Aşağıdaki özelliklerden hangisi yalnızca enlem faktörüne bağlı olarak değişiklik gösterir?
Açıklama: Çizgisel hız, Dünya'nın kendi ekseni etrafındaki dönüş hızıdır ve sadece enleme bağlı olarak değişir. Ekvator'da en fazla, kutuplarda en azdır. Diğer seçenekler özel konum şartlarından (yükselti, nem, karasallık) etkilenirken, gece-gündüzün birbirini izlemesi Dünya'nın günlük hareketinin sonucudur.
Soru 2
Türkiye'de ulusal saat 45° Doğu boylamına göre ayarlanmaktadır. Haritada gösterilen Iğdır'da (45° D) saat 13:00 iken, Edirne'de (26° D) yerel saat kaçtır?
Açıklama: Aradaki boylam farkı: 45° - 26° = 19°. Zaman farkı: 19 x 4 = 76 dakika (1 saat 16 dakika). Edirne daha batıda olduğu için yerel saati daha geridir. 13:00'dan 1 saat 16 dakika geri gidildiğinde saat 11:44 olur.
Soru 3
Türkiye'nin matematik konumuna bağlı olarak ortaya çıkan aşağıdaki sonuçlardan hangisi, aynı zamanda ülkenin ekonomik faaliyetlerini en çok çeşitlendiren faktördür?
Açıklama: Dört mevsimin belirgin olarak yaşanması, tarım ürünlerinin çeşitlenmesine, yaz ve kış turizmi gibi farklı ekonomik faaliyetlerin aynı yıl içinde yapılabilmesine olanak tanır. Bu durum, ekonomik faaliyetleri doğrudan çeşitlendirir.
Soru 4
Haritada gösterilen üç kent, 21 Haziran tarihinde yaşanan gündüz süresine göre uzundan kısaya doğru nasıl sıralanır?
Açıklama: 21 Haziran tarihinde Kuzey Yarım Küre'de kuzeye gidildikçe gündüz süresi uzar. Verilen şehirlerden en kuzeydeki Sinop'ta gündüz en uzun, en güneydeki Antalya'da ise en kısadır. Sıralama Sinop > Ankara > Antalya şeklinde olur.
Soru 5
Aşağıdaki şehirlerin hangisinde yerel saat ile ulusal saat arasındaki fark en azdır?
Açıklama: Ulusal saat 45° Doğu meridyenine göre ayarlanır. Bu meridyene en yakın olan şehirde yerel saat ile ulusal saat arasındaki fark en az olacaktır. Verilen şehirler arasında 45° Doğu meridyenine en yakın olan Kars'tır.
Soru 6
Haritada işaretlenmiş bir noktada, 21 Haziran günü öğle vaktinde bir cismin gölgesi hangi yöne düşer?
Açıklama: Türkiye, Yengeç Dönencesi'nin kuzeyinde yer aldığı için Güneş ışınları yıl boyunca daima güneyden gelir. Bu nedenle, öğle vaktinde cisimlerin gölgesi her zaman kuzeyi gösterir.
Soru 7
Aşağıdaki ifadelerden hangisi Türkiye'nin matematik konumuyla ilgili yanlış bir bilgidir?
Açıklama: Güneş doğuda daha erken doğar ve daha erken batar. Bu nedenle 21 Mart'ta (ve diğer tüm günlerde) Güneş Iğdır'da, Edirne'den daha erken batar. İfadenin tam tersi doğrudur.
Soru 8
Haritada gösterilen Çanakkale ve Ağrı illeri yaklaşık olarak aynı enlemde yer almalarına rağmen, Ağrı'da kış sıcaklıklarının çok daha düşük olmasının temel nedeni nedir?
Açıklama: Aynı enlemdeki yerlerin Güneş ışınlarını alma açıları aynıdır. Aradaki büyük sıcaklık farkı, matematik konumla değil, özel konumla açıklanır. Ağrı'nın çok daha yüksek ve deniz etkisine kapalı (karasal) olması, kışların Çanakkale'ye göre çok daha sert geçmesine neden olur.
