Tarih Macerası: Bölüm 5 (Gerileme Dönemi)

Serinin son bölümüne hoş geldin! 🏛️
Bölüm 5: III. Selim ve Nizâm-ı Cedid (1789-1807).
Bu bölüm 3 kilit adımdan oluşuyor. 3'te 3 kuralı devam ediyor!

Hazır mısın?

👑 Adım A: III. SELİM'İN SALTANATININ İLK YILLARI (1789-1792)

1. Savaşın Ortasında Tahta Çıkış (1789)
III. Selim, tahta çıktığında, Osmanlı Devleti hem Avusturya hem de Rusya ile aynı anda (1787'de başlayan) bir savaşın içindeydi.

Tam bu sırada 1789'da Fransız İhtilali patlak verdi.

2. Ziştovi Antlaşması (1791) - Avusturya ile
Fransız İhtilali'nin etkisi...

Neden: Fransız İhtilali'nin yaydığı "Milliyetçilik" akımından korkan Avusturya (Çok Uluslu İmparatorluk), Osmanlı ile barış yaparak dikkatini Fransa'ya çevirmek istedi.
Sonuç: Ziştovi Antlaşması (1791) imzalandı. Avusturya, savaşta aldığı yerleri (Belgrad dahil) geri verdi ve savaştan çekildi.
Önemi: Bu, Osmanlı-Avusturya savaşlarını sona erdiren son antlaşmadır.

3. Yaş Antlaşması (1792) - Rusya ile
Avusturya'nın çekilmesiyle Rusya ile yalnız kalan Osmanlı, yenilgilere devam etti ve barış istedi.

⚠️ Kilit Maddesi: Osmanlı Devleti, KIRIM'ın Rusya'ya ait olduğunu resmen ve hukuken kabul etti.

ÖNEMİ:

Halkı Türk ve Müslüman olan ilk toprak parçası (Kırım) resmen kaybedildi.
Bu antlaşma, sembolik olarak Osmanlı GERİLEME DÖNEMİ'nin SONU, DAĞILMA DÖNEMİ'nin (19. Yüzyıl) BAŞLANGICI kabul edilir.

🏆 Harika! Gerileme Dönemi'nin bitişini ve Dağılma Dönemi'nin başlangıcını (Yaş Ant.) öğrendik.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas!

🇪🇺 Adım B: NİZÂM-I CEDİD (YENİ DÜZEN) ISLAHATLARI (1792-1807)

1. Radikal ve Planlı Islahatlar
Yaş Antlaşması'ndan sonra barış dönemine giren III. Selim, radikal ve köklü ıslahat (reform) programını başlattı. Bu ıslahatların tamamına Nizâm-ı Cedid (Yeni Düzen) denir.

Islahatları Lâyihalar (Raporlar) alarak, Meşveret (Danışma) Meclisleri kurarak, yani planlı ve programlı bir şekilde yaptı.

2. Askeri Islahatlar (En Önemlisi)
Yeniçeri Ocağı'na alternatif...

Nizâm-ı Cedid Ordusu: III. Selim'in asıl hedefi, bozulmuş olan Yeniçeri Ocağı'nı kaldırmaktı (Tıpkı Genç Osman gibi).
Bunu doğrudan yapamadığı için, Yeniçeri Ocağı'nın YANINDA, tamamen Batı (Avrupa) tarzında, talimli, disiplinli, maaşlı Nizâm-ı Cedid Ordusu'nu kurdu.
İrâd-ı Cedid (Yeni Hazine): Bu ordunun masraflarını karşılamak için ayrı bir hazine kurdu.
Levent ve Selimiye Kışlaları: Bu ordu için inşa edildi.
Mühendishane-i Berrî-i Hümayun (1795): Kara Mühendishanesi (İTÜ'nün temeli). Nizâm-ı Cedid'e subay ve topçu yetiştirmek için kurulan Batı tarzı teknik okul.

