator, Yazın Basra).
- Soğuyan hava alçalır, Termik Yüksek Basınç (TYB) oluşur (Örn: Kutuplar, Kışın Sibirya).
- Dinamik Basınç (Dünya'nın Dönüşü):
- 30° enlemlerinde alçalan hava Dinamik Yüksek Basınç (DYB) oluşturur (Örn: Azor).
- 60° enlemlerinde yükselen hava Dinamik Alçak Basınç (DAB) oluşturur (Örn: İzlanda).
Bu 4 merkezi bilmek, kış ve yaz iklimini anlamak demektir.
- ❄️ Sibirya (TYB): Kışın etkilidir. Çok soğuk ve kuru hava getirir (Ayaz, don).
- 🌧️ İzlanda (DAB): Kışın etkilidir. Ilık ve bol yağışlı hava getirir.
- ☀️ Azor (DYB): Yazın etkilidir. Sıcak ve kurak hava getirir (Yaz kuraklığının nedeni).
- 🔥 Basra (TAB): Yazın etkilidir. Çok sıcak ve kuru hava getirir (Güneydoğu'nun kavrulma nedeni).
Adım A'yı bitirmeden, bu 4 merkezin Türkiye'ye göre konumlarına bakalım.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas ve Adım A testini çöz!
Türkiye'de esen ve sıcaklığı etkileyen yerel rüzgarları ve ünlü "KaYıP SaKaL" kodlamasını öğreniyoruz.
Kuzeyden esenler soğuk, güneyden esenler sıcaktır.
Türkiye'nin kuzeyindeki (K) ve güneyindeki (S) rüzgarları saat yönünde kodlar:
- Kuzey Sektörlü (Soğuk - KaYıP):
- Karayel (KB): Soğuk ve kar getirir.
- Yıldız (K): Soğuk eser.
- Poyraz (KD): Sibirya'dan gelirse çok soğuk ve kuru (ayaz), Karadeniz'den gelirse serin ve nemli eser.
- Güney Sektörlü (Sıcak - SaKaL):
- Samyeli (Keşişleme) (GD): Basra'dan gelir, sıcak ve kurudur.
- Kıble (G): Sıcak ve nemli olabilir.
- Lodos (GB): Sıcak ve bol nem (yağış) getirir. Kışın "soba zehirlenmelerine" neden olabilir.
Şimdi bu rüzgarların Türkiye'ye hangi yönlerden geldiğine bakalım.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas ve Adım B testini çöz!
Genel dolaşım rüzgarları (Batı), günlük rüzgarlar (Meltem) ve özel rüzgarları (Föhn) inceliyoruz.
Farklı ölçekteki rüzgar türleri.
- Batı Rüzgarları: Türkiye'nin orta kuşakta yer almasının sonucudur. Batıdan doğuya eser ve genellikle yağış getirir.
- Meltem Rüzgarları: Günlük sıcaklık farkından (Termik) oluşur. Gece/Gündüz yön değiştirir.
- Deniz-Kara Meltemi: Gündüz denizden karaya (serinletir), gece karadan denize eser.
- Dağ-Vadi Meltemi: Gündüz vadiden dağa, gece dağdan vadiye eser.
- Föhn (Fön) Rüzgarları: Bir dağ yamacından alçalan havanın her 100 metrede 1°C ısınmasıyla oluşan sıcak ve kuru rüzgardır.
- En tipik Doğu Karadeniz'de ve Toroslar'da görülür. Kışın karları eritip çığa neden olabilir, yazın tarım ürünlerini kurutabilir.
Adım C'yi bitirmeden, Meltem ve Föhn rüzgarlarının oluştuğu tipik yerlere bakalım.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas ve Adım C testini çöz!
Şimdi seninle öğrendiklerimizi pekiştirme zamanı!
Tüm "Basınç ve Rüzgarlar" konusunu tarayan, ÖSYM formatında 10 soruluk final testine başlıyoruz.
Sınavdan önce Türkiye'yi etkileyen tüm ana merkezlere ve rüzgarlara son bir kez göz atalım.
Test Sonucu
Harikasın!
Tüm soruları (3'te 3) doğru cevaplayarak bu bölümü başarıyla tamamladın.
Test Sonucu
Tekrar Deneyelim!
Bazı soruları yanlış cevapladın. (Skor: 3'te 2). Lütfen konuyu tekrar gözden geçirin.
Türkiye’nin İklimi ve Bitki Örtüsü 💨
Bölüm 6: Basınç ve Rüzgarlar
İklim serimizin son bölümü! Türkiye'yi etkileyen basınç merkezlerini (Sibirya, İzlanda, Azor, Basra) ve "KaYıP SaKaL" gibi yerel rüzgarları harita üzerinde öğreneceğiz.
Hazır mısın?
