Tarih Macerası: Bölüm 1 (Kültür ve Uygarlık)
Yeni bir seriye başlıyoruz! 🏛️
Bölüm 1: Devlet Yönetimi (Padişah, Saray, Divan, Taşra).
Bu bölüm 3 kilit adımdan oluşuyor. 3'te 3 kuralı devam ediyor!
Hazır mısın?
Bölüm 1: Adımlar
▶️ A. Padişah ve Saray Teşkilatı
🔒 B. Merkez Teşkilatı (Divan-ı Hümayun)
🔒 C. Taşra Teşkilatı (Eyalet Sistemi)
👑
Adım A: OSMANLI DEVLET ANLAYIŞI VE HÜKÜMDAR (PADİŞAH)
1. Hâkimiyet Anlayışı (Meşruiyet)
Padişah gücünü nereden alırdı?
Padişah gücünü nereden alırdı?
- Türk Geleneği (Kut): Yönetme yetkisinin Tanrı'dan gelmesi.
- İslam Hukuku (Hilafet): Yavuz (1517) sonrası "Halife" unvanı ile teokratik gücün zirvesi.
- Fetih Hakkı (Kılıç Hakkı): Fethedilen toprakların (Miri Arazi) ve halkın (Reaya) mutlak sahibi olması.
2. Veraset Sistemi (Taht Kavgalarının Evrimi)
Tahta kimin geçeceği nasıl değişti?
Tahta kimin geçeceği nasıl değişti?
- Kuruluş Dönemi: "Ülke Hanedanın Ortak Malıdır." (Eski Türk Geleneği)
- I. Murad Dönemi: "Ülke Padişah ve Oğullarının Malıdır." (Merkeziyetçilik)
- Fatih Dönemi (Zirve): "Nizâm-ı Âlem için KARDEŞ KATLİ vaciptir." (Mutlak Otorite)
- I. Ahmed Dönemi (Duraklama): "EKBER ve ERŞED" sistemi geldi. (En yaşlı ve en akıllı üye). Bu, taht kavgasını bitirdi ama "Kafes Usulü" ile şehzadelerin tecrübesiz yetişmesine neden oldu.
3. Topkapı Sarayı (Devletin Beyni)
Saray sadece Padişahın evi değildi...
Saray sadece Padişahın evi değildi...
- Birun (Dış Saray): Devletin "vitrini". Saray hizmetlileri, Yeniçeriler ve Divan toplantılarının yapıldığı "Kubbealtı" buradaydı.
- Enderun (İç Saray): Devletin "beyni". Devşirme sistemiyle alınan zeki çocukların, Padişah'a sadık devlet adamı (Vezir-i Azam vb.) olarak yetiştirildiği Enderun Mektebi buradaydı.
- Harem (Harem-i Hümayun): Padişahın özel yaşam alanı. Aynı zamanda cariyelerin ve Şehzadelerin (Şehzadegân Mektebi) eğitim aldığı bir okuldu.
🏆
Harika! Padişahın gücünü ve saray teşkilatını öğrendik.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas!
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas!
⚖️
Adım B: MERKEZ TEŞKİLATI (DİVAN-I HÜMAYUN)
1. Divan-ı Hümayun (Hükümet)
Orhan Bey kurdu. Devletin en önemli siyasi, idari, askeri ve hukuki kararlarının alındığı "Bakanlar Kurulu" ve "Yüce Divan" (Temyiz) organıdır.
Toplantılar Topkapı Sarayı'nda, "Kubbealtı" denilen salonda yapılırdı. Alınan kararlara "Hüküm", kaydedildiği deftere "Mühimme Defteri" denirdi.
Orhan Bey kurdu. Devletin en önemli siyasi, idari, askeri ve hukuki kararlarının alındığı "Bakanlar Kurulu" ve "Yüce Divan" (Temyiz) organıdır.
Toplantılar Topkapı Sarayı'nda, "Kubbealtı" denilen salonda yapılırdı. Alınan kararlara "Hüküm", kaydedildiği deftere "Mühimme Defteri" denirdi.