3. Siyasi ve Sosyal Islahatlar
Avrupa'yı sürekli izlemek...

DAİMİ ELÇİLİKLER (İLK KEZ): Lale Devri'ndeki "Geçici" elçilikler, "Daimi (Kalıcı)" hale getirildi.
- Amaç: Avrupa'daki gelişmeleri sürekli takip etmek ve diplomasiyi öğrenmek.
İlk Daimi Elçi: Yusuf Agâh Efendi (Nereye? Londra - İngiltere).
Devlet Matbaası (Matbaa-i Amire): Lale Devri'ndeki özel matbaa ilk kez "Resmi Devlet Matbaası" haline getirildi.
Yabancı Dil: Fransızca, devletin ilk resmi yabancı dili (Askeri okullarda zorunlu ders) oldu.
Yerli Malı: İsrafı önlemek için yerli malı (kumaş) kullanımı teşvik edildi.

🏆 Harika! Osmanlı'nın ilk radikal ve planlı Batılılaşma hareketi olan Nizâm-ı Cedid'i öğrendik.
Haydi "Sınava Başla" ve son adıma geç!

🇫🇷 Adım C: NAPOLYON'UN MISIR'I İŞGALİ VE ISLAHATLARIN SONU

1. Napolyon'un Mısır'ı İşgali (1798-1801)
Geleneksel dost Fransa'dan ihanet...

Neden: Napolyon'un amacı, İngiltere'nin Uzak Doğu (Hindistan) sömürge yolunu kesmekti.
Denge Politikası (İlk Kez): Osmanlı, Mısır'ı tek başına savunamayınca, tarihinde ilk kez "Denge Politikası" uyguladı. Fransa'ya karşı İngiltere ve Rusya'dan yardım istedi.
Akka Savunması (1799): Napolyon, Suriye'ye ilerlerken Akka Kalesi'nde Cezzar Ahmed Paşa tarafından durduruldu. Nizâm-ı Cedid ordusu, bu savunmada ilk ve tek büyük başarısını kazandı.
Sonuç: Napolyon, 1801'de El-Ariş Antlaşması ile Mısır'ı terk etti.

2. Islahatların Sonu: Kabakçı Mustafa İsyanı (1807)
III. Selim'in kurduğu Nizâm-ı Cedid Ordusu (Batı tarzı) ve yaptığı yenilikler, Yeniçerileri (Ocağımız kalkacak), Ulema'yı (Din elden gidiyor) ve Ayanları (Halktan vergi alınıyor) rahatsız ediyordu.

3. İsyan ve III. Selim'in Sonu
İlk radikal ıslahatçının sonu...

Olay: Nizâm-ı Cedid askerlerinin Boğaz'daki yamak Yeniçerilerin yerine geçeceği dedikodusu üzerine Kabakçı Mustafa liderliğinde Yeniçeriler (Ulema ve Ayan destekli) ayaklandı.
Sonuçları:
1. İsyancılar, Nizâm-ı Cedid Ordusu'nun kaldırılmasını istediler.
2. III. Selim, kansız bir şekilde tahttan çekildi (Hal'). Tüm Nizâm-ı Cedid ıslahatları lağvedildi.
3. Yerine (Ekber ve Erşed gereği) IV. Mustafa tahta çıkarıldı.
4. III. Selim, sarayda Kafes'e konuldu (Bir yıl sonra IV. Mustafa'nın emriyle öldürülecektir).

🎉 GERİLEME DÖNEMİ SERİSİ BİTTİ!
Tebrikler! Osmanlı'nın ilk radikal Batılılaşma denemesini ve başarısızlığını öğrendin.
(Yeni Seri: Dağılma Dönemi)
Haydi Bölüm 5 Final Sınavı'na!

Test Sonucu

Tebrikler!

Tüm soruları (3'te 3) doğru cevaplayarak bu bölümü başarıyla tamamladınız.

Test Sonucu

Üzgünüz, Başarısız Oldunuz.

Bazı soruları yanlış cevapladınız. (Skor: 3'te 2). Lütfen konuyu tekrar gözden geçirin.

Tarih Macerası: Bölüm 5 (Gerileme Dönemi)

Bölüm 5: Adımlar

Test Sonucu

Tebrikler!

Test Sonucu

Üzgünüz, Başarısız Oldunuz.

Tarih Macerası: Bölüm 5 (Gerileme Dönemi)

Bölüm 5: Adımlar

Test Sonucu

Tebrikler!

Test Sonucu

Üzgünüz, Başarısız Oldunuz.