Tarih Macerası: Bölüm 5 (Kültür ve Uygarlık)
Seriye devam! 🧠
Bölüm 5: Eğitim, Bilim ve Düşünce.
Bu bölüm 3 kilit adımdan oluşuyor. 3'te 3 kuralı devam ediyor!
Hazır mısın?
Bölüm 5: Adımlar
▶️ A. Örgün Eğitim (Sıbyan ve Medrese)
🔒 B. Saray ve Yaygın Eğitim (Enderun, Tekke)
🔒 C. Bilim ve Düşünce Hayatı (Alimler)
🏛️
Adım A: ÖRGÜN EĞİTİM (SIBYAN MEKTEPLERİ VE MEDRESELER)
1. Sıbyan Mektepleri (Mahalle Mektebi)
Eğitimin ilk basamağıdır (İlkokul). Genellikle camilerin yanında (Külliye içinde) bulunurdu ve Vakıflar tarafından finanse edilirdi.
Temel amaç, çocuklara (kız/erkek karışık) Kuran okumayı, yazı yazmayı (Hat) ve temel din bilgilerini öğretmekti.
Eğitimin ilk basamağıdır (İlkokul). Genellikle camilerin yanında (Külliye içinde) bulunurdu ve Vakıflar tarafından finanse edilirdi.
Temel amaç, çocuklara (kız/erkek karışık) Kuran okumayı, yazı yazmayı (Hat) ve temel din bilgilerini öğretmekti.
2. Medreseler (İlmiye Sınıfının Kaynağı)
Osmanlı'nın üniversitesi...
Osmanlı'nın üniversitesi...
- İlk Medrese: Orhan Bey dönemi - İznik Orhaniyesi (Müderrisi: Davud-i Kayseri).
- İlk Üniversite (Zirve): Fatih Sultan Mehmed dönemi - Sahn-ı Seman Medreseleri (İstanbul). (Alt medreselerine "Tetimme" denirdi).
- En Kapsamlı (Süper Üniversite): Kanuni dönemi - Süleymaniye Medreseleri (Tıp, Matematik, Felsefe dahil).
3. Medrese Sistemi ve Kavramlar
Medresede hayat nasıldı?
Medresede hayat nasıldı?
- Müfredat (Dersler):
- Ulûm-ı Nakliyye (Dini Bilimler): Tefsir, Hadis, Fıkıh (Hukuk), Kelam (Felsefe).
- Ulûm-ı Akliyye (Akli/Pozitif Bilimler): Matematik (Riyaziye), Astronomi (Hey'et), Tıp, Mantık.
- Görevliler ve Öğrenciler:
- Müderris: Profesör (Atamasını Kazasker yapardı).
- Muid: Müderrisin yardımcısı (Asistan).
- Danişmend / Softa (Suhte): Öğrenci.
- İcazetname: Medrese diploması (Bunu alan Kadı veya Müderris olurdu).
🏆
Harika! Osmanlı'nın temel eğitim kurumları olan Sıbyan Mektepleri ve Medreseleri öğrendik.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas!
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas!
🏫
Adım B: SARAY VE YAYGIN EĞİTİM (ENDERUN, TEKKE)
1. Enderun Mektebi (Saray Okulu) (ÇOK ÖNEMLİ!)
Temelleri II. Murad, kurumsallaşması Fatih dönemidir. Topkapı Sarayı'nın içindedir.
Amacı: Devşirme sistemiyle alınan en zeki Hristiyan çocukları, Padişah'a mutlak sadık (Kul), üst düzey devlet adamı (Vezir-i Azam, Vezir) ve komutan olarak yetiştirmek.
Farkı: Medrese'nin aksine, burası idari ve askeri bir akademidir. (Türkmen ailelerin gücünü kırmak için kurulmuştur).
Temelleri II. Murad, kurumsallaşması Fatih dönemidir. Topkapı Sarayı'nın içindedir.