2. SEYFİYE (Kılıç Ehli) ⚔️
Askeri ve İdari Yetki (Enderun Eğitimi)
Askeri ve İdari Yetki (Enderun Eğitimi)
- Vezir-i Azam (Sadrazam): Padişahın mutlak vekili. Mühr-ü Hümayun'u taşır. Ordunun başında sefere çıktığında "Serdar-ı Ekrem" unvanını alır.
- Vezirler (Kubbealtı Vezirleri): Sadrazamın yardımcılarıdır (Devlet Bakanları).
- Kaptan-ı Derya: Donanma Komutanı. Kanuni döneminde Divan'ın asil üyesi oldu.
- Yeniçeri Ağası: Yeniçeri Ocağı'nın komutanıdır. Gerekirse katılırdı.
3. İLMİYE (İlim Ehli) 📚
Din, Hukuk, Eğitim Yetkisi (Medrese Eğitimi)
Din, Hukuk, Eğitim Yetkisi (Medrese Eğitimi)
(Devşirme olamazlar, Türk-Müslüman kökenli olmak zorundadırlar)
- Kazasker (Kadıasker): Adalet ve Eğitim Bakanı. Divan'daki büyük davalara bakar. En önemlisi, tüm Kadı (Yargıç) ve Müderris (Öğretmen) atamalarını yapar.
- Şeyhülislam: Divan'ın daimi üyesi değildir. Alınan kararların İslam'a uygun olup olmadığına dair fetva verir.
4. KALEMİYE (Kalem Ehli) ✍️
Bürokrasi ve Maliye Yetkisi
Bürokrasi ve Maliye Yetkisi
- Defterdar: Maliye Bakanı. Devletin gelir ve giderlerini (Hazine-i Amire) tutar. Bütçeyi hazırlar.
- Nişancı (Tuğrai): Örfî Hukukun başı. Padişahın ferman ve beratlarına "Tuğra" (İmza) çeker. Fethedilen toprakların kaydını (Tahrir Defterleri) tutar (Tımar sistemi).
- Reis'ül Küttab (ÖNEMLİ): Başlangıçta Nişancı'ya bağlı "Kâtiplerin Şefi" idi. 17. Yüzyıldan itibaren Dış İşleri Bakanı olarak Divan'ın daimi üyesi olmuştur.
🏆
Harika! Devletin beyni olan Divan-ı Hümayun'u ve üyelerini öğrendik.
Haydi "Sınava Başla" ve son adıma geç!
Haydi "Sınava Başla" ve son adıma geç!
🗺️
Adım C: TAŞRA TEŞKİLATI (EYALET SİSTEMİ)
1. Taşra Hiyerarşisi
Ülke hiyerarşisi (büyükten küçüğe):
Eyalet ➡️ Sancak ➡️ Kaza ➡️ Köy
Eyaletler, merkeze olan uzaklıklarına ve vergi toplama sistemlerine göre 3'e ayrılırdı:
Ülke hiyerarşisi (büyükten küçüğe):
Eyalet ➡️ Sancak ➡️ Kaza ➡️ Köy
Eyaletler, merkeze olan uzaklıklarına ve vergi toplama sistemlerine göre 3'e ayrılırdı:
2. Eyalet Türleri (KPSS'de Çıkar!)
Merkeze yakın ve uzak olanlar...
Merkeze yakın ve uzak olanlar...
- 1. Salyanesiz (Yıllıksız) Eyaletler (Yakın):
- Yer: Rumeli, Anadolu, Sivas, Budin, Bosna (Ana gövde).
- Sistem: TIMAR SİSTEMİ (DİRLİK) UYGULANIR.
- Vergi: Hazineye para gelmez, karşılığında "Cebelü" (Atlı Asker) beslenir.
- 2. Salyaneli (Yıllıklı) Eyaletler (Uzak):
- Yer: Mısır, Bağdat, Yemen, Tunus, Cezayir (Kuzey Afrika / Arap Y.).
- Sistem: Tımar SİSTEMİ UYGULANMAZ.
