Tarih Macerası: Bölüm 3 (Kültür ve Uygarlık)
Seriye devam! 🏛️
Bölüm 3: Hukuk ve Toplumsal Yapı.
Bu bölüm 3 kilit adımdan oluşuyor. 3'te 3 kuralı devam ediyor!
Hazır mısın?
Bölüm 3: Adımlar
▶️ A. Hukuk Sistemi (Şer'i ve Örf'i)
🔒 B. Toplumsal Yapı (Askerî ve Reaya)
🔒 C. Millet Sistemi ve Vakıflar
⚖️
Adım A: OSMANLI HUKUK SİSTEMİ
1. İkili (Dual) Hukuk Sistemi
Osmanlı'da hukuk iki temele dayanırdı...
Osmanlı'da hukuk iki temele dayanırdı...
- 1. Şer'i Hukuk (İslam Hukuku):
- Kaynağı: Kur'an, Sünnet, İcma, Kıyas.
- Alanı: Evlenme, boşanma, miras (aile hukuku), vakıflar, ticaret ve temel ceza davaları.
- Özelliği: Değiştirilemez.
- 2. Örf'i Hukuk (Töre / Sultanî Hukuk):
- Kaynağı: Eski Türk Gelenekleri (Töre) ve Padişahın Ferman ve Kanunname çıkarma yetkisi.
- Alanı: Yönetim, Askeri, Maliye (Vergiler), Toprak (Tımar).
- Özelliği: Değiştirilebilir, Padişahın iradesine bağlıdır. (Örn: Fatih'in Kardeş Katli Kanunu).
⚠️ Önemli Not: Fetva
Örf'i hukuk, Şer'i hukuka aykırı olamazdı. Padişah bir kanun çıkaracağı zaman bunun İslam'a uygun olup olmadığını Şeyhülislam'a sorar ve "Fetva" alırdı.
Örf'i hukuk, Şer'i hukuka aykırı olamazdı. Padişah bir kanun çıkaracağı zaman bunun İslam'a uygun olup olmadığını Şeyhülislam'a sorar ve "Fetva" alırdı.
2. Yargı Teşkilatı: Kadı (Yargıç)
Taşradaki en önemli görevli...
Taşradaki en önemli görevli...
Kadı, bulunduğu "Kaza" (İlçe) merkezinde sadece "Yargıç" değildi:
- Yönetici (Mülki Amir): Kazayı yönetir (Kaymakam gibi).
- Belediye Başkanı: Şehrin (esnaf, pazar, temizlik) işlerine bakar (İhtisab).
- Noter: Evlilik, miras, alım-satım kayıtlarını (Şer'iyye Sicilleri) tutar.
- Ataması: Divan üyesi olan Kazasker tarafından yapılırdı.
3. Üst Mahkemeler (Temyiz)
Kararı beğenmezsen nereye gidersin?
Kararı beğenmezsen nereye gidersin?
- Kazasker Divanı: Kadıların kararlarına yapılan normal itirazlara bakardı.
- Divan-ı Hümayun: En yüksek temyiz (itiraz) mahkemesidir. Kadı'nın kararını beğenmeyen (Müslüman veya Gayrimüslim) herkes Divan'a başvurabilirdi. Bu, Osmanlı adalet anlayışını gösterirdi.
🏆
Harika! Osmanlı'nın ikili hukuk sistemini ve adalet teşkilatını öğrendik.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas!
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas!
👪
Adım B: TOPLUMSAL YAPI (OSMANLI MİLLETİ)
1. Temel Ayrım: Görev
Osmanlı toplumu, Avrupa'daki gibi "soylu/köle" şeklinde katı bir sınıf ayrımına sahip değildi. Temel ayrım, "göreve" dayalıydı.
Osmanlı toplumu, Avrupa'daki gibi "soylu/köle" şeklinde katı bir sınıf ayrımına sahip değildi. Temel ayrım, "göreve" dayalıydı.
2. Yönetenler ve Yönetilenler
Vergi veren ve vermeyen...
Vergi veren ve vermeyen...
- ✅ Yönetenler (Askerî Sınıf / Berat Ehli):
- Devlette görev alan (Seyfiye, İlmiye, Kalemiye) herkes.
- En Önemli Ayrıcalık: VERGİ VERMEZLERDİ.
