Tarih Macerası: Bölüm 4 (Duraklama Dönemi)
Seriye devam! 🏛️
Bölüm 4: Ağalar Saltanatı ve Köprülüler Dönemi (1648-1683).
Bu bölüm 3 kilit adımdan oluşuyor. 3'te 3 kuralı devam ediyor!
Hazır mısın?
Bölüm 4: Adımlar
▶️ A. Ağalar Saltanatı ve Çınar Vakası
🔒 B. Köprülü Mehmed ve Fazıl Ahmed Paşa
🔒 C. Bucaş Antlaşması ve Merzifonlu
🌪️
Adım A: IV. MEHMED VE AĞALAR SALTANATI (1648 - 1656)
1. Valide Sultanlar Savaşı (Kösem vs. Turhan)
Padişah 6 yaşında tahta çıkınca...
Padişah 6 yaşında tahta çıkınca...
- Sultan İbrahim 1648'de katledilince, tahta 6 yaşındaki oğlu IV. Mehmed (Avcı) geçti.
- Devleti önce babaannesi Kösem Sultan (Büyük Valide) "Saltanat Naibesi" olarak yönetti.
- Ancak padişahın annesi Turhan Hatice Sultan (Küçük Valide) da iktidarı istiyordu.
- Sonuç: Mücadeleyi Turhan Hatice Sultan kazandı. Kösem Sultan, 1651'de sarayda boğularak öldürüldü.
2. Ekonomik Çöküş ve Tarhuncu Bütçesi (1652)
İlk modern bütçe denemesi...
İlk modern bütçe denemesi...
- Girit Savaşı (24 yıl sürecek) devam ediyor, Venedik Çanakkale'yi abluka altında tutuyordu. Hazine tamtakırdı.
- Tarhuncu Bütçesi (İlk Denk Bütçe): Turhan Sultan, Sadrazam Tarhuncu Ahmed Paşa'yı atadı. Tarhuncu, devletin gelir ve giderlerini hesaplayarak ilk denk bütçeyi hazırladı.
- Amacı: İsrafı (özellikle Saray ve Harem masraflarını) kısmak ve hazine açığını kapatmak.
- Sonuç: Çıkarları zedelenen Saray Ağaları, Tarhuncu'yu Padişah'a şikayet ettiler. Tarhuncu idam edildi (1653) ve ilk ciddi bütçe reformu başarısız oldu.
3. Çınar Vakası (Vaka-i Vakvakiye) (1656) (FELAKET)
Ekonomik kriz zirveye ulaştı. Girit'teki askerler maaş (Ulufe) alamıyordu. Devlet, "Zuyuf Akçe" (Tağşiş - ayarı bozuk para) basarak maaş ödemeye kalkıştı.
Olay: Ayarı bozuk parayı almayı reddeden Kapıkulu askerleri (Yeniçeriler ve Sipahiler) isyan başlattı. Padişah IV. Mehmed'den krizden sorumlu tuttukları 30'dan fazla Saray Ağasını istediler.
Sonuç: Padişah bu kişileri teslim etti. İsyancılar, bu 30 kişiyi Sultanahmet Meydanı'ndaki büyük bir Çınar ağacına astılar. Bu olaya "Vaka-i Vakvakiye" (Vakvak Ağacı Olayı) denir.
Ekonomik kriz zirveye ulaştı. Girit'teki askerler maaş (Ulufe) alamıyordu. Devlet, "Zuyuf Akçe" (Tağşiş - ayarı bozuk para) basarak maaş ödemeye kalkıştı.
Olay: Ayarı bozuk parayı almayı reddeden Kapıkulu askerleri (Yeniçeriler ve Sipahiler) isyan başlattı. Padişah IV. Mehmed'den krizden sorumlu tuttukları 30'dan fazla Saray Ağasını istediler.
Sonuç: Padişah bu kişileri teslim etti. İsyancılar, bu 30 kişiyi Sultanahmet Meydanı'ndaki büyük bir Çınar ağacına astılar. Bu olaya "Vaka-i Vakvakiye" (Vakvak Ağacı Olayı) denir.
🏆
Harika! Devletin kaosa sürüklendiği "Ağalar Saltanatı"nı ve Çınar Vakası'nı öğrendik.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas!
