Türkiye’de Dış Güçlerin Oluşturduğu Yer Şekilleri
Test 2 (Zor)
Soru 1
Haritada numaralandırılmış yer şekillerinden hangisi dalga biriktirmesi, hangisi dalga aşındırması sonucu oluşmuştur?
Açıklama: 1 numara ile gösterilen Kapıdağ Yarımadası, bir adanın kıyı oku ile karaya bağlanması sonucu oluşmuş bir tombolo'dur ve dalga biriktirme şeklidir. 2 numara ile gösterilen Batı Karadeniz kıyısındaki diklikler ise falezdir ve dalga aşındırma şeklidir.
Soru 2
I. Kıyı set gölü (Lagün)
II. Tombolo (Saplı ada)
III. Falez (Yalıyar)
Yukarıdaki kıyı şekillerinden hangilerinin oluşumunda, dalgaların taşıdıkları materyalleri biriktirmesi temel süreçtir?
II. Tombolo (Saplı ada)
III. Falez (Yalıyar)
Yukarıdaki kıyı şekillerinden hangilerinin oluşumunda, dalgaların taşıdıkları materyalleri biriktirmesi temel süreçtir?
Açıklama: Kıyı set gölleri bir koyun önünün, tombolo ise bir adanın karaya kıyı oku ile bağlanmasıyla oluşur. Her ikisi de dalga biriktirme şeklidir. Falez ise dalga aşındırma şeklidir.
Soru 3
Haritada numaralandırılmış dağların hangisinde, Kuaterner'deki soğuk dönemlere ait buzul aşındırma şekillerine (sirk gölleri vb.) rastlanması beklenmez?
Açıklama: Türkiye'de buzul şekilleri sadece yükseltisi 2000-2200 metreyi aşan dağlarda görülür. 1 (Kaçkar), 2 (Cilo), 3 (Bolkar) ve 4 (Uludağ) buzul şekillerine sahipken, yükseltisi bu sınırın altında kalan 5 numaralı Yıldız Dağları'nda buzul şekillerine rastlanmaz.
Soru 4
Haritada gösterilen Büyük Menderes nehrinin yatağında oluşan mendereslerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Açıklama: Menderesler, yatak eğimi azalmış ve akış hızı düşmüş akarsularda görülür. Bu tür akarsuların enerji potansiyeli yüksek değil, düşüktür. Diğer tüm özellikler menderesli bir akarsuya aittir.
Soru 5
Haritada gösterilen Taşeli Platosu'nda aşağıdaki yer şekillerinden hangisinin yaygın olması beklenmez?
Açıklama: Taşeli Platosu, Türkiye'nin en önemli karstik arazilerindendir. Lapya, polye (karstik ova), mağara ve obruk gibi şekiller bu arazide yaygındır. Peribacaları ise volkanik arazilerde (Nevşehir, Van, Erzurum) görülen bir yer şeklidir.
Soru 6
Aşağıdaki yer şekillerinden hangisinin oluşumunda hem iç kuvvet (volkanizma) hem de dış kuvvetler (akarsu ve rüzgâr) birlikte etkili olmuştur?
Açıklama: Peribacalarının oluşumu için öncelikle volkanik faaliyetlerle (iç kuvvet) tüf ve bazalt katmanlarının oluşması gerekir. Sonrasında ise bu katmanlar akarsular ve rüzgârlar (dış kuvvetler) tarafından aşındırılarak bugünkü şekillerini alırlar.
Soru 7
Haritada gösterilen ve "Dünyanın nazar boncuğu" olarak bilinen Meke Gölü'nün oluşumunu sağlayan temel süreç hangisidir?
Açıklama: Konya'da bulunan Meke Gölü, volkanik bir gaz patlaması sonucu oluşan ve maar adı verilen bir çukurun suyla dolmasıyla oluşmuş bir volkanik göldür.
Soru 8
Bir akarsuyun denize döküldüğü yerde delta oluşturamaması, o kıyının öncelikle hangi özelliğe sahip olduğunu gösterir?
Açıklama: Delta oluşumu için akarsuyun getirdiği malzemenin birikebileceği sığ bir deniz (geniş kıta sahanlığı) gereklidir. Kıyı aniden derinleşiyorsa (kıta sahanlığı darsa), akarsuyun getirdiği malzeme derinlere sürüklendiği için delta oluşamaz.