- Vergi: Vergiler "İltizam" (Açık Artırma) yoluyla "Mültezim"e peşin satılır. Hazineye yıllık (Salyane) nakit para girer.
3. İmtiyazlı Eyaletler ve Taşra Görevlileri
Özerk bölgeler ve yöneticiler...
Özerk bölgeler ve yöneticiler...
- 3. İmtiyazlı (Özerk) Eyaletler:
- Yer: Eflak, Boğdan, Erdel, Kırım, Hicaz.
- Sistem: İç işlerinde serbest, dışta Osmanlı'ya bağlıdırlar.
- Kırım: Vergi vermez, sadece asker gönderirdi.
- Hicaz (Mekke/Medine): Kutsal olduğu için hem vergi hem asker vermezdi, Osmanlı oraya para (Surre Alayı) gönderirdi.
- Taşra Görevlileri:
- Eyalet: Beylerbeyi (Yönetim)
- Sancak: Sancakbeyi (Yönetim)
- Kaza: Kadı (Yönetim, Adalet, Belediye. En önemli yerel yönetici)
- Güvenlik: Subaşı (Şehir/Kasaba), Yiğitbaşı (Köy)
🎉
KÜLTÜR BÖLÜM 1 BİTTİ!
Tebrikler! Osmanlı'nın merkezi ve taşra yönetimini öğrendin.
(Bölüm 2'de: Ordu Teşkilatı)
Haydi Bölüm 1 Final Sınavı'na!
Tebrikler! Osmanlı'nın merkezi ve taşra yönetimini öğrendin.
(Bölüm 2'de: Ordu Teşkilatı)
Haydi Bölüm 1 Final Sınavı'na!
Test Sonucu
Tebrikler!
Tüm soruları (3'te 3) doğru cevaplayarak bu bölümü başarıyla tamamladınız.
Test Sonucu
Üzgünüz, Başarısız Oldunuz.
Bazı soruları yanlış cevapladınız. (Skor: 3'te 2). Lütfen konuyu tekrar gözden geçirin.
Tarih Macerası: Bölüm 1 (Kültür ve Uygarlık)
Yeni bir seriye başlıyoruz! 🏛️
Bölüm 1: Devlet Yönetimi (Padişah, Saray, Divan, Taşra).
Bu bölüm 3 kilit adımdan oluşuyor. 3'te 3 kuralı devam ediyor!
Hazır mısın?
Bölüm 1: Adımlar
▶️ A. Padişah ve Saray Teşkilatı
🔒 B. Merkez Teşkilatı (Divan-ı Hümayun)
🔒 C. Taşra Teşkilatı (Eyalet Sistemi)
👑
Adım A: OSMANLI DEVLET ANLAYIŞI VE HÜKÜMDAR (PADİŞAH)
1. Hâkimiyet Anlayışı (Meşruiyet)
Padişah gücünü nereden alırdı?
Padişah gücünü nereden alırdı?
- Türk Geleneği (Kut): Yönetme yetkisinin Tanrı'dan gelmesi.
- İslam Hukuku (Hilafet): Yavuz (1517) sonrası "Halife" unvanı ile teokratik gücün zirvesi.
- Fetih Hakkı (Kılıç Hakkı): Fethedilen toprakların (Miri Arazi) ve halkın (Reaya) mutlak sahibi olması.
2. Veraset Sistemi (Taht Kavgalarının Evrimi)
Tahta kimin geçeceği nasıl değişti?
Tahta kimin geçeceği nasıl değişti?
- Kuruluş Dönemi: "Ülke Hanedanın Ortak Malıdır." (Eski Türk Geleneği)
- I. Murad Dönemi: "Ülke Padişah ve Oğullarının Malıdır." (Merkeziyetçilik)
- Fatih Dönemi (Zirve): "Nizâm-ı Âlem için KARDEŞ KATLİ vaciptir." (Mutlak Otorite)
- I. Ahmed Dönemi (Duraklama): "EKBER ve ERŞED" sistemi geldi. (En yaşlı ve en akıllı üye). Bu, taht kavgasını bitirdi ama "Kafes Usulü" ile şehzadelerin tecrübesiz yetişmesine neden oldu.