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas!
📈
Adım B: KÖPRÜLÜLER DÖNEMİ (DURAKLAMA İÇİNDEKİ YÜKSELME)
1. Köprülü Mehmed Paşa (1656 - 1661)
Şartlar öne sürerek gelen Sadrazam...
Şartlar öne sürerek gelen Sadrazam...
Çınar Vakası'ndan sonra çaresiz kalan Valide Turhan Hatice Sultan, 80 yaşındaki Köprülü Mehmed Paşa'ya Sadrazamlık teklif etti.
ÖNEMİ: Köprülü, Osmanlı tarihinde Sadrazamlık makamına "şartlar öne sürerek" gelen İLK kişidir.
Şartları:
ÖNEMİ: Köprülü, Osmanlı tarihinde Sadrazamlık makamına "şartlar öne sürerek" gelen İLK kişidir.
Şartları:
- Saray (Harem ve Valide Sultan), devlet işlerine karışmayacak.
- Sunacağı tüm teklifler sorgusuz sualsiz kabul edilecek.
- Atayacağı kişilere ve vereceği cezalara kimse müdahale etmeyecek.
- Hakkında bir şikayet olursa, Padişah'ın önce onu dinlemesi (Savunma hakkı).
2. Köprülü Fazıl Ahmed Paşa (1661 - 1676)
Duraklamanın en parlak dönemi...
Duraklamanın en parlak dönemi...
Babasının yerine Sadrazam oldu. Babasının aksine, yapıcı, ılımlı ve fetih odaklı bir siyaset izledi.
- Vasvar Antlaşması (1664 - Avusturya):
- "Uyvar önünde bir Türk gibi güçlü" deyimi buradan gelir.
- Osmanlı'nın Avusturya'dan SON KEZ toprak kazandığı ve SON KEZ savaş tazminatı aldığı antlaşmadır.
- Girit'in Fethi'nin Tamamlanması (1669):
- Sultan İbrahim döneminde (1645) başlayan ve 24 YIL SÜREN Girit kuşatması, Kandiye Kalesi'nin alınmasıyla başarıyla tamamlandı.
- Önemi: Doğu Akdeniz'deki son Venedik üssü alındı, ancak 24 yıllık savaş donanmayı ve hazineyi yıprattı.
🏆
Harika! Köprülü ailesinin devleti nasıl ayağa kaldırdığını öğrendik.
Haydi "Sınava Başla" ve son adıma geç!
Haydi "Sınava Başla" ve son adıma geç!
🏁
Adım C: BATIDAKİ SON ZİRVE VE VİYANA YOLU
1. Bucaş Antlaşması (1672) (Batı'daki Zirve)
(Sadrazam: Köprülü Fazıl Ahmed Paşa)
Lehistan'ın (Polonya) Ukrayna Kazaklarına saldırması üzerine IV. Mehmed'in bizzat katıldığı sefere çıkıldı (Kamaniçe Kalesi alındı).
Bucaş Antlaşması (1672):
(Sadrazam: Köprülü Fazıl Ahmed Paşa)
Lehistan'ın (Polonya) Ukrayna Kazaklarına saldırması üzerine IV. Mehmed'in bizzat katıldığı sefere çıkıldı (Kamaniçe Kalesi alındı).
Bucaş Antlaşması (1672):
- Lehistan, Ukrayna ve Podolya'yı Osmanlı'ya bıraktı.
- ÖNEMİ: Osmanlı Devleti'nin BATI'DA en geniş sınırlara ulaştığı antlaşmadır.
- (Doğu'da Ferhat Paşa (Bölüm 1), Batı'da Bucaş).
2. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa (1676 - 1683)
Köprülü damadı ve Viyana hedefi...
Köprülü damadı ve Viyana hedefi...
Köprülü Fazıl Ahmed'in ölümü üzerine, Köprülü ailesinin damadı olan Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Sadrazam oldu.
- Bahçesaray (Çehrin) Antlaşması (1681):
- Merzifonlu, Rusların Ukrayna'ya (Çehrin Kalesi) saldırması üzerine sefere çıktı.
