Türkiye’nin Yerşekillerinin Genel Özellikleri
Test 3 (Zor)
Soru 1
Haritada bazı dağ sıraları ve tekil dağlar numaralandırılmıştır.
Bu dağlardan hangilerinin üzerinde Kuaterner'de oluşmuş buzul şekillerine rastlanması beklenmez?
Açıklama: Yükseltisi 2000 metrenin altındaki dağlarda kalıcı buzul şekilleri görülmez. Haritadaki 1 (Yıldız Dağları) ve 5 (Canik Dağları) bu özelliğe sahipken, 2 (Bolkar Dağları), 3 (Kaçkar Dağları) ve 4 (Cilo Dağı) yükseltileri nedeniyle buzul şekilleri barındırır.
Soru 2
I. Karadeniz'in deniz özelliği kazanması
II. Dinozor Çağı'nın yaşanması
III. Alp-Himalaya Dağ Sistemi'nin oluşması
Yukarıdaki olayların jeolojik zamanlara göre kronolojik sıralaması aşağıdakilerden hangisidir?
II. Dinozor Çağı'nın yaşanması
III. Alp-Himalaya Dağ Sistemi'nin oluşması
Yukarıdaki olayların jeolojik zamanlara göre kronolojik sıralaması aşağıdakilerden hangisidir?
Açıklama: Dinozor Çağı II. Zaman (Mezozoik), Alp-Himalaya sistemi III. Zaman (Tersiyer), Karadeniz'in deniz özelliği kazanması ise yine III. Zaman'ın daha genç bir evresi olan Kuaterner'de gerçekleşmiştir. Doğru sıralama II - III - I şeklindedir.
Soru 3
Haritada bazı göllerin konumları numaralarla gösterilmiştir.
Bu göllerden hangileri hem tektonik hem de volkanik set gölü özelliği gösterir?
Açıklama: 1 (Manyas) ve 2 (Beyşehir) tektonik, 3 (Nemrut) kaldera gölüdür. 4 (Çıldır) volkanik set gölüdür. Ancak 5 numaralı Van Gölü ve çevresindeki Nazik, Erçek gibi göller hem tektonik bir çanakta yer alıp hem de volkanik bir setle önlerinin kapanması sonucu oluştukları için karma yapılıdırlar. Soruda sadece Van Gölü (5) bu net özelliğe sahiptir.
Soru 4
Türkiye'de akarsu yatak eğimlerinin fazla olması ve akış hızlarının yüksekliği;
I. Enerji potansiyellerinin yüksek olması,
II. Taşıdıkları alüvyon miktarının fazla olması,
III. Ulaşım ve taşımacılığa elverişli olmamaları
sonuçlarından hangilerine yol açmıştır?
I. Enerji potansiyellerinin yüksek olması,
II. Taşıdıkları alüvyon miktarının fazla olması,
III. Ulaşım ve taşımacılığa elverişli olmamaları
sonuçlarından hangilerine yol açmıştır?
Açıklama: Hızlı akan akarsular hem aşındırma güçleri ve taşıdıkları materyal miktarı (II) hem de hidroelektrik potansiyelleri (I) bakımından zengindir. Ancak bu hızlı akış ve düzensiz rejimleri, denge profilinden uzak olmaları nedeniyle üzerlerinde ulaşım yapılmasını engeller (III).
Soru 5
Haritada numaralandırılmış kıyı ovalarından hangisi, oluşum bakımından diğerlerinden farklıdır?
Açıklama: 1 (Bafra), 2 (Menemen), 3 (Balat) ve 4 (Çukurova) akarsuların taşıdıkları alüvyonları denize biriktirmesiyle oluşan delta ovalarıdır. 5 numaralı Antalya Ovası ise akarsuların materyalleri kıyı gerisine biriktirmesiyle oluşan bir kıyı düzlüğü ovasıdır ve oluşumunda travertenlerin de etkisi vardır.