Soru 9
Aşağıdaki durumlardan hangisinin ortaya çıkmasında enlem ya da boylamın bir etkisi yoktur?
Açıklama: Rize'nin Konya'dan çok daha fazla yağış alması, enlem veya boylamla değil, özel konum özellikleriyle (denize göre konum, dağların uzanışı, hakim rüzgar yönü) ilgilidir. Diğer şıkların tamamı doğrudan enlem veya boylam etkisinin sonuçlarıdır.
Soru 10
Haritada Türkiye'nin konumu ve etkili olan sürekli rüzgar gösterilmiştir. Bu rüzgarın Türkiye'yi etkilemesinin temel sebebi nedir?
Açıklama: Haritada gösterilen rüzgarlar Batı Rüzgarlarıdır. Batı Rüzgarları, 30° ile 60° enlemleri arasında, yani Orta Kuşak'ta etkili olan sürekli rüzgarlardır. Türkiye'nin bu kuşakta yer alması, Batı Rüzgarlarının etkisi altında kalmasına neden olur.
Soru 11
Türkiye'de aynı anda tek bir ortak saat kullanılması aşağıdakilerden hangisine neden olur?
Açıklama: Yerel saate göre Güneş'in en tepede olduğu an saatin 12:00 olduğu andır. Ancak ortak saat kullanıldığı için, sadece 45° Doğu meridyeni üzerinde saat 12:00 iken Güneş tam tepededir. Bu meridyenin batısındaki yerlerde (ülkenin büyük bölümü) saat 12:00'ı gösterdiğinde Güneş henüz tepe noktasına ulaşmamıştır.
Soru 12
Haritada işaretli olan Hatay'daki Beysun Köyü'nün coğrafi açıdan önemi nedir?
Açıklama: Türkiye'nin en güneydeki noktası, 36° Kuzey paraleli üzerinde yer alan Hatay'ın Yayladağı ilçesindeki Beysun Köyü'dür.
Coğrafya Testi - Matematik Konum | Test 3
Türkiye'nin Coğrafi Konumu
Test 3: Matematik (Mutlak) Konum
Soru 1
Aşağıdaki özelliklerden hangisi yalnızca enlem faktörüne bağlı olarak değişiklik gösterir?
Açıklama: Çizgisel hız, Dünya'nın kendi ekseni etrafındaki dönüş hızıdır ve sadece enleme bağlı olarak değişir. Ekvator'da en fazla, kutuplarda en azdır. Diğer seçenekler özel konum şartlarından (yükselti, nem, karasallık) etkilenirken, gece-gündüzün birbirini izlemesi Dünya'nın günlük hareketinin sonucudur.
Soru 2
Türkiye'de ulusal saat 45° Doğu boylamına göre ayarlanmaktadır. Haritada gösterilen Iğdır'da (45° D) saat 13:00 iken, Edirne'de (26° D) yerel saat kaçtır?
Açıklama: Aradaki boylam farkı: 45° - 26° = 19°. Zaman farkı: 19 x 4 = 76 dakika (1 saat 16 dakika). Edirne daha batıda olduğu için yerel saati daha geridir. 13:00'dan 1 saat 16 dakika geri gidildiğinde saat 11:44 olur.
Soru 3
Türkiye'nin matematik konumuna bağlı olarak ortaya çıkan aşağıdaki sonuçlardan hangisi, aynı zamanda ülkenin ekonomik faaliyetlerini en çok çeşitlendiren faktördür?
Açıklama: Dört mevsimin belirgin olarak yaşanması, tarım ürünlerinin çeşitlenmesine, yaz ve kış turizmi gibi farklı ekonomik faaliyetlerin aynı yıl içinde yapılabilmesine olanak tanır. Bu durum, ekonomik faaliyetleri doğrudan çeşitlendirir.
Soru 4
Haritada gösterilen üç kent, 21 Haziran tarihinde yaşanan gündüz süresine göre uzundan kısaya doğru nasıl sıralanır?