- ÖNEMİ: Bu, Osmanlı Devleti ile Rus Çarlığı arasındaki İLK RESMİ antlaşmadır.
3. II. Viyana Kuşatması'na Giden Yol (1683)
Merzifonlu, Bucaş ile ulaşılan "en geniş sınırları" daha da ileriye taşımak ve Kanuni'nin bile alamadığı Viyana'yı fethederek Fatih veya Kanuni gibi tarihe geçmek istiyordu.
Avusturya'ya bağlı Macarların (Tökeli İmre) isyanını fırsat bilerek IV. Mehmed'i ikna etti ve devleti II. Viyana Kuşatması (1683)'na sürükledi.
Merzifonlu, Bucaş ile ulaşılan "en geniş sınırları" daha da ileriye taşımak ve Kanuni'nin bile alamadığı Viyana'yı fethederek Fatih veya Kanuni gibi tarihe geçmek istiyordu.
Avusturya'ya bağlı Macarların (Tökeli İmre) isyanını fırsat bilerek IV. Mehmed'i ikna etti ve devleti II. Viyana Kuşatması (1683)'na sürükledi.
🎉
DURAKLAMA BÖLÜM 4 BİTTİ!
Tebrikler! Köprülüler'in "Duraklama İçindeki Yükseliş"ini ve Viyana'nın kapısına giden yolu öğrendin.
(Bölüm 5'te: Büyük Felaket: II. Viyana ve Karlofça)
Haydi Bölüm 4 Final Sınavı'na!
Tebrikler! Köprülüler'in "Duraklama İçindeki Yükseliş"ini ve Viyana'nın kapısına giden yolu öğrendin.
(Bölüm 5'te: Büyük Felaket: II. Viyana ve Karlofça)
Haydi Bölüm 4 Final Sınavı'na!
Test Sonucu
Tebrikler!
Tüm soruları (3'te 3) doğru cevaplayarak bu bölümü başarıyla tamamladınız.
Test Sonucu
Üzgünüz, Başarısız Oldunuz.
Bazı soruları yanlış cevapladınız. (Skor: 3'te 2). Lütfen konuyu tekrar gözden geçirin.
Tarih Macerası: Bölüm 4 (Duraklama Dönemi)
Seriye devam! 🏛️
Bölüm 4: Ağalar Saltanatı ve Köprülüler Dönemi (1648-1683).
Bu bölüm 3 kilit adımdan oluşuyor. 3'te 3 kuralı devam ediyor!
Hazır mısın?
Bölüm 4: Adımlar
▶️ A. Ağalar Saltanatı ve Çınar Vakası
🔒 B. Köprülü Mehmed ve Fazıl Ahmed Paşa
🔒 C. Bucaş Antlaşması ve Merzifonlu
🌪️
Adım A: IV. MEHMED VE AĞALAR SALTANATI (1648 - 1656)
1. Valide Sultanlar Savaşı (Kösem vs. Turhan)
Padişah 6 yaşında tahta çıkınca...
Padişah 6 yaşında tahta çıkınca...
- Sultan İbrahim 1648'de katledilince, tahta 6 yaşındaki oğlu IV. Mehmed (Avcı) geçti.
- Devleti önce babaannesi Kösem Sultan (Büyük Valide) "Saltanat Naibesi" olarak yönetti.
- Ancak padişahın annesi Turhan Hatice Sultan (Küçük Valide) da iktidarı istiyordu.
- Sonuç: Mücadeleyi Turhan Hatice Sultan kazandı. Kösem Sultan, 1651'de sarayda boğularak öldürüldü.
2. Ekonomik Çöküş ve Tarhuncu Bütçesi (1652)
İlk modern bütçe denemesi...
İlk modern bütçe denemesi...
- Girit Savaşı (24 yıl sürecek) devam ediyor, Venedik Çanakkale'yi abluka altında tutuyordu. Hazine tamtakırdı.
- Tarhuncu Bütçesi (İlk Denk Bütçe): Turhan Sultan, Sadrazam Tarhuncu Ahmed Paşa'yı atadı. Tarhuncu, devletin gelir ve giderlerini hesaplayarak ilk denk bütçeyi hazırladı.
- Amacı: İsrafı (özellikle Saray ve Harem masraflarını) kısmak ve hazine açığını kapatmak.
