Türkiye’nin Jeolojik Geçmişi
Test 2 (Zor)
Soru 1
Haritada numaralandırılmış alanlardan hangisi, Tersiyer'de oluşmuş linyit, bor ve petrol yatakları gibi ekonomik değeri yüksek madenlerin oluşumunu sağlayan tektonik olaylardan daha az etkilenmiştir?
Açıklama: 1 (Kırşehir Masifi) Paleozoik'ten kalma yaşlı bir temel arazidir. 2, 3, 4 ve 5 numaralı alanlar ise Tersiyer'de Alp Orojenezi ile kıvrılmış veya kırılmış, volkanizmanın ve maden oluşumlarının yoğun olduğu genç kuşaklar üzerinde yer alır. Masif araziler bu genç tektonik olaylardan daha az etkilenmiştir.
Soru 2
I. Uludağ'ın batolit olarak oluşumu
II. Karadeniz'in göl halinden deniz haline gelmesi
III. Taş kömürü yataklarının oluşumu
Yukarıdaki jeolojik olayların en eski olandan en yeni olana doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir?
II. Karadeniz'in göl halinden deniz haline gelmesi
III. Taş kömürü yataklarının oluşumu
Yukarıdaki jeolojik olayların en eski olandan en yeni olana doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir?
Açıklama: Taş kömürü yatakları I. Zaman'da (Paleozoik), Uludağ'ın temelini oluşturan batolit II. Zaman'da (Mezozoik), Karadeniz'in deniz haline gelmesi ise IV. Zaman'da (Kuaterner) gerçekleşmiştir. Bu nedenle doğru sıralama III - I - II şeklindedir.
Soru 3
Haritada numaralandırılmış alanlardan hangisi, Mezozoik (II. Zaman) boyunca Tetis Denizi'nde biriken tortulların Tersiyer'de kıvrılmasıyla oluşmuş Alp-Himalaya sistemine ait bir dağ kuşağı üzerinde yer alır?
Açıklama: Haritadaki 4 numaralı alan, Toros Dağları'nı göstermektedir. Toroslar, Alp-Himalaya kıvrım sisteminin Türkiye'deki güney kolunu oluşturur. Diğer alanlar masif, volkanik veya çöküntü alanlarıdır.
Soru 4
Türkiye'nin jeolojik geçmişiyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Açıklama: Masif araziler yaşlı ve sert kütleler olsalar da, Tersiyer'deki Alp Orojenezi sırasında tamamen etkisiz kalmamışlardır. Bu hareketler sırasında bazıları kırılarak veya çevreleriyle birlikte yükselerek bugünkü konumlarını almışlardır. Dolayısıyla "hiç etkilenmemiştir" ifadesi yanlıştır.
Soru 5
Haritada gösterilen ve Kuaterner'de oluştuğu belirtilen İstanbul Boğazı ve çevresinin jeolojik geçmişiyle ilgili hangi çıkarım yapılabilir?
Açıklama: İstanbul ve Çanakkale boğazları, Kuaterner'de deniz seviyesinin yükselmesiyle eski akarsu vadilerinin (paleo-vadiler) sular altında kalması sonucu oluşmuş "ria" tipi kıyılardır. Bu, oluşumlarındaki temel jeomorfolojik süreçtir.
Soru 6
I. Ege Adaları'nın ana karadan ayrılması
II. Toros Dağları'nın kıvrılarak yükselmesi
III. Zonguldak'ta taş kömürünün oluşum koşullarının ortaya çıkması
Yukarıdaki olayların günümüze en uzak olandan en yakın olana doğru sıralanışı hangisidir?
II. Toros Dağları'nın kıvrılarak yükselmesi
III. Zonguldak'ta taş kömürünün oluşum koşullarının ortaya çıkması
Yukarıdaki olayların günümüze en uzak olandan en yakın olana doğru sıralanışı hangisidir?