Amacı: Devşirme sistemiyle alınan en zeki Hristiyan çocukları, Padişah'a mutlak sadık (Kul), üst düzey devlet adamı (Vezir-i Azam, Vezir) ve komutan olarak yetiştirmek.
Farkı: Medrese'nin aksine, burası idari ve askeri bir akademidir. (Türkmen ailelerin gücünü kırmak için kurulmuştur).
2. Yaygın Eğitim (Halkın Eğitimi)
Okul dışında eğitim nerede alınırdı?
Okul dışında eğitim nerede alınırdı?
- Tekkeler ve Zaviyeler: Tasavvuf (Sufi) merkezleridir. Şeyhler, Dervişler, Babalar; halka (özellikle göçebe Türkmenlere) manevi rehberlik, ahlak eğitimi ve sosyal yardım (İmaret/Aşevi) hizmeti verirdi.
- Loncalar (Esnaf): (Bölüm 4'te gördük) Usta-Kalfa-Çırak sistemiyle mesleki eğitim verirlerdi.
- Camiler: Namaz vakitleri dışında halka açık derslerin (vaaz) verildiği yerlerdi.
🏆
Harika! Devlet adamı yetiştiren Enderun'u ve halkı eğiten yaygın kurumları öğrendik.
Haydi "Sınava Başla" ve son adıma geç!
Haydi "Sınava Başla" ve son adıma geç!
🧠
Adım C: BİLİM VE DÜŞÜNCE HAYATI (ALİMLER)
1. Kuruluş ve Fatih Öncesi Dönem Alimleri
Temeli atanlar...
Temeli atanlar...
- Davud-i Kayseri: (Orhan Bey dönemi). İlk Osmanlı Medresesi'nin (İznik Orhaniyesi) ilk Baş Müderrisidir (Rektör).
- Molla Fenari: (II. Murad dönemi). İlk Osmanlı Şeyhülislamı olarak kabul edilir.
- Sabuncuoğlu Şerafeddin: (II. Murad/Fatih dönemi). Tıp alimidir. "Cerrahiyet'ül Haniyye" (İlk resimli ameliyat kitabı) eserini yazmış, deneysel tıp uygulamıştır.
- Akşemseddin: Fatih'in hocası (Lalası) ve İstanbul'un manevi fatihidir. Aynı zamanda Tıp alanında "Mikrop" teorisini (Maddet'ül Hayat eseri) ortaya atmıştır.
2. Yükselme Dönemi (Fatih ve Kanuni) Alimleri
Zirve dönem...
Zirve dönem...
- Ali Kuşçu (Fatih Dönemi): Semerkant'tan (Uluğ Bey'in öğrencisi) gelmiş, Sahn-ı Seman Medresesi'ne Baş Müderris olmuştur. Astronomi ve Matematik alimidir.
- Piri Reis (Kanuni Dönemi): Amiral ve Kartograf (Haritacı). İlk Dünya Haritası'nı çizmiş, "Kitab-ı Bahriye" (Denizcilik Kitabı) adlı eseri yazmıştır. (Hint Seferleri sonrası idam edildi).
- Seydi Ali Reis (Kanuni Dönemi): Amiral ve Coğrafyacı. Hint Seferinden dönüşünü "Mir'atü'l Memâlik" (Ülkelerin Aynası) (ilk gezi yazısı) eserinde anlattı.
- Matrakçı Nasuh (Kanuni Dönemi): "Osmanlı Da Vinci'si". Minyatürist (şehirleri harita gibi çizerdi), Matematikçi ve "Matrak" oyunu mucidi.
- Ebussuud Efendi (Kanuni Dönemi): En ünlü Şeyhülislam. Kanuni'nin kanunlarının Şer'i hukuka uygunluğunu (Fetva) sağlayarak Osmanlı hukukunu zirveye taşımıştır.
