Doğru Cevap: A) Şeyh Sait İsyanı'nın çıkması

Açıklama: Musul sorununun en kritik olduğu dönemde, 1925 yılında Doğu Anadolu'da çıkan Şeyh Sait İsyanı, Türk ordusunun ve devletin tüm enerjisinin bu iç isyanı bastırmaya yönelmesine neden olmuştur. Bu durum, Türkiye'nin Musul konusunda askeri bir müdahaleyi göze almasını engellemiş ve diplomatik olarak elini zayıflatmıştır.

Doğru Cevap: C) Batı Trakya Türkleri ve İstanbul Rumları

Açıklama: Lozan'da, Batı Trakya'da yaşayan Türkler ile İstanbul'da yaşayan Rumların mübadele (değişim) dışında tutulması (etabli) kararlaştırılmıştır. Diğer bölgelerdeki Türkler ve Rumlar ise karşılıklı olarak yer değiştirmiştir.

Doğru Cevap: B) Almanya ve İtalya

Açıklama: 1930'larda Almanya ve İtalya'nın saldırgan ve yayılmacı bir politika izlemeye başlaması, Balkan ülkelerini endişelendirmiştir. Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya, karşılıklı olarak sınırlarını garanti altına almak ve olası bir saldırıya karşı ortak hareket etmek amacıyla Balkan Antantı'nı imzalamışlardır.

Doğru Cevap: E) Almanya ve İtalya'nın silahlanarak dünya barışını tehdit etmesi

Açıklama: Türkiye, Almanya ve İtalya'nın saldırgan politikaları nedeniyle Avrupa'da yeni bir savaş tehlikesinin belirdiğini, Lozan'da kurulan silahsızlandırılmış Boğazlar statüsünün artık kendi güvenliğini sağlamadığını belirterek, uluslararası konjonktürü doğru okumuş ve Boğazlar üzerinde tam egemenlik için konferans toplanmasını sağlamıştır.

Doğru Cevap: C) Boğazlar Sorunu

Açıklama: Lozan'da Boğazlar Komisyonu'nun kurulması ve Boğazların silahsızlandırılması Türkiye'nin egemenliğini kısıtlayan olumsuz maddelerdi. Ancak Atatürk'ün izlediği barışçı ve akılcı dış politika sayesinde, 1936 Montrö Sözleşmesi ile bu durum tamamen Türkiye lehine çevrilmiştir. Musul ise aleyhte çözülmüş ve öyle kalmıştır.

Doğru Cevap: A) Doğu sınırlarını İtalya'nın yayılmacı politikasına karşı güvence altına almak

Açıklama: Tıpkı Balkan Antantı gibi Sadabat Paktı da, II. Dünya Savaşı öncesinde artan dünya gerginliğine karşı bir güvenlik arayışının sonucudur. Özellikle İtalya'nın Habeşistan'ı işgal etmesi ve Akdeniz ile Ortadoğu'ya yönelik yayılmacı söylemleri, Türkiye'nin doğu komşularıyla bir saldırmazlık paktı kurarak sınırlarını güvence altına almasına yol açmıştır.

Doğru Cevap: D) Sandler Raporu

Açıklama: Türkiye'nin başvurusu üzerine Milletler Cemiyeti, bölgede inceleme yapması için İsveç temsilcisi Sandler'i görevlendirmiştir. Sandler Raporu, bölgede Türklerin çoğunlukta olduğunu ve kültürel olarak baskın olduğunu belirterek, Hatay'a iç işlerinde bağımsızlık, dış işlerinde Suriye'ye bağlı özerk bir statü verilmesini önermiştir. Bu rapor, Hatay'ın bağımsızlığına giden süreci başlatmıştır.

Doğru Cevap: E) Musul Sorunu

Açıklama: Musul sorunu, manda yönetimi nedeniyle doğrudan İngiltere ile yaşanmıştır. Dış borçların en büyük kısmının Fransa'ya olması, en çok Fransız okulunun bulunması, Hatay'ın Fransız mandasındaki Suriye'de kalması ve Bozkurt-Lotus gemi kazasının bir Fransız şirketiyle yaşanması gibi nedenlerle diğer sorunlar Fransa ile yaşanmıştır.

Doğru Cevap: A) Devletçilik

Açıklama: Dünya Ekonomik Krizi, özel sektörün zayıf olduğu Türkiye'de liberal ekonomi politikalarının başarısız olduğunu göstermiştir. Bu durum, büyük sanayi yatırımlarının ve ekonomik kalkınmanın devlet eliyle yapılması gerektiğini savunan Devletçilik ilkesinin 1930'lardan itibaren temel ekonomi politikası olarak benimsenmesine yol açmıştır.

