Yerleşme ve Devletleşme Sürecinde Selçuklu Türkiyesi
TEST - 6
Soru 1: Türkiye Selçuklu Devleti'nin dağılma sürecine girmesiyle Sivas ve Kayseri merkezli olarak kurulan, daha sonra Kadı Burhaneddin tarafından yıkılan beylik aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) Eretna Beyliği
Açıklama: Kösedağ Savaşı'ndan sonra İlhanlı valisi olarak Anadolu'ya gelen Uygur Türkü Eretna Bey, İlhanlı otoritesinin zayıflamasıyla Sivas merkezli kendi beyliğini kurmuştur. Bu beyliğe daha sonra veziri olan Kadı Burhaneddin son vermiştir.
Soru 2: Anadolu Selçuklu mimarisinde, genellikle yoksullara, öğrencilere ve yolculara ücretsiz yemek dağıtılan aşevlerine ne ad verilirdi?
Doğru Cevap: B) İmarethane
Açıklama: İmarethaneler, vakıflar aracılığıyla işletilen ve başta yoksullar olmak üzere ihtiyaç sahiplerine ücretsiz yemek dağıtan sosyal yardım kurumlarıydı. Bu yapılar genellikle külliyelerin bir parçası olarak inşa edilirdi.
Soru 3: Aşağıdaki savaşlardan hangisi, sonuçları itibarıyla Bizans'ın Türkleri Anadolu'dan tek başına atma girişimlerinin sonuncusu olmuştur?
Doğru Cevap: C) Miryokefalon Savaşı
Açıklama: 1176 Miryokefalon Savaşı'nda Bizans ordusunun ağır bir yenilgi alması, Bizans'ın Anadolu'daki Türk varlığını sona erdirme politikasının iflas etmesine neden olmuştur. Bu savaştan sonra Bizans savunmaya çekilmiş, Türklerin Anadolu'daki hakimiyeti ise kesinleşmiştir.
Soru 4: Türkiye Selçuklularında, sultan adına yazılan belgelerin altına tuğra çeken, arazi kayıtlarını tutan ve örfi hukukun başındaki görevli aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: A) Pervaneci
Açıklama: Pervaneci, ikta topraklarının dağıtımından ve tahrir defterlerinin tutulmasından sorumlu en yetkili görevliydi. Aynı zamanda hükümdarın ferman ve beratlarına tuğrasını çektiği için nişancıya benzer bir görev de üstlenirdi.
Soru 5: "Anadolu'nun İbn-i Sina'sı" olarak bilinen ve tıp alanında önemli çalışmalar yapan Selçuklu hekimi kimdir?
Doğru Cevap: E) Hacı Paşa
Açıklama: XIV. yüzyılda yaşayan Hacı Paşa, tıp alanında yaptığı önemli çalışmalar ve yazdığı eserlerle tanınır. Bu nedenle kendisine "Anadolu'nun İbn-i Sina'sı" unvanı verilmiştir.
Soru 6: Aşağıdakilerden hangisi I. Haçlı Seferi'nin sonuçlarından biri değildir?
Doğru Cevap: D) Anadolu'nun kesin olarak Türk yurdu haline gelmesi
Açıklama: I. Haçlı Seferi, Haçlıların hedeflerine ulaştığı tek seferdir. Bu sefer sonucunda Kudüs'ü ele geçirmişler ve çeşitli Latin devletleri kurmuşlardır. Ancak bu sefer, Anadolu'nun Türk yurdu olmasını kesinleştirmemiş, tam aksine bu süreci bir süreliğine sekteye uğratmıştır. Anadolu'nun kesin Türk yurdu olması Miryokefalon Savaşı ile gerçekleşmiştir.
Soru 7: Osmanlı Beyliği, aşağıdaki beyliklerden hangisinin topraklarını alarak ilk kez donanma sahibi olmuştur?