- ❌ Yönetilenler (Reaya / Halk):
- Üretim yapan (tarım, ticaret) ve devlete VERGİ VEREN herkestir. (Müslüman ve Gayrimüslim tüm halk).
💡 Dikey Hareketlilik (Liyakat)
Sistem katı değildi. Reaya'dan bir Müslüman, Medrese eğitimiyle Kadı (İlmiye) olup "Askerî Sınıf"a geçebilirdi.
Gayrimüslim bir çocuk, Devşirme (Enderun) sistemiyle Vezir-i Azam (Seyfiye) olup "Askerî Sınıf"a geçebilirdi. Sistem liyakat temelliydi (Soy'a değil).
Sistem katı değildi. Reaya'dan bir Müslüman, Medrese eğitimiyle Kadı (İlmiye) olup "Askerî Sınıf"a geçebilirdi.
Gayrimüslim bir çocuk, Devşirme (Enderun) sistemiyle Vezir-i Azam (Seyfiye) olup "Askerî Sınıf"a geçebilirdi. Sistem liyakat temelliydi (Soy'a değil).
🏆
Harika! Osmanlı'daki "Askerî" ve "Reaya" ayrımını ve liyakat sistemini öğrendik.
Haydi "Sınava Başla" ve son adıma geç!
Haydi "Sınava Başla" ve son adıma geç!
🕌
Adım C: MİLLET SİSTEMİ VE VAKIFLAR
1. Millet Sistemi (Toplumsal Sigorta)
600 yıllık birlikteliğin sırrı...
600 yıllık birlikteliğin sırrı...
- Tanım: Osmanlı, halkı etnik kökene (Türk, Sırp, Arap) göre DEĞİL, sadece din ve mezhebe göre sınıflandırmıştır.
- 1. Millet-i Hâkime: Sünni Müslümanlar (Hâkim Millet).
- 2. Millet-i Mahkûme (Zimmîler): Gayrimüslimlerdir (Rum Ortodoks, Ermeni Gregoryen, Yahudi).
- Amaç: Bu milletler "İstimalet" (Hoşgörü) politikasıyla kendi din, dil ve hukuklarında (aile/miras) serbest bırakıldı. Liderleri (Patrik/Hahambaşı) devlete vergi toplardı. Bu, toplumsal barışı sağlayan bir "sigorta" idi.
2. Vakıf Sistemi (Sosyal Devletin Temeli) 🏨
Devletin yapmadığını kim yapardı?
Devletin yapmadığını kim yapardı?
- Tanım: "Halka hizmet, Hakk'a hizmettir" anlayışıyla, bir kişinin malının gelirini hayır işleri için kalıcı olarak bağışlamasıdır.
- Önemi: Devlet hazinesi (Hazine-i Amire) Saray ve Ordu'ya harcanırdı. Geriye kalan tüm sosyal hizmetler VAKIFLAR tarafından finanse edilirdi.
3. Vakıfların Finanse Ettiği Kurumlar
- Eğitim: Medreseler, Kütüphaneler, Sıbyan Mektepleri.
- Sağlık: Darüşşifalar (Hastane), Bimarhaneler (Akıl Hastanesi).
- Sosyal Yardım: İmaretler (Aşevleri) (En yaygın vakıf. Fakirlere, öğrencilere ücretsiz yemek).
- Ticaret/Ulaşım: Kervansaraylar (Hanlar), Köprüler, Yollar.
- Şehircilik: Çeşmeler (Sebil), Hamamlar, Cami bakımı.
🎉
KÜLTÜR BÖLÜM 3 BİTTİ!
Tebrikler! Osmanlı'nın toplumsal ve hukuki temelini öğrendin.
(Bölüm 4'te: Ekonomi ve Toprak Sistemi)
Haydi Bölüm 3 Final Sınavı'na!
Tebrikler! Osmanlı'nın toplumsal ve hukuki temelini öğrendin.
(Bölüm 4'te: Ekonomi ve Toprak Sistemi)
Haydi Bölüm 3 Final Sınavı'na!
Test Sonucu
Tebrikler!
Tüm soruları (3'te 3) doğru cevaplayarak bu bölümü başarıyla tamamladınız.
Test Sonucu
Üzgünüz, Başarısız Oldunuz.
Bazı soruları yanlış cevapladınız. (Skor: 3'te 2). Lütfen konuyu tekrar gözden geçirin.