Açıklama: Taş kömürü I. Zaman (Paleozoik), Toroslar III. Zaman (Tersiyer), Ege Adaları ise IV. Zaman (Kuaterner) oluşumudur. Bu nedenle en uzaktan en yakına sıralama III - II - I şeklindedir.
Soru 7
Haritada numaralandırılmış alanlardan hangisi, jeolojik olarak diğerlerinden daha yaşlı bir temel üzerinde yer alır ve "Dinozor Çağı" olarak bilinen dönemde henüz su altındayken, çevresindeki dağların oluşumundan daha az etkilenmiştir?
Açıklama: Soru, bir masif araziyi tarif etmektedir. 3 numaralı Mardin Eşiği (Masifi), Paleozoik'te oluşmuş yaşlı bir temeldir. Çevresindeki Güneydoğu Toroslar Tersiyer'de kıvrılırken, bu alan sert bir kütle olduğu için kıvrılmaya katılmamış, daha stabil kalmıştır.
Soru 8
Türkiye'de volkanik dağların oluşumu Tersiyer'de başlamış olsa da, bazı volkanların püskürmeleri ve şekillenmeleri Kuaterner'de de devam etmiştir.
Aşağıdaki volkanik dağlardan hangisi, üzerinde bulunan ve Türkiye'nin en büyük kaldera gölü olan Nemrut Gölü ile bu genç volkanik aktivitenin en belirgin kanıtlarından birini sunar?
Aşağıdaki volkanik dağlardan hangisi, üzerinde bulunan ve Türkiye'nin en büyük kaldera gölü olan Nemrut Gölü ile bu genç volkanik aktivitenin en belirgin kanıtlarından birini sunar?
Açıklama: Bitlis'te bulunan Nemrut Dağı'nın zirvesi, Kuaterner'deki şiddetli bir patlama sonucu çökmüş ve bu çöküntü alanında (kaldera) bir göl oluşmuştur. Bu durum, volkanik faaliyetlerin yakın jeolojik geçmişte de aktif olduğunu gösterir.
Soru 9
Senozoik'te (III. ve IV. Zaman) meydana gelen tektonik hareketler, Türkiye'nin bugünkü jeolojik karakterini büyük ölçüde belirlemiştir.
Aşağıdakilerden hangisi bu dönemde gerçekleşen olaylardan biri değildir?
Aşağıdakilerden hangisi bu dönemde gerçekleşen olaylardan biri değildir?
Açıklama: Uludağ'ın temelini oluşturan derinlik volkanizması (batolit), Mezozoik (II. Zaman) dönemine ait bir olaydır. Diğer tüm seçenekler, Senozoik'in Tersiyer ve Kuaterner evrelerinde gerçekleşmiştir.
Soru 10
Türkiye arazisinin jeolojik evrimi düşünüldüğünde, aşağıdaki çıkarımlardan hangisi doğrudur?
Açıklama: Türkiye'de sık sık depremlerin yaşanması, fay hatlarının aktif olması ve arazinin hala yükseliyor olması, jeolojik olarak oturma ve şekillenme sürecinin devam ettiğinin en önemli kanıtıdır.
Soru 11
Haritada gösterilen Kırşehir Masifi çevresinde, Tersiyer döneminde oluşmuş hangi yer şekillerinin yaygın olması beklenir?
Açıklama: Kırşehir Masifi, İç Anadolu'da yer alır ve çevresi Tersiyer'de yoğun volkanik faaliyetlere sahne olmuştur. Hasan Dağı, Melendiz Dağı, Erciyes Dağı gibi volkanik koniler ve Kapadokya'daki volkanik platolar bu masifin çevresinde yer alır.
Soru 12
Aşağıdaki madenlerden hangisinin oluşumu, diğerlerinden farklı bir jeolojik zamana aittir?
Açıklama: Linyit, bor, petrol ve tuz yatakları büyük ölçüde III. Zaman olan Tersiyer'de oluşmuştur. Taş kömürü ise çok daha eski olan I. Zaman'da, yani Paleozoik'te oluşmuştur.