Bölüm 6: Adımlar
Türkiye'nin iklimini şekillendiren 4 büyük basınç merkezini ve bunların kökenlerini (Termik/Dinamik) öğreniyoruz.
Rüzgarın nedeni olan basınç farkı nasıl oluşur?
- Termik Basınç (Sıcaklık):
- Isınan hava yükselir, Termik Alçak Basınç (TAB) oluşur (Örn: Ekvator, Yazın Basra).
- Soğuyan hava alçalır, Termik Yüksek Basınç (TYB) oluşur (Örn: Kutuplar, Kışın Sibirya).
- Dinamik Basınç (Dünya'nın Dönüşü):
- 30° enlemlerinde alçalan hava Dinamik Yüksek Basınç (DYB) oluşturur (Örn: Azor).
- 60° enlemlerinde yükselen hava Dinamik Alçak Basınç (DAB) oluşturur (Örn: İzlanda).
Bu 4 merkezi bilmek, kış ve yaz iklimini anlamak demektir.
- ❄️ Sibirya (TYB): Kışın etkilidir. Çok soğuk ve kuru hava getirir (Ayaz, don).
- 🌧️ İzlanda (DAB): Kışın etkilidir. Ilık ve bol yağışlı hava getirir.
- ☀️ Azor (DYB): Yazın etkilidir. Sıcak ve kurak hava getirir (Yaz kuraklığının nedeni).
- 🔥 Basra (TAB): Yazın etkilidir. Çok sıcak ve kuru hava getirir (Güneydoğu'nun kavrulma nedeni).
Adım A'yı bitirmeden, bu 4 merkezin Türkiye'ye göre konumlarına bakalım.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas ve Adım A testini çöz!
Türkiye'de esen ve sıcaklığı etkileyen yerel rüzgarları ve ünlü "KaYıP SaKaL" kodlamasını öğreniyoruz.
Kuzeyden esenler soğuk, güneyden esenler sıcaktır.
Türkiye'nin kuzeyindeki (K) ve güneyindeki (S) rüzgarları saat yönünde kodlar:
- Kuzey Sektörlü (Soğuk - KaYıP):
- Karayel (KB): Soğuk ve kar getirir.
- Yıldız (K): Soğuk eser.
- Poyraz (KD): Sibirya'dan gelirse çok soğuk ve kuru (ayaz), Karadeniz'den gelirse serin ve nemli eser.
- Güney Sektörlü (Sıcak - SaKaL):
- Samyeli (Keşişleme) (GD): Basra'dan gelir, sıcak ve kurudur.
- Kıble (G): Sıcak ve nemli olabilir.
- Lodos (GB): Sıcak ve bol nem (yağış) getirir. Kışın "soba zehirlenmelerine" neden olabilir.
Şimdi bu rüzgarların Türkiye'ye hangi yönlerden geldiğine bakalım.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas ve Adım B testini çöz!
Genel dolaşım rüzgarları (Batı), günlük rüzgarlar (Meltem) ve özel rüzgarları (Föhn) inceliyoruz.
Farklı ölçekteki rüzgar türleri.
- Batı Rüzgarları: Türkiye'nin orta kuşakta yer almasının sonucudur. Batıdan doğuya eser ve genellikle yağış getirir.
- Meltem Rüzgarları: Günlük sıcaklık farkından (Termik) oluşur. Gece/Gündüz yön değiştirir.
- Deniz-Kara Meltemi: Gündüz denizden karaya (serinletir), gece karadan denize eser.
- Dağ-Vadi Meltemi: Gündüz vadiden dağa, gece dağdan vadiye eser.
- Föhn (Fön) Rüzgarları: Bir dağ yamacından alçalan havanın her 100 metrede 1°C ısınmasıyla oluşan sıcak ve kuru rüzgardır.
- En tipik Doğu Karadeniz'de ve Toroslar'da görülür. Kışın karları eritip çığa neden olabilir, yazın tarım ürünlerini kurutabilir.
Adım C'yi bitirmeden, Meltem ve Föhn rüzgarlarının oluştuğu tipik yerlere bakalım.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas ve Adım C testini çöz!
Şimdi seninle öğrendiklerimizi pekiştirme zamanı!
Tüm "Basınç ve Rüzgarlar" konusunu tarayan, ÖSYM formatında 10 soruluk final testine başlıyoruz.
Sınavdan önce Türkiye'yi etkileyen tüm ana merkezlere ve rüzgarlara son bir kez göz atalım.
Test Sonucu
Harikasın!
Tüm soruları (3'te 3) doğru cevaplayarak bu bölümü başarıyla tamamladın.
Test Sonucu
Tekrar Deneyelim!
Bazı soruları yanlış cevapladın. (Skor: 3'te 2). Lütfen konuyu tekrar gözden geçirin.