Tarih Macerası: Bölüm 3 (Kültür ve Uygarlık)
Seriye devam! 🏛️
Bölüm 3: Hukuk ve Toplumsal Yapı.
Bu bölüm 3 kilit adımdan oluşuyor. 3'te 3 kuralı devam ediyor!
Hazır mısın?
Bölüm 3: Adımlar
▶️ A. Hukuk Sistemi (Şer'i ve Örf'i)
🔒 B. Toplumsal Yapı (Askerî ve Reaya)
🔒 C. Millet Sistemi ve Vakıflar
⚖️
Adım A: OSMANLI HUKUK SİSTEMİ
1. İkili (Dual) Hukuk Sistemi
Osmanlı'da hukuk iki temele dayanırdı...
Osmanlı'da hukuk iki temele dayanırdı...
- 1. Şer'i Hukuk (İslam Hukuku):
- Kaynağı: Kur'an, Sünnet, İcma, Kıyas.
- Alanı: Evlenme, boşanma, miras (aile hukuku), vakıflar, ticaret ve temel ceza davaları.
- Özelliği: Değiştirilemez.
- 2. Örf'i Hukuk (Töre / Sultanî Hukuk):
- Kaynağı: Eski Türk Gelenekleri (Töre) ve Padişahın Ferman ve Kanunname çıkarma yetkisi.
- Alanı: Yönetim, Askeri, Maliye (Vergiler), Toprak (Tımar).
- Özelliği: Değiştirilebilir, Padişahın iradesine bağlıdır. (Örn: Fatih'in Kardeş Katli Kanunu).
⚠️ Önemli Not: Fetva
Örf'i hukuk, Şer'i hukuka aykırı olamazdı. Padişah bir kanun çıkaracağı zaman bunun İslam'a uygun olup olmadığını Şeyhülislam'a sorar ve "Fetva" alırdı.
Örf'i hukuk, Şer'i hukuka aykırı olamazdı. Padişah bir kanun çıkaracağı zaman bunun İslam'a uygun olup olmadığını Şeyhülislam'a sorar ve "Fetva" alırdı.
2. Yargı Teşkilatı: Kadı (Yargıç)
Taşradaki en önemli görevli...
Taşradaki en önemli görevli...
Kadı, bulunduğu "Kaza" (İlçe) merkezinde sadece "Yargıç" değildi:
- Yönetici (Mülki Amir): Kazayı yönetir (Kaymakam gibi).
- Belediye Başkanı: Şehrin (esnaf, pazar, temizlik) işlerine bakar (İhtisab).
- Noter: Evlilik, miras, alım-satım kayıtlarını (Şer'iyye Sicilleri) tutar.
- Ataması: Divan üyesi olan Kazasker tarafından yapılırdı.
3. Üst Mahkemeler (Temyiz)
Kararı beğenmezsen nereye gidersin?
Kararı beğenmezsen nereye gidersin?
- Kazasker Divanı: Kadıların kararlarına yapılan normal itirazlara bakardı.
- Divan-ı Hümayun: En yüksek temyiz (itiraz) mahkemesidir. Kadı'nın kararını beğenmeyen (Müslüman veya Gayrimüslim) herkes Divan'a başvurabilirdi. Bu, Osmanlı adalet anlayışını gösterirdi.
🏆
Harika! Osmanlı'nın ikili hukuk sistemini ve adalet teşkilatını öğrendik.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas!
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas!
👪
Adım B: TOPLUMSAL YAPI (OSMANLI MİLLETİ)
1. Temel Ayrım: Görev
Osmanlı toplumu, Avrupa'daki gibi "soylu/köle" şeklinde katı bir sınıf ayrımına sahip değildi. Temel ayrım, "göreve" dayalıydı.
Osmanlı toplumu, Avrupa'daki gibi "soylu/köle" şeklinde katı bir sınıf ayrımına sahip değildi. Temel ayrım, "göreve" dayalıydı.
2. Yönetenler ve Yönetilenler
Vergi veren ve vermeyen...
Vergi veren ve vermeyen...
- ✅ Yönetenler (Askerî Sınıf / Berat Ehli):
- Devlette görev alan (Seyfiye, İlmiye, Kalemiye) herkes.
- En Önemli Ayrıcalık: VERGİ VERMEZLERDİ.