Türkiye’nin Jeolojik Geçmişi
Test 2 (Zor)
Soru 1
Haritada numaralandırılmış alanlardan hangisi, Tersiyer'de oluşmuş linyit, bor ve petrol yatakları gibi ekonomik değeri yüksek madenlerin oluşumunu sağlayan tektonik olaylardan daha az etkilenmiştir?
Açıklama: 1 (Kırşehir Masifi) Paleozoik'ten kalma yaşlı bir temel arazidir. 2, 3, 4 ve 5 numaralı alanlar ise Tersiyer'de Alp Orojenezi ile kıvrılmış veya kırılmış, volkanizmanın ve maden oluşumlarının yoğun olduğu genç kuşaklar üzerinde yer alır. Masif araziler bu genç tektonik olaylardan daha az etkilenmiştir.
Soru 2
I. Uludağ'ın batolit olarak oluşumu
II. Karadeniz'in göl halinden deniz haline gelmesi
III. Taş kömürü yataklarının oluşumu
Yukarıdaki jeolojik olayların en eski olandan en yeni olana doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir?
II. Karadeniz'in göl halinden deniz haline gelmesi
III. Taş kömürü yataklarının oluşumu
Yukarıdaki jeolojik olayların en eski olandan en yeni olana doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir?
Açıklama: Taş kömürü yatakları I. Zaman'da (Paleozoik), Uludağ'ın temelini oluşturan batolit II. Zaman'da (Mezozoik), Karadeniz'in deniz haline gelmesi ise IV. Zaman'da (Kuaterner) gerçekleşmiştir. Bu nedenle doğru sıralama III - I - II şeklindedir.
Soru 3
Haritada numaralandırılmış alanlardan hangisi, Mezozoik (II. Zaman) boyunca Tetis Denizi'nde biriken tortulların Tersiyer'de kıvrılmasıyla oluşmuş Alp-Himalaya sistemine ait bir dağ kuşağı üzerinde yer alır?
Açıklama: Haritadaki 4 numaralı alan, Toros Dağları'nı göstermektedir. Toroslar, Alp-Himalaya kıvrım sisteminin Türkiye'deki güney kolunu oluşturur. Diğer alanlar masif, volkanik veya çöküntü alanlarıdır.
Soru 4
Türkiye'nin jeolojik geçmişiyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Açıklama: Masif araziler yaşlı ve sert kütleler olsalar da, Tersiyer'deki Alp Orojenezi sırasında tamamen etkisiz kalmamışlardır. Bu hareketler sırasında bazıları kırılarak veya çevreleriyle birlikte yükselerek bugünkü konumlarını almışlardır. Dolayısıyla "hiç etkilenmemiştir" ifadesi yanlıştır.
Soru 5
Haritada gösterilen ve Kuaterner'de oluştuğu belirtilen İstanbul Boğazı ve çevresinin jeolojik geçmişiyle ilgili hangi çıkarım yapılabilir?
Açıklama: İstanbul ve Çanakkale boğazları, Kuaterner'de deniz seviyesinin yükselmesiyle eski akarsu vadilerinin (paleo-vadiler) sular altında kalması sonucu oluşmuş "ria" tipi kıyılardır. Bu, oluşumlarındaki temel jeomorfolojik süreçtir.
Soru 6
I. Ege Adaları'nın ana karadan ayrılması
II. Toros Dağları'nın kıvrılarak yükselmesi
III. Zonguldak'ta taş kömürünün oluşum koşullarının ortaya çıkması
Yukarıdaki olayların günümüze en uzak olandan en yakın olana doğru sıralanışı hangisidir?
II. Toros Dağları'nın kıvrılarak yükselmesi
III. Zonguldak'ta taş kömürünün oluşum koşullarının ortaya çıkması
Yukarıdaki olayların günümüze en uzak olandan en yakın olana doğru sıralanışı hangisidir?