Doğru Cevap: B) Karesioğulları
Açıklama: Balıkesir ve Çanakkale'de kurulmuş olan denizci Karesioğulları Beyliği'nin Orhan Bey döneminde Osmanlı'ya katılmasıyla, bu beyliğin donanması ve tecrübeli denizcileri de Osmanlı hizmetine girmiştir. Bu olay, Osmanlı'nın Rumeli'ye geçişini kolaylaştıran en önemli adımlardan biridir.
Soru 8: Türkiye Selçukluları tarafından inşa edilen ve hem ticaret hem de askeri amaçlarla kullanılan, yollar üzerinde güvenliği sağlayan mimari yapılar hangisidir?
Doğru Cevap: E) Kervansaray
Açıklama: Kervansaraylar (Hanlar), sadece tüccarların konakladığı yerler değil, aynı zamanda sağlam duvarları ve içlerindeki askeri birliklerle ticaret yollarının güvenliğini sağlayan stratejik yapılardı. Bu özellikleriyle hem ticari hem de askeri işlev görmüşlerdir.
Soru 9: Türkiye Selçuklu Devleti'nde ordu komutanlarına ne ad verilirdi?
Doğru Cevap: D) Subaşı
Açıklama: "Sü" kelimesi eski Türkçede asker anlamına gelir. "Subaşı" ise askerin başı, yani ordu komutanı demektir. Bu terim hem Büyük Selçuklularda hem de Anadolu Selçuklularında kullanılmıştır.
Soru 10: Anadolu'nun ilk tıp okulu olarak kabul edilen Gevher Nesibe Darüşşifası ve Medresesi hangi şehirde inşa edilmiştir?
Doğru Cevap: A) Kayseri
Açıklama: Sultan I. Gıyaseddin Keyhüsrev'in kız kardeşi Gevher Nesibe Sultan tarafından verem hastalığından ölen kardeşi adına vasiyeti üzerine 1206 yılında Kayseri'de yaptırılmıştır. Bu yapı, bir hastane (darüşşifa) ve tıp okulunu (medrese) bir arada barındıran bir külliyedir.
Soru 11: 1277 yılında Konya'da, "Bugünden sonra divanda, dergâhta, bargâhta Türkçeden başka dil kullanılmayacaktır." fermanını yayımlayan beylik ve bey aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) Karamanoğulları - Mehmet Bey
Açıklama: Anadolu Selçuklu Devleti'nin zayıfladığı bir dönemde Konya'yı ele geçiren Karamanoğlu Mehmet Bey, Selçuklu sarayındaki Farsça etkisine bir tepki olarak Türkçeyi resmi dil ilan ederek milli kimliğin korunması adına önemli bir adım atmıştır.
Soru 12: Türkiye Selçuklularında ordu;
I. Hassa askerleri
II. Türkmenler
III. İkta askerleri (Sipahiler)
birimlerinden hangilerinden oluşurdu?
Doğru Cevap: E) I, II ve III
Açıklama: Türkiye Selçuklu ordusu; doğrudan sultana bağlı maaşlı askerler olan Hassa askerleri (Gulamân-ı Saray), devletin verdiği ikta (dirlik) karşılığında yetiştirilen atlı askerler olan İkta askerleri (Sipahiler) ve sınırlarda yaşayan göçebe Türkmen kuvvetlerinden oluşurdu. Ayrıca bağlı beylik ve devletlerin askerleri ile donanma da ordunun diğer unsurlarıydı.
Soru 13: Moğol istilasından kaçarak Anadolu'ya gelen ve Konya'ya yerleşen, "Ekberilik" akımının öncüsü olan ünlü mutasavvıf kimdir?
Doğru Cevap: D) Muhyiddin Arabi
Açıklama: Endülüslü olan Muhyiddin Arabi, Moğol istilası sırasında Anadolu'ya gelmiş ve Konya'da yaşamıştır. Vahdet-i Vücud felsefesine dayanan "Ekberilik" akımının kurucusudur ve kendisinden sonraki pek çok mutasavvıfı derinden etkilemiştir.