3. Bilimden Uzaklaşmanın Habercisi
Takiyüddin Mehmed (Sokullu Dönemi): III. Murad döneminde (1575) İstanbul'da Osmanlı'nın ilk Rasathanesi'ni (Gözlemevi) kurmuştur.
Yıkılışı (1580): Rasathane, "Uğursuzluk getirdiği" (veba salgını) ve "Meleklerin bacaklarını gözetlediği" iftiralarıyla, Şeyhülislam fetvası ve Padişah emriyle yıkılmıştır. Bu olay, Duraklama Dönemi'nin (Bilimden uzaklaşma) habercisidir.
Takiyüddin Mehmed (Sokullu Dönemi): III. Murad döneminde (1575) İstanbul'da Osmanlı'nın ilk Rasathanesi'ni (Gözlemevi) kurmuştur.
Yıkılışı (1580): Rasathane, "Uğursuzluk getirdiği" (veba salgını) ve "Meleklerin bacaklarını gözetlediği" iftiralarıyla, Şeyhülislam fetvası ve Padişah emriyle yıkılmıştır. Bu olay, Duraklama Dönemi'nin (Bilimden uzaklaşma) habercisidir.
🎉
KÜLTÜR BÖLÜM 5 BİTTİ!
Tebrikler! Osmanlı'nın eğitim ve bilim dünyasını öğrendin.
(Bölüm 6'da: Sanat ve Mimari)
Haydi Bölüm 5 Final Sınavı'na!
Tebrikler! Osmanlı'nın eğitim ve bilim dünyasını öğrendin.
(Bölüm 6'da: Sanat ve Mimari)
Haydi Bölüm 5 Final Sınavı'na!
Test Sonucu
Tebrikler!
Tüm soruları (3'te 3) doğru cevaplayarak bu bölümü başarıyla tamamladınız.
Test Sonucu
Üzgünüz, Başarısız Oldunuz.
Bazı soruları yanlış cevapladınız. (Skor: 3'te 2). Lütfen konuyu tekrar gözden geçirin.
Tarih Macerası: Bölüm 5 (Kültür ve Uygarlık)
Seriye devam! 🧠
Bölüm 5: Eğitim, Bilim ve Düşünce.
Bu bölüm 3 kilit adımdan oluşuyor. 3'te 3 kuralı devam ediyor!
Hazır mısın?
Bölüm 5: Adımlar
▶️ A. Örgün Eğitim (Sıbyan ve Medrese)
🔒 B. Saray ve Yaygın Eğitim (Enderun, Tekke)
🔒 C. Bilim ve Düşünce Hayatı (Alimler)
🏛️
Adım A: ÖRGÜN EĞİTİM (SIBYAN MEKTEPLERİ VE MEDRESELER)
1. Sıbyan Mektepleri (Mahalle Mektebi)
Eğitimin ilk basamağıdır (İlkokul). Genellikle camilerin yanında (Külliye içinde) bulunurdu ve Vakıflar tarafından finanse edilirdi.
Temel amaç, çocuklara (kız/erkek karışık) Kuran okumayı, yazı yazmayı (Hat) ve temel din bilgilerini öğretmekti.
Eğitimin ilk basamağıdır (İlkokul). Genellikle camilerin yanında (Külliye içinde) bulunurdu ve Vakıflar tarafından finanse edilirdi.
Temel amaç, çocuklara (kız/erkek karışık) Kuran okumayı, yazı yazmayı (Hat) ve temel din bilgilerini öğretmekti.
2. Medreseler (İlmiye Sınıfının Kaynağı)
Osmanlı'nın üniversitesi...
Osmanlı'nın üniversitesi...
- İlk Medrese: Orhan Bey dönemi - İznik Orhaniyesi (Müderrisi: Davud-i Kayseri).
- İlk Üniversite (Zirve): Fatih Sultan Mehmed dönemi - Sahn-ı Seman Medreseleri (İstanbul). (Alt medreselerine "Tetimme" denirdi).
