KPSS Tarih (İnkılaplar) - BÖLÜM 3: İlkeler (Devletçilik, İnkılapçılık ve Bütünleyiciler) (PDF İndirmeli)

🏛️ KPSS TARİH (ATATÜRK İNKILAPLARI) - BÖLÜM 3: İLKELER (DEVLETÇİLİK, İNKILAPÇILIK VE BÜTÜNLEYİCİLER) 🏛️

💡 8 Bölümlük Serimizin 3. Bölümü:
Bölüm 1'de Cumhuriyetçilik ve Milliyetçilik'i, Bölüm 2'de Halkçılık ve Laiklik'i gördük. Bu bölümde, 6 ana ilkenin son ikisini işleyeceğiz: "Devletçilik" (zorunlu ekonomik model) ve "İnkılapçılık" (devrimlerin metodolojisi).

Son olarak, bu 6 ilkenin tamamını (Cumhuriyetçilik, Milliyetçilik, Halkçılık, Laiklik, Devletçilik, İnkılapçılık) birbirine bağlayan ve onların ruhunu oluşturan "Bütünleyici İlkeler"i (Tam Bağımsızlık, Akılcılık vb.) detaylıca analiz ederek "İlkeler" konusunu tamamlayacağız.

A. DEVLETÇİLİK İLKESİ (EKONOMİK MODEL) 🏭

Atatürk'ün Devletçilik ilkesi, Sovyet (Komünist) veya Faşist bir model değil, Türkiye'ye özgü, zorunluluktan doğan bir ekonomik modeldir. Halkçılık ilkesinin ekonomik tamamlayıcısıdır.

1. Devletçiliğin Doğuş Nedenleri (1929 Krizi)

Yeni Türkiye (1923-1929 arası), İzmir İktisat Kongresi'nde (Bölüm 8'de işlenecek) liberal (serbest piyasa) bir ekonomi modeli benimsemişti. Teşvik-i Sanayi Kanunu (1927) çıkarılarak özel sektörün (halkın) fabrika kurması teşvik edildi.

Ancak bu model BAŞARISIZ oldu. Çünkü:

1. Halkın elinde yeterli sermaye (para) yoktu (10 yıl savaştan çıkmıştı).
2. Yeterli teknik bilgi (know-how) ve eğitimli eleman (mühendis) yoktu.
3. 1929 DÜNYA EKONOMİK KRİZİ (Büyük Buhran) patlak verdi. Bu kriz, dünyadaki tüm liberal ekonomileri çökertti ve özel sektörün fabrika kurma ihtimalini tamamen bitirdi.

2. Tanımı ve Amacı

1929 Krizi sonrası, devlet ekonomiye müdahale etmek zorunda kaldı. Devletçilik = "Özel sektörün (halkın) yapamadığı, yetersiz kaldığı veya yapmasının milli çıkarlara uygun olmadığı BÜYÜK YATIRIMLARIN (Fabrika, Banka, Demiryolu, Liman) bizzat DEVLET ELİYLE yapılmasıdır."

⚠️ Devletçiliğin Özellikleri:
➡️ Karma Ekonomi Modelidir: Devletçilik, özel sektörü (liberalizmi) reddetmez, tam tersine onu destekler ve onun "yapamadığı" alana girer. (Sosyalizm/Komünizm'den temel farkı budur).
➡️ Bir Zorunluluktur: İdeolojik bir saplantı değil, 1929 Krizi'nin dayattığı bir mecburiyettir.
➡️ Halkçıdır: Amacı, halkın temel ihtiyaçlarını (kumaş, şeker, ayakkabı) ucuz yolla üretmek ve sanayileşmeyi sağlamaktır.

3. Anahtar Kelimeleri (KPSS Soru Kökleri)

➡️ Fabrika / Sanayi / Sanayileşme
➡️ 1. (ve 2.) Beş Yıllık Sanayi Planı (1934)
➡️ Karma Ekonomi Modeli
➡️ Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT)
➡️ Sümerbank (Tekstil) / Etibank (Maden) / MTA (Maden Arama)
➡️ Devlet Bankaları (Merkez Bankası, Sümerbank, Etibank)
➡️ Demiryollarının Millileştirilmesi (Yabancılardan satın alınması)

4. Devletçilik Doğrultusunda Yapılan İnkılaplar (Bölüm 8'in Özeti)

✅ 1. Beş Yıllık Sanayi Planı'nın (1934) (Sovyet Rusya modeliyle) uygulanması.
✅ Sümerbank (Devletin tekstil fabrikaları) ve Etibank'ın (Devletin maden/enerji bankası) kurulması.
✅ MTA (Maden Tetkik Arama Enstitüsü)'nün kurulması.
✅ Paşabahçe Cam Fabrikası, Karabük Demir-Çelik Fabrikası gibi ağır sanayi yatırımlarının yapılması.

B. İNKILAPÇILIK (DEVRİMCİLİK) İLKESİ (METODOLOJİ) ⚡

İnkılapçılık (Devrimcilik), diğer 5 ilkeden farklı olarak, bir "hedef" değil, o hedeflere ulaşmak için kullanılan "yöntem" (metodoloji) ilkesidir.