Soru 9
Haritada numaralandırılmış alanların hangisinde rüzgâr erozyonu ve birikim şekillerinin (lös) en etkili olması beklenir?
Açıklama: Rüzgâr şekillendirmesi, bitki örtüsünün cılız, arazinin düz ve iklimin yarı kurak olduğu yerlerde en etkilidir. Bu tanıma en uygun yer, haritadaki 2 numaralı alan olan Konya-Karapınar çevresidir.
Soru 10
Aşağıdaki yer şekillerinden hangisinin oluşumunda yer altı sularının biriktirme faaliyeti etkilidir?
Açıklama: Mağara, lapya, polye ve obruk karstik aşındırma şekilleridir. Traverten ise, kalsiyum bikarbonatça zengin yer altı sularının yeryüzüne çıkıp içindeki kireci biriktirmesiyle oluşan bir biriktirme şeklidir.
Soru 11
I. Ria Kıyı Tipi (İstanbul Boğazı)
II. Enine Kıyı Tipi (Ege Kıyıları)
III. Boyuna Kıyı Tipi (Karadeniz Kıyıları)
Yukarıdaki kıyı tiplerinin oluşumunda etkili olan temel süreçler hangileridir?
II. Enine Kıyı Tipi (Ege Kıyıları)
III. Boyuna Kıyı Tipi (Karadeniz Kıyıları)
Yukarıdaki kıyı tiplerinin oluşumunda etkili olan temel süreçler hangileridir?
Açıklama: Ria tipi kıyılar, eski akarsu vadilerinin deniz suları altında kalmasıyla oluşur. Enine ve boyuna kıyı tipleri ise dağların kıyı çizgisine göre konumlanışıyla (dik veya paralel uzanmasıyla) belirlenir.
Soru 12
Aşağıdaki dış güçlerden hangisinin Türkiye'nin yer şekillerinin oluşumundaki etkisi diğerlerine göre en azdır?
Açıklama: Türkiye, Orta Kuşak'ta yer aldığı için buzul çağlarından sınırlı ölçüde etkilenmiş ve buzul şekilleri sadece çok yüksek dağlarla sınırlı kalmıştır. Bu nedenle etki alanı en dar olan dış kuvvet buzullardır.
Türkiye’de Dış Güçlerin Oluşturduğu Yer Şekilleri
Test 2 (Zor)
Soru 1
Haritada numaralandırılmış yer şekillerinden hangisi dalga biriktirmesi, hangisi dalga aşındırması sonucu oluşmuştur?
Açıklama: 1 numara ile gösterilen Kapıdağ Yarımadası, bir adanın kıyı oku ile karaya bağlanması sonucu oluşmuş bir tombolo'dur ve dalga biriktirme şeklidir. 2 numara ile gösterilen Batı Karadeniz kıyısındaki diklikler ise falezdir ve dalga aşındırma şeklidir.
Soru 2
I. Kıyı set gölü (Lagün)
II. Tombolo (Saplı ada)
III. Falez (Yalıyar)
Yukarıdaki kıyı şekillerinden hangilerinin oluşumunda, dalgaların taşıdıkları materyalleri biriktirmesi temel süreçtir?
II. Tombolo (Saplı ada)
III. Falez (Yalıyar)
Yukarıdaki kıyı şekillerinden hangilerinin oluşumunda, dalgaların taşıdıkları materyalleri biriktirmesi temel süreçtir?
Açıklama: Kıyı set gölleri bir koyun önünün, tombolo ise bir adanın karaya kıyı oku ile bağlanmasıyla oluşur. Her ikisi de dalga biriktirme şeklidir. Falez ise dalga aşındırma şeklidir.
Soru 3
Haritada numaralandırılmış dağların hangisinde, Kuaterner'deki soğuk dönemlere ait buzul aşındırma şekillerine (sirk gölleri vb.) rastlanması beklenmez?
Açıklama: Türkiye'de buzul şekilleri sadece yükseltisi 2000-2200 metreyi aşan dağlarda görülür. 1 (Kaçkar), 2 (Cilo), 3 (Bolkar) ve 4 (Uludağ) buzul şekillerine sahipken, yükseltisi bu sınırın altında kalan 5 numaralı Yıldız Dağları'nda buzul şekillerine rastlanmaz.