Doğru Cevap: B) ABD

Açıklama: ABD, o dönemde "yalnızlık (izolasyon)" politikası izlediği için Milletler Cemiyeti'ne üye değildi ve Avrupa'daki bu türden antlaşmalara genellikle katılmıyordu. Montrö'yü imzalayanlar arasında Lozan'ı imzalayan devletler (İngiltere, Fransa, Japonya, Yugoslavya, Yunanistan, Romanya) ve Sovyetler Birliği ile Bulgaristan bulunmaktadır. İtalya ise daha sonra imzalayacaktır.

Doğru Cevap: E) Hatay Millet Meclisi

Açıklama: 1938'de kurulan bağımsız Hatay Cumhuriyeti'nin kendi meclisi, 29 Haziran 1939'da oybirliğiyle aldığı bir kararla Türkiye'ye katılma yönünde irade beyan etmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi de bu kararı onaylayarak Hatay'ı Türkiye'nin bir ili haline getirmiştir.

Doğru Cevap: A) Litvinov Paktı

Açıklama: Sovyet Dışişleri Bakanı Litvinov'un öncülüğünde, Briand-Kellogg Paktı'nın Doğu Avrupa versiyonu olarak hazırlanan bu pakta, Türkiye de Sovyetler Birliği ile olan iyi ilişkileri çerçevesinde katılarak barışçı politikasını pekiştirmiştir.

Doğru Cevap: B) Lozan Antlaşması'ndan kalan sorunları çözmeye odaklanmak

Açıklama: Bu dönemde Türk dış politikası, enerjisini büyük ölçüde Lozan'da çözülemeyen veya yeni sorunlar çıkaran Musul, Yabancı Okullar, Dış Borçlar ve Nüfus Mübadelesi gibi konulara ayırmıştır. Bölgesel paktlar ise 1930'dan sonraki dönemin özelliğidir.

Doğru Cevap: D) Deniz Hukuku (Yargı Yetkisi)

Açıklama: Ege Denizi'nde bir Türk gemisi (Bozkurt) ile bir Fransız gemisinin (Lotus) çarpışması sonucu, Türk kaptan ve Fransız kaptan Türk mahkemelerinde yargılanmıştır. Fransa'nın "Yabancı bir kaptanı yargılayamazsınız" itirazı üzerine konu Lahey Adalet Divanı'na gitmiş ve Türkiye'nin kendi karasularında yargılama hakkına sahip olduğuna karar verilmiştir. Bu, genç Cumhuriyet'in önemli bir hukuk zaferidir.

Doğru Cevap: D) Yayılmacılık (Emperyalizm)

Açıklama: "Yurtta barış, dünyada barış" ilkesi, başka devletlerin topraklarında gözü olmayan, kendi sınırları içinde barış ve huzur içinde yaşamak isteyen bir dış politika anlayışını ifade eder. Bu, yayılmacı ve emperyalist politikaların tam zıttıdır.

Doğru Cevap: C) Musul petrollerinin %10'unun 25 yıl süreyle Türkiye'ye verilmesi

Açıklama: Türkiye, Musul'u kaybetmesine karşılık, bölgenin zengin petrol gelirlerinden belirli bir süre pay almayı kabul etmiştir. Ancak Türkiye, daha sonra bu hakkından 500.000 İngiliz Sterlini karşılığında vazgeçmiştir.

Doğru Cevap: A) Uluslararası barışa katkıda bulunmak ve sorunları diplomasi yoluyla çözmek

Açıklama: Türkiye, "Yurtta sulh, cihanda sulh" ilkesi gereği dünya barışını korumayı amaçlayan bu uluslararası örgüte katılarak, hem barışa olan bağlılığını göstermiş hem de Boğazlar ve Hatay gibi sorunlarını bu meşru platformda, diplomasi yoluyla çözme niyetini ortaya koymuştur.

Doğru Cevap: C) İsmet İnönü

Açıklama: Atatürk, Hatay sorununun çözümü için büyük bir diplomatik mücadele vermiş ancak sonucunu göremeden vefat etmiştir. Hatay Meclisi'nin Türkiye'ye katılma kararını onaylayarak süreci tamamlayan ve bu milli davayı başarıya ulaştıran kişi, Atatürk'ün vefatından sonra cumhurbaşkanı olan İsmet İnönü'dür.

Doğru Cevap: D) Fransa

Açıklama: Osmanlı'dan kalan dış borçların en büyük alacaklısı Fransa idi. 1929 Dünya Ekonomik Krizi'nin de etkisiyle Türkiye ödemelerde zorlanınca, Fransa ile uzun süren müzakereler yapılmış ve borçlar 1933 Hoover Moratoryumu ile yeniden yapılandırılmıştır.

Doğru Cevap: E) Briand-Kellogg Paktı

Açıklama: Briand-Kellogg Paktı, savunma amacı taşımayan savaşı kanun dışı sayan ve sorunların barışçıl yollarla çözümünü öngören bir antlaşmaydı. Türkiye'nin bu pakta katılması, "Yurtta sulh, cihanda sulh" ilkesini uluslararası alanda da benimsediğini ve dünya barışına katkı sağlama niyetini gösteren en somut adımdır.