Fiziki Haritalar
Test 2
Soru 1
Haritada numaralandırılmış alanların hangisinde gerçek alan ile izdüşüm alan arasındaki farkın en fazla olması beklenir?
Açıklama: Gerçek alan ile izdüşüm alan arasındaki fark, arazinin engebeli ve dağlık olduğu yerlerde en fazladır. Haritadaki alanlar içinde en engebeli ve yüksek yer, Hakkâri (Cilo Dağı) çevresini gösteren 5 numaralı alandır.
Soru 2
Haritada gösterilen plato ve çevresiyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine varılamaz?
Açıklama: Haritada gösterilen Erzurum-Kars Platosu; lav platosudur, yaz yağışları ve alpin çayırları sayesinde büyükbaş hayvancılık gelişmiştir ve çernozyom topraklar bulunur. Ancak kıl keçisi yetiştiriciliği bu bölgenin değil, daha çok Akdeniz'deki Torosların karakteristik ekonomik faaliyetidir.
Soru 3
Haritada numaralandırılmış göllerden hangisi, bir akarsu vadisinin heyelanla kapanması sonucu oluşmuştur?
Açıklama: 1 (İznik) tektonik, 2 (Meke) volkanik (maar), 3 (Salda) karstik, 5 (Van) volkanik set gölüdür. 4 numaralı Tortum Gölü ise Karadeniz Bölgesi'nde, bir vadinin önünün heyelanla kapanması sonucu oluşmuş bir heyelan set gölüdür.
Soru 4
Haritada gösterilen 1 numaralı dağ (Amanoslar) ve 2 numaralı dağ (Bolkar Dağları) için aşağıdakilerden hangisi ortak bir özelliktir?
Açıklama: 1 numaralı Amanoslar kırık, 2 numaralı Bolkarlar ise kıvrım dağıdır. Oluşumları ve uzanışları farklıdır. Ancak her ikisi de Türkiye'nin genç bir arazi olduğunu gösteren ve III. Jeolojik Zaman'da meydana gelen Alp-Himalaya dağ oluşum (orojenez) kuşağının bir parçasıdır.
Soru 5
Haritada numaralandırılmış alanların fiziki özellikleri düşünüldüğünde, hangisinde rüzgâr aşındırma ve biriktirme şekillerinin en belirgin olması beklenir?
Açıklama: Rüzgâr erozyonu, bitki örtüsünün cılız, iklimin kurak ve arazinin düz olduğu yerlerde etkilidir. Bu tanıma en uygun yer, haritadaki 3 numaralı alan olan Konya Karapınar ve Tuz Gölü çevresidir. 1, 2, 4 ve 5 numaralı alanlar daha engebeli ve nemli bölgelerdir.
Soru 6
Haritadaki 1 numaralı (Yıldız Masifi) ve 2 numaralı (Bitlis Masifi) alanların ortak jeolojik özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
Açıklama: Masif araziler, I. Jeolojik Zaman'da (Paleozoik) oluşmuş, deprem riskinin az olduğu yaşlı ve sert kütlelerdir. Haritadaki her iki alan da bu tanıma uyan masif arazilere örnektir.
Soru 7
Haritada gösterilen Meke Gölü'nün oluşumu ve yapısıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Açıklama: Konya'da yer alan Meke Gölü, "Dünyanın nazar boncuğu" olarak da bilinir ve volkanik bir gaz patlaması sonucu oluşan bir çukurluğun (maar) suyla dolmasıyla meydana gelmiş bir volkanik göldür.
Soru 8
Haritada numaralandırılmış kıyı tiplerinden hangileri doğru eşleştirilmiştir?
Açıklama: 1 numara İstanbul Boğazı'nı gösterir, eski bir akarsu vadisinin sular altında kalmasıyla oluşan Ria tipi kıyıdır. 2 numara dağların denize dik uzandığı Enine kıyı tipinin (Ege) karakteristik alanıdır. 3 numara ise dağların denize paralel uzandığı ve sular altında kalmasıyla oluşan adacıklarıyla Dalmaçya kıyı tipine (Finike-Kaş) örnektir.
