Tarih Macerası: Bölüm 5 (XX. Yüzyıl Osmanlı)

Serinin son bölümüne hoş geldin! 🏛️
Bölüm 5: Savaşın Sonu, Antlaşmalar ve Mondros (1917-1920).
Bu bölüm 3 kilit adımdan oluşuyor. 3'te 3 kuralı devam ediyor!

Hazır mısın?

🗺️ Adım A: SAVAŞ SIRASINDAKİ GİZLİ PAYLAŞIM ANTLAŞMALARI (1915-1917)

1. Gizli Paylaşım Planları
İtilaf Devletleri (İng, Fra, Rus, İta) Osmanlı mirasını paylaştı...

İstanbul (Boğazlar) Antlaşması (1915): İstanbul ve Boğazlar Çarlık Rusyası'na vaat edildi (Savaşta tutmak için).
Londra Antlaşması (1915): İtalya'yı taraf değiştirmek için ikna etme antlaşması. Antalya ve On İki Ada İtalya'ya vaat edildi.
Sykes-Picot (Sayks-Piko) Antlaşması (1916): İngiltere ve Fransa arasında Orta Doğu petrollerini paylaşma planı. (Irak -> İngiltere, Suriye/Lübnan -> Fransa).
MacMahon (Mek-Mahın) Antlaşması (1915-16): İngiltere'nin, Hicaz Emiri Şerif Hüseyin'e "Osmanlı'ya isyan edersen sana bağımsız Arap Krallığı vereceğiz" vaadidir.
Saint Jean de Maurienne Antlaşması (1917): İtalya'nın (Sykes-Picot'u öğrenince) küsmesi üzerine, Londra'ya ek olarak İzmir ve Konya (Batı Anadolu) da İtalya'ya vaat edildi.

⚠️ Sarı Kitap (Bolşevik Devrimi'nin Etkisi)
1917'de Rusya'da Bolşevik Devrimi olunca, yeni kurulan Sovyet Rusya (Lenin) savaştan çekildi.

Lenin, Çarlık Rusyası'nın kasalarındaki bu GİZLİ ANTLAŞMALARIN hepsini "Sarı Kitap" adıyla dünyaya ifşa etti. Bu durum, ABD Başkanı Wilson'ın savaşa girme politikasını etkiledi.

🏆 Harika! İtilaf Devletleri'nin Osmanlı'yı nasıl paylaştığını ve Rus Devrimi'nin bu planları nasıl ifşa ettiğini öğrendik.
Şimdi "Sınava Başla" butonuna bas!

🇺🇸 Adım B: SAVAŞIN SONU (1917-1918)

1. ABD'nin Savaşa Girmesi (Nisan 1917)
Denge değişiyor...

Neden: Almanya'nın, ABD'nin İtilaf Devletleri'ne yaptığı silah yardımını kesmek için "sınırsız denizaltı savaşı" başlatması ve ABD gemilerini batırması.
Sonuç: ABD'nin muazzam ekonomik ve askeri gücü, savaşın dengesini İtilaf lehine kesin olarak bozdu.

2. Wilson İlkeleri (8 Ocak 1918)
İttifak Devletleri'nin teslim olma umudu...

ABD Başkanı Woodrow Wilson, (Gizli Antlaşmalara karşı) "adil bir barış" görüntüsü vermek için 14 maddelik ilkelerini yayınladı.

Olumlu Madde (Umut): "Yenen devletler, yenilenlerden TOPRAK ve SAVAŞ TAZMİNATI ALMAYACAK." (Osmanlı buna güvenerek teslim oldu).
Olumsuz Madde (Tehlike - Madde 12): "Osmanlı'nın TÜRK bölgelerine egemenlik tanınacak, ancak diğer milliyetlere (ERMENİLER, ARAPLAR, RUMLAR) kendi kendini yönetme (Self-Determinasyon) hakkı verilecektir." (Bu, imparatorluğun parçalanma belgesidir).

3. İttifak Bloğu'nun Çöküşü (Ateşkesler - 1918)
ABD'nin girişi ve Wilson İlkeleri ile İttifak Bloğu çöktü:

Brest-Litovsk Ant. (Mart 1918): Sovyet Rusya çekildi (Kars, Ardahan, Batum'u geri verdi).
Selanik Ateşkesi (Eylül 1918): Bulgaristan teslim oldu. (Osmanlı'nın Almanya ile kara bağlantısı kesildi).
Mondros Ateşkesi (30 Ekim 1918): Osmanlı Devleti teslim oldu.
Villa-Gusti Ateşkesi (3 Kasım 1918): Avusturya-Macaristan teslim oldu.
Rethondes Ateşkesi (11 Kasım 1918): Almanya teslim oldu. (Savaş resmen bitti).