- ❌ Yönetilenler (Reaya / Halk):
- Üretim yapan (tarım, ticaret) ve devlete VERGİ VEREN herkestir. (Müslüman ve Gayrimüslim tüm halk).
💡 Dikey Hareketlilik (Liyakat)
Sistem katı değildi. Reaya'dan bir Müslüman, Medrese eğitimiyle Kadı (İlmiye) olup "Askerî Sınıf"a geçebilirdi.
Gayrimüslim bir çocuk, Devşirme (Enderun) sistemiyle Vezir-i Azam (Seyfiye) olup "Askerî Sınıf"a geçebilirdi. Sistem liyakat temelliydi (Soy'a değil).
Sistem katı değildi. Reaya'dan bir Müslüman, Medrese eğitimiyle Kadı (İlmiye) olup "Askerî Sınıf"a geçebilirdi.
Gayrimüslim bir çocuk, Devşirme (Enderun) sistemiyle Vezir-i Azam (Seyfiye) olup "Askerî Sınıf"a geçebilirdi. Sistem liyakat temelliydi (Soy'a değil).
🏆
Harika! Osmanlı'daki "Askerî" ve "Reaya" ayrımını ve liyakat sistemini öğrendik.
Haydi "Sınava Başla" ve son adıma geç!
Haydi "Sınava Başla" ve son adıma geç!
🕌
Adım C: MİLLET SİSTEMİ VE VAKIFLAR
1. Millet Sistemi (Toplumsal Sigorta)
600 yıllık birlikteliğin sırrı...
600 yıllık birlikteliğin sırrı...
- Tanım: Osmanlı, halkı etnik kökene (Türk, Sırp, Arap) göre DEĞİL, sadece din ve mezhebe göre sınıflandırmıştır.
- 1. Millet-i Hâkime: Sünni Müslümanlar (Hâkim Millet).
- 2. Millet-i Mahkûme (Zimmîler): Gayrimüslimlerdir (Rum Ortodoks, Ermeni Gregoryen, Yahudi).
- Amaç: Bu milletler "İstimalet" (Hoşgörü) politikasıyla kendi din, dil ve hukuklarında (aile/miras) serbest bırakıldı. Liderleri (Patrik/Hahambaşı) devlete vergi toplardı. Bu, toplumsal barışı sağlayan bir "sigorta" idi.
2. Vakıf Sistemi (Sosyal Devletin Temeli) 🏨
Devletin yapmadığını kim yapardı?
Devletin yapmadığını kim yapardı?
- Tanım: "Halka hizmet, Hakk'a hizmettir" anlayışıyla, bir kişinin malının gelirini hayır işleri için kalıcı olarak bağışlamasıdır.
- Önemi: Devlet hazinesi (Hazine-i Amire) Saray ve Ordu'ya harcanırdı. Geriye kalan tüm sosyal hizmetler VAKIFLAR tarafından finanse edilirdi.
3. Vakıfların Finanse Ettiği Kurumlar
- Eğitim: Medreseler, Kütüphaneler, Sıbyan Mektepleri.
- Sağlık: Darüşşifalar (Hastane), Bimarhaneler (Akıl Hastanesi).
- Sosyal Yardım: İmaretler (Aşevleri) (En yaygın vakıf. Fakirlere, öğrencilere ücretsiz yemek).
- Ticaret/Ulaşım: Kervansaraylar (Hanlar), Köprüler, Yollar.
- Şehircilik: Çeşmeler (Sebil), Hamamlar, Cami bakımı.
🎉
KÜLTÜR BÖLÜM 3 BİTTİ!
Tebrikler! Osmanlı'nın toplumsal ve hukuki temelini öğrendin.
(Bölüm 4'te: Ekonomi ve Toprak Sistemi)
Haydi Bölüm 3 Final Sınavı'na!
Tebrikler! Osmanlı'nın toplumsal ve hukuki temelini öğrendin.
(Bölüm 4'te: Ekonomi ve Toprak Sistemi)
Haydi Bölüm 3 Final Sınavı'na!
Test Sonucu
Tebrikler!
Tüm soruları (3'te 3) doğru cevaplayarak bu bölümü başarıyla tamamladınız.
Test Sonucu
Üzgünüz, Başarısız Oldunuz.
Bazı soruları yanlış cevapladınız. (Skor: 3'te 2). Lütfen konuyu tekrar gözden geçirin.