Soru 14: Türkiye Selçuklularında devletin mali işlerinden sorumlu olan görevli aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: A) Müstevfi
Açıklama: Müstevfi, Divan-ı İstifa'nın başkanıdır ve devletin tüm mali işlerinden sorumludur. Günümüzdeki Maliye Bakanı görevini üstlenirdi.
Soru 15: Aşağıdaki beyliklerden hangisi Sivas-Kayseri merkezli olarak kurulmuş ve daha sonra veziri tarafından yıkılarak yerine yeni bir devlet kurulmuştur?
Doğru Cevap: B) Eretna Devleti
Açıklama: İlhanlı valisi olan Eretna Bey tarafından kurulan bu devlet, onun ölümünden sonra veziri olan Kadı Burhaneddin tarafından yıkılmış ve yerine Kadı Burhaneddin Devleti kurulmuştur.
Soru 16: Türkiye Selçuklularında ahşap ve çini sanatının bir arada kullanıldığı en güzel örnekler aşağıdaki yapıların hangisinde görülür?
Doğru Cevap: A) Cami
Açıklama: Türkiye Selçuklu camilerinde, özellikle mihrap (çini) ve minberlerde (ahşap oymacılığı - kündekari) bu iki sanat dalının en ustaca örnekleri bir arada kullanılmıştır. Konya Alaeddin Camii ve Beyşehir Eşrefoğlu Camii bu duruma en güzel örneklerdir.
Soru 17: Aşağıdakilerden hangisi Anadolu'da kurulan ilk Türk beyliklerinin Anadolu'nun Türkleşmesine yaptığı katkılardan biri değildir?
Doğru Cevap: E) Merkezi otoriteyi güçlendirerek siyasi birliği sağlamak
Açıklama: İlk Türk beylikleri, Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında hayati bir rol oynamışlardır. Ancak kendi aralarında da mücadele ettikleri için merkezi bir otorite kuramamışlar ve siyasi birliği sağlayamamışlardır. Bu görev daha sonra Türkiye Selçuklu Devleti tarafından üstlenilmiştir.
Soru 18: Türkiye Selçuklu Devleti'nin donanmasından ve denizcilik faaliyetlerinden bahseden ilk Avrupalı seyyah kimdir?
Doğru Cevap: C) Marco Polo
Açıklama: Ünlü Venedikli seyyah Marco Polo, XIII. yüzyılda yaptığı Asya seyahati sırasında Anadolu'dan da geçmiş ve seyahatnamesinde Alanya limanından ve Türkiye Selçuklularının gemi yapım faaliyetlerinden bahsetmiştir.
Soru 19: Anadolu'da kurulan ilk Türk beylikleri arasında, Haçlılarla en yoğun mücadeleyi veren ve bu mücadelelerin "Danişmendname" adlı destana konu olduğu beylik hangisidir?
Doğru Cevap: A) Danişmentliler
Açıklama: Sivas, Malatya, Kayseri üçgeninde hüküm süren Danişmentliler, coğrafi konumları gereği Haçlılarla en çok mücadele eden beylik olmuştur. Beyliğin kurucusu Danişment Gazi'nin bu mücadeleleri, daha sonra "Danişmendname" adıyla destanlaştırılmıştır.
Soru 20: Türkiye Selçuklu Devleti'nde, ordunun teçhizatı, maaşları ve her türlü ihtiyacıyla ilgilenen divan aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: B) Divan-ı Arz
Açıklama: Divan-ı Arz veya Arz'ül Ceyş, ordunun tüm işleriyle ilgilenen divandır. Askerlerin maaşları, silahları, yiyecekleri ve diğer tüm ihtiyaçları bu divan tarafından karşılanırdı. Başındaki görevliye Emir-i Arz denirdi.