1. Tanımı ve Amacı

İnkılapçılık; durağanlığa (statükocu) karşı olmayı, eskiyen, işlevini yitirmiş (köhneleşmiş) kurumları zorla (devrimci yöntemle) yıkarak, yerlerine akla, bilime ve çağın gereklerine uygun modern (muasır) kurumları getirmektir.

Atatürkçülüğün en dinamik ilkesidir. Sadece yapılanları korumayı değil, sürekli ilerlemeyi (Süreklilik) ve çağdaşlaşmayı hedefler.

Atatürk'ün Sözü:

"Devrim (İnkılap), Türk milletini son asırlarda geri bırakmış olan müesseseleri yıkarak yerlerine, milletin en yüksek medeni icaplara göre ilerlemesini temin edecek yeni müesseseleri koymuş olmaktır."

2. Anahtar Kelimeleri (KPSS Soru Kökleri)

➡️ Çağdaşlaşma / Muasırlaşma
➡️ Batılılaşma (Batı'nın bilim ve tekniğini alma)
➡️ Modernleşme / Yenilik
➡️ İlerleme / Gelişme / Değişim / Dinamizm
➡️ Akılcılık ve Bilimsellik (Laiklik ile ortak)
➡️ Statükoculuğun (Durağanlık) Reddi
➡️ Geleneksel kurumların yıkılıp, modern kurumların kurulması (Saltanatın kaldırılması vb.)

3. Bütünleyici İlkeleri

İnkılapçılık ilkesini "Çağdaşlaşma ve Batılılaşma" ile "Akılcılık ve Bilimsellik" bütünler.

4. İnkılapçılık Doğrultusunda Yapılan İnkılaplar (Bölüm 4-8'in Özeti)

✅ YAPILAN TÜM İNKILAPLAR (DEVRİMLER), doğal olarak İnkılapçılık ilkesine girer.
✅ Saltanatın kaldırılması (Eski siyasi yapı yıkıldı).
✅ Medreselerin kapatılması (Eski eğitim yıkıldı).
✅ Mecelle'nin kaldırılması (Eski hukuk yıkıldı).
✅ Harf Devrimi (Eski alfabe değişti).
✅ Şapka Kanunu (Eski toplumsal simgeler değişti).

C. BÜTÜNLEYİCİ İLKELER (6 İLKENİN ORTAK RUHU)

Bu ilkeler, 6 ana ilkenin (Bölüm 1, 2, 3) içinde yer alan, onları birbirine bağlayan ve Atatürkçü Düşünce Sistemi'nin temelini oluşturan vazgeçilmez prensiplerdir.

⚠️ Bütünleyici İlkeler ve Bağlı Oldukları Ana İlkeler:

1. Millî Egemenlik (Ulusal Egemenlik):

Halkın kendi kendini yönetmesi. CUMHURİYETÇİLİK ilkesinin temelidir.

2. Millî Bağımsızlık (Tam Bağımsızlık / İstiklâl-i Tam):

Devletin siyasi, askeri, hukuki ve özellikle EKONOMİK (Kapitülasyonlar) olarak başka hiçbir gücün boyunduruğu altında olmaması. MİLLİYETÇİLİK ilkesinin temelidir.

3. Millî Birlik ve Beraberlik / Ülke Bütünlüğü:

"Ne Mutlu Türk'üm Diyene!" anlayışıyla, sınıf, ırk, din ayrımı yapmadan milletin tek bir vücut olması. MİLLİYETÇİLİK ve HALKÇILIK ilkelerinin temelidir.

4. Yurtta Sulh, Cihanda Sulh (Barışçıllık):

Devletin politikasının hem içeride (Halkçılık) hem dışarıda (Milliyetçilik) barışa dayanması. Saldırgan (Emperyalist) değil, savunmacı (Anti-Emperyalist) bir Milliyetçiliği savunur.

5. Akılcılık ve Bilimsellik:

Devletin ve toplumun, dogmalara (hurafelere) göre değil, akıl ve bilime göre yönetilmesi. LAİKLİK ve İNKILAPÇILIK ilkelerinin temelidir. ("Hayatta en hakiki mürşit ilimdir").

6. Çağdaşlaşma ve Batılılaşma:

Medeniyet seviyesinin üstüne çıkma hedefi. Batı'nın "kültürünü (ahlakını)" değil, "bilimini ve tekniğini" almayı hedefler. İNKILAPÇILIK ilkesinin temelidir.

7. İnsan ve İnsanlık Sevgisi (Hümanizm):

Irkçı olmayan Milliyetçilik ve sınıf ayrımını reddeden Halkçılık ilkelerinin temelidir.

💡 İLKELER SERİSİ SONU / BÖLÜM 4'e Hazırlık:
Böylece "Atatürk İlkeleri" serimizi 3 detaylı bölümde (1. Cumhuriyetçilik/Milliyetçilik, 2. Halkçılık/Laiklik, 3. Devletçilik/İnkılapçılık) tamamlamış bulunuyoruz.

Şimdi, bu ideolojiyi (İlkeler) eyleme (İnkılaplar) dönüştürme zamanı.

Bölüm 4'te, bu ilkelerin en temeli olan SİYASİ ALANDA YAPILAN İNKILAPLAR (Saltanatın Kaldırılması, Cumhuriyet'in İlanı, Halifeliğin Kaldırılması ve 3 Mart 1924 Kanunları) ile serimize devam edeceğiz.