Soru 6
Türkiye'deki karstik ovalara "polye" veya "gölova" da denir. Bu ovalar, aynı zamanda karstik aşındırma şekillerinin en büyüğüdür.
Aşağıdaki ovalardan hangisi bu tanıma uygun bir örnek değildir?
Aşağıdaki ovalardan hangisi bu tanıma uygun bir örnek değildir?
Açıklama: Elmalı, Kestel, Acıpayam ve Korkuteli, Batı Toroslar kuşağında yer alan önemli karstik ovalardır (polyeler). Erzincan Ovası ise Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde oluşmuş tektonik bir ovadır.
Soru 7
Güneydoğu Anadolu'da yer alan Karacadağ'ın, akıcı lavların etkisiyle oluşmuş kalkan şekilli bir volkan olması, bu dağın aşağıdaki özelliklerinden hangisini açıklar?
Açıklama: Akıcı (bazik) lavlar, patlama yapmadan yavaşça yayılarak eğimi az, geniş ve basık koniler oluşturur. Bu volkan tipine "kalkan" adı verilir. Karacadağ bu özelliğin en tipik örneğidir.
Soru 8
I. Menteşe Dağları
II. Amanos Dağları
III. Küre Dağları
Yukarıdaki dağlardan hangileri, bulundukları bölgenin genel dağ uzanış doğrultusuna göre farklılık gösterir?
II. Amanos Dağları
III. Küre Dağları
Yukarıdaki dağlardan hangileri, bulundukları bölgenin genel dağ uzanış doğrultusuna göre farklılık gösterir?
Açıklama: Ege Bölgesi'nde dağlar genellikle kıyıya dik uzanırken Menteşe Dağları paralel uzanır. Akdeniz'de dağlar genellikle kıyıya paralel uzanırken Amanos Dağları farklı bir doğrultuda yer alır. Küre Dağları ise Karadeniz'deki genel paralel uzanışa uygundur. Bu nedenle I ve II farklılık gösterir.
Soru 9
Haritada "Türkiye'nin Maldivleri" olarak da bilinen ve Mars yüzeyine benzer bir jeolojik yapıya sahip olduğu belirtilen göl hangisidir?
Açıklama: Haritada 3 numara ile gösterilen Salda Gölü, beyaz kumları ve turkuaz sularıyla "Türkiye'nin Maldivleri" olarak anılır ve karstik bir göldür.
Soru 10
Aşağıdaki mağaralardan hangisi, oluşum mekanizması bakımından diğerlerinden temel bir farklılık gösterir?
Açıklama: Karain, İnsuyu, Damlataş ve Ballıca mağaraları karstik süreçlerle, yani kireçtaşının erimesiyle oluşmuştur. Hassa Mal Deliği ise Türkiye'nin ilk lav tüpü mağarasıdır, yani oluşumunda volkanik süreçler etkilidir.
Soru 11
Türkiye'de maden çeşidinin fazla olması ve bu madenlerin en çok Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Fırat Bölümü'nde yoğunlaşması, bu bölgenin hangi özelliğiyle daha çok ilgilidir?
Açıklama: Maden çeşitliliği, bir bölgenin jeolojik geçmişinin karmaşıklığı ile doğrudan ilişkilidir. Farklı zamanlarda oluşmuş kayaçların bir arada bulunması ve volkanizma gibi süreçler, maden yataklarının zenginleşmesini sağlar.
Soru 12
Aşağıdakilerden hangisi, hem akarsu aşındırma hem de biriktirme şekillerine örnek olarak gösterilebilir?
Açıklama: Menderesler (büklümler), yatak eğimi azalmış bir akarsuyun yaptığı salınımlardır. Akarsu, menderesin dış çeperini (çarpak) aşındırırken, iç çeperine (yığınak) malzeme biriktirir. Bu nedenle hem aşındırma hem de biriktirme şeklidir.