Yerleşme ve Devletleşme Sürecinde Selçuklu Türkiyesi
TEST - 6
Soru 1: Türkiye Selçuklu Devleti'nin dağılma sürecine girmesiyle Sivas ve Kayseri merkezli olarak kurulan, daha sonra Kadı Burhaneddin tarafından yıkılan beylik aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) Eretna Beyliği
Açıklama: Kösedağ Savaşı'ndan sonra İlhanlı valisi olarak Anadolu'ya gelen Uygur Türkü Eretna Bey, İlhanlı otoritesinin zayıflamasıyla Sivas merkezli kendi beyliğini kurmuştur. Bu beyliğe daha sonra veziri olan Kadı Burhaneddin son vermiştir.
Soru 2: Anadolu Selçuklu mimarisinde, genellikle yoksullara, öğrencilere ve yolculara ücretsiz yemek dağıtılan aşevlerine ne ad verilirdi?
Doğru Cevap: B) İmarethane
Açıklama: İmarethaneler, vakıflar aracılığıyla işletilen ve başta yoksullar olmak üzere ihtiyaç sahiplerine ücretsiz yemek dağıtan sosyal yardım kurumlarıydı. Bu yapılar genellikle külliyelerin bir parçası olarak inşa edilirdi.
Soru 3: Aşağıdaki savaşlardan hangisi, sonuçları itibarıyla Bizans'ın Türkleri Anadolu'dan tek başına atma girişimlerinin sonuncusu olmuştur?
Doğru Cevap: C) Miryokefalon Savaşı
Açıklama: 1176 Miryokefalon Savaşı'nda Bizans ordusunun ağır bir yenilgi alması, Bizans'ın Anadolu'daki Türk varlığını sona erdirme politikasının iflas etmesine neden olmuştur. Bu savaştan sonra Bizans savunmaya çekilmiş, Türklerin Anadolu'daki hakimiyeti ise kesinleşmiştir.
Soru 4: Türkiye Selçuklularında, sultan adına yazılan belgelerin altına tuğra çeken, arazi kayıtlarını tutan ve örfi hukukun başındaki görevli aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: A) Pervaneci
Açıklama: Pervaneci, ikta topraklarının dağıtımından ve tahrir defterlerinin tutulmasından sorumlu en yetkili görevliydi. Aynı zamanda hükümdarın ferman ve beratlarına tuğrasını çektiği için nişancıya benzer bir görev de üstlenirdi.
Soru 5: "Anadolu'nun İbn-i Sina'sı" olarak bilinen ve tıp alanında önemli çalışmalar yapan Selçuklu hekimi kimdir?
Doğru Cevap: E) Hacı Paşa
Açıklama: XIV. yüzyılda yaşayan Hacı Paşa, tıp alanında yaptığı önemli çalışmalar ve yazdığı eserlerle tanınır. Bu nedenle kendisine "Anadolu'nun İbn-i Sina'sı" unvanı verilmiştir.
Soru 6: Aşağıdakilerden hangisi I. Haçlı Seferi'nin sonuçlarından biri değildir?
Doğru Cevap: D) Anadolu'nun kesin olarak Türk yurdu haline gelmesi
Açıklama: I. Haçlı Seferi, Haçlıların hedeflerine ulaştığı tek seferdir. Bu sefer sonucunda Kudüs'ü ele geçirmişler ve çeşitli Latin devletleri kurmuşlardır. Ancak bu sefer, Anadolu'nun Türk yurdu olmasını kesinleştirmemiş, tam aksine bu süreci bir süreliğine sekteye uğratmıştır. Anadolu'nun kesin Türk yurdu olması Miryokefalon Savaşı ile gerçekleşmiştir.
Soru 7: Osmanlı Beyliği, aşağıdaki beyliklerden hangisinin topraklarını alarak ilk kez donanma sahibi olmuştur?