Soru 9
Haritada gösterilen alan, Türkiye'nin ilk ve en önemli lav tüpü mağarasına ev sahipliği yapar. Bu mağara hangisidir?
Açıklama: Haritada gösterilen Hatay'ın Hassa ilçesi, Türkiye'nin ilk lav tüpü mağarası olan Hassa Mal Deliği Mağarası'na ev sahipliği yapmaktadır. Diğer mağaralar genellikle karstik kökenlidir.
Soru 10
Haritadaki Ocak ayı indirgenmiş izoterm eğrileri incelendiğinde, en düşük sıcaklıkların 1 numaralı alanda değil, 2 numaralı alanda görülmesinin temel nedeni nedir?
Açıklama: Enlem etkisine göre en kuzeydeki 1 numaralı alanın en soğuk olması beklenirken, Erzurum-Kars platosunu gösteren 2 numaralı alanın en soğuk olması, bu bölgedeki şiddetli karasallık ve yükselti faktörlerinin enlem etkisinden daha baskın olduğunu gösterir.
Soru 11
Haritada numaralandırılmış alanların hangilerinde tektonik ovalar yaygın olarak görülür?
Açıklama: Tektonik ovalar, ana fay hatları boyunca sıralanır. Haritadaki 1 (Kuzey Anadolu Fay Hattı) ve 4 (Doğu Anadolu Fay Hattı) numaralı alanlar, Türkiye'nin en önemli fay kuşakları üzerinde yer aldıkları için tektonik ovaların en yoğun olduğu yerlerdir.
Soru 12
Haritada gösterilen Kapıdağ Yarımadası'nın oluşumunu sağlayan yer şekli aşağıdakilerden hangisidir?
Açıklama: Kapıdağ Yarımadası, aslında bir ada iken dalga biriktirmesi sonucu oluşan bir kıyı oku ile karaya bağlanmış ve yarımada haline gelmiştir. Bu tür yer şekillerine tombolo (saplı ada) denir.
Fiziki Haritalar
Test 2
Soru 1
Haritada numaralandırılmış alanların hangisinde gerçek alan ile izdüşüm alan arasındaki farkın en fazla olması beklenir?
Açıklama: Gerçek alan ile izdüşüm alan arasındaki fark, arazinin engebeli ve dağlık olduğu yerlerde en fazladır. Haritadaki alanlar içinde en engebeli ve yüksek yer, Hakkâri (Cilo Dağı) çevresini gösteren 5 numaralı alandır.
Soru 2
Haritada gösterilen plato ve çevresiyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine varılamaz?
Açıklama: Haritada gösterilen Erzurum-Kars Platosu; lav platosudur, yaz yağışları ve alpin çayırları sayesinde büyükbaş hayvancılık gelişmiştir ve çernozyom topraklar bulunur. Ancak kıl keçisi yetiştiriciliği bu bölgenin değil, daha çok Akdeniz'deki Torosların karakteristik ekonomik faaliyetidir.
Soru 3
Haritada numaralandırılmış göllerden hangisi, bir akarsu vadisinin heyelanla kapanması sonucu oluşmuştur?
Açıklama: 1 (İznik) tektonik, 2 (Meke) volkanik (maar), 3 (Salda) karstik, 5 (Van) volkanik set gölüdür. 4 numaralı Tortum Gölü ise Karadeniz Bölgesi'nde, bir vadinin önünün heyelanla kapanması sonucu oluşmuş bir heyelan set gölüdür.
Soru 4
Haritada gösterilen 1 numaralı dağ (Amanoslar) ve 2 numaralı dağ (Bolkar Dağları) için aşağıdakilerden hangisi ortak bir özelliktir?
Açıklama: 1 numaralı Amanoslar kırık, 2 numaralı Bolkarlar ise kıvrım dağıdır. Oluşumları ve uzanışları farklıdır. Ancak her ikisi de Türkiye'nin genç bir arazi olduğunu gösteren ve III. Jeolojik Zaman'da meydana gelen Alp-Himalaya dağ oluşum (orojenez) kuşağının bir parçasıdır.