Türkiye’nin Yerşekillerinin Genel Özellikleri
Test 3 (Zor)
Soru 1
Haritada bazı dağ sıraları ve tekil dağlar numaralandırılmıştır.
Bu dağlardan hangilerinin üzerinde Kuaterner'de oluşmuş buzul şekillerine rastlanması beklenmez?
Açıklama: Yükseltisi 2000 metrenin altındaki dağlarda kalıcı buzul şekilleri görülmez. Haritadaki 1 (Yıldız Dağları) ve 5 (Canik Dağları) bu özelliğe sahipken, 2 (Bolkar Dağları), 3 (Kaçkar Dağları) ve 4 (Cilo Dağı) yükseltileri nedeniyle buzul şekilleri barındırır.
Soru 2
I. Karadeniz'in deniz özelliği kazanması
II. Dinozor Çağı'nın yaşanması
III. Alp-Himalaya Dağ Sistemi'nin oluşması
Yukarıdaki olayların jeolojik zamanlara göre kronolojik sıralaması aşağıdakilerden hangisidir?
II. Dinozor Çağı'nın yaşanması
III. Alp-Himalaya Dağ Sistemi'nin oluşması
Yukarıdaki olayların jeolojik zamanlara göre kronolojik sıralaması aşağıdakilerden hangisidir?
Açıklama: Dinozor Çağı II. Zaman (Mezozoik), Alp-Himalaya sistemi III. Zaman (Tersiyer), Karadeniz'in deniz özelliği kazanması ise yine III. Zaman'ın daha genç bir evresi olan Kuaterner'de gerçekleşmiştir. Doğru sıralama II - III - I şeklindedir.
Soru 3
Haritada bazı göllerin konumları numaralarla gösterilmiştir.
Bu göllerden hangileri hem tektonik hem de volkanik set gölü özelliği gösterir?
Açıklama: 1 (Manyas) ve 2 (Beyşehir) tektonik, 3 (Nemrut) kaldera gölüdür. 4 (Çıldır) volkanik set gölüdür. Ancak 5 numaralı Van Gölü ve çevresindeki Nazik, Erçek gibi göller hem tektonik bir çanakta yer alıp hem de volkanik bir setle önlerinin kapanması sonucu oluştukları için karma yapılıdırlar. Soruda sadece Van Gölü (5) bu net özelliğe sahiptir.
Soru 4
Türkiye'de akarsu yatak eğimlerinin fazla olması ve akış hızlarının yüksekliği;
I. Enerji potansiyellerinin yüksek olması,
II. Taşıdıkları alüvyon miktarının fazla olması,
III. Ulaşım ve taşımacılığa elverişli olmamaları
sonuçlarından hangilerine yol açmıştır?
I. Enerji potansiyellerinin yüksek olması,
II. Taşıdıkları alüvyon miktarının fazla olması,
III. Ulaşım ve taşımacılığa elverişli olmamaları
sonuçlarından hangilerine yol açmıştır?
Açıklama: Hızlı akan akarsular hem aşındırma güçleri ve taşıdıkları materyal miktarı (II) hem de hidroelektrik potansiyelleri (I) bakımından zengindir. Ancak bu hızlı akış ve düzensiz rejimleri, denge profilinden uzak olmaları nedeniyle üzerlerinde ulaşım yapılmasını engeller (III).
Soru 5
Haritada numaralandırılmış kıyı ovalarından hangisi, oluşum bakımından diğerlerinden farklıdır?
Açıklama: 1 (Bafra), 2 (Menemen), 3 (Balat) ve 4 (Çukurova) akarsuların taşıdıkları alüvyonları denize biriktirmesiyle oluşan delta ovalarıdır. 5 numaralı Antalya Ovası ise akarsuların materyalleri kıyı gerisine biriktirmesiyle oluşan bir kıyı düzlüğü ovasıdır ve oluşumunda travertenlerin de etkisi vardır.