Doğru Cevap: B) Karesioğulları
Açıklama: Balıkesir ve Çanakkale'de kurulmuş olan denizci Karesioğulları Beyliği'nin Orhan Bey döneminde Osmanlı'ya katılmasıyla, bu beyliğin donanması ve tecrübeli denizcileri de Osmanlı hizmetine girmiştir. Bu olay, Osmanlı'nın Rumeli'ye geçişini kolaylaştıran en önemli adımlardan biridir.
Soru 8: Türkiye Selçukluları tarafından inşa edilen ve hem ticaret hem de askeri amaçlarla kullanılan, yollar üzerinde güvenliği sağlayan mimari yapılar hangisidir?
Doğru Cevap: E) Kervansaray
Açıklama: Kervansaraylar (Hanlar), sadece tüccarların konakladığı yerler değil, aynı zamanda sağlam duvarları ve içlerindeki askeri birliklerle ticaret yollarının güvenliğini sağlayan stratejik yapılardı. Bu özellikleriyle hem ticari hem de askeri işlev görmüşlerdir.
Soru 9: Türkiye Selçuklu Devleti'nde ordu komutanlarına ne ad verilirdi?
Doğru Cevap: D) Subaşı
Açıklama: "Sü" kelimesi eski Türkçede asker anlamına gelir. "Subaşı" ise askerin başı, yani ordu komutanı demektir. Bu terim hem Büyük Selçuklularda hem de Anadolu Selçuklularında kullanılmıştır.
Soru 10: Anadolu'nun ilk tıp okulu olarak kabul edilen Gevher Nesibe Darüşşifası ve Medresesi hangi şehirde inşa edilmiştir?
Doğru Cevap: A) Kayseri
Açıklama: Sultan I. Gıyaseddin Keyhüsrev'in kız kardeşi Gevher Nesibe Sultan tarafından verem hastalığından ölen kardeşi adına vasiyeti üzerine 1206 yılında Kayseri'de yaptırılmıştır. Bu yapı, bir hastane (darüşşifa) ve tıp okulunu (medrese) bir arada barındıran bir külliyedir.
Soru 11: 1277 yılında Konya'da, "Bugünden sonra divanda, dergâhta, bargâhta Türkçeden başka dil kullanılmayacaktır." fermanını yayımlayan beylik ve bey aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) Karamanoğulları - Mehmet Bey
Açıklama: Anadolu Selçuklu Devleti'nin zayıfladığı bir dönemde Konya'yı ele geçiren Karamanoğlu Mehmet Bey, Selçuklu sarayındaki Farsça etkisine bir tepki olarak Türkçeyi resmi dil ilan ederek milli kimliğin korunması adına önemli bir adım atmıştır.
Soru 12: Türkiye Selçuklularında ordu;
I. Hassa askerleri
II. Türkmenler
III. İkta askerleri (Sipahiler)
birimlerinden hangilerinden oluşurdu?
Doğru Cevap: E) I, II ve III
Açıklama: Türkiye Selçuklu ordusu; doğrudan sultana bağlı maaşlı askerler olan Hassa askerleri (Gulamân-ı Saray), devletin verdiği ikta (dirlik) karşılığında yetiştirilen atlı askerler olan İkta askerleri (Sipahiler) ve sınırlarda yaşayan göçebe Türkmen kuvvetlerinden oluşurdu. Ayrıca bağlı beylik ve devletlerin askerleri ile donanma da ordunun diğer unsurlarıydı.
Soru 13: Moğol istilasından kaçarak Anadolu'ya gelen ve Konya'ya yerleşen, "Ekberilik" akımının öncüsü olan ünlü mutasavvıf kimdir?
Doğru Cevap: D) Muhyiddin Arabi
Açıklama: Endülüslü olan Muhyiddin Arabi, Moğol istilası sırasında Anadolu'ya gelmiş ve Konya'da yaşamıştır. Vahdet-i Vücud felsefesine dayanan "Ekberilik" akımının kurucusudur ve kendisinden sonraki pek çok mutasavvıfı derinden etkilemiştir.
