Türkiye’de Dış Güçlerin Oluşturduğu Yer Şekilleri
Test 1 (Normal)
Soru 1
Haritada numaralandırılmış alanların hangisinde, volkanik tüflerin akarsu ve rüzgâr aşındırmasıyla oluşan peribacaları yaygın olarak bulunur?
Açıklama: Peribacaları, Türkiye'de en tipik olarak Nevşehir ve çevresini kapsayan Kapadokya yöresinde (3 numaralı alan) görülür.
Soru 2
Türkiye'de yer şekillerinin oluşumunda en etkili olan dış kuvvet aşağıdakilerden hangisidir?
Açıklama: Türkiye, iklim özellikleri ve engebeli yapısı nedeniyle akarsu aşındırma ve biriktirmesinin en yaygın ve etkili olduğu bir ülkedir.
Soru 3
Haritada numaralandırılmış alanlardan hangisi, karstik süreçler sonucu oluşmuş mağara, sarkıt, dikit ve traverten gibi yer şekilleri bakımından en zengin olanıdır?
Açıklama: Karstik yer şekilleri, kalker (kireçtaşı) gibi çözünebilen kayaçların yaygın olduğu arazilerde görülür. Türkiye'de bu tür araziler en çok Batı Toroslar kuşağını (Antalya, Burdur, Isparta) kapsayan 4 numaralı alanda yaygındır.
Soru 4
Aşağıdaki yer şekillerinden hangisi, akarsu biriktirmesi sonucu oluşmuş bir delta ovasıdır?
Açıklama: Çukurova, Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin taşıdığı alüvyonları denize biriktirmesiyle oluşmuş, Türkiye'nin en büyük delta ovasıdır.
Soru 5
Haritada gösterilen Sinop ve Kapıdağ yarımadalarının oluşumu, aşağıdaki dış güçlerden hangisinin biriktirme faaliyetiyle gerçekleşmiştir?
Açıklama: Her iki yarımada da aslında birer ada iken, dalgaların taşıdığı kumların birikmesiyle oluşan kıyı okları ile karaya bağlanmış ve tombolo (saplı ada) adı verilen yer şekillerini oluşturmuşlardır.
Soru 6
Dağların kıyıya yakın ve paralel uzandığı yerlerde, dalgaların aşındırmasıyla oluşan dik kıyılara ne ad verilir?
Açıklama: Falezler (yalıyarlar), dalga aşındırmasının en tipik şeklidir ve özellikle Doğu-Batı Karadeniz ile Antalya çevresinde dağların denize paralel uzandığı kıyılarda yaygındır.
Soru 7
Aşağıdaki yer şekillerinden hangisi hem akarsu aşındırma hem de biriktirme faaliyetleri sonucu oluşur?
Açıklama: Menderesler (büklümler), yatak eğimi azalmış bir akarsuyun yaptığı salınımlardır. Akarsu, menderesin dış çeperini (çarpak) aşındırırken, iç çeperine (yığınak) malzeme biriktirir. Bu nedenle hem aşındırma hem de biriktirme şeklidir.
Soru 8
Türkiye'de buzul aşındırma ve biriktirme şekillerinin (sirk, moren vb.) yalnızca yüksek dağlık alanlarda görülmesinin temel nedeni nedir?
Açıklama: Türkiye, Orta Kuşak'ta yer aldığı için geniş alanları kaplayan buzul örtülerine sahip değildir. Buzul şekilleri, sadece Kuaterner'deki soğuk dönemlerde dağların yüksek kesimlerinde (kalıcı kar sınırının üzerinde) oluşabilmiştir.
Soru 9
Haritada gösterilen Büyükçekmece ve Küçükçekmece gölleri, bir koyun önünün dalgaların getirdiği kumlarla kapanması sonucu oluşmuştur.
Bu tür birikim şekillerine ne ad verilir?
Açıklama: Kıyı set gölleri veya lagünler, dalgaların bir koy veya körfezin önünü kıyı kordonu adı verilen kum setleriyle kapatması sonucu oluşan yer şekilleridir.
Soru 10
Aşağıdaki yer şekillerinden hangisinin oluşumunda rüzgârların dolaylı da olsa bir etkisi vardır?
Açıklama: Peribacalarının oluşumunda ana aşındırıcı güç sel suları (akarsular) olsa da, rüzgârlar da oluşan şekillerin yontulmasında ve ince malzemenin taşınmasında ikinci dereceden (dolaylı) bir rol oynar.
Soru 11
I. Kanyon vadi
II. Mağara
III. Lapya
Yukarıdaki yer şekillerinden hangileri karstik aşındırma sonucu oluşur?
II. Mağara
III. Lapya
Yukarıdaki yer şekillerinden hangileri karstik aşındırma sonucu oluşur?
Açıklama: Mağara ve lapya tipik karstik aşındırma şekilleridir. Kanyon vadiler ise genellikle akarsu aşındırmasıyla oluşur ancak karstik arazilerde oluşan kanyon vadiler de bulunur, bu yüzden her üçü de karstik süreçlerle ilişkilendirilebilir.
Soru 12
Pamukkale'deki travertenlerin oluşumu hangi dış gücün biriktirme faaliyetiyle ilgilidir?
Açıklama: Travertenler, kalsiyum bikarbonat bakımından zengin olan yer altı sularının yeryüzüne çıktığında içindeki kirecin çökmesiyle oluşan birikim şekilleridir.