Soru 5
Haritada numaralandırılmış alanların fiziki özellikleri düşünüldüğünde, hangisinde rüzgâr aşındırma ve biriktirme şekillerinin en belirgin olması beklenir?
Açıklama: Rüzgâr erozyonu, bitki örtüsünün cılız, iklimin kurak ve arazinin düz olduğu yerlerde etkilidir. Bu tanıma en uygun yer, haritadaki 3 numaralı alan olan Konya Karapınar ve Tuz Gölü çevresidir. 1, 2, 4 ve 5 numaralı alanlar daha engebeli ve nemli bölgelerdir.
Soru 6
Haritadaki 1 numaralı (Yıldız Masifi) ve 2 numaralı (Bitlis Masifi) alanların ortak jeolojik özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
Açıklama: Masif araziler, I. Jeolojik Zaman'da (Paleozoik) oluşmuş, deprem riskinin az olduğu yaşlı ve sert kütlelerdir. Haritadaki her iki alan da bu tanıma uyan masif arazilere örnektir.
Soru 7
Haritada gösterilen Meke Gölü'nün oluşumu ve yapısıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Açıklama: Konya'da yer alan Meke Gölü, "Dünyanın nazar boncuğu" olarak da bilinir ve volkanik bir gaz patlaması sonucu oluşan bir çukurluğun (maar) suyla dolmasıyla meydana gelmiş bir volkanik göldür.
Soru 8
Haritada numaralandırılmış kıyı tiplerinden hangileri doğru eşleştirilmiştir?
Açıklama: 1 numara İstanbul Boğazı'nı gösterir, eski bir akarsu vadisinin sular altında kalmasıyla oluşan Ria tipi kıyıdır. 2 numara dağların denize dik uzandığı Enine kıyı tipinin (Ege) karakteristik alanıdır. 3 numara ise dağların denize paralel uzandığı ve sular altında kalmasıyla oluşan adacıklarıyla Dalmaçya kıyı tipine (Finike-Kaş) örnektir.
Soru 9
Haritada gösterilen alan, Türkiye'nin ilk ve en önemli lav tüpü mağarasına ev sahipliği yapar. Bu mağara hangisidir?
Açıklama: Haritada gösterilen Hatay'ın Hassa ilçesi, Türkiye'nin ilk lav tüpü mağarası olan Hassa Mal Deliği Mağarası'na ev sahipliği yapmaktadır. Diğer mağaralar genellikle karstik kökenlidir.
Soru 10
Haritadaki Ocak ayı indirgenmiş izoterm eğrileri incelendiğinde, en düşük sıcaklıkların 1 numaralı alanda değil, 2 numaralı alanda görülmesinin temel nedeni nedir?
Açıklama: Enlem etkisine göre en kuzeydeki 1 numaralı alanın en soğuk olması beklenirken, Erzurum-Kars platosunu gösteren 2 numaralı alanın en soğuk olması, bu bölgedeki şiddetli karasallık ve yükselti faktörlerinin enlem etkisinden daha baskın olduğunu gösterir.
Soru 11
Haritada numaralandırılmış alanların hangilerinde tektonik ovalar yaygın olarak görülür?
Açıklama: Tektonik ovalar, ana fay hatları boyunca sıralanır. Haritadaki 1 (Kuzey Anadolu Fay Hattı) ve 4 (Doğu Anadolu Fay Hattı) numaralı alanlar, Türkiye'nin en önemli fay kuşakları üzerinde yer aldıkları için tektonik ovaların en yoğun olduğu yerlerdir.
Soru 12
Haritada gösterilen Kapıdağ Yarımadası'nın oluşumunu sağlayan yer şekli aşağıdakilerden hangisidir?
Açıklama: Kapıdağ Yarımadası, aslında bir ada iken dalga biriktirmesi sonucu oluşan bir kıyı oku ile karaya bağlanmış ve yarımada haline gelmiştir. Bu tür yer şekillerine tombolo (saplı ada) denir.