Soru 14: Türkiye Selçuklularında devletin mali işlerinden sorumlu olan görevli aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: A) Müstevfi
Açıklama: Müstevfi, Divan-ı İstifa'nın başkanıdır ve devletin tüm mali işlerinden sorumludur. Günümüzdeki Maliye Bakanı görevini üstlenirdi.
Soru 15: Aşağıdaki beyliklerden hangisi Sivas-Kayseri merkezli olarak kurulmuş ve daha sonra veziri tarafından yıkılarak yerine yeni bir devlet kurulmuştur?
Doğru Cevap: B) Eretna Devleti
Açıklama: İlhanlı valisi olan Eretna Bey tarafından kurulan bu devlet, onun ölümünden sonra veziri olan Kadı Burhaneddin tarafından yıkılmış ve yerine Kadı Burhaneddin Devleti kurulmuştur.
Soru 16: Türkiye Selçuklularında ahşap ve çini sanatının bir arada kullanıldığı en güzel örnekler aşağıdaki yapıların hangisinde görülür?
Doğru Cevap: A) Cami
Açıklama: Türkiye Selçuklu camilerinde, özellikle mihrap (çini) ve minberlerde (ahşap oymacılığı - kündekari) bu iki sanat dalının en ustaca örnekleri bir arada kullanılmıştır. Konya Alaeddin Camii ve Beyşehir Eşrefoğlu Camii bu duruma en güzel örneklerdir.
Soru 17: Aşağıdakilerden hangisi Anadolu'da kurulan ilk Türk beyliklerinin Anadolu'nun Türkleşmesine yaptığı katkılardan biri değildir?
Doğru Cevap: E) Merkezi otoriteyi güçlendirerek siyasi birliği sağlamak
Açıklama: İlk Türk beylikleri, Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında hayati bir rol oynamışlardır. Ancak kendi aralarında da mücadele ettikleri için merkezi bir otorite kuramamışlar ve siyasi birliği sağlayamamışlardır. Bu görev daha sonra Türkiye Selçuklu Devleti tarafından üstlenilmiştir.
Soru 18: Türkiye Selçuklu Devleti'nin donanmasından ve denizcilik faaliyetlerinden bahseden ilk Avrupalı seyyah kimdir?
Doğru Cevap: C) Marco Polo
Açıklama: Ünlü Venedikli seyyah Marco Polo, XIII. yüzyılda yaptığı Asya seyahati sırasında Anadolu'dan da geçmiş ve seyahatnamesinde Alanya limanından ve Türkiye Selçuklularının gemi yapım faaliyetlerinden bahsetmiştir.
Soru 19: Anadolu'da kurulan ilk Türk beylikleri arasında, Haçlılarla en yoğun mücadeleyi veren ve bu mücadelelerin "Danişmendname" adlı destana konu olduğu beylik hangisidir?
Doğru Cevap: A) Danişmentliler
Açıklama: Sivas, Malatya, Kayseri üçgeninde hüküm süren Danişmentliler, coğrafi konumları gereği Haçlılarla en çok mücadele eden beylik olmuştur. Beyliğin kurucusu Danişment Gazi'nin bu mücadeleleri, daha sonra "Danişmendname" adıyla destanlaştırılmıştır.
Soru 20: Türkiye Selçuklu Devleti'nde, ordunun teçhizatı, maaşları ve her türlü ihtiyacıyla ilgilenen divan aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: B) Divan-ı Arz
Açıklama: Divan-ı Arz veya Arz'ül Ceyş, ordunun tüm işleriyle ilgilenen divandır. Askerlerin maaşları, silahları, yiyecekleri ve diğer tüm ihtiyaçları bu divan tarafından karşılanırdı. Başındaki görevliye Emir-i Arz denirdi.