- En Kapsamlı (Süper Üniversite): Kanuni dönemi - Süleymaniye Medreseleri (Tıp, Matematik, Felsefe dahil).
3. Medrese Sistemi ve Kavramlar
Medresede hayat nasıldı?
Medresede hayat nasıldı?
- Müfredat (Dersler):
- Ulûm-ı Nakliyye (Dini Bilimler): Tefsir, Hadis, Fıkıh (Hukuk), Kelam (Felsefe).
- Ulûm-ı Akliyye (Akli/Pozitif Bilimler): Matematik (Riyaziye), Astronomi (Hey'et), Tıp, Mantık.
- Görevliler ve Öğrenciler:
- Müderris: Profesör (Atamasını Kazasker yapardı).
- Muid: Müderrisin yardımcısı (Asistan).
- Danişmend / Softa (Suhte): Öğrenci.
- İcazetname: Medrese diploması (Bunu alan Kadı veya Müderris olurdu).
🏆
Harika! Osmanlı'nın temel eğitim kurumları olan Sıbyan Mektepleri ve Medreseleri öğrendik.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas!
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas!
🏫
Adım B: SARAY VE YAYGIN EĞİTİM (ENDERUN, TEKKE)
1. Enderun Mektebi (Saray Okulu) (ÇOK ÖNEMLİ!)
Temelleri II. Murad, kurumsallaşması Fatih dönemidir. Topkapı Sarayı'nın içindedir.
Amacı: Devşirme sistemiyle alınan en zeki Hristiyan çocukları, Padişah'a mutlak sadık (Kul), üst düzey devlet adamı (Vezir-i Azam, Vezir) ve komutan olarak yetiştirmek.
Farkı: Medrese'nin aksine, burası idari ve askeri bir akademidir. (Türkmen ailelerin gücünü kırmak için kurulmuştur).
Temelleri II. Murad, kurumsallaşması Fatih dönemidir. Topkapı Sarayı'nın içindedir.
Amacı: Devşirme sistemiyle alınan en zeki Hristiyan çocukları, Padişah'a mutlak sadık (Kul), üst düzey devlet adamı (Vezir-i Azam, Vezir) ve komutan olarak yetiştirmek.
Farkı: Medrese'nin aksine, burası idari ve askeri bir akademidir. (Türkmen ailelerin gücünü kırmak için kurulmuştur).
2. Yaygın Eğitim (Halkın Eğitimi)
Okul dışında eğitim nerede alınırdı?
Okul dışında eğitim nerede alınırdı?
- Tekkeler ve Zaviyeler: Tasavvuf (Sufi) merkezleridir. Şeyhler, Dervişler, Babalar; halka (özellikle göçebe Türkmenlere) manevi rehberlik, ahlak eğitimi ve sosyal yardım (İmaret/Aşevi) hizmeti verirdi.
- Loncalar (Esnaf): (Bölüm 4'te gördük) Usta-Kalfa-Çırak sistemiyle mesleki eğitim verirlerdi.
- Camiler: Namaz vakitleri dışında halka açık derslerin (vaaz) verildiği yerlerdi.
🏆
Harika! Devlet adamı yetiştiren Enderun'u ve halkı eğiten yaygın kurumları öğrendik.
Haydi "Sınava Başla" ve son adıma geç!
Haydi "Sınava Başla" ve son adıma geç!
🧠
Adım C: BİLİM VE DÜŞÜNCE HAYATI (ALİMLER)
1. Kuruluş ve Fatih Öncesi Dönem Alimleri
Temeli atanlar...
Temeli atanlar...
- Davud-i Kayseri: (Orhan Bey dönemi). İlk Osmanlı Medresesi'nin (İznik Orhaniyesi) ilk Baş Müderrisidir (Rektör).
- Molla Fenari: (II. Murad dönemi). İlk Osmanlı Şeyhülislamı olarak kabul edilir.