3. Topkapı Sarayı (Devletin Beyni)
Saray sadece Padişahın evi değildi...
Saray sadece Padişahın evi değildi...
- Birun (Dış Saray): Devletin "vitrini". Saray hizmetlileri, Yeniçeriler ve Divan toplantılarının yapıldığı "Kubbealtı" buradaydı.
- Enderun (İç Saray): Devletin "beyni". Devşirme sistemiyle alınan zeki çocukların, Padişah'a sadık devlet adamı (Vezir-i Azam vb.) olarak yetiştirildiği Enderun Mektebi buradaydı.
- Harem (Harem-i Hümayun): Padişahın özel yaşam alanı. Aynı zamanda cariyelerin ve Şehzadelerin (Şehzadegân Mektebi) eğitim aldığı bir okuldu.
🏆
Harika! Padişahın gücünü ve saray teşkilatını öğrendik.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas!
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas!
⚖️
Adım B: MERKEZ TEŞKİLATI (DİVAN-I HÜMAYUN)
1. Divan-ı Hümayun (Hükümet)
Orhan Bey kurdu. Devletin en önemli siyasi, idari, askeri ve hukuki kararlarının alındığı "Bakanlar Kurulu" ve "Yüce Divan" (Temyiz) organıdır.
Toplantılar Topkapı Sarayı'nda, "Kubbealtı" denilen salonda yapılırdı. Alınan kararlara "Hüküm", kaydedildiği deftere "Mühimme Defteri" denirdi.
Orhan Bey kurdu. Devletin en önemli siyasi, idari, askeri ve hukuki kararlarının alındığı "Bakanlar Kurulu" ve "Yüce Divan" (Temyiz) organıdır.
Toplantılar Topkapı Sarayı'nda, "Kubbealtı" denilen salonda yapılırdı. Alınan kararlara "Hüküm", kaydedildiği deftere "Mühimme Defteri" denirdi.
2. SEYFİYE (Kılıç Ehli) ⚔️
Askeri ve İdari Yetki (Enderun Eğitimi)
Askeri ve İdari Yetki (Enderun Eğitimi)
- Vezir-i Azam (Sadrazam): Padişahın mutlak vekili. Mühr-ü Hümayun'u taşır. Ordunun başında sefere çıktığında "Serdar-ı Ekrem" unvanını alır.
- Vezirler (Kubbealtı Vezirleri): Sadrazamın yardımcılarıdır (Devlet Bakanları).
- Kaptan-ı Derya: Donanma Komutanı. Kanuni döneminde Divan'ın asil üyesi oldu.
- Yeniçeri Ağası: Yeniçeri Ocağı'nın komutanıdır. Gerekirse katılırdı.
3. İLMİYE (İlim Ehli) 📚
Din, Hukuk, Eğitim Yetkisi (Medrese Eğitimi)
Din, Hukuk, Eğitim Yetkisi (Medrese Eğitimi)
(Devşirme olamazlar, Türk-Müslüman kökenli olmak zorundadırlar)
- Kazasker (Kadıasker): Adalet ve Eğitim Bakanı. Divan'daki büyük davalara bakar. En önemlisi, tüm Kadı (Yargıç) ve Müderris (Öğretmen) atamalarını yapar.
- Şeyhülislam: Divan'ın daimi üyesi değildir. Alınan kararların İslam'a uygun olup olmadığına dair fetva verir.
4. KALEMİYE (Kalem Ehli) ✍️
Bürokrasi ve Maliye Yetkisi
Bürokrasi ve Maliye Yetkisi
- Defterdar: Maliye Bakanı. Devletin gelir ve giderlerini (Hazine-i Amire) tutar. Bütçeyi hazırlar.
- Nişancı (Tuğrai): Örfî Hukukun başı. Padişahın ferman ve beratlarına "Tuğra" (İmza) çeker. Fethedilen toprakların kaydını (Tahrir Defterleri) tutar (Tımar sistemi).