Soru 4
Haritada gösterilen Büyük Menderes nehrinin yatağında oluşan mendereslerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Açıklama: Menderesler, yatak eğimi azalmış ve akış hızı düşmüş akarsularda görülür. Bu tür akarsuların enerji potansiyeli yüksek değil, düşüktür. Diğer tüm özellikler menderesli bir akarsuya aittir.
Soru 5
Haritada gösterilen Taşeli Platosu'nda aşağıdaki yer şekillerinden hangisinin yaygın olması beklenmez?
Açıklama: Taşeli Platosu, Türkiye'nin en önemli karstik arazilerindendir. Lapya, polye (karstik ova), mağara ve obruk gibi şekiller bu arazide yaygındır. Peribacaları ise volkanik arazilerde (Nevşehir, Van, Erzurum) görülen bir yer şeklidir.
Soru 6
Aşağıdaki yer şekillerinden hangisinin oluşumunda hem iç kuvvet (volkanizma) hem de dış kuvvetler (akarsu ve rüzgâr) birlikte etkili olmuştur?
Açıklama: Peribacalarının oluşumu için öncelikle volkanik faaliyetlerle (iç kuvvet) tüf ve bazalt katmanlarının oluşması gerekir. Sonrasında ise bu katmanlar akarsular ve rüzgârlar (dış kuvvetler) tarafından aşındırılarak bugünkü şekillerini alırlar.
Soru 7
Haritada gösterilen ve "Dünyanın nazar boncuğu" olarak bilinen Meke Gölü'nün oluşumunu sağlayan temel süreç hangisidir?
Açıklama: Konya'da bulunan Meke Gölü, volkanik bir gaz patlaması sonucu oluşan ve maar adı verilen bir çukurun suyla dolmasıyla oluşmuş bir volkanik göldür.
Soru 8
Bir akarsuyun denize döküldüğü yerde delta oluşturamaması, o kıyının öncelikle hangi özelliğe sahip olduğunu gösterir?
Açıklama: Delta oluşumu için akarsuyun getirdiği malzemenin birikebileceği sığ bir deniz (geniş kıta sahanlığı) gereklidir. Kıyı aniden derinleşiyorsa (kıta sahanlığı darsa), akarsuyun getirdiği malzeme derinlere sürüklendiği için delta oluşamaz.
Soru 9
Haritada numaralandırılmış alanların hangisinde rüzgâr erozyonu ve birikim şekillerinin (lös) en etkili olması beklenir?
Açıklama: Rüzgâr şekillendirmesi, bitki örtüsünün cılız, arazinin düz ve iklimin yarı kurak olduğu yerlerde en etkilidir. Bu tanıma en uygun yer, haritadaki 2 numaralı alan olan Konya-Karapınar çevresidir.
Soru 10
Aşağıdaki yer şekillerinden hangisinin oluşumunda yer altı sularının biriktirme faaliyeti etkilidir?
Açıklama: Mağara, lapya, polye ve obruk karstik aşındırma şekilleridir. Traverten ise, kalsiyum bikarbonatça zengin yer altı sularının yeryüzüne çıkıp içindeki kireci biriktirmesiyle oluşan bir biriktirme şeklidir.
Soru 11
I. Ria Kıyı Tipi (İstanbul Boğazı)
II. Enine Kıyı Tipi (Ege Kıyıları)
III. Boyuna Kıyı Tipi (Karadeniz Kıyıları)
Yukarıdaki kıyı tiplerinin oluşumunda etkili olan temel süreçler hangileridir?
II. Enine Kıyı Tipi (Ege Kıyıları)
III. Boyuna Kıyı Tipi (Karadeniz Kıyıları)
Yukarıdaki kıyı tiplerinin oluşumunda etkili olan temel süreçler hangileridir?
Açıklama: Ria tipi kıyılar, eski akarsu vadilerinin deniz suları altında kalmasıyla oluşur. Enine ve boyuna kıyı tipleri ise dağların kıyı çizgisine göre konumlanışıyla (dik veya paralel uzanmasıyla) belirlenir.
Soru 12
Aşağıdaki dış güçlerden hangisinin Türkiye'nin yer şekillerinin oluşumundaki etkisi diğerlerine göre en azdır?
Açıklama: Türkiye, Orta Kuşak'ta yer aldığı için buzul çağlarından sınırlı ölçüde etkilenmiş ve buzul şekilleri sadece çok yüksek dağlarla sınırlı kalmıştır. Bu nedenle etki alanı en dar olan dış kuvvet buzullardır.