- Sabuncuoğlu Şerafeddin: (II. Murad/Fatih dönemi). Tıp alimidir. "Cerrahiyet'ül Haniyye" (İlk resimli ameliyat kitabı) eserini yazmış, deneysel tıp uygulamıştır.
- Akşemseddin: Fatih'in hocası (Lalası) ve İstanbul'un manevi fatihidir. Aynı zamanda Tıp alanında "Mikrop" teorisini (Maddet'ül Hayat eseri) ortaya atmıştır.
2. Yükselme Dönemi (Fatih ve Kanuni) Alimleri
Zirve dönem...
Zirve dönem...
- Ali Kuşçu (Fatih Dönemi): Semerkant'tan (Uluğ Bey'in öğrencisi) gelmiş, Sahn-ı Seman Medresesi'ne Baş Müderris olmuştur. Astronomi ve Matematik alimidir.
- Piri Reis (Kanuni Dönemi): Amiral ve Kartograf (Haritacı). İlk Dünya Haritası'nı çizmiş, "Kitab-ı Bahriye" (Denizcilik Kitabı) adlı eseri yazmıştır. (Hint Seferleri sonrası idam edildi).
- Seydi Ali Reis (Kanuni Dönemi): Amiral ve Coğrafyacı. Hint Seferinden dönüşünü "Mir'atü'l Memâlik" (Ülkelerin Aynası) (ilk gezi yazısı) eserinde anlattı.
- Matrakçı Nasuh (Kanuni Dönemi): "Osmanlı Da Vinci'si". Minyatürist (şehirleri harita gibi çizerdi), Matematikçi ve "Matrak" oyunu mucidi.
- Ebussuud Efendi (Kanuni Dönemi): En ünlü Şeyhülislam. Kanuni'nin kanunlarının Şer'i hukuka uygunluğunu (Fetva) sağlayarak Osmanlı hukukunu zirveye taşımıştır.
3. Bilimden Uzaklaşmanın Habercisi
Takiyüddin Mehmed (Sokullu Dönemi): III. Murad döneminde (1575) İstanbul'da Osmanlı'nın ilk Rasathanesi'ni (Gözlemevi) kurmuştur.
Yıkılışı (1580): Rasathane, "Uğursuzluk getirdiği" (veba salgını) ve "Meleklerin bacaklarını gözetlediği" iftiralarıyla, Şeyhülislam fetvası ve Padişah emriyle yıkılmıştır. Bu olay, Duraklama Dönemi'nin (Bilimden uzaklaşma) habercisidir.
Takiyüddin Mehmed (Sokullu Dönemi): III. Murad döneminde (1575) İstanbul'da Osmanlı'nın ilk Rasathanesi'ni (Gözlemevi) kurmuştur.
Yıkılışı (1580): Rasathane, "Uğursuzluk getirdiği" (veba salgını) ve "Meleklerin bacaklarını gözetlediği" iftiralarıyla, Şeyhülislam fetvası ve Padişah emriyle yıkılmıştır. Bu olay, Duraklama Dönemi'nin (Bilimden uzaklaşma) habercisidir.
🎉
KÜLTÜR BÖLÜM 5 BİTTİ!
Tebrikler! Osmanlı'nın eğitim ve bilim dünyasını öğrendin.
(Bölüm 6'da: Sanat ve Mimari)
Haydi Bölüm 5 Final Sınavı'na!
Tebrikler! Osmanlı'nın eğitim ve bilim dünyasını öğrendin.
(Bölüm 6'da: Sanat ve Mimari)
Haydi Bölüm 5 Final Sınavı'na!
Test Sonucu
Tebrikler!
Tüm soruları (3'te 3) doğru cevaplayarak bu bölümü başarıyla tamamladınız.
Test Sonucu
Üzgünüz, Başarısız Oldunuz.
Bazı soruları yanlış cevapladınız. (Skor: 3'te 2). Lütfen konuyu tekrar gözden geçirin.