Soru 6
Türkiye'deki karstik ovalara "polye" veya "gölova" da denir. Bu ovalar, aynı zamanda karstik aşındırma şekillerinin en büyüğüdür.
Aşağıdaki ovalardan hangisi bu tanıma uygun bir örnek değildir?
Aşağıdaki ovalardan hangisi bu tanıma uygun bir örnek değildir?
Açıklama: Elmalı, Kestel, Acıpayam ve Korkuteli, Batı Toroslar kuşağında yer alan önemli karstik ovalardır (polyeler). Erzincan Ovası ise Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde oluşmuş tektonik bir ovadır.
Soru 7
Güneydoğu Anadolu'da yer alan Karacadağ'ın, akıcı lavların etkisiyle oluşmuş kalkan şekilli bir volkan olması, bu dağın aşağıdaki özelliklerinden hangisini açıklar?
Açıklama: Akıcı (bazik) lavlar, patlama yapmadan yavaşça yayılarak eğimi az, geniş ve basık koniler oluşturur. Bu volkan tipine "kalkan" adı verilir. Karacadağ bu özelliğin en tipik örneğidir.
Soru 8
I. Menteşe Dağları
II. Amanos Dağları
III. Küre Dağları
Yukarıdaki dağlardan hangileri, bulundukları bölgenin genel dağ uzanış doğrultusuna göre farklılık gösterir?
II. Amanos Dağları
III. Küre Dağları
Yukarıdaki dağlardan hangileri, bulundukları bölgenin genel dağ uzanış doğrultusuna göre farklılık gösterir?
Açıklama: Ege Bölgesi'nde dağlar genellikle kıyıya dik uzanırken Menteşe Dağları paralel uzanır. Akdeniz'de dağlar genellikle kıyıya paralel uzanırken Amanos Dağları farklı bir doğrultuda yer alır. Küre Dağları ise Karadeniz'deki genel paralel uzanışa uygundur. Bu nedenle I ve II farklılık gösterir.
Soru 9
Haritada "Türkiye'nin Maldivleri" olarak da bilinen ve Mars yüzeyine benzer bir jeolojik yapıya sahip olduğu belirtilen göl hangisidir?
Açıklama: Haritada 3 numara ile gösterilen Salda Gölü, beyaz kumları ve turkuaz sularıyla "Türkiye'nin Maldivleri" olarak anılır ve karstik bir göldür.
Soru 10
Aşağıdaki mağaralardan hangisi, oluşum mekanizması bakımından diğerlerinden temel bir farklılık gösterir?
Açıklama: Karain, İnsuyu, Damlataş ve Ballıca mağaraları karstik süreçlerle, yani kireçtaşının erimesiyle oluşmuştur. Hassa Mal Deliği ise Türkiye'nin ilk lav tüpü mağarasıdır, yani oluşumunda volkanik süreçler etkilidir.
Soru 11
Türkiye'de maden çeşidinin fazla olması ve bu madenlerin en çok Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Fırat Bölümü'nde yoğunlaşması, bu bölgenin hangi özelliğiyle daha çok ilgilidir?
Açıklama: Maden çeşitliliği, bir bölgenin jeolojik geçmişinin karmaşıklığı ile doğrudan ilişkilidir. Farklı zamanlarda oluşmuş kayaçların bir arada bulunması ve volkanizma gibi süreçler, maden yataklarının zenginleşmesini sağlar.
Soru 12
Aşağıdakilerden hangisi, hem akarsu aşındırma hem de biriktirme şekillerine örnek olarak gösterilebilir?
Açıklama: Menderesler (büklümler), yatak eğimi azalmış bir akarsuyun yaptığı salınımlardır. Akarsu, menderesin dış çeperini (çarpak) aşındırırken, iç çeperine (yığınak) malzeme biriktirir. Bu nedenle hem aşındırma hem de biriktirme şeklidir.