- Sonuç: Çıkarları zedelenen Saray Ağaları, Tarhuncu'yu Padişah'a şikayet ettiler. Tarhuncu idam edildi (1653) ve ilk ciddi bütçe reformu başarısız oldu.
3. Çınar Vakası (Vaka-i Vakvakiye) (1656) (FELAKET)
Ekonomik kriz zirveye ulaştı. Girit'teki askerler maaş (Ulufe) alamıyordu. Devlet, "Zuyuf Akçe" (Tağşiş - ayarı bozuk para) basarak maaş ödemeye kalkıştı.
Olay: Ayarı bozuk parayı almayı reddeden Kapıkulu askerleri (Yeniçeriler ve Sipahiler) isyan başlattı. Padişah IV. Mehmed'den krizden sorumlu tuttukları 30'dan fazla Saray Ağasını istediler.
Sonuç: Padişah bu kişileri teslim etti. İsyancılar, bu 30 kişiyi Sultanahmet Meydanı'ndaki büyük bir Çınar ağacına astılar. Bu olaya "Vaka-i Vakvakiye" (Vakvak Ağacı Olayı) denir.
Ekonomik kriz zirveye ulaştı. Girit'teki askerler maaş (Ulufe) alamıyordu. Devlet, "Zuyuf Akçe" (Tağşiş - ayarı bozuk para) basarak maaş ödemeye kalkıştı.
Olay: Ayarı bozuk parayı almayı reddeden Kapıkulu askerleri (Yeniçeriler ve Sipahiler) isyan başlattı. Padişah IV. Mehmed'den krizden sorumlu tuttukları 30'dan fazla Saray Ağasını istediler.
Sonuç: Padişah bu kişileri teslim etti. İsyancılar, bu 30 kişiyi Sultanahmet Meydanı'ndaki büyük bir Çınar ağacına astılar. Bu olaya "Vaka-i Vakvakiye" (Vakvak Ağacı Olayı) denir.
🏆
Harika! Devletin kaosa sürüklendiği "Ağalar Saltanatı"nı ve Çınar Vakası'nı öğrendik.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas!
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas!
📈
Adım B: KÖPRÜLÜLER DÖNEMİ (DURAKLAMA İÇİNDEKİ YÜKSELME)
1. Köprülü Mehmed Paşa (1656 - 1661)
Şartlar öne sürerek gelen Sadrazam...
Şartlar öne sürerek gelen Sadrazam...
Çınar Vakası'ndan sonra çaresiz kalan Valide Turhan Hatice Sultan, 80 yaşındaki Köprülü Mehmed Paşa'ya Sadrazamlık teklif etti.
ÖNEMİ: Köprülü, Osmanlı tarihinde Sadrazamlık makamına "şartlar öne sürerek" gelen İLK kişidir.
Şartları:
ÖNEMİ: Köprülü, Osmanlı tarihinde Sadrazamlık makamına "şartlar öne sürerek" gelen İLK kişidir.
Şartları:
- Saray (Harem ve Valide Sultan), devlet işlerine karışmayacak.
- Sunacağı tüm teklifler sorgusuz sualsiz kabul edilecek.
- Atayacağı kişilere ve vereceği cezalara kimse müdahale etmeyecek.
- Hakkında bir şikayet olursa, Padişah'ın önce onu dinlemesi (Savunma hakkı).
2. Köprülü Fazıl Ahmed Paşa (1661 - 1676)
Duraklamanın en parlak dönemi...
Duraklamanın en parlak dönemi...
Babasının yerine Sadrazam oldu. Babasının aksine, yapıcı, ılımlı ve fetih odaklı bir siyaset izledi.
- Vasvar Antlaşması (1664 - Avusturya):
- "Uyvar önünde bir Türk gibi güçlü" deyimi buradan gelir.
- Osmanlı'nın Avusturya'dan SON KEZ toprak kazandığı ve SON KEZ savaş tazminatı aldığı antlaşmadır.
- Girit'in Fethi'nin Tamamlanması (1669):
- Sultan İbrahim döneminde (1645) başlayan ve 24 YIL SÜREN Girit kuşatması, Kandiye Kalesi'nin alınmasıyla başarıyla tamamlandı.