🏆 Harika! ABD'nin savaşa girişini, Wilson İlkeleri'ni ve İttifak Bloğu'nun çöküşünü öğrendik.
Haydi "Sınava Başla" ve son adıma geç!

📜 Adım C: MONDROS, PARİS VE BARIŞ ANTLAŞMALARI (1918-1920)

1. Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918)
Fiili işgal ve teslimiyet belgesi...

Bahriye Nazırı Rauf Orbay (Rauf Bey) tarafından, Limni'de, Agamemnon Zırhlısı'nda imzalandı.

MADDE 7 (En Tehlikelisi - "İşgal Maddesi"): "İtilaf Devletleri, GÜVENLİKLERİNİ TEHDİT EDECEK herhangi bir STRATEJİK NOKTAYI işgal etme hakkına sahip olacaktır."
- Yorumu: Anadolu'nun tamamını işgal edebilmek için hukuki bir kılıftır.
MADDE 24 ("Ermeni Devleti" Maddesi): "Vilâyât-ı Sitte (Altı Doğu İli: SEVBED)'de bir karışıklık çıkarsa, İtilaf Devletleri bu illeri işgal edebilecektir."
- Yorumu: Doğu Anadolu'da bir ERMENİ DEVLETİ kurmaya zemin hazırlamıştır.
Askeri Maddeler: Osmanlı ordusu derhal TERHİS EDİLECEK. Tüm silah, cephane ve donanmaya el konulacak.
Ulaşım Maddeleri: Tüm limanlar, demiryolları, Toros Tünelleri ve telgraf hatları İtilaf denetimine bırakılacak.
GENEL SONUÇ: Mondros ile Osmanlı Devleti FİİLEN sona ermiştir.

2. Paris Barış Konferansı (18 Ocak 1919)
İzmir Yunanistan'a veriliyor...

Amaç: Yenilen devletlerle imzalanacak Barış Antlaşmalarının şartlarını belirlemek.
"Manda ve Himaye": Wilson'daki "Toprak alınmayacak" maddesi, "MANDA VE HİMAYE" (Modern Sömürgecilik) adıyla delinmiştir.
Kriz (İzmir): İngiltere ve Fransa, daha önce (St. Jean de Maurienne) İtalya'ya vaat ettikleri İZMİR ve Batı Anadolu'yu, "bölgede Rumlar çoğunlukta" (sahte rapor) diyerek Yunanistan'a vermişlerdir.
Sonuç: Bu karar, İtilaf Devletleri arasındaki İLK GÖRÜŞ AYRILIĞIDIR. İtalya, konferansı terk etmiş ve İzmir'in Yunanlılarca İşgali (15 Mayıs 1919) kararlaştırılmıştır.

3. Savaşı Bitiren Barış Antlaşmaları (Kod: OBASAV / SON VİTES)
Yenilen İttifak Devletleri'ne imzalatılan antlaşmalar:

VERSAY (Versailles) Antlaşması (1919) ➡️ ALMANYA ile. (II. Dünya Savaşı'nın nedeni oldu).
SEN JERMEN (Saint-Germain) Antlaşması (1919) ➡️ AVUSTURYA ile.
NÖYYİ (Neuilly) Antlaşması (1919) ➡️ BULGARİSTAN ile.
TRİYANON (Trianon) Antlaşması (1920) ➡️ MACARİSTAN ile.
SEVR Antlaşması (10 Ağustos 1920) ➡️ OSMANLI DEVLETİ ile. (Paylaşılamadığı için en sona bırakıldı ve Türk Milleti direndiği için "Ölü Doğan" tek antlaşma oldu).

🎉 XX. YÜZYIL BÖLÜM 5 BİTTİ! (Seri Sonu)
Tebrikler! I. Dünya Savaşı'nın nasıl bittiğini, Mondros'u ve Sevr'e giden yolu öğrendin.
Artık Kurtuluş Savaşı'na (Milli Mücadele) hazırsın!
Haydi Bölüm 5 Final Sınavı'na!

Test Sonucu

Tebrikler!

Tüm soruları (3'te 3) doğru cevaplayarak bu bölümü başarıyla tamamladınız.

Test Sonucu

Üzgünüz, Başarısız Oldunuz.

Bazı soruları yanlış cevapladınız. (Skor: 3'te 2). Lütfen konuyu tekrar gözden geçirin.

Tarih Macerası: Bölüm 5 (XX. Yüzyıl Osmanlı)

Bölüm 5: Adımlar

Test Sonucu

Tebrikler!

Test Sonucu

Üzgünüz, Başarısız Oldunuz.

Tarih Macerası: Bölüm 5 (XX. Yüzyıl Osmanlı)

Bölüm 5: Adımlar

Test Sonucu

Tebrikler!

Test Sonucu

Üzgünüz, Başarısız Oldunuz.