Türkiye'de Doğal Afetler

Açıklama: IV numaralı alan, Taşeli Platosu ve Konya Havzası'nı kapsar. Masif arazi yapısına sahip olması ve ana fay hatlarına uzaklığı nedeniyle Türkiye'de deprem riskinin en düşük olduğu yerlerdendir. Diğer alanlar ise ana fay hatları üzerinde veya yakınında bulunur.

Açıklama: Bol yağış, yüksek eğim ve killi toprak yapısı bir araya geldiğinde, suya doygun hale gelen toprağın yerçekimi etkisiyle kayması için en elverişli ortamı oluşturur. Gür bitki örtüsü ise kökleriyle toprağı tuttuğu için heyelanı önleyici bir faktördür, artırıcı değil.

Açıklama: III numara ile gösterilen alan, Muğla ve Antalya kıyılarını kapsayan, Akdeniz ikliminin en tipik özelliklerinin görüldüğü yerdir. Uzun ve kurak yazlar, kolay tutuşabilen kızılçam ormanları ve yoğun turizm faaliyetleri nedeniyle Türkiye'de orman yangını riskinin en yüksek olduğu bölgedir.

Açıklama: Çığ, biriken kar kütlesinin eğimli bir yamaçta tutunamayarak aşağı doğru kaymasıdır. Yüksek ve sarp yamaçlar, karın tutunmasını zorlaştıran cılız bitki örtüsüyle birleştiğinde, biriken kar kütlelerinin kolayca harekete geçmesine neden olur. Bu, çığ oluşumunun temel sebebidir.

Açıklama: III numaralı alan (Konya Ovası ve çevresi), Türkiye'nin en az yağış alan, bitki örtüsü en cılız, düz ve rüzgara açık bölgelerindendir. Bu koşullar, toprağın rüzgar tarafından kolayca aşındırılıp taşınmasına, yani rüzgar erozyonuna neden olur.

Açıklama: Levha hareketlerinin yavaş ve sürekli olması depremin nedeni ve oluşum sürecidir, ancak yıkıcı etkisini artıran bir faktör değildir. Aksine, enerjinin uzun süre birikip aniden boşalması yıkımı artırır. Diğer şıklar (fay üzerine yerleşim, dayanıksız binalar, gevşek zemin, sığ depremler) hasarı doğrudan artıran faktörlerdir.

Açıklama: Meriç taşkınları karmaşık bir yapıya sahiptir. Havzanın yukarı kısmındaki (Bulgaristan) kar erimeleri ve ani yağışlar su miktarını artırırken, nehrin Türkiye kısmındaki yatak eğiminin çok az olması suyun yavaş akmasına ve birikmesine neden olur. Yıllar içinde yatağın dolması ve insan müdahaleleri de bu durumu şiddetlendirmektedir. Dolayısıyla her üç faktör de etkilidir.

Açıklama: Ormanlar, kökleriyle toprağı tutan ve su akışını düzenleyen en önemli erozyon önleme araçlarıdır. Ormanlık alanları tarım arazisine dönüştürmek, koruyucu bitki örtüsünü yok edeceği için erozyonu şiddetle artırır. Diğer seçenekler ise erozyonla mücadelede kullanılan etkili yöntemlerdir.

Açıklama: IV numaralı alan Doğu Karadeniz'in yüksek ve sarp yamaçlarını göstermektedir. Bu bölgede hem donma-çözülme olaylarıyla kayaların parçalanması hem de ani ve şiddetli yağışlarla bu parçalanmış malzemenin (moloz) yamaç aşağı akması sıkça görülür. Bu nedenle kaya düşmesi ve moloz akıntısı riski çok yüksektir.

Açıklama: Marmara Denizi'nin tabanından geçen Kuzey Anadolu Fay Hattı'nın bir kolu ve Ege ile Akdeniz'de bulunan Helen Yayı gibi aktif dalma-batma zonları, bu denizlerde deniz tabanı depremleri sonucu tsunami oluşma riskini artırmaktadır. Özellikle Marmara Denizi kapalı bir havza olduğu için potansiyel bir tsunaminin kıyılarda daha etkili olabileceği öngörülmektedir.

Açıklama: Bu bölgedeki arazi, yeraltında eriyebilen jips ve kireç taşı gibi kayaçlardan oluşur. Yeraltı suları bu kayaçları eriterek boşluklar (mağaralar) oluşturur. Tarımsal sulama için yeraltı suyunun aşırı çekilmesi, bu boşlukları dolduran suyun basıncını azaltır ve üzerindeki tavanın çökmesine, yani obrukların oluşmasına neden olur.

Açıklama: Afetzedelere acil yardım (barınma, gıda, enkaz kaldırma vb.) ulaştırmak, afet meydana geldikten sonraki "müdahale ve iyileştirme" aşamasının bir parçasıdır. Diğer seçenekler ise afet henüz olmadan, olası zararları en aza indirmek için yapılan hazırlık ve risk azaltma çalışmalarıdır.