- Önemi: Doğu Akdeniz'deki son Venedik üssü alındı, ancak 24 yıllık savaş donanmayı ve hazineyi yıprattı.
🏆
Harika! Köprülü ailesinin devleti nasıl ayağa kaldırdığını öğrendik.
Haydi "Sınava Başla" ve son adıma geç!
Haydi "Sınava Başla" ve son adıma geç!
🏁
Adım C: BATIDAKİ SON ZİRVE VE VİYANA YOLU
1. Bucaş Antlaşması (1672) (Batı'daki Zirve)
(Sadrazam: Köprülü Fazıl Ahmed Paşa)
Lehistan'ın (Polonya) Ukrayna Kazaklarına saldırması üzerine IV. Mehmed'in bizzat katıldığı sefere çıkıldı (Kamaniçe Kalesi alındı).
Bucaş Antlaşması (1672):
(Sadrazam: Köprülü Fazıl Ahmed Paşa)
Lehistan'ın (Polonya) Ukrayna Kazaklarına saldırması üzerine IV. Mehmed'in bizzat katıldığı sefere çıkıldı (Kamaniçe Kalesi alındı).
Bucaş Antlaşması (1672):
- Lehistan, Ukrayna ve Podolya'yı Osmanlı'ya bıraktı.
- ÖNEMİ: Osmanlı Devleti'nin BATI'DA en geniş sınırlara ulaştığı antlaşmadır.
- (Doğu'da Ferhat Paşa (Bölüm 1), Batı'da Bucaş).
2. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa (1676 - 1683)
Köprülü damadı ve Viyana hedefi...
Köprülü damadı ve Viyana hedefi...
Köprülü Fazıl Ahmed'in ölümü üzerine, Köprülü ailesinin damadı olan Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Sadrazam oldu.
- Bahçesaray (Çehrin) Antlaşması (1681):
- Merzifonlu, Rusların Ukrayna'ya (Çehrin Kalesi) saldırması üzerine sefere çıktı.
- ÖNEMİ: Bu, Osmanlı Devleti ile Rus Çarlığı arasındaki İLK RESMİ antlaşmadır.
3. II. Viyana Kuşatması'na Giden Yol (1683)
Merzifonlu, Bucaş ile ulaşılan "en geniş sınırları" daha da ileriye taşımak ve Kanuni'nin bile alamadığı Viyana'yı fethederek Fatih veya Kanuni gibi tarihe geçmek istiyordu.
Avusturya'ya bağlı Macarların (Tökeli İmre) isyanını fırsat bilerek IV. Mehmed'i ikna etti ve devleti II. Viyana Kuşatması (1683)'na sürükledi.
Merzifonlu, Bucaş ile ulaşılan "en geniş sınırları" daha da ileriye taşımak ve Kanuni'nin bile alamadığı Viyana'yı fethederek Fatih veya Kanuni gibi tarihe geçmek istiyordu.
Avusturya'ya bağlı Macarların (Tökeli İmre) isyanını fırsat bilerek IV. Mehmed'i ikna etti ve devleti II. Viyana Kuşatması (1683)'na sürükledi.
🎉
DURAKLAMA BÖLÜM 4 BİTTİ!
Tebrikler! Köprülüler'in "Duraklama İçindeki Yükseliş"ini ve Viyana'nın kapısına giden yolu öğrendin.
(Bölüm 5'te: Büyük Felaket: II. Viyana ve Karlofça)
Haydi Bölüm 4 Final Sınavı'na!
Tebrikler! Köprülüler'in "Duraklama İçindeki Yükseliş"ini ve Viyana'nın kapısına giden yolu öğrendin.
(Bölüm 5'te: Büyük Felaket: II. Viyana ve Karlofça)
Haydi Bölüm 4 Final Sınavı'na!
Test Sonucu
Tebrikler!
Tüm soruları (3'te 3) doğru cevaplayarak bu bölümü başarıyla tamamladınız.
Test Sonucu
Üzgünüz, Başarısız Oldunuz.
Bazı soruları yanlış cevapladınız. (Skor: 3'te 2). Lütfen konuyu tekrar gözden geçirin.