Türkiye’de Dış Güçlerin Oluşturduğu Yer Şekilleri
Test 1 (Normal)
Soru 1
Haritada numaralandırılmış alanların hangisinde, volkanik tüflerin akarsu ve rüzgâr aşındırmasıyla oluşan peribacaları yaygın olarak bulunur?
Açıklama: Peribacaları, Türkiye'de en tipik olarak Nevşehir ve çevresini kapsayan Kapadokya yöresinde (3 numaralı alan) görülür.
Soru 2
Türkiye'de yer şekillerinin oluşumunda en etkili olan dış kuvvet aşağıdakilerden hangisidir?
Açıklama: Türkiye, iklim özellikleri ve engebeli yapısı nedeniyle akarsu aşındırma ve biriktirmesinin en yaygın ve etkili olduğu bir ülkedir.
Soru 3
Haritada numaralandırılmış alanlardan hangisi, karstik süreçler sonucu oluşmuş mağara, sarkıt, dikit ve traverten gibi yer şekilleri bakımından en zengin olanıdır?
Açıklama: Karstik yer şekilleri, kalker (kireçtaşı) gibi çözünebilen kayaçların yaygın olduğu arazilerde görülür. Türkiye'de bu tür araziler en çok Batı Toroslar kuşağını (Antalya, Burdur, Isparta) kapsayan 4 numaralı alanda yaygındır.
Soru 4
Aşağıdaki yer şekillerinden hangisi, akarsu biriktirmesi sonucu oluşmuş bir delta ovasıdır?
Açıklama: Çukurova, Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin taşıdığı alüvyonları denize biriktirmesiyle oluşmuş, Türkiye'nin en büyük delta ovasıdır.
Soru 5
Haritada gösterilen Sinop ve Kapıdağ yarımadalarının oluşumu, aşağıdaki dış güçlerden hangisinin biriktirme faaliyetiyle gerçekleşmiştir?
Açıklama: Her iki yarımada da aslında birer ada iken, dalgaların taşıdığı kumların birikmesiyle oluşan kıyı okları ile karaya bağlanmış ve tombolo (saplı ada) adı verilen yer şekillerini oluşturmuşlardır.
Soru 6
Dağların kıyıya yakın ve paralel uzandığı yerlerde, dalgaların aşındırmasıyla oluşan dik kıyılara ne ad verilir?
Açıklama: Falezler (yalıyarlar), dalga aşındırmasının en tipik şeklidir ve özellikle Doğu-Batı Karadeniz ile Antalya çevresinde dağların denize paralel uzandığı kıyılarda yaygındır.
Soru 7
Aşağıdaki yer şekillerinden hangisi hem akarsu aşındırma hem de biriktirme faaliyetleri sonucu oluşur?
Açıklama: Menderesler (büklümler), yatak eğimi azalmış bir akarsuyun yaptığı salınımlardır. Akarsu, menderesin dış çeperini (çarpak) aşındırırken, iç çeperine (yığınak) malzeme biriktirir. Bu nedenle hem aşındırma hem de biriktirme şeklidir.
Soru 8
Türkiye'de buzul aşındırma ve biriktirme şekillerinin (sirk, moren vb.) yalnızca yüksek dağlık alanlarda görülmesinin temel nedeni nedir?
Açıklama: Türkiye, Orta Kuşak'ta yer aldığı için geniş alanları kaplayan buzul örtülerine sahip değildir. Buzul şekilleri, sadece Kuaterner'deki soğuk dönemlerde dağların yüksek kesimlerinde (kalıcı kar sınırının üzerinde) oluşabilmiştir.
Soru 9
Haritada gösterilen Büyükçekmece ve Küçükçekmece gölleri, bir koyun önünün dalgaların getirdiği kumlarla kapanması sonucu oluşmuştur.
Bu tür birikim şekillerine ne ad verilir?
Açıklama: Kıyı set gölleri veya lagünler, dalgaların bir koy veya körfezin önünü kıyı kordonu adı verilen kum setleriyle kapatması sonucu oluşan yer şekilleridir.
Soru 10
Aşağıdaki yer şekillerinden hangisinin oluşumunda rüzgârların dolaylı da olsa bir etkisi vardır?
Açıklama: Peribacalarının oluşumunda ana aşındırıcı güç sel suları (akarsular) olsa da, rüzgârlar da oluşan şekillerin yontulmasında ve ince malzemenin taşınmasında ikinci dereceden (dolaylı) bir rol oynar.
Soru 11
I. Kanyon vadi
II. Mağara
III. Lapya
Yukarıdaki yer şekillerinden hangileri karstik aşındırma sonucu oluşur?
II. Mağara
III. Lapya
Yukarıdaki yer şekillerinden hangileri karstik aşındırma sonucu oluşur?
Açıklama: Mağara ve lapya tipik karstik aşındırma şekilleridir. Kanyon vadiler ise genellikle akarsu aşındırmasıyla oluşur ancak karstik arazilerde oluşan kanyon vadiler de bulunur, bu yüzden her üçü de karstik süreçlerle ilişkilendirilebilir.
Soru 12
Pamukkale'deki travertenlerin oluşumu hangi dış gücün biriktirme faaliyetiyle ilgilidir?
Açıklama: Travertenler, kalsiyum bikarbonat bakımından zengin olan yer altı sularının yeryüzüne çıktığında içindeki kirecin çökmesiyle oluşan birikim şekilleridir.