Açıklama: Taş kömürü I. Zaman (Paleozoik), Toroslar III. Zaman (Tersiyer), Ege Adaları ise IV. Zaman (Kuaterner) oluşumudur. Bu nedenle en uzaktan en yakına sıralama III - II - I şeklindedir.
Soru 7
Haritada numaralandırılmış alanlardan hangisi, jeolojik olarak diğerlerinden daha yaşlı bir temel üzerinde yer alır ve "Dinozor Çağı" olarak bilinen dönemde henüz su altındayken, çevresindeki dağların oluşumundan daha az etkilenmiştir?
Açıklama: Soru, bir masif araziyi tarif etmektedir. 3 numaralı Mardin Eşiği (Masifi), Paleozoik'te oluşmuş yaşlı bir temeldir. Çevresindeki Güneydoğu Toroslar Tersiyer'de kıvrılırken, bu alan sert bir kütle olduğu için kıvrılmaya katılmamış, daha stabil kalmıştır.
Soru 8
Türkiye'de volkanik dağların oluşumu Tersiyer'de başlamış olsa da, bazı volkanların püskürmeleri ve şekillenmeleri Kuaterner'de de devam etmiştir.
Aşağıdaki volkanik dağlardan hangisi, üzerinde bulunan ve Türkiye'nin en büyük kaldera gölü olan Nemrut Gölü ile bu genç volkanik aktivitenin en belirgin kanıtlarından birini sunar?
Aşağıdaki volkanik dağlardan hangisi, üzerinde bulunan ve Türkiye'nin en büyük kaldera gölü olan Nemrut Gölü ile bu genç volkanik aktivitenin en belirgin kanıtlarından birini sunar?
Açıklama: Bitlis'te bulunan Nemrut Dağı'nın zirvesi, Kuaterner'deki şiddetli bir patlama sonucu çökmüş ve bu çöküntü alanında (kaldera) bir göl oluşmuştur. Bu durum, volkanik faaliyetlerin yakın jeolojik geçmişte de aktif olduğunu gösterir.
Soru 9
Senozoik'te (III. ve IV. Zaman) meydana gelen tektonik hareketler, Türkiye'nin bugünkü jeolojik karakterini büyük ölçüde belirlemiştir.
Aşağıdakilerden hangisi bu dönemde gerçekleşen olaylardan biri değildir?
Aşağıdakilerden hangisi bu dönemde gerçekleşen olaylardan biri değildir?
Açıklama: Uludağ'ın temelini oluşturan derinlik volkanizması (batolit), Mezozoik (II. Zaman) dönemine ait bir olaydır. Diğer tüm seçenekler, Senozoik'in Tersiyer ve Kuaterner evrelerinde gerçekleşmiştir.
Soru 10
Türkiye arazisinin jeolojik evrimi düşünüldüğünde, aşağıdaki çıkarımlardan hangisi doğrudur?
Açıklama: Türkiye'de sık sık depremlerin yaşanması, fay hatlarının aktif olması ve arazinin hala yükseliyor olması, jeolojik olarak oturma ve şekillenme sürecinin devam ettiğinin en önemli kanıtıdır.
Soru 11
Haritada gösterilen Kırşehir Masifi çevresinde, Tersiyer döneminde oluşmuş hangi yer şekillerinin yaygın olması beklenir?
Açıklama: Kırşehir Masifi, İç Anadolu'da yer alır ve çevresi Tersiyer'de yoğun volkanik faaliyetlere sahne olmuştur. Hasan Dağı, Melendiz Dağı, Erciyes Dağı gibi volkanik koniler ve Kapadokya'daki volkanik platolar bu masifin çevresinde yer alır.
Soru 12
Aşağıdaki madenlerden hangisinin oluşumu, diğerlerinden farklı bir jeolojik zamana aittir?
Açıklama: Linyit, bor, petrol ve tuz yatakları büyük ölçüde III. Zaman olan Tersiyer'de oluşmuştur. Taş kömürü ise çok daha eski olan I. Zaman'da, yani Paleozoik'te oluşmuştur.