Açıklama: 21 Haziran tarihinde Kuzey Yarım Küre'de kuzeye gidildikçe gündüz süresi uzar. Verilen şehirlerden en kuzeydeki Sinop'ta gündüz en uzun, en güneydeki Antalya'da ise en kısadır. Sıralama Sinop > Ankara > Antalya şeklinde olur.
Soru 5
Aşağıdaki şehirlerin hangisinde yerel saat ile ulusal saat arasındaki fark en azdır?
Açıklama: Ulusal saat 45° Doğu meridyenine göre ayarlanır. Bu meridyene en yakın olan şehirde yerel saat ile ulusal saat arasındaki fark en az olacaktır. Verilen şehirler arasında 45° Doğu meridyenine en yakın olan Kars'tır.
Soru 6
Haritada işaretlenmiş bir noktada, 21 Haziran günü öğle vaktinde bir cismin gölgesi hangi yöne düşer?
Açıklama: Türkiye, Yengeç Dönencesi'nin kuzeyinde yer aldığı için Güneş ışınları yıl boyunca daima güneyden gelir. Bu nedenle, öğle vaktinde cisimlerin gölgesi her zaman kuzeyi gösterir.
Soru 7
Aşağıdaki ifadelerden hangisi Türkiye'nin matematik konumuyla ilgili yanlış bir bilgidir?
Açıklama: Güneş doğuda daha erken doğar ve daha erken batar. Bu nedenle 21 Mart'ta (ve diğer tüm günlerde) Güneş Iğdır'da, Edirne'den daha erken batar. İfadenin tam tersi doğrudur.
Soru 8
Haritada gösterilen Çanakkale ve Ağrı illeri yaklaşık olarak aynı enlemde yer almalarına rağmen, Ağrı'da kış sıcaklıklarının çok daha düşük olmasının temel nedeni nedir?
Açıklama: Aynı enlemdeki yerlerin Güneş ışınlarını alma açıları aynıdır. Aradaki büyük sıcaklık farkı, matematik konumla değil, özel konumla açıklanır. Ağrı'nın çok daha yüksek ve deniz etkisine kapalı (karasal) olması, kışların Çanakkale'ye göre çok daha sert geçmesine neden olur.
Soru 9
Aşağıdaki durumlardan hangisinin ortaya çıkmasında enlem ya da boylamın bir etkisi yoktur?
Açıklama: Rize'nin Konya'dan çok daha fazla yağış alması, enlem veya boylamla değil, özel konum özellikleriyle (denize göre konum, dağların uzanışı, hakim rüzgar yönü) ilgilidir. Diğer şıkların tamamı doğrudan enlem veya boylam etkisinin sonuçlarıdır.
Soru 10
Haritada Türkiye'nin konumu ve etkili olan sürekli rüzgar gösterilmiştir. Bu rüzgarın Türkiye'yi etkilemesinin temel sebebi nedir?
Açıklama: Haritada gösterilen rüzgarlar Batı Rüzgarlarıdır. Batı Rüzgarları, 30° ile 60° enlemleri arasında, yani Orta Kuşak'ta etkili olan sürekli rüzgarlardır. Türkiye'nin bu kuşakta yer alması, Batı Rüzgarlarının etkisi altında kalmasına neden olur.
Soru 11
Türkiye'de aynı anda tek bir ortak saat kullanılması aşağıdakilerden hangisine neden olur?
Açıklama: Yerel saate göre Güneş'in en tepede olduğu an saatin 12:00 olduğu andır. Ancak ortak saat kullanıldığı için, sadece 45° Doğu meridyeni üzerinde saat 12:00 iken Güneş tam tepededir. Bu meridyenin batısındaki yerlerde (ülkenin büyük bölümü) saat 12:00'ı gösterdiğinde Güneş henüz tepe noktasına ulaşmamıştır.
Soru 12
Haritada işaretli olan Hatay'daki Beysun Köyü'nün coğrafi açıdan önemi nedir?
Açıklama: Türkiye'nin en güneydeki noktası, 36° Kuzey paraleli üzerinde yer alan Hatay'ın Yayladağı ilçesindeki Beysun Köyü'dür.