- Reis'ül Küttab (ÖNEMLİ): Başlangıçta Nişancı'ya bağlı "Kâtiplerin Şefi" idi. 17. Yüzyıldan itibaren Dış İşleri Bakanı olarak Divan'ın daimi üyesi olmuştur.
🏆
Harika! Devletin beyni olan Divan-ı Hümayun'u ve üyelerini öğrendik.
Haydi "Sınava Başla" ve son adıma geç!
Haydi "Sınava Başla" ve son adıma geç!
🗺️
Adım C: TAŞRA TEŞKİLATI (EYALET SİSTEMİ)
1. Taşra Hiyerarşisi
Ülke hiyerarşisi (büyükten küçüğe):
Eyalet ➡️ Sancak ➡️ Kaza ➡️ Köy
Eyaletler, merkeze olan uzaklıklarına ve vergi toplama sistemlerine göre 3'e ayrılırdı:
Ülke hiyerarşisi (büyükten küçüğe):
Eyalet ➡️ Sancak ➡️ Kaza ➡️ Köy
Eyaletler, merkeze olan uzaklıklarına ve vergi toplama sistemlerine göre 3'e ayrılırdı:
2. Eyalet Türleri (KPSS'de Çıkar!)
Merkeze yakın ve uzak olanlar...
Merkeze yakın ve uzak olanlar...
- 1. Salyanesiz (Yıllıksız) Eyaletler (Yakın):
- Yer: Rumeli, Anadolu, Sivas, Budin, Bosna (Ana gövde).
- Sistem: TIMAR SİSTEMİ (DİRLİK) UYGULANIR.
- Vergi: Hazineye para gelmez, karşılığında "Cebelü" (Atlı Asker) beslenir.
- 2. Salyaneli (Yıllıklı) Eyaletler (Uzak):
- Yer: Mısır, Bağdat, Yemen, Tunus, Cezayir (Kuzey Afrika / Arap Y.).
- Sistem: Tımar SİSTEMİ UYGULANMAZ.
- Vergi: Vergiler "İltizam" (Açık Artırma) yoluyla "Mültezim"e peşin satılır. Hazineye yıllık (Salyane) nakit para girer.
3. İmtiyazlı Eyaletler ve Taşra Görevlileri
Özerk bölgeler ve yöneticiler...
Özerk bölgeler ve yöneticiler...
- 3. İmtiyazlı (Özerk) Eyaletler:
- Yer: Eflak, Boğdan, Erdel, Kırım, Hicaz.
- Sistem: İç işlerinde serbest, dışta Osmanlı'ya bağlıdırlar.
- Kırım: Vergi vermez, sadece asker gönderirdi.
- Hicaz (Mekke/Medine): Kutsal olduğu için hem vergi hem asker vermezdi, Osmanlı oraya para (Surre Alayı) gönderirdi.
- Taşra Görevlileri:
- Eyalet: Beylerbeyi (Yönetim)
- Sancak: Sancakbeyi (Yönetim)
- Kaza: Kadı (Yönetim, Adalet, Belediye. En önemli yerel yönetici)
- Güvenlik: Subaşı (Şehir/Kasaba), Yiğitbaşı (Köy)
🎉
KÜLTÜR BÖLÜM 1 BİTTİ!
Tebrikler! Osmanlı'nın merkezi ve taşra yönetimini öğrendin.
(Bölüm 2'de: Ordu Teşkilatı)
Haydi Bölüm 1 Final Sınavı'na!
Tebrikler! Osmanlı'nın merkezi ve taşra yönetimini öğrendin.
(Bölüm 2'de: Ordu Teşkilatı)
Haydi Bölüm 1 Final Sınavı'na!
Test Sonucu
Tebrikler!
Tüm soruları (3'te 3) doğru cevaplayarak bu bölümü başarıyla tamamladınız.
Test Sonucu
Üzgünüz, Başarısız Oldunuz.
Bazı soruları yanlış cevapladınız. (Skor: 3'te 2). Lütfen konuyu tekrar gözden geçirin.